نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت اول

پیوست اول

@hamidrezaabedian

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت اول

کودتای اول: ۳خرداد ۱۳۳۱ - ۷ تیر۱۳۳۱

✍ دکتر کریم سلیمانی*

یادداشت حاضر بر پایه اسناد وزارت خارجه آمریکا که در مجموعه دو جلدی (بالغ بر ۱۸۰۰ صفحه) با عنوان "اسناد سخن می‌گویند" و توسط دکتر احمدعلی رجایی و سرکار خانم مهین سُروری (رجائی) به فارسی برگردانده شده (تهران: قلم ۱۳۸۳) نگارش یافته است. این مجموعه از اسناد چون حاصل مکاتبات رسمی میان سفارت امریکا در تهران با وزارت خارجه این کشور و نیز وزارت خارجه انگستان و سفارت دولت انگلیس در تهران و علاوه بر آن، سفارت آمریکا در لندن در گردش اداری بوده، از مهمترین منابع مربوط به دوره نهضت ملی ایران به شمار می‌رود. اسنادی که در این نوشتار مورد استفاده قرار گرفته، همگی در جلد اول از  این کتاب قرار دارد. آن بخش از اسناد وزارت خارجه آمریکا که بازه زمانی کودتای اول (۳خرداد۱۳۳۱ تا ۷تیر۱۳۳۱) را در بر می‌گیرد، شامل سندهایی به شماره ۱۷۵، ۱۷۶، ۱۷۸، ۱۸۱، ۱۸۲، ۱۸۳ و ۱۸۴ می‌شود که توجه مورخین را به عنوان یک ایده و برنامه منسجم به منظور ساقط کردن دولت دکتر محمد مصدق از طریق کودتا کمتر جلب کرده است.

قاعده بر این است که کودتای اول را برابر با رخدادی که در نیمه شب و در ساعت اولیه روز ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ اتفاق افتاده، می‌دانند و آن اعزام سرهنگ نصیری به همراهی تعدادی کامیون پر از سرباز، ظاهرا به جهت ابلاغ فرمان عزل نخست‌وزیر ولی در عمل، قصد بازداشت او مورد نظر بوده است. این نیروها به دام سرهنگ ممتاز می‌افتند و دستگیر می‌شوند. کودتا در این مرحله شکست می‌خورد. بنابر اسناد و مدارک متقن که در دسترس همگان است، کودتای ۲۵ مرداد و ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در چهارچوب یک برنامه خاص و منسجم  با فرماندهی متمرکز شامل: دولت آمريکا، دولت انگلستان و دربار سلطنتی ایران و نیروهای ایرانی پیرامون آن، صورت گرفت. بنابراین رخداد ۲۵ و ۲۸ مرداد از نظر نگارنده یک رخداد واحد ولی بنا به ضرورت و شرایط خاص، در دو مرحله بوقوع پیوست.

از نظر اینجانب برنامه‌ریزی برای کودتای اول در بازه زمانی ۳ خرداد ۱۳۳۱ تا ۷ تیر ۱۳۳۱ انجام شد. در برنامه‌ریزی برای کودتای اول بر خلاف آن‌چه که در ۱۵ ماه بعد در مرداد ۱۳۳۲ اتفاق افتاد، مبتکر آن شاه و وزیر دربار او، حسین علاء، بودند. ذکر این مطلب بسیار حائز اهمیت است، در کلیه مذاکراتی که، چه حسین علاء، البته به نمایندگی از طرف شاه، با هندرسن گفتگو می‌کرده و چه در گفتگوهای حضوری شاه-هندرسن، همواره و بدون استثنا از واژه کودتا به عنوان شیوه‌ی برکناری دکتر مصدق استفاده می‌شد.

در مجموعه اسناد یادشده از وزارت خارجه آمریکا، به اسناد پراکنده ولی پر اهمیتی برمی‌خوریم که حاکی از این حقيقت است: بحث برکناری نخست‌وزیر از همان آغاز بکار دولت دکتر مصدق مطرح بوده، ولی در هیچ‌یک از آن‌ها از واژه "کودتا" برای ساقط کردن نخست‌وزیر استفاده نشده است. این‌نمونه از اسناد (شماره ۱۸، ۷۹، ۸۴، ۸۹، ۹۳، ۹۶، ۹۸ و ۱۳۸) بیشتر مورد توجه مورخین بوده است. در اینجا به اختصار به معرفی اسناد اخیر می‌پردازم، زیرا اسناد یادشده نشان می‌دهد؛ در مواقعی شاه، و نیز در مواقعی دیگر دولت انگلیس و یا دولت آمریکا، خواهان برکناری مصدق (در این مرحله، نه از طریق کودتا) می‌شده‌اند.

