ادامۀ یادداشت👆

🔸مصدق که مرد سیاست بود و از دور بر جریانات سیاسی کشور ازجمله جبهۀ ملی سوم نظارت داشت، مخفیانه با دوستانش در احمدآباد ملاقات می‌کرد و آنها را در جریان خط‌مشی مبارزاتشان یاری می‌داد.

🔸در پایان لازم به ذکر است که اینجانب طی بازدیدی که از خانۀ مذکور داشته‌ام، با انبوهی از اسناد و مدارک مواجه شدم که در یکی از کمدهای اتاق بدون کوچک‌ترین مراقبتی به حال خود رها شده‌اند. امید است این اسناد با دلسوزی مسئولان این مجموعۀ هنوز محصور، به مراکز اسناد انتقال یابند تا زمینه‌ای برای آشنایی با دغدغه‌های مصدق در واپسین روزهای عمر فراهم شود.

🔗عکس‌های پیوست: عکسی از در خانۀ مصدق که شعبان جعفری با ماشین بر آن کوبیده است و نیز عکسی از انبوه اسناد رهاشده در یکی از کمدها.

✍️داود الهی، دانشجوی دکتری تاریخ بعد از اسلام، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ۲۹ اسفندماه ۱۴۰۳.
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

شگفتا درسالهای اخیر گروهی پیدا شده اند که کمترین درکی از واقعیت های تاریخی و استقلال ملی ایران و قاعده حق ملت ها در مختاریت اموال و ثروت های خود ندارند
آنها که می گویند ملی شدن نفت اشتباه بود.یعنی در پایان عصر استعمار یک امپراتوری جهانی زیاده خواه و بسیار دور از ما بیآید کشف و استخراج و بهره برداری از منابع ملی  کشور ما را مفت به جیب بزند و ببرد ومردم کشور صاحب منابع نفت در فقر و فاقه و عسرت و تنگدستی مصائب و رنج ها ببرند و بد زندگی کنند و کشور صاحب منابع نفت خویش در عقب ماندگی و توسعه نیافتگی گرفتار بماند؟!
بیشک استدلال این جماعت پایه ای ندارد.کینه توزی بر نهضت ملی و کارنامه دکتر مصدق است که اینها را به این داوری های بدون مبنا رهنمون کرده است.اینها حتی نمی دانند بربتانیا در آن سالها عملا استقلال ایران را به چالش کشیده بود و افزون بر خوزستان ،دربسیاری موارد از انتخابات گرفته تا سیاست کلان به خود حق دخالت می داد.هنر مصدق این بود که این قاعده استعماری را نه تنها برای ایران،بلکه برای بسیاری از کشورها برهم زد و این راز و ارج نهضت ملی دموکراتیک ایرانیان درآن سالها بود
افشین جعفرزاده
۲۹ اسفند ۱۴۰۳
@Afshinjafarzadeh

Читать полностью…

زبان پارسی در ترازو

زبان پارسی در ترازوی شمس‌تبریزی

«... اکنون من زبان هندی ندانم، نه از عجز، اما خود عربی را چه شده است؟ اگر همان هندو بشنود گوید این خوش‌تر است؛ و زبان پارسی را چه شده است به این لطیفی و خوبی؟ که آن معانی و لطایف که در پارسی درآمده است در تازی درنیآمده است.»
مقالات شمس‌تبریزی، دفتر اول، صص ۲۲۵-۲۲۶

/channel/dariush_rahmanian

Читать полностью…

🔸درباب تعمیم نظریات شیوۀ تولید آسیایی و استبداد شرقی و ماتریالیسم تاریخی دربارۀ تاریخ ایران نیز باید گفت که نویسنده اطلاع چندان دقیقی از بافت تاریخ ایران ندارد. مارکس همچون پیشینیان خود اطلاع چندانی از جوامع شرق مثل ایران، چین و هند نداشت و بیشتر اطلاعات او مبتنی‌بر سفرنامه‌ها یا اطلاعات غیرعلمی و غیرموثق بود. مثلاً اساس تمام تحلیل‌های منتسکیو دربارۀ شرق بر یک سفرنامه و اطلاعات جزئی آن استوار بود (ر.ک. مراحل سیر جامعه‌شناسی، ریمون آرون). 

🔸بدیهی است که مشخص‌کردن شیوۀ تولید و نظام اجتماعی-تاریخی، هم به‌لحاظ تاریخی و هم از نظر مفهومی، مسائل به‌شدت پیچیده‌ای را پدید می‌آورد که بدون رجوع به متن و بافت تاریخ نمی‌توان به‌راحتی دربارۀ آن نظر داد یا اینکه حکمی کلی یا قیاسی برای آن صادر کرد. شیوۀ تولید آسیایی برای مورخان شوروی بسیار محبوب بود، اگرچه فرازوفرودهایی داشت (ر.ک. افول و ظهور شیوۀ تولید آسیایی، استفن پ.دون) و از آن برای تحلیل‌های خود به‌ویژه از 1964 استفاده می‌کردند که در این سال دیاکانوف دراین‌باره مطالبی منتشر کرده بود، اما آن بیشتر در خدمت حزب کمونیست و ایدئولوژی شوروی بود.

🔸آرا و نظریات ویتفوگل و کاربست آن برای تاریخ ایران نیز چندان درست نیست و با منابع دست‌ اول تاریخی تناسب ندارد. نخست اینکه، مفهوم استبداد در ایران در هر دوره محل بحث است. همچنین، باید توجه داشت که آیا پادشاه آن‌قدر قدرت داشته که بتواند این استبداد را در کل کشور بسط دهد آن هم با امکانات پیشامدرن! این ادعا که همۀ تاریخ ایران تاریخ استبدادی است ادعایی گزاف است. مثلاً در تاریخ ایران، اصناف، اشراف، مالکان و روحانیون از قدرتی برخوردار بودند و در مورد رقابت‌ها و تأثیرات آنها بر پادشاه و دولت پایان‌نامه‌ها و مقالات بسیاری نگاشته شده است.

🔸ما در تاریخ ایران با پدیده‌ای به نام تظلم‌خواهی مواجه هستیم که هر شخصی می‌توانست با ادبیات خودش به شخص شاه نامه بنویسد و از وی شکایت کند (برای نمونه، ر.ک. شکایت پیرزن از سنجر در مخزن الاسرار). همچنین، دولت و شاه با بسیاری از اشراف و خان‌ها مراودات تجاری داشتند و حتی از آنها زمین اجاره می‌کردند.

🔸در کنار آن، بحث مالکیت خصوصی است که در تاریخ ایران نیز وجود دارد، چنان‌که اساس نظام زراعی ایران بر مالکیت خصوصی استوار است.(ر.ک. مالک و زارع، لمبتون). همچنین، بحث دربارۀ مسئلۀ آب است که ویتفوگل بر آن بسیار تأکید دارد و آب‌سالاری را از ویژگی‌های جوامع شرقی همچون ایران می‌داند، درحالی‌که ما در ایران سیستم قنات و آبیاری داریم و در انحصار دولت نیز نیست و آن‌گونه که وی از آن تلقی دارد چندان درست نیست.

🔸در آخر باید این نکته را نیز اضافه کرد که استفاده از نظریه در تاریخ مستلزم شرایطی است. نظریه در تاریخ باید به‌عنوان چراغ برای مورخ عمل کند و در خدمت تاریخ باشد نه اینکه مورخ یا نویسنده در خدمت آن نظریه باشند که در آن صورت جنبۀ تبلیغ پیدا می‌کند و از نظر معرفت‌شناسی و روش‌شناسی نیز دچار تناقض و اشکال می‌شود.

✍فرهاد زینی‌وندنژاد، دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه تربیت‌‌مدرس، ۲۹ اسفندماه ۱۴۰۳.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

این زمین را یکی می‌شکافد. یکی آمده است که این زمین سلامت را چرا خراب می‌کنی؟ او خود عمارت را از خراب نمی‌داند. اگر خراب نکردی، زمین خراب شدی. نه در آن خرابی عمارت‌هاست؟...
شمس‌تبریزی

انتقاد به شخم‌زدن می‌ماند و راه به گشایش و بالندگی و شکوفایی می‌برد.
انتقاد که نباشد زمین اندیشه و دانش و فرهنگ سفت و سخت و خشک می‌شود.
#داریوش_رحمانیان

/channel/hichestandr

Читать полностью…

♦️در باب نظریه‌زدگی
پاسخ به نقد محمدامین سلیمانی

محمدامین سلیمانی یادداشتی تازه بر نقد نگارنده به نوشتۀ پیشینشان نوشته‌اند و به نقد من پاسخ داده‌اند.

🔸نخست آنکه، اشارۀ نگارنده به رشتۀ تخصصی ایشان در یادداشت قبل از باب مقدار آشنایی ایشان با بحث موردنظر بود و نه رد سخنان ایشان به دلیل نبود ارتباط رشتۀ تحصیلی‌شان با بحث که اگر چنین بود وارد نقد محتوایی نمی‌شدم. همچنین، اگر هدف از اشاره به جان لاک و دیگران نشان‌دادن برتری افراد خارج از یک حوزۀ تخصصی بر دانشگاهیان آن رشته است -چنان‌که سلیمانی اشارتی به آن داشته است- منتظر منتشرشدن کارهای جدی و پژوهشی ایشان در وادی تاریخ خواهیم نشست تا پس از آن گفت‌وگوی جدی‌تری شکل بگیرد.

اما در باب یادداشت جدید ایشان، نقد اصلی نگارنده به یادداشت ایشان نظریه‌زدگی بود که در پاسخشان نه‌تنها به آن پرداخته نشده است، بلکه تصریح بیشتر نقطۀ عزیمت ایشان در بحث این نقد را جدی‌تر می‌کند.

