صدانت؛ صدای اندیشه آدرس وبسایت: www.3danet.ir اینستاگرام صدانت: instagram.com/3danet کانال رسمی صدانت: @Sedanet صدانت تیوی: @Sedanettv بایگانی صدانت: @sedanet1 آگاهی از نشستهای فرهنگی: @News_sedanet
☺️ نسل زِد و محافظهکاران: بیش از سایرین در خطر اطلاعات نادرست
👤 #هادی_صمدی
چه کسانی بیشتر گول اطلاعات نادرست را میخورند؟
در پاسخ به این پرسش مهم پژوهش بسیار بزرگی انجام شده است؛ بیش از ۶۶ هزار نفر در ۲۴ کشور جهان از طریق یک وبسایت عمومی در این پژوهش شرکت داشتند.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @evophilosophy
☺️ آزادی در اندیشه مدرن
👤 #موسی_غنینژاد
در هشتاد و دومین جلسه از سلسلهنشستهای «گفتار و اندیشه»، دکتر موسی غنینژاد با تمرکز بر مفهوم «آزادی» در اندیشه مدرن، به بررسی جایگاه فرد در ساختار مفهومی و اخلاقی این نوع تفکر پرداخت.
ایشان با تأکید بر این نکته که فرد در اندیشه مدرن نه صرفاً یک واحد اجتماعی، بلکه مفهومی اخلاقی و خودبسنده است، به تبیین چگونگی گره خوردن آزادی با شأن فردی در جوامع مدرن پرداختند. در ادامه، نشست با بخش پرسش و پاسخ همراه بود و دکتر غنینژاد به سؤالات حاضران پاسخ داد.
📎 برای دريافت صوت نشست اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @Goftar_Andisheh
🔵 @ghaninejad_mousa
☺️ درسگفتارهای فلسفهٔ دین
👤 #مصطفی_زالی
درسگفتارهای فلسفهٔ دین با تدریس مصطفی زالی، به بررسی تطبیقی مسائل محوری فلسفهٔ دین میپردازد؛ شاخهای از فلسفه که به پرسشهایی بنیادین دربارهٔ وجود خدا، رابطهٔ علم و دین، صفات الهی، مسئلهٔ شر، و امکان وحی میپردازد. این درس، با تکیه بر کتاب An Introduction to the Philosophy of Religion (ویرایش سوم) به عنوان منبع اصلی در کنار بررسی بخشهایی از مرحلهٔ دوازدهم نهایةالحکمة، به دانشجویان امکان میدهد تا ضمن آشنایی با سنت فلسفهٔ دین معاصر، درک عمیقتری از نحوهٔ طرح این مسائل در سنت فلسفهٔ اسلامی نیز به دست آورند. این رویکرد تطبیقی، به شناخت بهتر پرسشهای سرنوشتساز و مناقشهبرانگیز فلسفی کمک کرده و راهی برای ورود پژوهشگران علاقهمند به حوزهای پرچالش و بینرشتهای میگشاید.
📎 برای دريافت صوت جلسات اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @nutqiyyat
☺️ مصطفی ملکیان و دعوت به جدایی اخلاق از دین
👤 #حسین_امامی
استاد مصطفی ملکیان مطلبی را تحت عنوان «سیر تحول اخلاق در ایران و جهان» در ١٥بهمنماه ١٤٠٣ در انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری ایراد نمودهاند که در آن، اخلاق یگانه پناهگاه جهت رشد و سعادت جامعه معرفی شده و در راستای تحقق این هدف، پیشنهادهایی عرضه داشته است. این مطلب در ذات خود حائز اهمیت است و لبّلباب بسیاری از گفتهها و نوشتههای ایشان است؛ امّا در عین حال حاوی ابهاماتی است که بدون گشودن و ایضاح آنها، مطلب از متانت و اتقان لازم برخوردار نیست، لذا در این جستار ملاحظاتی در این باب عرضه میشود.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @mostafamalekian
☺️ برهان وجوب و امکان ابنسینا
👤 #محمود_مروارید
در این سخنرانی، یکی از مهمترین براهین فلسفی ابنسینا، یعنی برهان وجوب و امکان، مورد بررسی قرار گرفت. این برهان که نقشی اساسی در فلسفه اسلامی و متافیزیک دارد، تلاش میکند وجود واجبالوجود را اثبات کند. دکتر محمود مروارید، استاد و پژوهشگر برجسته در حوزه فلسفه، در این نشست به تحلیل این برهان، پیشینهی آن و تأثیراتش بر فلسفهی اسلامی و غربی پرداخت.
📎 برای دريافت صوت سخنرانی اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
☺️ مواجهه روشنفکران ایرانی با مدرنیته
👤 #علی_میرسپاسی
در این سخنرانی که در سال ۱۳۸۶ در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، علی میرسپاسی با عنوان «مواجهه روشنفکران ایرانی با مدرنیته» به بررسی انتقادی سنت روشنفکری در ایران پرداخت. او با نگاهی تاریخی-انتقادی، برخی ویژگیهای ریشهدار در رفتار و اندیشه روشنفکران ایرانی را مورد نقد قرار داد.
📎 برای دریافت صوت این سخنرانی اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
☺️ درسگفتارهای عباس امانت دربارهی تاریخ ایران
در سلسله درسگفتارهای «تاریخ ایران» عباس امانت، استاد بازنشستهی تاریخ در دانشگاه ییل، درباره ساختارهایی در تاریخ ایران صحبت میکند که به باور او از قرنها پیش تا امروز پایدار مانده و زندگی ایرانیان را شکل داده است.