بررسی این سابقه ناهمدلی شاه با دکتر مصدق، به ما می‌گوید، چرا او از سوم خرداد ۱۳۳۱ به طور قاطع در صدد انجام کودتا بر‌می‌آید. اگر چه این کودتا در آخرین حلقه اجرایی‌اش متوقف می‌ماند، ولی اصرار شاه و علاء و برنامه‌ریزی آن‌‌دو برای برکناری کودتایی نخست‌وزیر، چنان جدی است که بالاترین مقامات سیاسی و امنیتی دو کشور آمريکا و انگلیس را سخت درگیر می‌کند.

۱. سند شماره ۱۸ (۷ مه ۱۹۵۱ برابر با ۱۶ اردیبهشت ۱۳۳۰)

گریدی سفیر وقت آمريکا در تهران برای صرف ناهار میهمان پادشاه است. درست چهار روز پس از معرفی کابینه مصدق به مجلس، در خصوص وامی که آمریکا ابتدا قرار بود در سال ۱۳۲۹ به دولت رزم‌آرا بدهد اما در این زمان مصدق خواهان آن بود، گریدی می‌نویسد:

شاه به من اصرار کرد روی موضوع وام فشار زیادی نیاورم تا این‌که دولت موافق‌تر و دلسوز‌تر سرکار بیاید. (ص۱۶۱)

در همین سند شماره ۱۸ گریدی، از ملاقات با گروهی از سناتورها از جمله تقی‌زاده و نیز وزير دربار، علاء، یاد می‌کند که از آن‌ها به‌"گروه من" نام می‌برد. او با اعضای گروه یادشده درباره کارهایی که پس از سقوط دولت مصدق باید انجام شود، مذاکره کرده بوده است. (ص۱۶۲)

۲. سند شماره ۷۹ (۳۰ اوت ۱۹۵۱ برابر با ۷ شهریور ۱۳۳۰)

گریدی سفیر آمريکا بنا به درخواست شاه به دیدار او می‌رود...

@hamidrezaabedian

*دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

متن کامل را اینجا بخوانید.

Читать полностью…

روایت شکست حرکت مشروطه‌خواهی!

حرکت مشروطه برکت بود. برکات فراوان داشت. بسیار بیش از آن‌که از برکات و دستاوردهایش بگوییم و بنویسیم از کاستی‌ها و عیب و ایرادات و ناکامی و شکست آن گفته و نوشته‌ایم. حرکت مشروطه کاستی‌هایی داشت. به دلایل و علل و عوامل گوناگون درونی و برونی دچار بحران شد و نتوانست چنان‌که شاید پیش برود. اینها را همه می‌دانیم. قرار هم نبود که ان حرکت خجسته با وجود آن همه موانع و کمبودها و کاستی‌ها یک‌شبه ره صدساله برود و به آسانی و به سرعت همه‌ی آرمان‌ها و آماج‌هایش را برآورده کند. هنر بزرگ آن حرکت این بود که ایران را به راهی نو انداخت. ایران را در راهی نو به حرکت درآورد. راهی و حرکتی که همچنان ادامه دارد. و..‌.

پس عیب و ایرادی ندارد که عیب و ایرادهای مشروطه را ببینیم و وارسی کنیم و بگوییم و بنویسیم. آن‌چه که عیب و ایراد دارد این است که عیب و ایراد را ببینیم و جز آن نبینیم.

عیب باشد کو نبیند جز که عیب

عیب می جمله بگفتی هنرش نیز بگوی

با تبلیغ و ترویج روایت شکست هم به مشروطه و مشروطه‌خواهان جفا کرده و می‌کنیم و هم به خود. تا هنگامی که روایت شکست را شکست ندهیم روی پیروزی و بهروزی نخواهیم دید.
مشروطه گذشته‌ی ما نیست اکنون و آینده‌ی ماست.
#داریوش_رحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و سه
/channel/hichestandr

Читать полностью…

➖ بازنگری در روایت‌های موجود از مبانی فکری مشروطه
👤 داریوش رحمانیان

(دو دقیقه ابتدایی ضبط نشده است.)

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

➖ نقد و ارزیابی سه گفتمان در جنبش مشروطه
👤 سیدعلی محمودی

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

✴️ شب نخست، پنجشنبه ۲۵ مرداد ماه، ساعت ۲۲ به وقت تهران در کلاب هاوس حزب ایران

⁉️ ۲۸ مرداد: قیام ملی یا کودتا؟!