🔸سلیمانی کماکان با توضیح نظریۀ مارکسیستی مدنظر خود که این بار حتی به افرادی مانند طبری و دیاکونوف نیز ارجاع می‌دهد تعلق خاطر خود به مارکسیسم شورویایی را در میان سنت مارکسیستی پررنگ‌تر نشان می‌دهد. دیربازی است که نقد این مارکسیسم در خوانش تاریخ ایران حتی می‌توان گفت از نقد نیز گذشته است.

🔸ایشان در یادداشت اخیر نیز وجهی از تاریخ جامعۀ مدنظر خود و نسبتش با نظریه را نشان نداده است و فقط به اینکه بحث او ناظر به بومی‌بودن و... است اکتفا کرده است که از نظر نگارنده به هیچ عنوان نه بومی است و نه معاصر و نه امروزی؛ زیرا اساساً به زمینۀ جامعۀ موردنظر و تاریخ طولانی زبان فارسی و نسبتش با حال ارجاعی ندارد.

🔸توضیحات یادداشت جدید ایشان نیز بیش‌از پیش در توضیح نظری مارکسیسم غرق می‌شود و گویی به شیوۀ تخت پروکرست، تاریخی طولانی را با یک کلان‌روایت مصادره‌ به‌ مطلوب می‌کند. رضاقلی که سلیمانی به آن استناد می‌کند، اسیر یک کلان‌روایت در فهم تاریخ ایران بود که نشانه‌هایش در تحلیل سلیمانی نیز کاملاً هویدا است. کلان‌روایت رضاقلی حتی نتوانست میان حکمرانی فریدون و ضحاک تمایزی برقرار کند. (برای نقد دیدگاه رضاقلی رجوع شود به مقالۀ علمی-پژوهشی نگارنده دربارۀ شاهنامه در مجلۀ جستارهای تاریخی.) کلان‌روایتی که در نگاه سلیمانی بسیار ساده‌سازانه تاریخ پیشاسرمایه‌داری در ایران را ذیل شیوۀ تولید آسیایی قرار می‌دهد، بدون هیچ بحث تاریخی است که بتواند نسبت دوسویۀ نظریه و تاریخ را در برداشته باشد. پژوهشگران این حوزه به‌صورت جدی به آن پرداخته‌اند.

🔸نقد دوم نگارنده نیز کماکان به قوت خود باقی است. سلیمانی جدا از آنکه به نظر می‌رسد به تاریخ درونی مارکسیسم و چالش‌های آن ازجمله جدل‌های مجلۀ نیو لفت ریویو در دهۀ ۶۰م دربارۀ زیربنا-روبنا آشنایی کامل ندارد، به نقدهای مهم از بیرون به خوانش مارکسیستی ازجمله نقد به بنیادین‌بودن شیوۀ تولید یا اقلیم‌گرایی در خوانش تاریخ نیز توجهی ندارد.

🔸در یادداشت دوم سلیمانی، بیش از یادداشت قبل به اقلیم ارجاع داده شده است که ردپای کلان‌روایت استبداد ایرانی کاتوزیان و به تبع آن، رضاقلی در کتاب جامعه‌شناسی نخبه‌کشی کاملاً دیده می‌شود. کلان‌روایت‌هایی که به‌جای واقعیت می‌نشینند، همواره همین خطر نظریه‌زدگی را در بطن خود دارند؛ امری که در هر دو یادداشت سلیمانی به‌وضوح مشخص است.

🔸در پایان ذکر این نکته لازم است که نگارنده با بحث خودانتقادی فرهنگی کاملاً موافق است و آن را لازمۀ علم می‌داند، اما شواهد تاریخ ایران کاربست نگاه ساختارگرایانه‌ای که سلیمانی به آن استناد می‌کند را با چالش جدی مواجه می‌کند‌‌.

✍امید غیاثی، دانش‌آموختۀ دکتری تاریخ، ۲۸ اسفندماه ۱۴۰۳.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

♦️در دفاع از یادداشت «عناصر هژمونیک زبان‌ فارسی»
(نقدی بر نقد نقادانۀ امید غیاثی)

امید غیاثی نقد خود را با عنایت به رشتۀ تحصیلی اینجانب و فقدان تحصیلات دانشگاهی آغاز می‌کند.

🔸باید گفت براساس چنین منطقی نه‌تنها متن من، بلکه آرای اساسی جان‌لاک، بنیان‌گذار لیبرالیسم کلاسیک، به‌عنوان دانش‌آموختۀ رشتۀ پزشکی نیز باید زیر سؤال رود. این مسئله دربارۀ بنجامین فرانکلین به‌مثابۀ بنیان‌گذار علم الکتریسیتۀ ساکن نیز صدق می‌کند که چند کلاس بیشتر سواد دانشگاهی نداشت. مقصود از ذکر این اشخاص این است که طی تاریخ چنین شخصیت‌‌هایی بوده‌اند که فارغ از تحصیلات دانشگاهی در قیاس با دانشگاهیان وقت تأثیر شگرف‌تر و نافذتری بر علوم دوران خویش گذاردند. در درجۀ اول باید سوای از رشتۀ تحصیلی بیشتر بر مواد نوشته معطوف شد. طرح نقد براساس رشتۀ دانشگاهی روشی منطقی نیست و حتی اگر نتیجه‌گیری ایشان صحیح باشد، سرتاسر آمیخته با مرا (eristic) است.

🔸متن دربرگیرندۀ توضیح نظریه هم هست، اما بدان مقید نمانده و پا را از آن فراتر می‌گذارد و سعی می‌کند دیدگاهی معاصر، بومی و امروزی از نظریه ارائه دهد. لذا کاربستی ابزاری برای آن جهت فهم ملموس‌ترین واقعیات اجتماعی قائل است.

🔸مقولۀ وجه تولید آسیایی سوای از ماده‌باوری‌ تاریخی نیست، بلکه مارکس و انگلس در دوران پختگی خود، به‌ویژه از دهۀ ١٨٦٠ به بعد، با مطالعۀ سیر تکامل جوامع شرقی و روسیه متوجه دگرگونی تاریخی عجیبی در این نواحی در قیاس با غرب شدند که بعدها با تأثیر از ایشان اشخاصی چون کارل آگوست ویتفوگل، یوجین وارگا و ایگور دیاکانوف به شرح و بسط نظریات اکابر مارکسیسم دربارۀ وجه تولید آسیایی پرداختند. (رجوع شود به مقالۀ «شیوۀ تولید آسیایی در ایران» از احسان‌ طبری و مقالۀ «استبداد، ضداستبداد شرقی» از فریبرز رییس‌دانا.) پس باید مقولۀ وجه تولید آسیایی به‌عنوان جزئی از ماتریالیسم تاریخی لحاظ شود.

🔸دربارۀ نقدهای وارده بر صحت تاریخی وجه تولید آسیایی در ایران باید گفت نظام تولید پیشاسرمایه‌داری در ایران غالباً و به شکلی مسلط وجه‌ تولید آسیایی بوده است، اما به سبب فقدان رشد نیروهای مولده و شرایط اقلیمی دشواری که وجه تولید ایلی و خودکفایانه ایجاب می‌کرد هرگز به رشد و کمال‌یافتگی دیوان‌سالاری در قیاس با نواحی‌ای مانند چین نشد. چنانچه ویتفوگل غالب محتوای اثر استبداد شرقی را به توضیح تاریخ چین اختصاص می‌دهد. (رجوع شود به آرای رضا قلی.)

🔸از قبل جداپنداشتن مقولۀ وجه تولید آسیایی از کلیت بدنۀ ماتریالیسم تاریخی است که ایشان بنابر برداشتی که از متن اینجانب دارند تصور می‌کنند من زبان را عامل استبدادزدگی می‌پندارم. حال آنکه، در درجۀ اول زبان قالب درک واقعیت‌های مادی و ملموسی مانند اقلیم حاکم بر منطقه است که بشر با آن در جریان پراتیک مواجه می‌شود. بنابراین، زبان عامل استبدادزدگی تاریخی نیست، بلکه باید از دل زبان به‌سوی اقلیم، شرایط مادی زندگی و پراتیک انسانی رهنمون شد.

🔸هرگز در پی اثبات این ادعا نبودم که زبان فارسی به‌صورت ساختاری استبدادی است یا منشأ تام ذهنیت استبدادزده است. اگر تیتر متن به‌جای «عناصر هژمونیک زبان‌ فارسی» چیزی با عنوان «ماهیت/ذات هژمونیک زبان فارسی» می‌بود، این نقد کاملاً صادق بود.
درون هر فضای هژمونیکی امکان اعمال ضدهژمونی ازسوی فاعل‌ شناسا وجود دارد. همین امر که نویسنده به وجود عناصر استبدادی در دل کلیت زبان‌ فارسی اشاره می‌کند و هم‌زمان برای بیان این نقد، به زبان فارسی می‌خواند، می‌نویسد و سخن می‌گوید دال بر اعمال ضدهژمونی به شکلی درون‌ماندگار است. نقد من بیش از آنکه طرد یک‌جانبه‌گرایانۀ زبان‌ فارسی باشد نوعی انکشاف، پالایش و خودانتقادی فرهنگی است و می‌تواند به‌وسیلۀ یک ضدهژمونی درون‌ماندگار سیمایی نوین به زبان ببخشد و خود به بخشی از سیر تحول زبان بدل شود.