امانت در این درسگفتارها، تاریخ ایران را از خلال چند دوگانه روایت میکند—دوگانههایی که به باور او، بهترین ابزار برای تبیین جنبههای مختلف تاریخ سیاسی، اجتماعی و مذهبی ایران هستند. او بر پایه تحلیل خود، به بررسی ساختارهایی میپردازد که از قرنها پیش تا امروز پایدار مانده و بر زندگی ایرانیان تأثیرگذار بودهاند.
📝 عناوین این دوگانهها عبارتاند از:
بوم و بر
ایران و انیران
درگاه و دیوان
دین و دولت
بازار و میدان
بیرون و اندرون
رزم و بزم
دنیا و آخرت
📎 برای مشاهده فیلم جلسات و یا دریافت صوت آنها اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @NashrAasoo
☺️ نشست «دربارهٔ همدلی»
مؤسسه شهر فلسفه با همکاری مؤسسه خانه آشنا در ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ نشست ویژهای با موضوع «همدلی» برگزار کرد. در این رویداد، امید کشمیری و کاوه بهبهانی به بررسی ابعاد مختلف همدلی پرداختند.
👤 #امید_کشمیری – با عنوان «همدلی، اسب تروای اخلاق؟»
(چگونه همدلی نَسنجیده به زبان اخلاق تمام میشود)
👤 #کاوه_بهبهانی – با عنوان «همدلی در عصر همزیستی با رباتها»
📎 برای دریافت فایلهای صوتی اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @Sophia_Kaveh
🔵 @khanehashena
🔵 @iraniancityofphilosophy
☺️ ذهن چطور امور را ادراک میکند؟
(نظریههای مدرن برای ادراک)
👤 #کاوه_بهبهانی
مرداد ماه ۱۴۰۳
به همت مرکز فرهنگی آبی
📎 برای دریافت فایل صوتی اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @Sophia_Kaveh
☺️ خلاصه کتاب تاملات سیاسی علامه طباطبایی
👤 علی بهاری، پاییز ۱۴۰۳
اندیشه سیاسی مرحوم علامه طباطبایی (سید محمدحسین طباطبایی) در سالهای اخیر محل بحث و پرسش و جنجال بوده است. برخی پژوهشگران چون دکتر محسن کدیور مدعی شدهاند که اندیشه سیاسی ایشان با گفتمان رسمی جمهوری اسلامی متفاوت است و در برخی دیگر در نقطه مقابل کوشیدهاند سازگاری میان این دو ایجاد کنند.
آیت الله محمد سروش محلاتی از استادان خارج فقه حوزه علمیه قم است و سالهاست کرسی رسمی تدریس دارد. از ایشان تاکنون آثار متعددی به چاپ رسیده است که عمده آنها در حوزه فقه سیاسیاند. کتاب «تاملات سیاسی علامه طباطبایی» از مکتوبات حوزه اندیشه سیاسی این فقیه معاصر است که کوشیده روشنایی به برخی ابهامات درباره اندیشه سیاسی مرحوم طباطبایی بتاباند. انتشارات میراث اهل قلم نخستین بار این کتاب را در سال 1396 روانه بازار کرده است. متن زیر، خلاصهای گزارشگونه از این کتاب است.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
☺️ آدام اسمیت؛ فیلسوف اخلاق اقتصاد بازار
👤 سویاش رای
ترجمه و تنظیم: جعفر خیرخواهان
آدام اسمیت، پدر علم اقتصاد، عمدتا به واسطه نگارش کتاب ثروت ملل شناخته میشود. با این حال او شاهکار شناختهشده دیگری نیز دارد؛ کتاب «نظریه احساسات اخلاقی» به این موضوع میپردازد که تعاملات اجتماعی چطور میتواند بر همدلی ذاتی ما برای دستیابی به پیشرفتهای اخلاقی بنا شود.
پیشینه بررسی و تحلیل اقتصاد سیاسی به دوران باستان بازمیگردد. بحثهای جالب در این موضوع را میتوان در آثار نویسندگانی مانند ارسطوی یونانی یا چاناکیای هندی یافت، درحالیکه بسیاری از نظریهسازیها و پژوهشهای تجربی مهم در مورد اقتصاد سیاسی از طریق برنامههای پژوهشیای که تعداد زیادی پژوهشگر و اندیشمند طی دورههای زمانی طولانی در آنها مشارکت داشتهاند، به انجام رسیدهاست، تعداد کمی از اندیشمندان و پژوهندهها وجود دارند که به علت اصالت اندیشه و عمق بینشهایشان تاثیری فراموشنشدنی برجای گذاشتهاند. یکی از این شخصیتها آدام اسمیت است که سیصد سال از تولدش میگذرد و بدین مناسبت در نوشته حاضر برخی از ایدههای راهگشای دو کتاب شاهکار وی «نظریه احساسات اخلاقی» و «ثروت ملل» ارائه میشود. کتاب نخست اثری در فلسفه اخلاق و روانشناسی اجتماعی و کتاب دوم اثری در زمینه اقتصاد سیاسی و علم اقتصاد است. در این جستار بهدنبال استخراج جوهره کارهای اسمیت و درک آن چیزهایی هستیم که آثار او را از جنبه رویکرد عالی در شرح و بسط ایدهها و تعهدات فلسفیاش بههم پیوند میدهد. در اینجا سعی میشود تا نهتنها دیدگاههای تاریخی اسمیت یادآوری و گرامی داشته شود، بلکه آنها را با چالشهای اجتماعی-اقتصادی کنونی مرتبط سازد که درنتیجه یک گفتوگو بین گذشته و حال شکل بگیرد تا که آیندهای عادلانهتر به تصویر و تصور درآید.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
☺️ آیا غیرمسلمانها واقعاً کافر هستند؟
غیرمسلمان یا کافر؟!؛ بازنگری در تعریف فقهی
👤 #امیرحسین_ترکاشوند | دیماه ۱۴۰۳