👥️ با حضور:
• دکتر حسین موسویان
• دکتر حمید اکبری
• حمیدرضا مسیبیان
• دکتر افشین جعفرزاده

واقعه ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ همواره موضوعی مناقشه‌برانگیز در تاریخ معاصر ایران بوده است. از یک سو، طرفداران سلطنت این واقعه را پیروزی بر یک دولت دیکتاتور و قانون‌گریز می‌دانند، و از سوی دیگر ملی‌گرایان جمهوری‌خواه آن را کودتایی علیه دموکراسی و سرآغازی برای استبداد پهلوی و نهایتاً انقلاب ۵۷ تلقی می‌کنند. روایت چهار شب از ۲۵ مرداد تا ۲۸ مرداد، از شکست کودتا تا عزل دکتر مصدق با حمایت اوباش خیابانی، نظامیان، روحانیون و دخالت بریتانیا و آمریکا، همچنان دارای نقاط تاریک و مبهم است. حزب ایران در این نشست قصد دارد با حضور اساتید متخصص، به بررسی این لحظه حساس تاریخی بپردازد و به پرسش اصلی پاسخ دهد: آیا ۲۸ مرداد انقلابی در دفاع از مشروطه بود یا کودتایی در جهت منافع بریتانیا و پهلوی؟

🔺️ لینک کلاب رسمی‌ حزب ایران در کلاب هاوس:
• https://www.clubhouse.com/c/join/xqyLV6zU

🆔️ @HezbIran

Читать полностью…

نقد و بررسی آثار و آراء جواد طباطبایی
درباره‌ی نشست اردیبهشت ۱۳۹۳

در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ نشستی در نقد و بررسی آثار و آراء جواد طباطبایی برگزار شد. درباره‌ی تدارکات برگزاری ان نشست و سخنرانی‌های آن و پاسخ‌هایی که در خود نشست و روزهای پس از آن داده شد و سخنانی که گفته شد و واکنش‌هایی که برانگیخت باید در مجالی دیگر، اگر باشد و پیش آید، سخن گفت. اینک که فایل صوتی آن به لطف کانال ارجمند سرو ایرانشهر پخش می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد و در اینجا نیز بازنشر می‌شود، بایسته می‌دانم به همه‌ی علاقه‌مندان پیشنهاد کنم که پس از شنیدن این فایل صوتی، چنانچه فرصت کردند، گزارش‌هایی که در همان اوان در پاره‌ای نشریات چاپ و منتشر شد را جست‌وجو کنند و بیابند و بخوانند. در این میان آن‌چه که در نشریه‌ی مهرنامه چاپ و منتشر شد تفصیل و اهمیت بیشتری دارد.
درباره‌ی آن‌چه که خود بنده در آن نشست به اجمال و بگونه‌ای بریده و چکیده و شتابزده گفتم نیز پیشنهادم به علاقه‌مندان این است که چندین سخنرانی و یکی دو گفتار و جستار دیگر سال‌های اخیر من درباره‌ی آثار و آراء طباطبایی را بیابند و بشنوند و بخوانند. در جست‌وجوی آن گفتارها کانال مردم‌نامه می‌تواند یاری‌گر باشد. اخبار و آگهی‌های آن نشست‌ها و گفتارها در این کانال منتشر یا بازنشر شده‌اند.
#داریوش_رحمانیان
بیستم امرداد هزار و چهارصد و سه

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

https://www.karzar.net/149490

Читать полностью…

🔊فایل صوتی


🎥 امکانات و محدودیت‌های رشته‌ی تاریخ دانشگاهی در طرح و صورت‌بندی مسائل ایران معاصر | گفتگوی داریوش رحمانیان و علیرضا ملایی

🔺 سلسله نشست‌های علوم انسانی و مسائل جامعه ایرانی

✅ تا فهم ما از ایران و تاریخش «نو» نشود، جامعه ما «نو» نخواهد شد!

✅مفهوم «تاریخ» با دو مفهوم اساسی دیگر، یعنی تغییر و مرگ گره خورده است. انسان مدرن نیز به این دلیل، به اضطراب دچار شده؛ برای همین است که دوربین عکاسی برای ثبت هر چیزی، در عصر مدرن به یک نیاز تبدیل شده و اختراع می‌شود.

➖ دبیر نشست: دکتر مالک شجاعی

📺 ویدیو یوتیوب



.
🆔 @sokhanranihaa
🆔 @
🆑 #کانال‌سخنرانی‌ها
🌹

Читать полностью…

🔻مشروطه چه می گوید؟
سمپوزیوم چهارروزه واکاوی مشروطیت در روایت ملکم خان، نائینی، کسروی، آدمیت


⭕️نشست چهارم: فریدون آدمیت
در دو بخش سخنرانی و میزگرد


👤دکتر حسین آبادیان | تاریخ دان

👤دکتر داریوش رحمانیان | تاریخ دان


مدیر علمی نشست:
دکتر عباس نعیمی جورشری | جامعه‌شناس


📍گروه جامعه شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران | سه شنبه ۱۶ مرداد ۱۴۰۳