🔸در باب سلب اعتبار نظریۀ زیربنا-روبنا نزد متفکران معاصر مارکسیست، باید گفت در هر برهه‌ای بنابر واقعیت‌های فی‌الحال موجود تاریخ نظام سرمایه، متفکران مارکسیست نظریۀ روبنا-زیربنا به شکل نوعی طرد می‌کنند تا عناصر نوینی بدان ضمیمه شده و عناصر دیگری کمرنگ‌تر شوند. بابت همین امر است که شخص گرامشی به انضامیت مقولۀ فرهنگ، لنین به انضمامیت نقش دولت، مائو به انضمامیت شگرف حزب و امر سیاسی اذعان کرد و غالباً در طرد نظریۀ مارکسیسم ارتودکس برآمدند.در تداوم این رویکرد است که امروزه شماری از متفکران بنام مارکسیسم مانند تری ایگلتون در راستای فلسفۀ پراکسیس به ارائۀ مدل افقی از مقولۀ زیربنا-روبنا دست می‌زنند. (رجوع شود به اثر چرا حق با مارکس بود؟) باید ناقد محترم به‌صورت اختصاصی به تعبیر مدنظر خویش از مدل زیربنا-روبنا اشاره کند تا در بستر مقتضی دربارۀ آن بحث کرد.

✍محمدامین‌ سلیمانی، دانشجوی مقطع دکترای‌ عمومی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، ۲۸ اسفندماه ١٤٠٣.
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

خانه‌ی اندیشمندان علوم‌انسانی

در میخانه ببستند خدایا مپسند
که در خانه‌ی تزویر و ریا بگشایند
حافظ

این بستن‌ها و این گشادن‌ها تاریخی دراز و پهناور دارد. قصه‌ی امروز و دیروز نیست. تاریخ علوم انسانی در ایران تاریخی است نانوشته و نیندیشیده. آن‌چه که اکنون بر علوم انسانی می‌گذرد اگر ما را به تحقیق و تفحص برانگیزد با همه‌ی شومی و تاریکی و تیرگی، سویه‌های خیر و خجسته و روشن نیز دارد و یا خواهد داشت. درد اگر بر ادراک بیفزاید قدم‌اش بر چشم.
#داریوش_رحمانیان
هفدهم تیرماه هزار و چهارصد و دو
/channel/hichestandr

Читать полностью…

♦️عناصر هژمونیک زبان‌ فارسی

🔸چنان‌که آنتونیو گرامشی اظهار می‌کند طبقۀ سلطه‌گر نظام سلطه را بر سایر اقشار فرودست جامعه به شکلی بلافصل و عریان تحمیل نمی‌کند، بلکه طبقۀ حاکم به مدد نهادهای حدواسط درصدد است منطق‌ سلطه را به‌نحوی پوشیده مستقر و سپس ابقا کند. بدین‌ترتیب، می‌توان نوعی حس رضایت‌مندی و آزادی فردی را از هرگونه قیدوبند بیرونی حاصل کرد.

نظریۀ هژمونی به ما می‌آموزد کارکرد نهادهای حدواسط، طبیعی و مشروع جلوه‌دادن وضع‌ موجود بر پایۀ عقل‌ سلیم است تا این شرایط ضمن چشم‌پوشی از هرگونه خللی به دور از عصیان و نارضایتی پذیرفته شود. پس می‌توان گفت که کارکرد هژمونی نه سرکوب که اقناع است.

🔸زبان به‌مثابۀ ابزار ارتباطی و آیینۀ ناخودآگاه‌جمعی، نحوۀ مواجهۀ جامعه با مقولات و پدیده‌های مختلف را نشان می‌دهد. به مدد کندوکاو عناصر زبانی، به‌ویژه اصطلاحات عامیانه، ادبیات‌ شفاهی و محاورات‌ روزمره، می‌توان شناخت‌ خوبی از تاریخی حاصل کرد که هر اجتماعی از سر گذرانده است. چنانچه رالف امرسون می‌گوید: زبان بایگانی تاریخ است. بدان جهت که تاریخ تمام جوامع تاریخ مبارزۀ طبقاتی است.

🔸پیکرۀ زبان به‌مثابۀ آرشیو تاریخ بی‌غش نیست، بلکه در آن رگه‌هایی از ایدئولوژی طبقۀ حاکم برای بازنمایی هستی حقیقی افراد با هستی تخیلی‌شان مشاهده‌پذیر است. (رجوع شود به نظریۀ ایدئولوژی لویی‌آلتوسر.)

🔸زبان را در کنار نظام‌ آموزشی، خانواده، مذهب و سایر امورات روبنایی می‌توان یکی از چرخ‌دنده‌های کلیدی ماشین‌ هژمونی دانست که در آن نحوۀ نگرش و جهان‌بینی تجویزی طبقۀ حاکم به‌خوبی عیان است. به مدد کنکاش زبان و ادبیات فارسی، رگه‌های نوعی روح زعیم‌گرایانه در ناخودآگاه‌ جمعی ایرانیان به چشم می‌خورد که نه محصول استقرار فلان یا بهمان رژیم‌ سیاسی طی برهه‌‌ای محدود، بلکه ماحصل تاریخ دیرینۀ وجه تولید آسیایی در این اقلیم به مدت چند ده قرن است. مترادف این‌واژه؛ یعنی استبداد شرقی، به‌مراتب گویاتر است، چراکه علاوه‌بر اشاره به جغرافیای این مناسبات‌ تولیدی بر جوهرۀ مستبدانه و سلطه‌جویانۀ آن نیز دلالت می‌کند. 

🔸نظام طبقاتی برای آنکه بتواند به بقای خود به دور از استعمال مطلق ابزار سرکوب و قوۀ قهریه ادامه دهد به تجویز شکل‌ خاصی از نظام ارزش‌ها و عقاید برای درونی‌کردن منطق سلطه ناچار است. لازمۀ تدوین چنین منظومه‌ای، تعبیر سلطه‌پذیری به‌مثابۀ نوعی ارزش و تلقی سلطه‌ستیزی به‌مثابۀ نوعی پادارزش اخلاقی است که نظم‌ اجتماعی را با نابهنجاری خدشه‌دار می‌کند. مثلاً امروزه در محاورات روزمره جملات و اصطلاحاتی مانند «نوکرتم»، «چاکرم»، «بنده‌نوازی کردید»، «غلامم»، «ارادتمندم» و «امری ندارید؟» به شکلی عریان، حقیقی و با توسل به معنای نزدیک مناسبات ارباب‌رعیتی را بازنمایی نمی‌کنند، بلکه بنابر پیش‌فرضی که در بطن این عبارات موجود است اظهار فرودستی و نگرش پایین به بالا با دلالت بر تواضع و فروتنی نوعی ارزش‌ اخلاقی را نشان می‌دهند.

🔸متکلم چنین عباراتی خود را نه به شکل فردیتی مستقل، برابر و فعال (مانند ضمیر I)، بلکه به شکل فردیت منفعل و فرودست (مانند ضمیر Me) در برابر مخاطب خود تداعی می‌کند. به‌علاوه، در زبان‌فارسی کم نیستند اسم‌هایی که مانند «غلام» با انواع‌و‌اقسام ترکیب‌هایش مثل «غلام‌حسین»، «غلام‌علی» و «غلام‌رضا» برای نام‌گذاری افراد استفاده می‌شود. گویی در پس‌پردۀ نظام ارزشی زبان‌ فارسی، ابراز بندگی به شکلی تلویحی اما مقبول در عرف از طریق مجرای اسامی برای یافتن سوژگی و هویت در جامعه رویه‌ای متداول است. به‌عبارتی در این جغرافیا، هویت‌بخشی و یافتن سوژگی رابطه‌ای مسالمت‌آمیز با فردیت‌ منفعل و سلطه‌پذیر داشته است.

🔸هر بار کاربست عبارات و واژگانی این‌چنینی در محاورات روزمره صرفاً عملی‌ صوری و لفاظی بیهوده نیست، بلکه بازتولید ذهنی و تداعی‌ روابطی طبقاتی و زعیم‌مدارانه است که خود را در لفافه‌‌ای از ارزش‌های اخلاقی پنهان کرده است.

در تحلیل نهایی می‌توان گفت قدرت به ابزار سرکوب محدود نیست، بلکه قدرت ماحصل دیالکتیک هژمونی و قوۀ قهریه است. به سبب نیاز مفرط به هژمونی، روابط قدرت مسیر خود را از دل زبان یافته است و آن را تا سرحد قلمرو اخلاق‌ جمعی و سوژگی‌ فرد در جامعه گسترش می‌دهد. پس می‌توان گفت:

١. زبان می‌تواند عنصری کلیدی و مؤثر در گفتمان هژمونیک طبقۀ حاکم باشد.

٢. ابقای هژمونی‌ زبان طولانی‌مدت است و محدود به بقای فلان یا بهمان رژیم سیاسی نیست.

٣. با اضمحلال مناسباتی که هژمونی‌ زبان درصدد توجیه آن است، آن مناسبات نه معنای نزدیک که معنای دور الفاظ و عبارات را در لفافه‌ای از اخلاقیات بازنمایی می‌کند.

٤. زبان دال بر کیفیت حیات‌ جمعی انسان‌ها طی تاریخ و مناسبات اجتماعی حاکم بر آن و روابط قدرت است.

✍محمدامین‌ سلیمانی، دانشجوی مقطع دکترای‌ عمومی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، ۲۷ اسفندماه ١٤٠٣.

Читать полностью…

✅ ملاحظاتی انتقادی درباره نظریۀ «استبداد ایرانی» از همایون کاتوزیان

گفت‌وگو با داریوش رحمانیان

📌 برای مشاهدۀ این قسمت، پیوندهای زیر را لمس کنید:

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=2btsZqoju8k

🔗 https://www.aparat.com/v/oydw43z

📌 مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال و با بازنشر و پسند ویدیوها از ما حمایت کنید.