امیر ترکاشوند در این نوشتار به بررسی دیدگاههای نوآورانه در تغییر تقسیمبندی فقهی انسانها از “مسلمان و کافر” به “مسلمان و غیر مسلمان” میپردازد و نقش این دیدگاهها در کاهش خشونت مذهبی و تقویت عدالت اجتماعی را تحلیل میکند. در بخش نخست، دیدگاه مرجع فقید، صانعی، مورد بررسی قرار میگیرد که با تأکید بر تفکیک غیرمسلمان از کافر، معتقد بود اکثریت غیرمسلمانان جهان کافر محسوب نمیشوند و از حقوق برابر با مسلمانان برخوردارند. در بخش دوم، به نظرات آیت الله مطهری در خصوص احترام به انسانیت و جایگاه والای عدالت و اینکه از نظر وی نیز کافر شمردن مردم کنونی جهان با منطق قرآن سازگار نمیباشد پرداخته میشود. بخش سوم دیدگاههای شیخ الأزهر، شیخ احمد الطیب، را در تبیین همزیستی مسالمتآمیز و نادرست بودنِ خطاب کفر به مردم اروپا و آمریکا و آفریقا و … بررسی میکند. در نهایت، مقاله با استناد به عباراتی از امام علی (ع) درتقسیمبندی نوینی از شهروندان نشان میدهد که چگونه این تحولات فکری میتوانند به تقویت همزیستی مسالمتآمیز و ارتقای عدالت اجتماعی منجر شوند.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @baznegari
☺️ از تحلیلِ وحی تا صدقِ توافقی در اندیشهی دکتر سروش
👤 #حسین_حسینی
در این نوشتهی کوتاه، طرحوارهای از برخی آرایِ متأخرِ دکتر سروش دربارهی وحی، طبیعتگرایی و نظریهی صدق ارائه میشود و شرح تفصیلی و انتقادی آن در قالبِ کتاب یا مقالهای درمیآید.
در خصوصِ سخن خدا، الهیدانانی که میگویند خدا، به طور عادی، سخن نمیگوید، نه به نقصِ خداوند بلکه به نقصِ زبان اشاره دارند. زبان، همواره محدودیتآفرین است. وقتی پایِ زبان به میان میآید، محدودیتها هم آشکار میشود. زبانها برآمده از تجربههایِ مشترکِ یک قوماند. اگر با مثالهای ساده و آشنا شروع کنیم، برای نمونه، در عربی چون با شتر، فراوان، سر و کار دارند، صدها واژه برای بیان اوصاف شتر و رَدههای سنی آن هست که در زبانهای دیگر نیست. در کُردی، همین گسترهی واژگان و مفاهیم، دربارهی دامهای دیگر مانند گوسفند و بُز وجود دارد و در گیلکی انواع و اقسام کلمات و مفاهیم در خصوص ماهیها. ضمن اینکه برخی زبانها در عرصهی علم، ورزیدهترند( مانند انگلیسی) و برخی در عرصهی شعر(مانند فارسی) و قسعلیهذا. از یکسو چون زبان و کلام، برآمده از تجربههایِ جمعیِ انسانها است و محدودیت دارد و از سوی دیگر خداوند بنابر تعریف، ورای محدودیتهاست...
🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
☺️ ویژگیهای قانون اساسی شایسته
👤 #محمدامیر_قدوسی
صوتی که تقدیم مخاطبان میشود، سخنرانی دکتر محمدامیر قدوسی با عنوان “ویژگیهای قانون اساسی شایسته” است که در روز قانون اساسی برای دانشجویان دانشگاه یزد ایراد شده است.
قدوسی در این سخنرانی به بیان برخی از ویژگیهای شکلی و ماهوی قانون اساسی شایسته میپردازد و سپس بهنحو اجمالی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۵۸ ه.ش. و اصلاحات آن در سال ۱۳۶۸ه.ش. را با آن ویژگیها محک میزند.
نقطه تاکید قدوسی در این سخنرانی بر موضوع مجلس موسسان گسترده و متکثر است.
📎 برای دريافت صوت اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @jahanazchashmeman
☺️ معرفی کتاب «مسائل نظریه سیاسی اثر کاتریونا مککینون» با ترجمهی جواد حیدری و نرگس سلحشور
👤 #جواد_حیدری
کتابی ترجمه کردهایم به اسم «مسائل نظریهی سیاسی» که اخیراً منتشر شده است. این کتاب یکی از بهترین کتابهایی است که در این زمینه نوشته شده است و به بهترین نحوی به تمام دغدغههای سیاسیمان به روش واضح و روشن و نظاممند میپردازد.
۱. پوشش جامع مفاهیم بنیادی
این کتاب به تمام موضوعات اساسی نظریهی سیاسی از جمله آزادی، دموکراسی، برابری و عدالت، و ... میپردازد. هر فصل را یکی از پژوهشگران برجستهی آن حوزه نوشته است که دیدگاههای معتبر و عمیقی ارائه میدهند.
۲. ترکیب نظریه با عمل
یکی از ویژگیهای برجسته این کتاب، استفاده از مطالعات موردی گسترده در پایان هر فصل است. این مطالعات موردی نشان میدهند که چگونه مفاهیم نظری در مسائل سیاسی معاصر به کار گرفته میشوند و فاصله میان نظریهی انتزاعی و پدیدههای واقعی سیاسی را پر میکنند.
۳. دسترسیپذیری و جذابیت برای مخاطبان
این کتاب با در نظر گرفتن نیازهای مخاطبان دغدغهمند طراحی شده است و نظریههای پیچیده را به شکلی ساده و قابل فهم ارائه میکند. همچنین شامل ویژگیهای آموزشی مانند واژهنامهها و سؤالات بحثبرانگیز، نکات کلیدی، متفکران مهم و کتابهای تأثیرگذار است که فهم مطالب را تسهیل کرده و تجزیه و تحلیل انتقادی را برمیانگیزد.