پ.ن.
این برنامه به مدت ۱۴۵ دقیقه برگزار شده اما به دلیل مشکل فنی رکورد، این فایل شامل ۴۵ دقیقه پایانی است.
#فایل_صوتی

🔻کانال رسمی گروه جامعه‌شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران
🆔️@sociologyoflaw
@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

Читать полностью…

دشمن درون خانه است، شکایت کجا بریم؟

✍️:دکتر نگار ذیلابی

بسیاری از حوزه‌های کنش‌گری مدنی در ایران، از جمله مسائل زنان، به معنای دقیق کلمه "بی‌صاحب" است! وقتی قلم به دست می‌گیرید تا مطالبه‌ای را تنظیم و پی‌گیری کنید، نمی‌دانید خطاب به چه کسی بنویسید!

تمام روز به ویدئوی فرار دو دخترک ترسان از دست مأموران گشت ارشاد و هجمه‌ی وحشیانه‌ی گروهی آن‌ها نگاه می‌کنید (نگارنده حتی‌الامکان از تعابیر خشونت‌بار و ناسزاگونه پرهیز می‌کند، اما در اینجا هیچ واژه‌ی جایگزینی به جای هجمه‌ی وحشیانه برای توصیف رفتار مأموران زن نمی‌یابد)؛ دلتان ریش می‌شود از بی‌پناهی این نوجوانان و با خود فکر می‌کنید همین چند سال پیش که آن‌ها در کودکستان و دبستان گرگم به‌هوا و قایم‌باشک‌بازی می‌کردند، هیچ تصور نمی‌کردند که به‌زودی به‌محض پاگذاشتن به سن بلوغ، به جرم داشتن مو و بدن زنانه باید از دست این زنان سیاه‌پوش فرار کنند و در تعقیب و گریز، هیچ جایی امن‌تر از تأسیسات برق کنار خیابان نیابند و آخر سر هم کشان‌کشان و با بدن‌های کبود و خراشیده بازداشت شوند و در مقر پلیس مثل مجرم‌ها و تبهکاران از آنها عکس بگیرند و پیش از "ارشاد شدن"، انواع اهانت و تحقیر را تحمل کنند و با تن زخمی و روانی فرسوده تعهد دهند که زین‌پس زنانی در چارچوب قوانین درخشان حکومت اسلامی باشند!

از این ستم به کجا شکایت بریم؟
 
خطاب به رئيس‌جمهور بنويسيم که پیش از انتخاب وعده می‌دهد و حفظ کرامت انسانی زنان را جزو وظایف خود می‌شمرد و به گاه عمل یا دست‌کم عکس‌العمل، چونان کارگزاری مخلص و مطيع، منتظر إذن و جواز مقامات می‌ماند؟ خطاب به وزیر كشوری که معلوم نیست منصوب و مؤید از جانب کدام قدرت پنهان است و به چه کسی پاسخگوست؟ شكايت به كجا بريم؟!

ناامید از همه‌جا، این بار شکوائیه را از جانب زنان ایرانی و افغانستانی خطاب به زنان جهان به‌ویژه زنان مسلمان فلسطینی می‌نویسیم، صرفا جهت اطلاع و عرض تبریک از آن‌که در چالش‌انگیزترین و سخت‌ترین موقعیت‌های زندگی‌شان، در انسان‌بودن و زن بودن خود مردد و ترسان نبوده‌اند! به جز دو ملت ایران و افغانستان که گرفتار رادیکال‌ترین خوانش از دین و اسیر سیاست‌های ولایی و داعشی هستند، دیگر زنان در جهان گرچه گرفتار فقر، گرچه در اضطراب جنگ، گرچه اسیر مستبدان یا جنگ‌طلبان، در این حداقلی‌ترین حق و تفسیر وجودی از هستی زنانه‌ی خویش لرزان نیستند! 

در حالی که یک هفته است به‌واسطه‌ی ضعف حقارت‌بار سیستم امنیتی، یک ایران در اضطراب پیامدهای ترور مبهم رهبر حماس به سر می‌برد و خواب راحت از چشمان یک ملت ربوده شده، زن فلسطینی با پوشش اختیاری در مسابقات المپیک شرکت می‌کند و مدال کسب می‌کند؛ زن ایرانی پشت پست برق کنار خیابان سنگر می‌گیرد، می‌گرید، کتک می‌خورد و تعهد می‌دهد!

حکومت ترسان و مستأصل جمهوری اسلامی به این بازی سخیف ضد انسانی پایان دهید!

زنان جهان، ما زنان ایرانی و افغانستانی را بنگرید! گواه و نظاره‌گر این خشونت قرون وسطایی در سده‌ی بیست و یکم باشید!