Читать полностью…

🔸پوشهٔ شنیداری مراسم «گشایش کانون ایران‌شناسی دانشکدهٔ ادبیات و جشن سپندارمذگان در فرّ مهر و میهن»

4:30 سخنرانی گشایش کانون ایران‌شناسی دانشکده ادبیات
15:06 سخنرانی دکتر حسین مصباحیان
53:44 سخنرانی دکتر میثم لباف خانیکی
1:12:00 سخنرانی دکتر داریوش رحمانیان
1:28:35 ارائه مقاله‌ای دربارهٔ جشن سپندارمذگان
1:34:23 اجرای گروه موسیقی دیلمان

سه‌شنبه ۱۴ اسفندماه ۱۴۰۳، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

@iranshenasi_ut

Читать полностью…

♦️گزارش نشست مصدق پس از کودتا

مصدق پس از کودتا

سخنرانان:

🔸هاشم آقاجری
🔸داریوش رحمانیان
🔸محمد ترکمان

🔹دبیر نشست: حمید متقی

🔺این نشست را انجمن علمی‌دانشجویی دانشگاه تربیت‌مدرس با همکاری مردم‌نامه روز دوشنبه ۲۰ اسفندماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۷ در دانشگاه تربیت‌مدرس برگزار کرد.

گزارش این نشست را در دو پیوند زیر بخوانید:

🔸بخش نخست:
🔗http://yun.ir/xztyi9

🔸بخش دوم:
🔗http://yun.ir/eteb8f


/channel/mardomnameh
/channel/tarbiatmodaresunihistory

Читать полностью…

👆🏿تاریخ دیجیتال از یک سو عرصه‌ای برای نشر دست‌آوردهای علمی است. از سوی دیگر رویکردی روشی است که به سبب قابلیت‌های ابرمتنی در تکنولوژی‌های دیجیتالی جدید، امکاناتی جدید برای تحقیق و جست‌وجو در مدارک باقی‌مانده از گذشته در اختیار می‌گذارد. از این رو پرداختن به تاریخ دیجیتالی به معنی آن است که چارچوبی بسازیم تا افراد بتوانند دربارۀ موضوعی تاریخی بخوانند و مباحث آن را به‌نحوی فعالانه دنبال کنند.
هنگام پرداختن به تاریخ دیجیتال، خوانندگان را تشویق می‌کنند که خودشان در مدارک جستجو کنند و تفسیرهای شخصیشان را در میان بگذارند. این رویکرد ویژگی متمایزکنندۀ تحقیقات دیجیتالی از انواع غیر آن است. زیرا که در اینجا خوانندگان تنها با نمایشی از یک مقاله‌ یا هر محصول علمی دیگری که معمولاً روی وب قرار می‌دهند رو به رو نیستند. بلکه با رشته‌ای از مدارک تفسیرپذیر در باب موضوع مورد مطالعه‌شان مواجه‌اند و می‌توانند این مدارک را با کمک امکانات رایانه‌ای به چند شکل کنار هم قرار دهند و تفسیر کنند و برداشت‌هایشان را با دیگران در میان گذارند.
(ادامه دارد.)
#نظریه_رویکرد_روش
#دنا_شمسی_زاده
@asmaaneh
http://asmaneh.com/feed/58c196be8327d7110530a108

Читать полностью…

🏷 تفسیر و مفسران در ایران
(از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی)

▫️فروغ پارسا
▫️تهران، نگارستان اندیشه ۱۴۰۳/ قطع رقعی/۳۸۲ صفحه / ۴۰۰ هزار تومان

👈نوشته‌های قرآنی ایرانیان در بازه بین دو انقلاب مشروطیت و اسلامی، صرف‌نظر از چگونگی و کیفیت، به لحاظ کمّی و تعداد به‌هیچ‌روی با سده‌های پیشین قابل‌مقایسه نیست. «تفاسیر ترتیبی» یعنی آثاری که تمام یا بخشی از قرآن کریم را تفسیر می‌کردند، در این بازه زمانی همچنان وجود دارد. المیزان اثر سید محمدحسین طباطبایی و پرتوی از قرآن اثر سید محمود طالقانی، در شمار برجسته‌ترین تفاسیر ترتیبی تاریخ شیعه در این دوران است. «تفاسیر موضوعی»، قالب دیگری است که در آن مفاهیم و موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی و اعتقادی را از خلال آیات و فرازهای قرآنی مورد مطالعه قرار داده‌اند. مرتضی مطهری و سید محمدحسین بهشتی آثاری از این دست نگاشته‌اند. «تفاسیر علمی» قرآن نیز گونه دیگری از آثار این دوران هستند که با ایده تبیین اعجاز علمی قرآن و هم‌سویی آیات با یافته‌های علمی تدوین شده‌اند. برخی از آثار مهدی بازرگان و یدالله سحابی از این دست هستند.

نگارستان اندیشه: ناشر تخصصی علوم انسانی
👆

Читать полностью…

⏪گروه آموزشی تاریخ  شهرستان ایلام با همکاری گروه تاریخ  استان  برگزار می کند:

⏪ عنوان وبینار :بازنگری در نظریه خطای تاریخ

⏪مدرس: دکتر شایان کرمی استادیار و عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه فرهنگیان لرستان

⏪ تاریخ  برگزاری:سه شنبه 1403/12/21

🕗ساعت : 15الی17

⏪ مخاطبین: کلیه دبیران تاریخ استان و دانشجویان تاریخ دانشگاه فرهنگیان و علاقمندان


↙️ لینک ورود به وبینار:
https://www.skyroom.online/ch/ilmamozsh/edu

Читать полностью…

♦️به‌مناسبت ۲۹ اسفندماه سالروز ملی‌شدن صنعت نفت ایران
از قلعۀ اربابی تا تبعیدگاه

محمد مصدق، رهبر نهضت ملی ایران، بعد از حوادث منتهی به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به سه سال حبس انفرادی در زندان لشکر دو زرهی محکوم شد و بعد از گذراندن این دوران سه‌ساله به قلعۀ اربابی خود در احمدآباد تبعید شد و تا پایان عمر در اواسط بهمن ۱۳۴۵ در همان‌جا به سر برد.

🔸مصدق خسته از ناملایمات روزگار در احمدآباد، که در واقع ملک ییلاقی‌اش بود، محبوس شد و همان‌گونه که خود متذکر شده است از زندانی کوچک‌تر به زندانی بزرگ‌تر منتقل شده بود و حتی محدودیت‌های زندان را به‌ شکل وسیع‌تری در احمدآباد متحمل می‌شد. مصدق که در زمان مستوفی‌گری در خراسان زمین‌های خود را در اراک با زمین‌های احمدآباد که در تملک شوهر خواهرش عضدالسلطان قرار داشت معاوضه کرده بود، احساس نوع‌دوستی خاصی با مردمان این قریه داشت.

🔸مصدق در دوران حیات، دوبار گذرش به احمدآباد افتاد. بار اول، در زمان رضاشاه بود. او که با مخالفت‌های خود ازجمله زمان تصویب طرح لایحۀ راه‌آهن، به سدی در برابر برنامه‌های دولت مبدل شده بود سرانجام با وساطت ارنست پرون، یار غار ولیعهد، از تبعید بیرجند جان سالم به در برد و به احمدآباد تبعید شد. در این دوران، او فقط اسماً تبعید شده بود، ولی عملاً آزاد بود و به مراوده با مردمان روستا می‌پرداخت و حتی قلعۀ اربابی را نیز در سال‌های ۱۳۰۵ تا ۱۳۰۶ احداث کرد. این دوره از تبعید، بعد از فرار دیکتاتور به پایان رسید و مصدق مجالی دوباره برای بازگشت به عرصۀ فعالیت‌های سیاسی به دست آورد.

🔸بار دوم تبعید مصدق به احمدآباد، بعد از جریانات کودتا اتفاق افتاد. این دوره از تبعید، برای مرد آزاده‌ای چون او به‌واقع بسیار مرارت‌آور بود. او که با محدودیت‌های زیاد در خانۀ خود مواجه شده بود از تنهایی‌اش در خانه فغان برآورده بود و می‌توان حدس زد که او در این حصر خانگی به راه طی‌شده‌ای می‌اندیشید که پایانش بازگشت دیکتاتوری بود، اما آزادمنشی او حتی در این شرایط حساس تاریخی نیز مجالی برای درنگ و سکوت باقی نمی‌نهاد؛ چنان‌که به اقداماتی که ناجوانمردانه علیه‌اش در سطح مطبوعات و نیز ازسوی شخص شاه انجام می‌شد موضع‌گیری کرد:

🔹او ابتدا طی اقدامی نمادین، مصالح ساختمان به‌غارت‌رفته‌اش در ماجرای کودتا ازجمله آجر، در و پنجره را به احمدآباد منتقل کرد تا سند زنده‌ای از وحشی‌گری‌ کودتاچیان را در ملک ییلاقی خویش در احمدآباد گردآورده باشد. از میان آن وسایل، در خانۀ او که شعبان بی‌مخ با ماشین بر آن کوفته بود هنوز هم بسیار جلب توجه می‌کند.

🔹مصدق همچنین به اتهاماتی که ازسوی مطبوعات و محمدرضاشاه گاه‌و‌بی‌گاه به او زده می‌شد موضع‌گیری شفاف می‌کرد و با نگارش کتابی با عنوان خاطرات تا آنجا که می‌توانست در مبراکردن خود از اتهامات وارده می‌کوشید.

