Telegram-канал atusa_sbu - موسسۀ علمی و تاریخی آتوسا: Неотсортированное

موسسۀ علمی و تاریخی آتوسا

10 марта 2025 22:08

چرا در برابر قتل کسروی سکوت شد؟

در بیستم اسفند ۱۳۲۴، هنگامی که احمد کسروی و منشی جوانش، حدادپور، که برای رسیدگی به پرونده‌ای که علیه او به اتهام پخش کتب ضاله و توهین به مقدسات باز شده بود، در اتاق بازپرسی دادسرای تهران حضور داشتند، جمعی از فداییان اسلام با کارت و تپانچه وارد اتاق شده و آن دو را در سرایی قرار بود پناهگاه مردمان و سقفِ داد باشد، سلاخی کردند. برادران امامی از اعضای فداییان به عنوان ضاربان اصلی دستگیر شدند، ولی اندکی بعد تخت فشار با سلام و صلوات آزاد شدند و آب از آب تکان نخورد. ولی چرا در دستگاه قضایی مستقل و سرافرازی که زمانی خود کسروی از نمادهای استقلال و گردن‌فرازی‌اش بود چنین جنایت آشکاری رخ داد، و چرا در ایران آزاد آن سال‌ها کمتر کسی به چنین شقاوتی خرده گرفت؟

نخست باید جو زمانه را نگریست. اولویت آن سال‌ها دفع فتنهٔ تجزیه‌طلبان و کمونیست‌های مورد حمایت شوروی بود. هنوز نیروهای شوروی در بخش‌هایی از ایران استقرار داشتند و با پشتیبانی ایشان در آذربایجان و مهاباد شماری از مزدوران سرِ جدایی از ایران را داشتند. در چنین فضایی تدبیر دولت روی آوردن به مذهب به عنوان دشمن طبیعی کمونیسم و تحبیب مراجع بود. برخی از روحانیانی چون آیت‌الله قمی که در زمان رضاشاه ناچار به عزیمت در عراق شده بودند، اکنون با عزت و احترام به کشور بازگشته بودند. استفاده از نفوذ ایشان در زمینهٔ دفع فتنهٔ تجزیه‌طلبان، به‌ویژه در آذربایجان، کاری عمل‌گرایانه و اخلاقی می‌نمود. در این میان کسروی با همهٔ توجهی که به بحران آذربایجان داشت، ولی در مسیری خلاف جهت سیر می‌نمود. او خرافات و جهل مذهبی را اولویت نبرد خود می‌دید و علاج مشکلات ایرانیان را گرویدن به «پاکدینی». طبیعی بود که ناخواسته سدی در برابر سیاست‌های دولت‌‌های آن زمان ایران می‌بود و برخورد با حذف فیزیکی‌اش هم می‌توانست هزینه‌هایی برای دولت‌ها پدید آورد که با اولویت ملی آن سال‌ها در تضاد بود.

از دیگرسو کسروی به‌رغم همهٔ ویژگی‌های مثبت، خوی ناسازگاری با همهٔ چهره‌های سرشناس و رجال داشت. عملاً تنها رجلی که با او احساس نزدیکی می‌کرد تیمورتاش بود که در آن زمان چند کفن پوسانده بود. سعید نفیسی، که جزء انگشت‌شمار کسانی بود که پس از قتل کسروی این عمل شوم را نکوهیده بود، خود خاطره‌ٔ تلخی از آشنایی با کسروی داشت. کسروی گهگاه به خانهٔ نفیسی می‌رفت و کتابی از او به امانت می‌گرفت. روزی کتابی را از او خواسته بوده و نفیسی گفته که کتاب بیرون از خانه است. پس از آن کسروی دیگر به خانهٔ نفیسی نرفته بود تا اینکه نفیسی او را در جایی می‌بیند و می‌پرسد که چرا دیگر به خانه‌اش سر نمی‌زند و کسروی بی‌رودربایستی می‌گوید که هدف من از مراجعه به منزل شما بهره از کتاب‌ها بوده و وقتی کتابی نیست برای چه باید به شما سر بزنم!؟ نمونهٔ درشتی‌ها و ستیزه‌های کسروی از حوصلهٔ این نوشته بیرون است، کوتاه آنکه سرشناسان آن زمان ایران هر یک به‌گونه‌ای از کسروی رنجشی به دل داشتند و عجیب نبود که عمدتاً در برابر کشته شدنش خاموش نشستند.