Читать полностью…

نویسندگان کتاب‌های درسی تاریخ

در بررسی تاریخ کتاب‌های درسی تاریخ یکی از موضوعاتی که بایستی مورد توجه قرار گیرد نویسندگان این کتاب‌هاست. روزگاری نویسندگان این کتاب‌ها کسانی بودند چون عباس اقبال و غلامرضا رشیدیاسمی و نصرالله فلسفی و...
در دهه‌های اخیر نیز گاه کسانی چون عبدالرسول خیراندیش و غلامحسین زرگری‌نژاد و.... را داشته‌ایم؛ اما در این میان کسانی هم بوده‌اند که از ظرایف و دقایق و حساسیت‌های تاریخ‌نویسی برای جوانان چیزی نمی‌دانسته و از مباحث و مسائل آموزش تاریخ بکلی یا بدرجات بی‌خبر بوده‌اند. در کشوری چون ایران با پیشینه‌ی تاریخی چند هزارساله و مسائل پیچیده‌ و چالش‌های بزرگ که برخاسته از وضعیت و شرایط نوظهور در عرصه‌ی جهانی و منطقه‌ای است سهل‌انگاری در امر آموزش تاریخ می‌تواند هزینه‌های بسیار سنگین بر کشور تحمیل کند.
نوشتن تاریخ برای کودکان و نوجوانان برخلاف تصور رایج از جهاتی سخت‌تر از نوشتن برای مخاطبان بزرگسال و فرهیخته و متخصص و محقق است. در این مورد نیز مانند بسیاری موارد دیگر مشکل این است که کار بزرگ به دست ناآزمودگان افتاده است. بوریا‌باف را به کارگاه حریر برده‌ایم...
#داریوش_رحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و سه
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

فایل صوتی نشست شنبه ششم آذر ۱۴۰۰-بررسی کتاب درسی تاریخ معاصر ایران

Читать полностью…

انقلاب مشروطه در کتاب‌های درسی

بررسی روشمند و موردی و موضوعی کتاب‌های درسی تاریخ در ایران از روزگار قاجاریه تاکنون می‌تواند موضوع پژوهش‌های پرشمار و گوناگون قرار گیرد. از آن میان برای نمونه یکی از موارد بسیار جالب و پراهمیت روایت انقلاب مشروطه در کتاب‌های درسی و چرخش‌ها و تحولات و دگرگونی‌های آن است که معمولاً و بدرجات تابعی از چرخش‌ها و دگرگونی‌های سیاسی بوده است.
روایت انقلاب مشروطه در کتاب‌های درسی روزگار پهلوی و جمهوری اسلامی موضوع خوبی‌ست برای تحقیق. سویه‌های گوناگون دارد و بویژه از جهت نقد تاریخ‌نگاری رسمی مهم و سودمند است. نظام‌های قدرت نظام‌های حقیقت/دانش خاص خود را می‌سازند و در این میان تاریخ جایگاهی بسیار ویژه دارد. در تاریخ‌نگاری‌های رسمی و دولتی تاریخ به سود رژیم قدرت تسخیر و تصرف می‌شود. و...

یک نمونه‌ی مهم از حساسیت شدید نظام قدرت به روایت تاریخ بویژه در کتاب‌های درسی ماجرای کتاب درسی تاریخ معاصر ایران است که در سال ۱۳۷۸ نوشته و منتشر شد و سروصدا برپا کرد و ماجراهایی داشت که ذکر آن‌ها بیرون از حوصله‌ی این یادداشت است. درباره‌ی این ماجرا می‌شود یک تحقیق مفصل انجام داد.
جواد عباسی که خود از عوامل دخیل در آن ماجرا بوده است فایل کتاب را در کانال خود در دسترس گذاشته است.👆
#داریوش_رحمانیان
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