🔹از دیگر اقدامات مصدق در ایام تبعیدش در احمدآباد، سروسامان‌دادن به امور بیمارستان نجمیه، موقوفۀ مادرش، بود. او همواره در جریان نحوۀ گردش کارهای جاری این بیمارستان قرار داشت و بسی اقدامات بهداشتی و درمانی برای اهالی احمدآباد صورت داد. آقای تکروستا، پیرمردی که شاگرد آشپز قلعۀ اربابی بود، درحالی‌که به مصاحبۀ چاپ‌شده‌اش در کتاب همۀ مردان شاه نوشتۀ استیون کینزر مباهات می‌کند به‌خوبی اقدامات عام‌المنفعۀ مصدق از ساخت مدرسه تا راه‌اندازی موتوربرق برای اهالی روستا را در خاطر دارد.

/channel/mardomnameh

ادامۀ یادداشت👇

Читать полностью…

درود و عرض ادب

موسسه علمی و تاریخی آتوسا در شش ماه گذشته، هفده نشست علمی و تخصصی با عنوان «ایران کجاست؟» و در چارچوب «ایده ایران» برگزار کرده است. از حمایت اساتید، دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان تاریخ و اندیشه سیاسی سپاسگزاریم.

استقبال شما انگیزه ما را برای تداوم و گسترش سلسله نشست‌های «ایران کجاست؟» و «ایده ایران» در سال 1404 دوچندان کرده است.

لیست هفده نشست برگزار شده به شرح زیر است. برای مشاهده جزئیات هر برنامه، روی لینک مربوطه کلیک کنید:

۱. مفهوم ایران: تداوم در گسست، گفتگو با دکتر امید غیاثی

۲. حزب کمونیست ایران و برساختِ ایران کثیرالمله، گفتگو با محسن نورمحمد

۳. ایران و فدرالیسم: گفتگو با دکتر محمد جلالی

۴. ایده ایران در دوره ایلخانان مغول: گفتگو با دکتر ابوالفضل رضوی

۵.ضرورت پرداختن به مفهوم ایران کجاست: گفتگو با مهندس سید محمد بهشتی

۶: نظریه هویت و ناسیونالیسم به روایت آنتونی دی‌اسمیت: گفتگو با رامین البرزی

۷.ایران‌راه: روایتی از ایده ایران: گفتگو با علی هادوی

۸. ایرانشهر، ایدئولوژی و تخیل: گفتگو با دکتر نوید کلهرودی

۹. عرب‌های خوزستان و رابطه با دولت مرکزی: گفتگو با محمد آلبوعلی

۱۰. تنوع قومی و مذهبی در ایران و مسئله قوم‌گرایی: گفتگو با استاد احسان هوشمند

۱۱. تکوین ایده ایران در دوره شاهنشاهی اشکانیان: گفتگو با دکتر رضا اردو

۱۲. پاسداری از میراث فرهنگی و ایده ایران: گفتگو با دکتر مصطفی ده پهلوان

۱۳. ایده ایران در دوره صفویه، گفتگو با دکتر صادقی گندمانی

۱۴. ابراهیم پورداوود: از مشروطه‌خواهی تا ترجمه اوستا، گفتگو با دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور

۱۵. سنجش مفهوم ایران در اندیشه سید جواد طباطبایی: مناظره دکتر امید غیاثی و دکتر اسماعیل مطلوب‌کاری

۱۶. ناسیونالیسم چیست؟ گفتگو با فرهاد سلیمان‌نژاد

۱۷. اسکندر مقدونی زیر سایه کورش بزرگ: گفتگو با عادل الله‌یاری

موسسه علمی و تاریخی آتوسا را به دوستان خود معرفی کنید و با اشتراک‌گذاری این پست، دسترسی به هفده نشست «ایران کجاست؟» را برای علاقه‌مندان فراهم آورید.

آتوسا: نهاد ترویجی اندیشه سیاسی و دانش تاریخی در ایران

🆔 @atusa_sbu

Читать полностью…

اطلاعیه خانه اندیشمندان علوم انسانی درباره اتفاقات اخیر

به نام خداوند جان و خرد

در آستانه نوروز و شروع لیالی قدر، تقارن بهار طبیعت با بهار قرآن و معنویت را به فال نیک گرفته، ضمن تبریک آغاز سال نو و آرزوی خوشبختی و سرافرازی برای ملت شریف ایران در سال ۱۴۰۴، به استحضار هم‌وطنان فرهیخته و شهروندان فرهنگ دوست تهران می‌رساند در طول یک هفته گذشته اخباری دال بر صدور آرایی از طرف محاکم قضایی کشور مبنی بر بطلان قرارداد بهره‌برداری خانه اندیشمندان علوم انسانی از ساختمان واقع در بوستان ورشو منتشر شد که کام بسیاری از علاقه‌مندان به این مجموعه علمی و فرهنگی را تلخ کرد و موجی از نگرانی و ناامیدی در جامعه به‌ویژه در میان اصحاب علم و فرهنگ به وجود آورد.
با توجه به بازتاب گسترده انتشار این اخبار در محافل علمی و فرهنگی و به منظور رفع ابهامات موجود در ذهن برخی از مخاطبین گرامی به استحضار مردم شریف ایران و شهروندان فرهیخته تهرانی که دل‌نگران تعطیلی این نهاد مدنی بوده و هستند، می‌رساند با پیگیری مداوم و رایزنی‌های گسترده جمعی از نیک‌اندیشان، دلسوزان و صاحب‌منصبان فهیم و فرهنگ‌پرور کشور، خوشبختانه فرآیند اجرای آراء فوق که متضمن تخلیه و واگذاری ساختمان فعلی خانه اندیشمندان علوم انسانی بود؛ به تعویق افتاده است. بر همین اساس و با امید به رفع موانع و مشکلات موجود در سال جدید به آگاهی شما مخاطبان گرامی می‌رسانیم برنامه‌های خانه اندیشمندان از همان روزهای آغازین سال طبق روال سابق برگزار خواهد شد. ما عمیقا بر این باوریم خانه اندیشمندان تعطیل شدنی نیست چرا که اساسا اندیشه‌ورزی تعطیل شدنی نیست و فضای فیزیکی و کالبد و ساختمان در تداوم حیات و باروری این شجره طیبه و روشن ماندن این چراغ عامل کلیدی نخواهد بود. 
فرصت را مغتنم شمرده از همه شخصیت‌های فرزانه، نهادهای مدنی و انجمن‌های علمی که طی یک هفته اخیر دغدغه‌مندانه موضوع خانه را پیگیری کرده و به انحاء مختلف از تداوم حیات این مجموعه علمی و فرهنگی حمایت کردند؛ تشکر و قدردانی می کنیم. همچنین از اصحاب شریف رسانه که در تنویر افکار عمومی نقش مؤثر و بسزایی ایفا کردند و نیز از همه دلسوزان کشور که مانع خاموش شدن چراغ این خانه شدند و نشاط و امید را به عموم مردم به‌ویژه جوانان برومند کشور بازگرداندند، صمیمانه سپاسگزاریم. انشاءالله در مجالی دیگر در مورد جزئیات اتفاقات دو سال گذشته به‌ویژه روند پرونده حقوقی خانه به تفصیل با شما سخن خواهیم گفت.
به امید اعتلای ایران و آرزوی آینده‌ای درخشان و پرافتخار برای مردم شریف و فرهنگ دوست کشور

خانه اندیشمندان علوم انسانی
  ۱۴۰۳/۱۲/۲۹

🆔 @iranianhht

Читать полностью…

♦️در ستایش تاریخ
نقدی بر یادداشت عناصر هژمونیک زبان فارسی

محمدامین سلیمانی دو یادداشت در کانال تلگرامی مردم‌نامه نوشته‌اند. یکی، با عنوان «عناصر هژمونیک زبان فارسی» و یادداشت دوم در پاسخ به نقد امید غیاثی در دفاع از یاددشت نخست منتشر شده است. هر دو یادداشت، دو ضعف تاریخی و نظری دارند که در اینجا به آنها پرداخته می‌شود. 

🔸نویسنده با استفاده از نظریۀ هژمونی آنتونیو گرامشی سعی دارد نشان دهد جامعۀ ما به‌واسطۀ زبان فارسی استبدادی است. نویسنده با استفاده از مفاهیم چپ همچون سلطه، استبداد شرقی و شیوۀ تولید آسیایی سعی دارد آن را تببین کند.

🔸️یادداشت نخست، تناقضات نظری دارد. نویسنده ضمن استفاده از نظریۀ هژمونی گرامشی، که از قضا خود او مخالف مارکسیسم تعمیم‌گرا و کل‌گرا است، در ادامه از شیوۀ تولید آسیایی با تکیه بر نگرش شورویایی، که منطق آن کاملاً بر اقتصاد استوار است سعی در تبیین بحث خود دارد. درحالی‌که گرامشی با تفسيرهاي علمي و جبرگرايانه از ماركسيسم بسيار مخالف است.

🔸وی در یادداشت‌های زندان (نشر چشمه، 4 جلد) سعی دارد مارکسیسم را بازسازی و و نگاه‌های تعمیم‌گرای مارکسیسم را نقد کند. وی مارکسیسم لنینیسم و استالینیسم را قبول نداشت و آن را کاملاً مکانیکی و سیاسی می‌خواند که از عنصر فرهنگ خالی است. اگر نویسنده سعی در نقد زبان فارسی با تکیه بر نظریۀ هژمونی دارد، چرا از دیدگاه‌هایی که با نظریۀ گرامشی تعارض دارد استفاده کرده است؟ گرامشی دنبال راهی بود به این پرسش پاسخ دهد که چرا انقلاب کمونیستی در کشورهای اروپای غربی رخ نداد؟ وی نظریۀ هژمونی را مطرح کرد تا توضیح دهد دلیل اینکه انقلابی رخ نداد این بود که سرمایه‌داری از طریق هژمونی فرهنگی توانست بر طبقۀ کارگر تسلط پیدا کند. به نظر او، برای ازمیان‌برداشتن سلطۀ سرمایه‌داری نخست باید در درون نهادهای فرهنگی و فکری جامعۀ مدنی رخنه کرد. البته نظریۀ گرامشی هم خالی از اشکال نیست. مثل اینکه بسیار بر شرایط تاریخی ایتالیا استوار است (ر.ک. متفکران چپ نو، راجر اسکروتن).