/channel/yaddashtha_ye_parakande

Читать полностью…

موسسۀ علمی و تاریخی آتوسا

27 февраля 2025 17:59

«محاکمه پرویز ثابتی»

🔸حتماً شنیده‌اید که سه زندانی پیش از انقلاب در آمریکا از پرویز ثابتی، عضو بلندپایۀ ساواک، شکایت کرده‌اند. دربارۀ این شکایت بد نیست نظر ما را هم بشنوید. البته ما وکیل و وصی خودمان هم نیستیم، چه رسد به دیگران! حرفی که می‌زنم ابراز نظری شخصی است، از زبان کسی یا کسانی که دیری‌ست در گرداب روزگار غرق شده‌اند.

🔸اولاً هیچ‌کس نباید به دلیل عقایدش، چه سیاسی و چه غیرسیاسی، سرکوب شود؛ و ثانیاً هر گونه شکنجه علیهِ حتی نابکارترین مجرمان محکوم است. کارنامۀ ثابتی و کل ساواک ایران را ــ چه از جهت سوگیری‌های کلان و چه از لحاظ عملکردهای خُرد ــ می‌توان و باید نقد کرد و بی‌پروا به اشتباهات آن اشاره کرد تا تصویر دقیقی از میزان آسیب‌هایی که احتمالاً از سوی این نهاد وارد شده مشخص شود. در همین چارچوب، پرسشی مطرح می‌کنم و داوری را به عقل سلیم و غیرایدئولوژیک مخاطب می‌سپارم.

🔸در دموکراتیک‌ترین کشورها با کسانی که سازمان‌های مسلح تروریستی تشکیل می‌دهند، چه برخوردی می‌شود؟ در آلمان غربیِ دموکراتیک که آزادی بیان حداکثری داشت و در ایتالیای دموکراتیک در دهۀ ۱۹۷۰ با گروه‌های چریکی (راف و بریگادهای سرخ) چه برخوردی می‌شد؟ اینکه برخورد خشونت‌آمیز با زندانی محکوم است، ارتباطی به این پرسش اساسی ندارد که یک جامعۀ لیبرال‌ـ‌دموکرات با سازمان‌های تروریستی چه برخوردی باید کند؟ می‌توانیم آن را معیاری برای داوری دربارۀ چریک‌ها و مجاهدان تروریست ایرانی در نظر بگیریم (نمی‌گویم رفتارِ حکومتِ برآمده از خود این انقلابیون معیار باشد، بلکه رفتار یک حکومت لیبرال‌ـ‌دموکرات را معیار گیریم).

🔸با چریک‌هایی که علیه حکومت اقدام مسلحانه می‌کردند، چه برخوردی باید می‌شد؟ چرا این گروه‌ها جوری وانمود می‌کنند که انگار بی‌گناه بوده‌اند؟ باید محکم گفت اِعمال خشونت علیه زندانی محکوم است، اما این بحث دیگری است و نفس مجرم بودن این گروه‌ها را منتفی نمی‌کند. اگر هم طبق معمول می‌گویید «چریک‌بازی در آن زمانه مد بوده»، پاسخش این است که «جو زمانه» طبعاً شامل حال حکومت هم باید بشود، پس این استدلال اساساً پوچ است. این چه بساط مظلوم‌نمایی دروغینی است که پس از نیم‌قرن تمامی ندارد؟ تا کی باید شاهد این مظلوم‌نمایی تروریست‌هایی باشیم که در هر کشوری مجرم بودند.

🔸روی سخنم با این چپ‌ـ‌چریک‌‌های پیر و غرب‌نشین است. شما را خوب شناخته‌ایم! شمایی که پنجاه سال پس از جوانی همچنان لجوج و متعصب حاضرید به بهای زندگی چند نسل ایرانی تا لب گور از آرمان‌های شکست‌خورده‌تان دفاع کنید! شما که پس از نیم قرن تجربه اینقدر سخت‌سرید، در جوانی چه بودید؟ حاضرید در لحظۀ مرگ آخرین دشنه را هم به پهلوی ایرانیان بزنید، چون معتقدید این خنجر را بزنید و بمیرید، بهتر از این است که این واپسین تیغ را نزنید! شما هم در دادگاه تاریخ محکومید!/منبع: تاریخ‌اندیشی

مهدی تدینی

آتوسا: نهاد ترویجی اندیشه سیاسی و دانش تاریخی در ایران

@atusa_sbu

Читать полностью…