۴. پوشش موضوعات معاصر و دیدگاههای متنوع
این کتاب علاوه بر مباحث دیرینه، به موضوعات نوظهور در نظریهی سیاسی مانند چندفرهنگیگرایی و محیطزیستگرایی نیز میپردازد. این گستردگی به ما اطمینان میدهد که خوانندگان با طیف وسیعی از مسائل مرتبط با نظریههای سیاسی مدرن آشنا میشوند.
۵. تقویت تفکر انتقادی
با ارائهی دیدگاههای گوناگون و تشویق به کاربرد نظریه در عمل، این کتاب مهارتهای تفکر انتقادی را تقویت میکند. خوانندگان را به تحلیل و ارزیابی استدلالهای سیاسی فرا میخواند و آنها را برای مطالعات پیشرفته یا شهروندی آگاه آماده میکند.
حال این پرسش مطرح میشود که این مسائل کدامند؟...
🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
☺️ بازاندیشی در مفهوم عصمت: تحلیلی معرفتشناختی، اخلاقی و تاریخی
👤#مهدی_ایرانمنش
واقعیت آن است که بسیاری از باورهای ما، بهویژه در دوران کودکی و نوجوانی، بهشکلی ناخودآگاه و تحت تأثیر محیط، خانواده و فرهنگ عمومی شکل میگیرند. اما رشد اخلاقی و عقلانی انسان، او را به نقطهای میرساند که میتواند در این باورها تأمل، بازنگری و حتی دگرگونی ایجاد کند. در این مرحله، «تفکر انتقادی»، «آزادی در اندیشه» و «خودآگاهی» نقشی اساسی ایفا میکنند. البته این اختیار، مطلق نیست و همواره تحت تأثیر پیشزمینههای روانی، اجتماعی و تاریخی قرار دارد. با این حال، همین امکان بازاندیشی، مبنای مسئولیت انسان در برابر باورهایش میشود...
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @Dr_mahdi_iranmanesh
☺️ تقلیلگرایی نسبت به مجازاتهای سالب حیات در حقوق کیفری ایران
👤 #محسن_برهانی و #محمدامین_رادمند
محسن برهانی: در سال ۱۳۹۶ مقالهای توسط اینجانب و یکی از پژوهشگران عزیز با عنوان «تقلیلگرایی نسبت به مجازاتهای سالب حیات در حقوق کیفری ایران» منتشر گردید و در آن مقاله اثبات شد که حتی بدون بر هم زدن بنیادین ساختار حقوقی کشور و مبانی آن و تأسیس فقه جدید و بدون پذیرش رویکردهای ساختارشکنانه و شاذِّ حقوقی-فقهی، میتوان اجرای این مجازات را با اصلاحاتی به حداقلِ حداقل ممکن رساند؛ براساس نظریهای که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت از مجموع ۶۹ ماده قانونی مشتمل بر اعدام از ۵۷ مورد بصورت کامل اعدامزدایی میشود و سه مورد دیگر بشدت کاهش ایجاد خواهد شد. بر این اساس آمار اعدامهای موجود در کشور به کمتر از ۱۰ درصد کاهش پیدا خواهد کرد.
مطالعه این مقاله را به پژوهشگرانی که دغدغه حیات انسانها را دارند و نگران این میزان اعدام در کشور هستند، پیشنهاد میشود.
📎 برای دریافت فایل PDF متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @m_borhani57
☺️ پروتستانتیزم اسلامی یا بازخوانی اسلام؛ آخوندزاده در برابر مستشارالدوله
👤 #محمدامیر_قدوسی
دکتر محمدامیر قدوسی، روز پنجشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ مهمان خانه اندیشهورزان بود تا درباره آرای میرزافتحعلی آخوندزاده و میرزایوسف مستشارالدوله سخنرانی کند. او در خطابه خود با نام "پروتستانتیزم اسلامی یا بازخوانی اسلام؛ آخوندزاده در برابر مستشارالدوله" عملا به تحلیل و بررسی پاسخهایی پرداخت که در دو سده اخیر، از سوی مشروطهخواهان و مشروعهخواهان به این پرسش داده شده است: "آیا اسلام با اصول مشروطیت سازگار است؟"
وی بیان داشت که در شمار مهمترین اصول مشروطیت، "برابری" و "آزادی" شهروندان یک سرزمین است و نزاع مشروطه و مشروعه، بیش از هرجا، در هنگام مواجهه با این دو مفهوم پدیدار میشود. قدوسی در این جلسه گفت که از نظر او فتحعلی اخوندزاده درک دقیقی از موازین مشروطیت داشته و همچنین از برخی جهات، شباهتهای شگفتآوری میان او و شیخ فضلالله نوری وجود دارد. او گفت که میرزایوسف مستشارالدوله نیز همچون ملکمخان ارمنی و عبدالرحیم طالبوف، دغدغهمندانه کوشیده بود که میان اسلام و مشروطیت جمع کند، اما چون از نظر غنای اندیشگی و استوای علمی، مرد این میدان نبوده، تلاش پر ارج او در این مسیر ناکام مانده است.
دکتر قدوسی اشاره میکند که حتی آخوند خراسانی و میرزای نائینی هم در شناخت حقیقت مشروطه و به تبع آن، نسبت مشروطه و اسلام توفیق کامل نیافتهاند. از نظر دکتر قدوسی، یکی از نشانههای روشن این حقیقت آن است که امثال میرزای نایینی گمان میکردهاند که مشروطیت بضاعت خود مسلمانان بوده که به آنان بازگردانده شده است. دکتر قدوسی بر این نکته تاکید میکرد که اگر جمع منضبط و روشمند میان اسلام و مشروطیت اساساً ممکن باشد، صرفا از رهگذر تسلط عمیق به شاخههای متعددی از فلسفه، اصول فقه، فقه و برخی دیگر از رشتههای علوم انسانی ممکن است.