🔸نویسنده از عناصر هژمونیک زبان فارسی سخن گفته است، اما پرسش مهم اینجا مطرح می‌شود که آیا دولت‌های پیشامدرن آن‌قدر امکانات و قدرت داشته‌اند که از هژمونی زبان فارسی برای تسلط بر دیگران استفاده کنند؟ یا اینکه زبان فارسی محصول انتخاب طبیعی باشندگان ایران‌زمین برای ارتباط با هم بوده است؟!

🔸نویسنده علاوه‌بر ضعف نظری نیازمند آگاهی از جریان‌های مارکسیسم نیز هست (جریان‌های اصلی در مارکسیسم، لشک کولاکوفسکی، 3 جلد). مارکسیسم از قرن نوزدهم تا به امروز تحولات بسیاری را تجربه کرده است. بین‌الملل اول در سال 1864، بین‌الملل دوم در سال 1889، انقلاب اکتبر روسیه و کمینترن، انقلاب چین، انقلاب مجارستان، بهار پراگ و غیره تأثیرات بسزایی در گروه‌بندی‌ها و جریان‌سازی مارکسیسم داشت. نویسنده بدون آگاهی از این روندها با تکیه بر مارکسیسم اقتصادمحور شورویایی قصد دارد تاریخ ایران را بررسی کند.

🔸در کنار ضعف نظری، نویسنده آگاهی چندانی از منابع و پژوهش‌های معتبر ندارد. مثلاً به‌جای استفاده از منابع دست اول در تاریخ ایران و همچنین پژوهش معتبر از کسانی مانند طبری استفاده کرده است که کاملاً در خدمت ایدئولوژی حزب توده و شوروی است و پژوهشی جدی به حساب نمی‌آید.

🔸اساساً تاریخ‌نگاری چپ در ایران دانشگاهی نبود و کنشگران سیاسی به‌صورت تفننی و غیرعلمی از تاریخ برای تبیین ایدئولوژی خود استفاده می‌کردند. نویسنده به آثاری همچون دیاکانوف ارجاع داده است که امروز مباحث آن چندان قابل‌اعتنا نیست و بارها به آن نقدهای جدی شده است (ر.ک. نقد محمدعلی خنجی بر دیاکانوف).

ادامۀ یادداشت👇

Читать полностью…

🔰گفت‌وگوی ایبنا با حسن حضرتی؛
تاریخ در ایران رشته است نه رشته ‌نما

🔸اقتدار علمی در فاکتولوژی مورخ است. نظریه‌ها و نظریه پردازان تابع مورخان هستند. یعنی نظریه‌های سیاسی شالوده‌اش داده‌های تاریخی است. بنابراین خیلی ایراد بزرگی است که ما این داده‌کاوی را رها کنیم و به دنبال نظریه‌پردازی و نظریه‌آزمایی برویم. این ظلم بزرگی به رشته تاریخ است.

🔸سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): «یکی از مباحثی که از طرف استادان و همکاران در رشته تاریخ بیان می‌شود، این است که رشته تاریخ وضعیت خوبی ندارد و تعبیر "رشته‌نما"را برای آن به کار می‌برند. بیان می‌کنند که تولید علمی جدیدی در اینجا اتفاق نمی‌افتد، حرفی جدید، نوآوری و یا بداعتی نیست. حتا از تعبیر "بحران" در رشته تاریخ استفاده می‌کنند. حرف‌شان این است که رشته تاریخ خیلی عقب افتاده است و کار چشمگیری در آن انجام نمی‌شود. من چندان با این رویکرد مرثیه‌ای موافق نیستم.»

🔻آنچه بازگو شد بخشی از سخنان دکتر حسن حضرتی، استاد تاریخ دانشگاه تهران درباره رشته تاریخ بود. با وی در این باره گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:


ibna.ir/x6xh3

@ibna_official

Читать полностью…

✅ پربازدیدترین ویدیوهای کانال یوتیوب مردم‌نامه در سال 1403

1⃣ گفت‌وگو با کاترین بابایان (استاد تاریخ ایران در دانشگاه میشیگان)

2⃣ تاریخ خلقیات و روحیات ایرانیان بر پایۀ آثار مقصود فراستخواه

3⃣ ملاحظاتی انتقادی درباره نظریۀ «استبداد ایرانی» از همایون کاتوزیان

4⃣ ملاحظاتی پیرامون تاریخ‌نگاری عبدالحسین زرین‌کوب

5⃣ گزیده‌ای از نشست «نقد و بررسی نظریه ایرانشهر جواد طباطبایی»

6⃣ درس اهل بیت علیهم‌السلام برای ما: حکومت تقدسی ندارد

7⃣ گفت‌وگو با علی بهرامیان و داریوش رحمانیان دربارۀ سیدحسن تقی‌زاده

Читать полностью…

♦️عناصر فرهنگی زبان فارسی

یادداشتی با عنوان «عناصر هژمونیک زبان فارسی» در کانال مردم‌نامه منتشر شده است که در آن نویسنده کوشیده است روند مسلط‌شدن زبان فارسی در جامعۀ کنونی ایران را توضیح دهد.

🔸نویسندۀ متن، چنان‌که در پایان یادداشت اشاره شده است، دانشجوی علوم پزشکی هستند و تحصیلات دانشگاهی مرتبط با موضوع بحث ندارند. شاید به همین دلیل است که سراسر متن ایشان توضیح نظریه است و نه ارائۀ فهمی از روند تاریخی موضوع موردنظر.

🔸آغاز متن با وام‌گیری از آنتونیو گرامشی و مفهوم «سلطه» در اندیشۀ چپ آغاز می‌شود و نویسنده بحثش را با اهمیت نظریۀ هژمونی و نقد «نهادهای حدواسط» آغاز می‌کند. کلیدواژه‌های اصلی متن، سلطه و سلطه‌گر، هژمونی، مبارزۀ طبقاتی، وجه تولید آسیایی و روابط قدرت است. نویسنده فقط نظریۀ مارکسیستی آن هم نه براساس ماتریالیسم تاریخی، بلکه مبتنی‌بر شیوۀ تولید آسیایی را سرلوحۀ خود قرار داده است و نتیجه گرفته است که جامعۀ ایران به‌واسطۀ زبان فارسی از دیرباز استبدادی بوده است.

🔸ارجاعات به تاریخ زبان فارسی و زوایا و خبایای آن به‌طورکلی از متن غایب است و نویسنده در حد ارجاع به چند واژۀ عامیانه، به‌عنوان پشتوانۀ نظریه‌ای که طرح کرده است، در تلاش بوده به ما القا کند زبان فارسی به‌صورت ساختاری ما را دچار سلطه‌پذیری و استبداد کرده است. چون نویسندۀ محترم با تاریخ زبان فارسی آشنا نیست، دچار نظریه‌زدگی شده و در همان نظریه‌زدگی نیز خطاهای مهمی داشته است. مثلاً رابطۀ زیربنا و روبنا، که در متن به آن تأکید شده است، مدت‌هاست اعتبار خود را حتی نزد پژوهشگران برجستۀ سنت مارکسیستی از دست داده است. کاربست مفهوم شیوۀ تولید آسیایی و به تبع آن، مفهوم استبداد نیز مدت‌هاست با نقدهای جدی روبه‌رو شده و چنین بی‌محابا به آنها استنادکردن نشان از ناآشنایی نویسنده با تاریخ کاربست این مفاهیم در علوم انسانی و تاریخ ایران دارد.

🔸نویسنده برای نشان‌دادن پیوند میان ایدئولوژی با طبقۀ حاکم ما را به نظر لویی آلتوسر ارجاع می‌دهد. نظر آلتوسر، که نمایندۀ حداعلای ساختارگرایی در خوانش تاریخ است، با نقدهای جدی روبه‌رو شده است. (رجوع شود به نظریات کارل مانهایم و پل ریکور دربارۀ ایدئولوژی و بنیادین‌بودن وجه نمادین ایدئولوژی در تحلیل مردم‌شناسانۀ کلیفورد گیرتز.) به تعبیر پل ریکور، ایدئولوژی همواره پشت سر ما عمل می‌کند و از آن گریزی نیست و تحلیل نویسنده از این جهت با تردید جدی مواجه می‌شود که گمان می‌کند ایدئولوژی ابزاری در اختیار طبقۀ حاکم است و گویی ایشان به‌عنوان منتقد جایی خارج از ایدئولوژی ایستاده است.

🔸برای فهم بهتر این ماجرا و نقد اساسی به این وجه از اندیشۀ چپ رجوع شود به سخنرانی معروف هایدگر در 80 سالگی و نقدی که به جملۀ معروف مارکس در نقد فیلسوفان و ضرورت تغییر جهان ایراد کرده است. هایدگر توضیح می‌دهد که مارکس تصور می‌کند خودش بیرون از تفسیر ایستاده است! اساساً چنین جایگاه الوهی در فهم مناسبات انسانی وجود ندارد.

🔸بر همین اساس، تکیه بر مفهوم سلطه برای تحلیل تاریخی، هم عیان‌ساز است و هم نهان‌ساز. عیان‌ساز است به آن معنا که می‌تواند وجوهی از تاریخ فرودستان را برای ما روشن کند، اما هم‌زمان نهان‌ساز است؛ زیرا می‌تواند به فرمولی عام بدل شود که جای واقعیت تاریخی را بگیرد.