📍ناصرالدین شاهِ عکاس
پیشینه‌ی عکاسی در ایران به پیش از دوران ناصرالدین شاه و به دوران سلطنت پدرش محمدشاه قاجار بازمی‌گردد که از راه آشنایی با روزنامه‌های اروپایی و گفت‌وگو با کسانی که به اروپا سفر کرده بودند، از اختراع عکاسی در فرانسه آگاه شد. محمدشاه به صدراعظم خود حاجی میرزا آقاسی دستور داد با دولت‌های دو کشور روس و انگلیس تماس بگیرد و از این دولت‌ها درخواست خریداری وسایل عکاسی و به خدمت گرفتن عکاس کند. بنابر پژوهش‌هایی که دکتر شهریار عدل در آرشیوهای روسی انجام داده، پس از درخواست دربار ایران، روس‌ها زودتر از انگلیسی‌ها دست‌به‌کار شدند و تصمیم گرفتند در برآوردن درخواست محمدشاه، اسباب عکاسی را به دربار ایران هدیه بدهند. روس‌ها یک دیپلمات جوان به نام نیکلای پاولوف را که عکاس هم نبود، آموزش عکاسی دادند و با چند ارابه شامل وسایل و لوازم عکاسی راهی تهران کردند. این واقعه (رویداد) در سال ۱۸۴۲ میلادی یعنی شش‌هفت سال پیش از آغاز سلطنت ناصرالدین‌شاه رخ داده است. دیپلمات جوان روس، در کاخ نگارستان به حضور پدر ناصرالدین‌شاه رسید و عکس‌هایی از ساختمان کاخ نگارستان و همچنین از منظره‌هایی در تهران گرفت. اروپایی دیگری که در دوران محمدشاه به ایران آمده و در اوایل دوران ناصرالدین‌شاه نیز در ایران بوده، ژول ریشار فرانسوی‌ست. ریشار بعدها مدعی شد که نخستین عکس‌برداری در ایران به دست او انجام شده که با توجه به اسناد یافته‌شده از سفر پاولوف روسی به ایران، ادعای نادرستی‌ست. او نفر دوم هم نیست زیرا بنابر پژوهش‌های دکتر شهریار عدل، به جز پاولوف روس، شاهزاده‌ی ایرانی و عموی ناصرالدین‌شاه به نام ملک‌قاسم میرزا ساکن شیشوان مراغه نیز در همان زمان با عکاسی آشنا بوده و با مجلات اروپایی در همین خصوص مکاتبه داشته است. ناصرالدین‌شاه هم اوقات زیادی را در کتابخانه‌ی سلطنتی می‌گذراند و اهل نقاشی و طراحی هم بود. اما به باور من، چون مهارت چندانی در طراحی نداشت؛ به سوی عکاسی و به ویژه عکاسی پرتره یا چهره گرایش پیدا کرد. تاجایی که در مذاکرات صلح میان ایران و انگلیس در ماجرای هرات، به فرخ‌خان امین‌الدوله سفیر خود در فرانسه دستور داد که یک عکاس هم همراه خود به ایران بیاورد که همان فرانسیس کارلهیان معروف بود. کسی که به احتمال فراوان معلم عکاسی شاه و معلم نسل نخست عکاسان ایرانی در دارالفنون بوده است.
 
📝از متن گفت‌وگوی علی ملیحی با محمدرضا طهماسب‌پور درباره‌ی آلبوم‌های لورفته از آرشیو کاخ گلستان. اندیشه پویا ۹۱. 
✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۱، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya
 

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت دوم

کودتای اول (۳خرداد ۱۳۳۱ - ۷ تیر ۱۳۳۱)، از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمريکا: "اسناد سخن می‌گویند، برگردان دکتر احمد علی رجائی و مهین سروری، جلد اول، تهران: قلم، ۱۳۸۳"

✍ دکتر کریم سلیمانی*

۴. سند شماره ۸۹ (۲۶ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۳ مهر ۱۳۳۰)

اتلی (Attlee) نخست‌وزیر انگلستان از سفیر این کشور در تهران می‌خواهد که با "قویترین لحن" از شاه بخواهد مصدق را برکنار کند. (ص۳۱۲)

خطاب به آنانی که تاریخ دیروز را با معیارهای امروزی خوانش می‌کنند، گر این رفتار نخست‌وزیر انگلستان با دولت ایران، استعماری نبوده، پس چه نامی بر آن بگذاریم؟


۵. سند شماره ۹۳ (۲۷ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۴ مهر ۱۳۳۰)

حسین علاء در ۳ مهر ۱۳۳۰ به ملاقات هندرسن سفیر آمریکا می‌رود و او را طرف مشورت قرار می‌دهد. محتوای این گفتگو از منظر حاکمیت ملی حیرت‌آور است. علاء از هندرسن انتظار دارد که بگوید شاه چه بکند و یا چه نکند. او در این گفتگو با هندرسن در‌پی یافتن راهی است که مصدق را برکنار کند. (ص۳۲۵-۳۲۴)

۶. سند شماره ۹۶ (۲۸ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۵ مهر ۱۳۳۰)

در اوایل مهر ۱۳۳۰ سفیر دولت انگلیس در تهران از شاه می‌خواهد "به شرط این‌که مصدق برکنار شود و جای او را دولت منطقی‌تری بگیرد، پیشنهادهای مساعدتری ارائه خواهد شد." (ص۳۳۴، پاورقی شماره ۵)

۷. سند شماره ۹۸ (۳۰ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۷ مهر ۱۳۳۰)