📎 برای دريافت صوت سخنرانی اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
☺️ نقد قانون جذب در کتابهای خودیاری و توسعه فردی
👤 #محمدرضا_واعظ_شهرستانی
قانون جذب (Law of Attraction) مفهومی محبوب در ادبیات خودیاری است که ادعا میکند افکار مثبت یا منفی میتوانند تجربیات مشابهی را به زندگی فرد جذب کنند. اصل این قانون بر این باور است که «همجنس، همجنس را جذب میکند»؛ یعنی ما با تمرکز بر افکار دلخواه، میتوانیم همان نتایج را از جهان جذب کنیم. این مفهوم از طریق کتابها و فیلمهایی مانند «راز» (The Secret)، در سال ۲۰۰۶ به شهرت رسید و در سالهای اخیر با تِرندهای جدید مانند «سندروم دختر خوششانس» در فضای مجازی دوباره معرفی شده است. با وجود محبوبیت مداوم، قانون جذب در حوزههای روانشناسی، فلسفه، علم و فرهنگ، با نقدهای شدیدی روبرو شده است.
در این جستار، برخی از انتقادات دربارۀ ادعاهای قانون جذب با توسل به شواهد علمی، فلسفی و روانشناختی مورد بررسی قرار داده شده است. در این بررسی، سعی بر آن بوده که از زبان ساده جهت درک متن توسط مخاطبان عمومی استفاده شود...
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @tanhaatarazyekbarg
☺️ گواهیِ دینی و گواهیِ ضدِّ دینی!
👤 #رضا_نقوی ، دانش آموختۀ دکتری فلسفۀ دین
دستکم برخی از مسائلِ فلسفۀ دین، جزءِ مسائلِ « سهل و ممتنع» هستند؛ بدین معنا که در نگاه نخست همگان بدان مسئله میاندیشند/ میتوانند بیاندیشند و حتّی در باب آن استدلال میکنند؛ امّا همان مسئله در دست فیلسوفانِ دین بدل به معمّای دشواری میشود و موجب نزاع بیپایان میگردد.
مسئلهای که در این یادداشت بدان خواهم پرداخت، از این قبیل مسائل است. همۀ ما از دوران نوجوانی با مسئلۀ عقلانیِ« رجوع به متخصّص» در امور دینی و غیر دینی آشنا بودهایم و تقلیدِ خودمان از مراجع دینی را بدین نحو موجّه میکردهایم؛ امّا امروزه همین مسئلۀ آشنا، در«معرفتشناسیِ دینی» و «معرفتشناسیِ گواهی» بدل به موضوعِ پیچیدهای شده و فیلسوفان در باب شروطِ اعتبار «گواهی»، خصوصاً در قلمرو دین، نزاعهای درازدامنی را شکل دادهاند.
در مواجهه با « تقلیدِ دینی» شاید این مسئله نیز به ذهنِ برخی از ما خطور کرده باشد:
الف) « اگر تقلید دینی و اعتماد به گواهی روشی معقول جهتِ کسبِ باور برای دینداران است؛ چرا این امکان برای غیر دینداران نباشد؟ آیا غیر دینداران نیز نمیتوانند بیدینیِ خود را بر تقلید و تعبّد مبتنی کنند؟»
من در این یادادشت میکوشم همین مسئلۀ ساده را از منظر معرفتشناسیِ گواهی و با زبانِ نسبتاً فنِّیِ فیلسوفانِ دین، مورد تأمّل قرار دهم و عجالتاً دفاعِ اولیّهای از پاسخ مثبت به این پرسش بنمایم. بدین منظور، ابتدا شمّهای از اهمِّ آراءِ مطرح در معرفتشناسیِ گواهی را طرح میکنم و سپس با نظرداشتِ این آراء، پرسشِ فوق را مورد بحث قرار میدهم.
پیش از ورود به اصل بحث، ذکر این نکته لازم است که تمام تمرکزِ این یادداشت بر مقولۀ « توجیه و عقلانیت» است و نه مقولۀ « صدق و کذب». هرجا سخن از « صدق و کذب» میرود صرفاً استطرادی و در ارتباط با « توجیه» است. نزاع بر سر معقول بودنِ یک گزاره نزاعی مرتبه دوم و نزاع بر سر صادق/ کاذب بودنِ یک گزاره نزاعی مرتبه اوّل است.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
☺️ آیا تابع موج کوانتومی واقعیت را بازنمایی میکند؟
👤 نوشتهی: لیزا زیگا
برگردان: #کاوه_بهبهانی
دو هواشناس را تصور کنید که احتمال آفتابی بودن هوا را پیشبینی میکنند. هواشناس سمت چپ به دادههای اضافهای دسترسی دارد (مثل وضعیت کنونی آبوهوا که تا حدودی ابری است) و در نتیجه هر کدام پیشبینیهای متفاوتی ارائه میدهند. تابع موج در مکانیک کوانتومی، برخلاف پیشبینی هواشناسی، توصیف کاملی از رفتار آینده یک سیستم کوانتومی ارائه میدهد. در واقع، خود طبیعت در مقیاسهای کوچک [مقیاس کوانتومی] ذاتی کاملاً احتمالاتی دارد: کولبِک و رِنِر...
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @Sophia_Kaveh
☺️ میزگرد «گفتوگو پیرامون تعقّل و تدیّن»
نشست علمی «گفتوگو پیرامون تعقّل و تدیّن» روز ۲ اسفندماه ۱۴۰۳ با حضور جمعی از اندیشمندان و صاحبنظران در خانه بازنشستگان امید شهر سنندج برگزار شد.