🔸اگر به آشنازدایی هانس گئورگ گادامر از مفهوم آتوریته و سلطه توجه کنیم، مشخص می‌شود چگونه وجوهی از تاریخ زندگی انسانی به قصد خیری بزرگ‌تر با معیار و میانجی قراردادن یک نهاد، یک زبان و یک کلیت معنا یافته است. در تحلیل نویسنده از مفهوم سلطه فقط همان وجه اول مدنظر قرار دارد و اگر ایشان به‌جای تکیه بر چند عبارت عامیانه به تاریخ مفاهیمی مثل «داد» و «بیداد» در زبان فارسی رجوع می‌کردند، چنین نتایج شتاب‌زده و نظریه‌زده‌ای نمی‌گرفتند.

🔸اگر به ابتدای متن بازگردیم، نقد نویسنده به مفاهیم و نهادهای میانجی درواقع سرباززدن از پذیرفتن امور میانجی با تکیه بر تفسیر سلطه‌آمیز‌بودن آنهاست. هگل به‌خوبی نشان داده است که بدون امور میانجی اساساً نمی‌توان آزادی انسانی را به معنای واقعی به چنگ آورد. تفسیر هگل همچنان در عرصۀ واقعیت معنادار است.

✍امید غیاثی، دانش‌آموختۀ دکتری تاریخ، ۲۷ اسفندماه ۱۴۰۳.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

✍️جواد کاشی

🖊 خانه اندیشمندان علوم انسانی را بستند


@sokhanranihaa
اندیشه روح شهر است. روستا از این روح خالی است.

تن روستا باغ و بوستان و شاخه انگور و خنکای نسیم و سکوت طرب‌انگیزست. تنی اینهمه زیبا نیازمند روحی جداگانه نیست. خود روح است. تن شهر اما سخت و سنگی است. پر از خانه‌های سیمانی و آسفالت و خیابان‌های بزرگ. هنر و اندیشه باید به آن روح عطا کنند. دین در فضای روستا بی‌واسطه زنده است. اما نوبت به فضای شهری که می‌رسد به واسطه هنر و اندیشه معنادار می‌شود.
شهردارانی که تا کنون در تهران مستقر بوده‌اند تا چه حد فهمی از وجه روحانی شهر داشته‌اند؟ نزدیک به سه دهه است، به جان تهران و بسیاری دیگر از شهرهای بزرگ افتاده‌اند. تهران شهر خسته‌ای است. آلوده است و بیمار. البته نباید از برخی از اقدامات مثبت هم چشم پوشید. یکی از آنها تاسیس همین خانه اندیشمندان علوم انسانی بود.

خانه اندیشمندان علوم انسانی را در روزهای پایانی سال بستند. بیش از یک دهه فعالیت کرد. همه اصحاب فکر و اندیشه در آن جای داشتند. خانه هر صاحب فکر و سخنی بود. مدیران فرهیخته‌اش هنر شگرفی داشتند که این مرکز را عاری از هر رنگ سیاسی مدیریت کردند. بی‌رنگی البته جرم بزرگی است اگر تنها یک رنگ به رسمیت شناخته شده باشد.

تهران در دهه هفتاد با صف‌های پرشمار سینما، تئاترها، کنسرت‌های موسیقی و کانون‌های متعدد تبادل فکری و اندیشه‌ای زیبا بود. همه را نابود یا تضعیف کردند. خانه اندیشمندان علوم انسانی در حد توان خود خلاء فضای شهری را پر می‌کرد.

شهر ماجرای ناسازوار جدایی و پیوند است. قلمرو فردیت‌های متمایز از یکدیگر است و در همان حال قلمرو تحصیل همبستگی و وفاق مبتی بر دوستی و فهم مشترک. هنر و اندیشه این ناممکن را ممکن می‌کنند. تمایز را بستر همبستگی و دوستی می‌سازند. به همین معنا خلق روح می‌کنند. شهری که کانون‌های خلق هنر و اندیشه‌اش اینهمه به سادگی مورد تاخت و تاز قرار می‌گیرند، از یکسو حس بیگانگی و غربت خلق می‌کند و از سوی دیگر شورش‌های خانمان‌سوز و ویرانگر.


.
🆔 @sokhanranihaa
🆔 @javadkashi
🆑 #کانال‌سخنرانی‌ها
🌹
@

Читать полностью…

♦️ شیوه‌نامۀ ارسال یادداشت به کانال تلگرامی مردم‌نامه

کانال تلگرامی مردم‌نامه از ۲۲ فروردین ۱۳۹۵ آغاز به فعالیت کرده است. این کانال، در جهت تحقق اهداف فصلنامه و ایجاد و تقویتِ پیوند میان مردم و اهالی اندیشه و علم با معرفت تاریخ و به‌ویژه شاخۀ تاریخ مردم کوشش می‌کند. به همین منظور، این کانال از هرگونه نوشته، یادداشت و جستار کوتاه اهالی علم و اندیشه، به‌ویژه دانشجویان، دربارۀ تاریخ مردم (مردم‌نامه‌نویسی) و تاریخ به زبان مردم و برای مردم (مردمی‌نامه‌نویسی) استقبال می‌کند. لازم به ذکر است که گزیده‌ای از این یادداشت‌ها در بخش تلگرام‌نوشته‌های مجلۀ مردم‌نامه چاپ خواهد شد.

🔸توصیه می‌کنیم نکاتی که در پی می‌آید را به‌منظور تسریع انتشار مطالب در نظر بگیرید.

۱. تیتر یادداشت خود را به‌صورت برجسته درج کنید.

۲. نام و مشخصات نویسنده را به‌همراه رتبۀ علمی نویسنده و تاریخ یادداشت در انتها و به‌صورت برجسته بنویسید.

۳. پیشنهاد می‌شود برای ارجاع در یادداشت خود، از روش درون‌متنی و با این ترتیب استفاده کنید: (نام خانوادگی نویسنده، سال نشر: صفحه).

۴. در یادداشت خود، رسم‌الخط، فاصله و نیم‌فاصله و علائم نگارشی را رعایت کنید.

🔺لازم به یادآوری است که انتشار یادداشت‌ها یا بازنشر آنها در کانال مردم‌نامه به معنای تأیید و موافقت همه‌جانبه با مندرجات آنها نیست. کانال مردم‌نامه از طرح و انتشار تحلیل‌ها و دیدگاه‌های گوناگون البته در چارچوب اصول، قواعد و قوانین علمی استقبال می‌کند و آن را بایسته و سودمند می‌داند.

♦️برای ارسال یادداشت‌ با مدیر کانال تلگرامی مردم‌نامه در ارتباط باشید:

@parastoorahimi66

🔸امید است با همراهی شما، مردم‌نامه بیش از پیش پویا و بالنده شود. پویایی و بالندگی مردم‌نامه‌نویسی و مردمی‌نامه‌نویسی نیاز امروز و آیندۀ ایران است.

✍ با سپاس از همراهی شما
مدیر کانال تلگرامی مردم‌نامه

پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian


@mardomnameh

Читать полностью…

◾️ بازگشت همه به سوی اوست

◼️ مراسم تشییع و تدفین سیروس برادران‌شکوهی، استادی که شیفتۀ ایران و تاریخ و فرهنگ درخشان آن بود، روز پنجشنبه ۲۳ اسفندماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۲ ظهر در قطعۀ هنرمندان وادی رحمت تبریز برگزار خواهد شد.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

استادِ شاگردپرور
در نکوداشت یاد و نام استاد دکتر سیروس برادران شکوهی

دکتر برادران شکوهی استاد فرزانه گروه تاریخ دانشگاه تبریز امروز ۲۱اسفند ۱۴۰۳ روی در نقاب خاک کشید و شاگردان و دوستان خود را در اندوه فروبرد. از نیمه دهه هفتاد و در دوره دکتری تاریخ دانشگاه تبریز  افتخار شاگردی ایشان را پیدا کردم. او به راستی دانش و اخلاق را به‌هم آمیخته بود. بیشتر مطالعات و تدریس ایشان در حوزه تاریخ معاصر ایران، به ويژه تاریخ مشروطه بود. در همین زمینه در تاریخ روزنامه‌ها و جراید، تسلطش ستودنی بود. در تاریخ معاصر آذربایجان، به‌ویژه تبریز، اطلاعاتی گران‌بها داشت و همه اينها را در چارچوب تاریخ ایران و عشق به میهن می‌دید. در کار آموزش دانشجویان دلسوز و پیگیر بود. سخت‌گیری‌‌های به‌جای خود را داشت. به آسانی از درس و تکلیف دانشجویان عبور نمی‌کرد. در عین حال به‌شدت مهربان و احساسی بود. کار و سرنوشت دانشجو را پس از فراغت از تحصیل هم پیگیری می‌کرد. تا واپسین روزهای زندگی پیوند خود با بسیاری از شاگردان دیرین را حفظ کرده و مراقب کار و بار آنها بود. از هیچ راهنمایی و تشویقی برای پیشبرد کار آنان فروگذار نمی‌کرد. از این جهت او به راستی استادی "شاگردپرور" بود. خصوصیتی که شوربختانه در میان بسیاری از استادان امروز مغفول و مفقود است.
روانش شاد و در آرامش ابدی؛ یاد و نامش گرامی
مقصودعلی صادقی
دانشگاه تربیت مدرس تهران
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

مرو که در غم هجر تو از جهان برویم

انا لله و انا الیه راجعون

سیروس برادران‌شکوهی، استاد مهربان و نازنین و بزرگوار گروه تاریخ دانشگاه تبریز چشم از جهان فرو بست. خدایش بیامرزاد و در جوار رحمت و رضوان خود جای دهاد.
مردم‌نامه درگذشت این استاد بزرگوار را به خانواده‌ی محترم و همه‌ی بازماندگان و شاگردان ایشان و به دانشگاهیان، بویژه اهالی رشته‌ی تاریخ، تسلیت می‌گوید.