سند شماره ۹۸ یکی از مهم‌ترین اسناد مجموعه دو جلدی "اسناد سخن می گویند" است. این سند چهار صفحه‌ای محتوای بسیاری از رخدادهای سیاسی دوران نهضت ملی را رمزگشایی می‌کند. در صبح روز ۶ مهر ۱۳۳۰ هندرسن به دیدار شاه می‌رود تا استوارنامه خود را تقدیم کند. در این جلسه دکتر فاطمی وزیر خارجه دولت دکتر مصدق هم حضور داشت. هندرسن در گزارش خود می‌نویسد:

ظاهرا به علت حضور وزیر امور خارجه، شاه صحبت را از مسئله‌ی اختلاف نفت منحرف کرد و بر نیاز مبرم ایران به توسعه اقتصادی تاکید کرد. (ص۳۳۷)

شاه به گونه‌ای رفتار می‌کند، گویی که حسین فاطمی، فرد بیگانه است و هندرسن محرم اوست. هندرسن هم که از رفتار شاه متوجه می‌شود به دلیل حضور فاطمی نمی‌تواند با او به راحتی گفتگو کند، در بعدازظهر همان روز (۶ مهر) مجددا به دیدار شاه می‌رود. شاه در گفتگوی بعدازظهر با هندرسن که به واقع اولین روز رسمی شروع بکار او بود، با چنان استیصالی از مصدق صحبت می‌کرد که گویی یک بچه کوچک در نزد بزرگتر خود شکایت می‌کند:

شاه تلاش نمی‌کرد اضطراب و اندوه خود را از آن‌چه به نظرش ناتوانی وی در برابر اوضاع کنونی بود، پنهان سازد. وی بارها و بارها با ظاهری حاکی از یاس و ناامیدی اظهار می‌کرد که اما من چه می‌توانم بکنم، من دست تنها هستم. (ص۳۳۸)

یکی از غم‌انگیزترین فرازهای این سند آن‌جاست که "اعليحضرت" از موقعیت رقت‌انگیز خود در برابر دولت انگلیس لب به سخن می‌گشاید:

من می‌دانم که سیاست‌های مصدق ایران را به سوی نابودی می‌کشاند، من تشخيص می‌دهم که علی‌رغم بهره‌کشی انگلستان از ما یا حتی در مواردی خیانت به ما، اگر بخواهیم به عنوان یک کشور مستقل بمانیم، باید دوستی و حمایت انگلستان را حفظ کنیم، من می‌دانم که اگر انگلیس با شخص من مخالفت کند، نظام سلطنتی ما، که به عقیده من عامل اصلی ثبات در کشور ماست، ممکن است سقوط نماید. ولی من چه می‌توانم بکنم؟(ص۳۳۹)

در ادامه این گفتگو، وحشت شاه از دولت انگلیس بخوبی هویداست، به هندرسن می‌گوید؛ چون فعلا شرایط به گونه‌ای است که اگر اقدام به برکناری مصدق کنم مرا به عنوان"یک آلت دست انگلستان"خواهند دید ولی امیدوارم که یا مصدق بر سر عقل آید و یا آنقدر مرتکب اشتباه شود که از طریق مجلس ساقط شود. شاه ادامه می‌دهد:

ولی این امید به‌ هر حال برای سفیر بریتانیا که امشب با من ملاقات می‌کند، جاذبه‌ای ندارد. هنگامی‌که وی دریابد من فکر نمی‌کنم که باید هم اکنون مصدق را برکنار کنم، خشمگين می‌شود و دولت وی ممکن است شروع به مخالفت با من کند. (ص۳۴۱-۳۴۰)

شاه در انتهای گفتگوی بعد از ظهر ۶ مهر ۱۳۳۰ از روی استیصال کامل به هندرسن می‌گوید "در حال حاضر نمی‌داند به کجا متوسل گردد." (ص۳۴۰)

عجب است! پادشاه مملکت از دست نخست‌وزیر قانونی خود نمی‌داند به کجا متوسل شود!

@hamidrezaabedian

*دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

متن کامل را اینجا بخوانید.

Читать полностью…

تاریخ خشکسالی در خراسان رضوی
جواد عبّاسی، میلاد پرنیانی. جمشید قشنگ
انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد،۱۴۰۳
فهرست و مقدمه کتاب در:
https://www.jdmpress.com/books/651

Читать полностью…

سلسله‌جلسات «نقد و بررسی تاریخی انقلاب مشروطه»


ارائۀ چهارم: بازنگری در روایت‌های موجود از مبانی فکری مشروطه

👤 داریوش رحمانیان (سردبیر نشریۀ مردم‌نامه)

https://youtu.be/umBzHrYA2Sk?si=XqEw4B1lY00uFTF1

📆 پنجشنبه 18 مردادماه 1403
🕰 ساعت ۱۷

📣  واحد سیاسی و اجتماعی و واحد اندیشه و مطالعات انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف

📌 مکان برگزاری: کلاس مجازی انجمن


🆔 @AnjomanSUT


انتشار با ذکر منبع بلامانع است .