در این نشست، #مصطفی_ملکیان ، #حسین_امامی ، #کیوان_بلندهمتان ، #فرزاد_حاجیمیرزایی و #مولود_بهرامیان به بحث و تبادل نظر پیرامون نسبت میان تدیّن و تعقّل پرداختند. همچنین، نظریه عقلانیت و معنویت بهعنوان یکی از دیدگاههای مهم در این حوزه مورد بررسی قرار گرفت.
این نشست فرصتی برای واکاوی رابطه دین و خردورزی بود و تلاش شد تا از منظرهای مختلف، پیوند یا چالشهای این دو مقوله تحلیل شود. فضای علمی و گفتوگوی آزاد بین صاحبنظران، این نشست را به محملی برای اندیشهورزی و تبیین مباحث بنیادین در حوزه دین و عقل تبدیل کرد.
📎 برای دریافت صوت این میزگرد اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @mostafamalekian
☺️ ناکامل بودن راهکار استفاده از وظایف ناکامل برای حل مشکل پرمطالبگی در اخلاق کانتی
👤 #ایمان_عباسنژاد
📝فصلنامۀ مطالعات اخلاقی
پرمطالبه بودن نظریات اخلاقی اعتراضی است که در دهههای اخیر و پس از مقالۀ معروف سینگر در 1972 بسیار رواج یافت. این اعتراض میگوید شهوداً نظریۀ اخلاقی نباید مطالبات بیش از حدی از ما داشته باشد. علیرغم اینکه بیشتر بحثها دربارۀ پرمطالبگی در فایدهگرایی مطرح است، در سالهای اخیر این اعتراض ناظر به اخلاق کانتی هم مطرح شده است. عدهای با پیش کشیدن تقسیم وظایف کامل و ناکامل در نظریۀ اخلاقی کانت و استفاده از مفهوم «آزادی عمل» که کانت در خصوص وظایف ناکامل مطرح کرده است، کوشیدهاند نشان دهند اخلاق کانت پرمطالبه نخواهد بود. در این نوشتار این راهحل را مطرح و بررسی میکنیم و مشخص خواهد شد این راهحل اولاً باعث میشود اخلاق کانت کممطالبه و بیش از حد سهلگیر شود و ثانیاً مشکل پرمطالبگی را به طور کلی در اخلاق کانت حل نمیکند و پرمطالبهترین بخش اخلاق کانت در وظایف کامل است.
📎 برای دریافت فایل PDF مقاله اینجا کلیک کنید
🙂 @sedanet
🔵 @imanabasnejad
☺️ درباب کتابِ «الهیات در متن علم»؛ اثر جان پوکینگهورن
👤 میلاد نوری (مترجم کتاب)
جان پوکینگهورن (1930-2021) فیزیکدان و کشیش انگلیسی بود که زندگانی فکریاش، بیش از هر چیز، به بحث درباب آشتیِ علم و دین گذشت. او ریاضیات و فیزیک را در کالج ترینیتی کمبریج آموخت؛ آنگاه به تدریس فیزیکِ ریاضی، نخست در دانشگاه ادینبورگ و سپس در کمبریج، پرداخت. وی دکتری دوم خود را در سال 1974 در فیزیک ذرات بنیادی دریافت کرد و ضمنِ معرفی مدلی ریاضیاتی برای محاسبۀ مسیرِ ذرات کوانتومی، به عضویت انجمن سلطنتی علوم انگلستان درآمد. بااین-حال، او چندسال بعد با شگفتی تمام، از مقام استادی کناره گرفت و به تحصیل الهیات پرداخت که در این زمینه نیز موفق بود بهطوریکه در 1986 بهعنوان رئیس و کشیش ترینیتی هال انتخاب شد، در 1989 به ریاست کالج کوئینز در کمبریج رسید و دستآخر در 1996 از آنجا بازنشسته شد. پوکینگهورن همچنین در تأسیس «انجمنِ دانشمندان منصوبِ کلیسا» و «انجمن بینالمللی علم و دین» نقش بهسزایی ایفا کرده است. بیشتر نوشتههای او به بحث درباب نسبتِ علم و الهیات اختصاص دارند؛ بهعنوان مثال، راهِ جهان، ایمان یک فیزیکدان، ایمان و علم و فهم، خدای امید و فرجام جهان، مواجههای مسیحی با واقعیت، فیزیک کوانتومی و الهیات، علم و دین در جستجوی حقیقت از جمله آثاریاند که او در این زمینه نگاشته است. پوکینگهورن در 1997، بهسبب خدمات برجستهاش در زمینۀ علم، الهیات و اخلاق، عنوان شوالیه را از الیزابت دوم دریافت کرد و نیز در 2002 برای پژوهش در مورد واقعیتهای معنوی، جایزۀ بنیاد تمپلتون را از آن خود نمود.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @ZarbahangeKherad
☺️ بازی کردن نقش خدا در زیستشناسی
👤 برایان کلاس
مترجم: عارف عبادی
متن زیر ترجمه و تلخیص بخش کوتاهی است از کتاب «اتفاق: شانس، آشوب و چرا هرآنچه میکنیم مهم است» (2024) نوشتۀ برایان کلاس (Brian Klaas). محور اصلی کتاب کلاس تاثیرات رخدادهای کوچک و به ظاهر ناپیدا در شکلدهی به روندهای بزرگ است. گزیدۀ زیر دربارۀ یکی از طولانیترین آزمایشهای زیستشناسی است که در آن دانشمندان با مطالعۀ دهها هزار نسل از باکتری ای. کُلی (E. coli) در محیط آزمایشگاهی تلاش میکنند تا نشان دهند چه میزان از تغییرات در دوازده سویۀ این باکتری حاصل اتفاق است و چه میزان حاصل همگرایی.
📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @FortunateMistake
☺️ نگاهی فلسفه حقوقی به لایحه مربوط به حجاب
👤 #محمدامیر_قدوسی
دکتر محمدامیر قدوسی در تاریخ ۲ دیماه ۱۴۰۳، به دعوت انجمن علمی فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران، در یک سخنرانی ۷۰ دقیقهای، قانون حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب را از منظر فلسفه حقوق و حقوق عمومی مورد بررسی قرار داد. وی در این سخنرانی بیان کرد که به دلیل درآمیختگی امر عمومی و خصوصی در این قانون و خروج آن از کارویژههای دولت بیطرف، این قانون از جنبه اخلاقی قابل دفاع نیست. همچنین، از دیدگاه پیامدگرایانه و مصلحتاندیشانه، آن را ناکارآمد ارزیابی کرد و توضیح داد که چنین رویکردهایی علاوه بر افزایش رویگردانی از حجاب شرعی، به گسترش نفاق و ریا در جامعه و در نهایت، بدنامی و منفوریت اقشار متدین منجر خواهد شد.
در پایان، دکتر قدوسی با اشاره به برخی مصادیق، یادآور شد که حتی از منظر فقهی و دروندینی نیز درباره گستره حجاب شرعی میان فقها اختلاف نظر وجود دارد...
📎 برای دريافت صوت اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
☺️ دربارۀ مناظرۀ اخیر آقایان سروش و علیدوست، در نسبتِ شریعت و عقلانیت
👤 #اردشیر_منصوری
مهرماه 1403 عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست، به ابتکار “مدرسۀ آزاد” (مدرسۀ آزادفکری) طی سه نشستِ غیرهممکان (اینترنتی) با هم گفتگویی داشتند که نظیر آن طی حدود سه دهۀ اخیر سابقه نداشته است. این یادداشت مجال بررسی و نقد مبسوط مواضع دو سوی مناظره نیست، و در پاسخ به لطف و پرسش عزیزان صدانت، در حد گزارشی مروری دربارۀ جایگاه و اهمیت احتمالی این مناظره تقریر شده است.
– مجموع سه جلسه، جمعاً حدود 5 ساعت و 45 دقیقه، از رسانههایی مانند یوتیوب، و گروه تلگرامی آزاد (اینجا) قابل دستیابی است.
– عبدالکریم سروش، 79 ساله، اکنون مقیم آمریکا، پژوهشگر فلسفه و مدرس سابق فلسفۀ علم و متون ادبی و عرفانی در دانشگاههای ایران، در دهۀ شصت تا میانۀ دهۀ هفتاد، بوده است. او از میانۀ دهۀ هفتاد، ابتدا از تدریس در دانشگاههای ایران منع شد، سپس فضا برای سخنرانیهای آزاد و غیردانشگاهی او، و حتی انتشار عمومی و رسمی آثارش به شدت تنگ شد. با شدت یافتن تنگناها که به تهدیدهای عنیف نیز انجامید، این مفسر نهجالبلاغه و مدرس دانشگاه و نظریهپرداز کلام جدید و معرفتشناسی دین، نهایتاً جلای وطن کرد و در یک مهاجرت اجباری، نزدیک به دو دهه است که دور از ایران به سر میبرد. بدینسان محرومیتی دو سویه رقم خورد؛ او از مواهب موطِن مألوف و فضای فرهنگی و مصاحبت مخاطبان مشتاق داخل کشور، و جامعۀ علمی ایران از دانش و آموزش پر نیروی او.
– ابوالقاسم علیدوست، 63 ساله، مقیم قم، عالم دینی و محقق حوزوی که نامی نسبتاً نو در میان اهالی فقه و کلام و فلسفۀ اسلامی است. نوشتهها و نظرات منتشرۀ او نشان از آن دارد که میکوشد علاوه بر علوم حوزوی، با دانشهای مدرن و معارف دانشگاهی هم آشنا باشد و با آگاهی از نظریههای علمیِ جهان جدید، علوم دینی را به اصطلاح روزآمد کند. عزم او بر فربهسازیِ فقه است تا علاجیِ برای مسئلۀ کارآمدی شریعت در دنیای امروز بیابد...
🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @azadsocial
🔵 @ardeshirmansouri
☺️ ایران در ماههای آینده با چه تهدیداتی مواجه است؟
👤 #مسعود_نیلی
به یاد دارم در سالهای دور گذشته و در زمانهایی که در سازمان برنامه و بودجه کار میکردم، در چند نوبت، مسوولیت تهیه گزارشهایی تحت عنوان چشمانداز ۱۰سال آینده اقتصاد ایران را برعهده داشتم. هدف اصلی این کار آن بود که ابعاد شکافها و عدم تعادلهایی که در آن مقطع زمانی غیر قابل مشاهده ملموس بود اما در گذر زمان، روند رو به افزایش داشت، در همان ابتدا نمایان شود. بهعنوان مثال، ابعاد کسری بودجه یا عدم تعادل در تراز پرداختها و غیره، از این طریق برای سیاستگذار روشن و مشخص میشد. یک فرض تلویحی هم در انجام این کار وجود داشت و آن هم این بود که تصمیمگیرنده خود را در قبال حل مشکلات، مسوول میشناسد و لذا قاعدتا از مواجه شدن با مسائل بزرگ و بحرانی، اجتناب میکند.
طی چند ماه اخیر، تعدد و تنوع مشکلات بزرگ بهشدت افزایش پیدا کرده و از مرحله نگرانی عبور کردهایم. آنچه درباره وقوع آن در آینده هشدار داده میشد، در زمان حال محقق شده و ابعاد آسیبزای خود را نمایان ساخته است...
🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @masoudnili
☺️ برخورد فعلی با حجاب در ایران استثناست یا قاعده؟
👤 #جواد_درویش
در یکی از کلاسهای این ترم کتابی را تدریس میکنم با عنوان “مواجهه اسلام با علم مدرن” که سال 2023 در سری کتابهای Cambridge Elements منتشر شده و نویسنده آن یک استاد فیزیک ترکتبار در آمریکاست.