مراسم تشییع پیکر آن مرحوم روز پنج‌شنبه در وادی رحمت تبریز برگزار خواهد شد.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

✏️ تاریخ دیجیتال چیست؟- ۱
دنا شمسی‌زاده

در جهان امروزی رایانه بخشی جدانشدنی از زندگی انسان شده است. عصری که در آن زندگی می‌کنیم را «عصر دیجیتال» نامیده‌اند؛ عصری که از زمانی آغاز شد که رایانه‌های شخصی به بازار معرفی شد و هر شخصی با داشتن این دستگاه امکان جابه‌جا کردن آزاد و سریع اطلاعات را به دست آورد.
در عصر دیجیتال و وارد شدن رایانه‌ها و سیستم‌های هوشمند در وجوه گوناگون زندگی، بسیاری از علوم نیز تحت تأثیر امکانات جدیدی که به دنبال این سیستم‌ها آمد متحول شد. این تحول شامل طیفی از طرز ذخیره و دسترس به اطلاعات گوناگون تا پدید آمدن روش‌های پژوهشی جدید و رویکرهای نو در برخورد با علوم بود.
امروز هر چیز دیجیتال‌شده‌ای (یعنی چیزی که سیستم هوشمند بتواند درکش کند) به نظر جالب‌تر می‌آید و کمتر کسی محصول غیردیجیتال را به نوع دیجیتالش ترجیح می‌دهد. علت این امر طبیعتاً امکاناتی است که با ظهور این سیستم‌های جدید فراهم شده است؛ مانند امکان جستجوی سریع و دقیق یا امکان ذخیرۀ انبوهی از اطلاعات.
در حوزۀ علوم انسانی در چند دهۀ اخیر، شاخه‌ای به نام «علوم انسانی دیجیتالی» برآمد که به نوعی حاصل پیوند یافتن تکنولوژی‌های دیجیتال و رشته‌های علوم انسانی است و راه‌های جدیدی برای تحقیق، به اشتراک گذاشتن و آموزش در حوزه‌های علوم انسانی را فراهم می‌کند.
در کنار این حوزه، حوزه‌ای به نام «تاریخ دیجیتالی» یا Digital History در مطالعات تاریخی روی کار آمد. در این حوزه به دنبال راه‌هایی برای فعالیت‌های علمی در رشتۀ تاریخند که به کمک رایانه انجام شود. اینکه تاریخ دیجیتالی را دقیقاً چطور باید دسته‌بندی و تعریف کرد یکی از مسائل مورد بحث دانشوران این حوزه است. اولین نکته آن است که پدید آمدن اصطلاح تاریخ دیجیتالی دال بر آن است که چیزی به نام تاریخ غیردیجیتالی هم وجود دارد که می‌شود این دو را مقابل هم قرار داد. در تلاش برای تعریف اصطلاح تاریخ دیجیتالی با دو ایده مواجهیم: یکی اینکه تاریخ دیجیتالی زیرشاخه‌ای از تاریخ است که در کنار دیگر زیرشاخه‌های تاریخ، مثل تاریخ فرهنگی یا تاریخ سیاسی، قرار می‌گیرد. دوم اینکه تاریخ دیجیتالی باید اصولاً به صورت علمی کمکی شناخته شود؛ به این ترتیب که مطالعات تاریخی را در مجموع می‌شود از پیشرفت‌های تکنولوژی جدا کرد و «دیجیتالی شدن» انتخابی است.
نشریۀ تاریخ امریکا تاریخ دیجیتالی را به این ترتیب تعریف می‌کند: «هر چیزی (اعم از روش تحقیق، مقاله در نشریه، مونوگراف، بلاگ، تمرین کلاسی) که از تکنولوژی‌های دیجیتالی برای به وجود آوردن یا نشر تحقیقات تاریخی استفاده کند»
پروژۀ تاریخ دیجیتالی دانشگاه نبراسکا-لینکولن آن را به این ترتیب تعریف می‌کند: «ژانری در تحقیق است که درگیر تفکر و تحقیق و توسعۀ تفسیرهای تاریخی با کمک ایحاد امکانات تحلیلی است که بر پایۀ ابزارها و داده‌های دیجیتالی انجام می‌شود.
وجه اشتراک این تعاریف این است که در حوزۀ تحقیقات تاریخی، تاریخ دیجیتالی هم اشاره به نوعی از مواد و منابعی دارد که اساس تحقیقمان را بر آن می‌گذاریم، و هم ابزارهایی که برای تحلیل آن مواد و منابع به کار می‌بریم تا به هدفمان برسیم.
این تعاریف تا حدی دلالت بر آن دارند که تنها تفاوت میان تاریخ دیجیتالی و غیر دیجیتالی، افزایش استفاده از مواد (یا داده‌های) در دسترس و تکنولوژی‌هایی است که بر می‌گزینیم تا با داده‌ها کار کنیم. اما بسیاری از دانشوران بر این نظرند که تحولی که دیجیتالی شدن در مطالعات تاریخی ایجاد می‌کند فراتر از این است. برای نمونه تاد پرزنر در تعریف علوم انسانی دیجیتالی می‌گوید: «تاریخ دیجیتالی حوزه‌ای مجزا و واحد نیست بلکه مجموعه‌ای از تحقیقات همگراست که در جهانی روی می‌دهد که اولاً چاپ دیگرتنها واسطۀ تولید و نشر دانش نیست. (و حتی نسخه‌های چاپی به تدریج در صورت‌های جدیدی ظاهر می‌شوند.) ثانیاً ابزارهای دیجیتالی، تکنیک‌های مربوط به آن و واسطه‌های دیگر تولید و نشر دانش در هنر و علوم انسانی و علوم اجتماعی، نوع دانش پژوهی و تحقیق در این رشته‌ها را متحول کرده‌اند.
برخی معتقدند که مفهومی به نام «تاریخ دیجیتالی» نباید جدا از تاریخ باشد زیرا هر پژوهش تاریخی به نوعی مشغول به کار بستن نوعی از منابع یا روش‌ها و پس از آن راه‌های نشر است. اما اصطلاح تاریخ دیجیتال از آن حیث که سبب ایجاد بستری برای تمرکز بر تحقیقات جدید بر پایۀ امکانات رایانه‌ای جدید پدید آمده قابل اعتناست. 👇

#نظریه_رویکرد_روش
#دنا_شمسی_زاده
@asmaaneh

Читать полностью…

🏷ز هامون سوی گردون
▫️جشن‌نامه دکتر منصور صفت گل
▫️مقالاتی درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران صفوی
▫️به اهتمام رسول جعفریان، گودرز رشتیانی، شهرام یوسفی فر
▫️نگارستان اندیشه/ ۱۴۰۳/ وزیری، جلد سخت / ۶۸۵ صفحه / ۷۹۰ هزار تومان

منصور صفت‌گل زادۀ ۱۳۴۰ در زابل، در شمار سومین نسل از استادانی است که در دانشگاه تهران به آموزش و پژوهش تاریخ همت گمارده است. او در سال ۱۳۶۷ مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه فردوسی مشهد گرفت و از محضر استاد برجستۀ آن دانشگاه، زنده‌یاد عبدالهادی حائری بهره برد. وی در سال ۱۳۷۳ توانست از پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «دگرگونی ساختار نهاد دینی ایران در سده دوازدهم هجری» به راهنمایی دکتر عبدالحسین زرین‌کوب دفاع کند. رساله دکتری خود را با عنوان «ساختار نهاد و انديشه ديني در سال‌های پاياني فرمانروايي صفويان» به راهنمایی زنده‌یاد احسان اشراقی دفاع کرد و از سال ۱۳۷۸ به‌عنوان عضو هیئت ‌علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران رسماً فعالیت آموزشی در دانشگاه را آغاز کرد. منصور صفت‌گل پژوهشگری پرتلاش در عرصۀ مطالعات صفوی، سندشناسی، نسخه‌پژوهی و ایران‌شناسی است.

نگارستان اندیشه: ناشر تخصصی علوم انسانی

Читать полностью…

📂 به یاد ایرج افشار در سال‌روز درگذشت او

از درگذشت زنده‌یاد ایرج افشار یازده سال گذشت. به این مناسبت، از شما دعوت می‌کنیم چند مطلب از ایشان و چند یادداشت دربارۀ ایشان که پیش‌تر در آسمانه منتشر شده بود مطالعه کنید.

▫️۱. دو یادگار از استاد ایرج افشار| مهرداد قیومی بیدهندی (پیوند)
▫️۲. معماری در مطبوعات قدیم ۴۴: یادگاری‌های بقعهٔ سیّد شمس‌الدّین در شهر یزد نوشتۀ ایرج افشار در مجلۀ هنر و مردم| مریم پوراسماعیل (پیوند)
▫️۳. چهار مرز وطن| گزیده‌ای از سفرنامچه (گلگشت در وطن) نوشتۀ ایرج افشار| مطهره دانایی‌فر (پیوند)
▫️ثمره چند دهه انقلابی‌گری و اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها: نشستن کبر و ریا بر جایگاه فهم و فضل و تواضع (به بهانه سالروز درگذشت مرحوم ایرج افشار)| نوشتۀ زهرا گلشن (پیوند)

#یادداشت #مریم_پوراسماعیل #مطبوعات_قدیم #ایرج_افشار #زهرا_گلشن #مهرداد_قیومی #گزیده #مطهره_دانایی_فر
@asmaaneh

Читать полностью…