او در دو جای کتاب اسم ایران را به عنوان استثنا در میان همه کشورهای مسلمان آورده است:
یکی جایی که پیشرفتهای علمی ایران را به ویژه در فناوریهای زیستی به رغم تحریم، در مقایسه با سایر کشورهای مسلمان قابل توجه میداند.
دومی، وقتی درمورد مواجهه اسلام و داروینیسم صحبت میکند، مینویسد:
حکومت دینی ایرانیان هیچ مشکلی (حتی) با قبول نظریه نیای مشترک گونههای غیرانسانی ندارند. درحالیکه نگاه دینی محافظه کارانه عربستان و کشورهای حاشیه خلیج، مایل است که کل نظریه تکامل را انکار کند. (p20)
مورد مشابهی را من چندماه پیش وقتی برای یک کنفرانس با موضوع اخلاق زیستی در قطر بودم، دیدم. یکی از مفتیهای قطری در یک پنل که یکی از اساتید ایرانی هم در آن حضور داشت، بیمقدمه و بیدلیل شروع کرد به حمله شدید به فقهای شیعه که حکم به جواز تغییر جنسیت دادهاند. میگفت شما آبروی اسلام را بردهاید و چیزی از دین باقی نگذاشتهاید!
چند هفته پیش هم با دوست فرهیختهای در همین رابطه صحبت میکردم. او بر فقه مسلط است و سالها در اروپا زندگی کرده و فلسفه خوانده است. ایشان چیزی قریب به این مضمون را میگفت که این از شگفتیهای فقه شیعه است که تغییر جنسیت را مجاز شمرده است. قبول این موضوع به لحاظ دینی نیاز به یک بینش حقیقتا مترقی دارد.
به نظر من این نگاه باز فقها نسبت به علم و مدرنیته، ریشه در عقلانیت شیعی دارد که قبلا هم پیرامون آن در سیاست، فلسفه و اخلاق نوشته بودم.
اسلام سیاسی بعد از انقلاب با گنجاندن عنصر “مصلحت”، افزونههای عرفی بیشتری هم به آن اضافه کرده. مثلا میبینیم که تدریس تکامل در مدارس ایران به هیچ وجه با چالشهایی که در کشورهای عربی و حتی آمریکا وجود دارد، مواجه نیست.
ترجمه و انتشار کتابهای داوکینز، هاوکینگ و دنت هم که در برخی کشورهای عربی ممنوع است و با واکنش تند کشیشهای مسیحی روبروست، در ایران انجام میشود. این مواجهه لزوما به دلیل بیاطلاعی آنها از محتوای این آثار نیست، بلکه بیشتر به خاطر نداشتن نگاه بنیادگرایانه و متنمحورانه آنهاست. مثلا شهید مطهری با صراحت کامل داستان آدم و حوا را در قرآن سمبولیک مینامند. (مجموعه آثار، ج1، ص 515)
به هرحال برای کسی که فضای کشورهای دیگر را بیشتر دیده، این مواجههی متولیان دین با علم جدید، پدیده عجیبی است.
اما آنچه برای او عجیبتر است، نحوه برخورد با مساله حجاب در ایران است.
وقتی او این انعطاف زیاد در تفسیر عقاید کلامی یا موضوعات فقهی در ایران را میبیند و در کنار تصلب عجیب پیرامون مساله حجاب و برخورد با زنان (مثل استادیوم رفتن یا موتورسواری بانوان) میگذارد، دچار حیرت عمیق از همه تناقض میشود!
🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @vaadie
☺️ مدارا با سنگریزه در بحث فقه و عقل
👤 #فرهاد_شفتی
همنسلهای من احتمالا نوشتار کوتاه اما شیرین و آموزندۀ سنگریزه و کفش را در (اگر اشتباه نکنم) کتاب فارسی دوم راهنمایی قدیم به یاد دارند. نویسنده از تمثیل سنگریزه در کفش استفاده میکند تا نکتهای را دربارۀ روبرو شدن با دشواریهای زندگی گوشزد کند. او با اشاره به عادتِ اینطرف و آنطرف دادن سنگریزه و محبوس کردن آن بین انگشتان و تحمل گزشهای سنگریزه نتیجه میگیرد که اگر از همان اول سنگریزه را از کفش در آورده بودیم زحمتمان کمتر بود.
از مناظرۀ عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست در برنامۀ آزاد بهره بردم، در عین حال این مناظره من را به یاد نوشتار سنگریزه در کفش انداخت. سوءتفاهم نشود، نه منظورم این است که دانش فقه مانند سنگریزهای در کفش است، و نه منظورم این است که مناظره مانند بازی با سنگریزهای در کفش بیحاصل و بیهوده بود. به نظرم مباحث بسیار مهمی در مناظره مطرح شد و حتی برای شنونده یا بینندهای که با این مباحث آشناست این مناظره میتواند بسیار پُربار باشد.
پس چرا این مناظره من را به یاد نوشتۀ سنگریزه در کفش انداخت؟ چون آنگونه که میبینم به عمد یا به مصلحت یا به فراخور روالِ اینگونه مناظرات پرسشهایی به مراتب مبناییتر که میتواند، در موافقت یا مخالفت، طرفین را زودتر به مقصد برساند داخل بحث نشد یا گذرا وارد شد. نوشتار سنگریزه در کفش در ذهن من تمثیلی شد از اکتفا به اشاره کردن به برخی مبانی و مباحث پیشینی به جای تامل در آنها، و در مقابل تکیه بر کارکردها و مباحث پسینی در این مناظره...
🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید
🙂 @Sedanet
🔵 @farhadshafti