کانال سخنرانی ها ، درس گفتارها و گفت و گوها :

/channel/Vortrags

Читать полностью…

➖ نگاهی به تاریخ‌نگاری مشروطه
👤 محمد‌ابراهیم فتاحی

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

➖ سیر تحول قانون در عصر مشروطیت
👤 فردین مرادخانی

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

🔰 به مناسبت سالروز کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، حزب ایران برگزار می‌کند؛

‼️ ۲۵، ۲۷ و ۲۸ مردادماه، ساعت ۲۲ به وقت تهران (۲۰:۳۰ اروپای مرکزی - ۱۴:۳۰ واشنگتن دی‌سی) در کلاب‌ رسمی حزب ایران در کلاب‌هاوس.

5️⃣2️⃣ (شب اول) ➖️ ۲۸ مرداد: قیام‌ملی یا کودتا؟!

7️⃣2️⃣ (شب دوم) ➖️ اقتصاد در دولت دکتر مصدق

8️⃣2️⃣ (شب سوم) ➖️ سایه بلند کودتا: تاثیر ۲۸ مرداد بر سیاست و جامعه ایران

🔺️ لینک کلاب رسمی‌ حزب ایران در کلاب هاوس:
• https://www.clubhouse.com/c/join/xqyLV6zU

🆔️ @HezbIran

Читать полностью…

🎙جلسه نقد و بررسی آثار جواد طباطبایی ۱۳۹۳ در کتابخانه ملی با حضور:

داود فیرحی
داریوش رحمانیان
هاشم آغاجری
حسین آبادیان،
قباد منصور بخت
و احمد بستانی
مقام مدافع
حاتم قادری
و جواد طباطبایی

@JavadTaba 🌲

Читать полностью…

✅ جلسهٔ رونمایی کتاب جدید نشر و پژوهش شیرازهٔ کتاب؛ نصف‌ جهان و داستان‌های دیگر تأليف حمیدرضا سپهری

📣 سخنرانان:
گیتی صفرزاده
فریبرز جبارنیا
شادمهر راستین
وحید قاسمی
ساعد مشکی

⏰ زمان: سه شنبه ۲۳ مرداد ۱۴۰۳
🏢 مکان: تهران، فرهنگان فرشته، خیابان فیاضی، بالاتر از خیابان چناران، پلاک ۵۰

📜@shirazehpublishing

Читать полностью…

تاریخ فروش مقام و منصب
تاریخ باندها و دارودسته‌ها
بیماری باندزدگی

فروش مقام و منصب و عنوان و لقب پیشینه‌ای دراز دارد. در متون تاریخ و ادب ما از روزگار قدیم تا دوره‌ی معاصر اشارات گوناگون و فراوان به این پدیده‌ی آفت‌زا شده است. با توجه به اینکه یکی از بحران‌های بنیان‌کن امروز ایران بحران مدیریت است جا دارد که پژوهشگران تاریخ به موضوع فروش مقام و منصب بپردازند و ریشه‌ها و بنیادها و سویه‌های گوناگون و پیامدهای وخیم آن را آشکار کنند و به روایت دراورند. این پدیده‌ی شوم با فرقه‌سازی و باندبازی پیوندی بنیادین دارد. باندزدگی از بیماری‌های کشنده است. سیاست و مدیریت در ایران بشدت باندزده است. در تاریخ معاصر بجای رشد طبیعی تحزب با رشد سرطانی باندها و دارودسته‌ها روبرو بوده‌ایم و هستیم. تاریخ باندبازی و دارودسته‌سازی را باید نوشت. بدون آن سویه‌های مهمی از تاریخ معاصر ایران تاریک و پنهان می‌ماند.
#داریوش_رحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و سه
/channel/hichestandr

Читать полностью…

🟤‍ به فرهنگ باشد روان تندرست

🟤ایران سرزمینی کهن با فرهنگ باستانی است. سرزمین نیکی‌ها و مردمان نجیبی که ستایشگر داد و راستی و دوستی و نکوهشگر ظلم و دروغ و دشمنی‌اند. باید تا می توان از ایران گفت و نوشت. چرا که ظرف و محتوای توسعه کشور است. باید زبان فارسی را دوست داشت و در جهت ترویج آن از هیچ اقدامی دریغ نکرد. باید تا حد ممکن فرزندان کشور را با حافظ و سعدی، با فردوسی و مولوی و نظامی آشنا کرد. اگر ایده ایران از جمع معدودی نخبگان خارج شود و در میان مردم و سیاستگذاران شکل خودآگاهانه بگیرد معنای امنیت، مصلحت و منافع ملی شکل خواهد گرفت. حقیقت این است که امروزه ایران مورد غفلت قرار گرفته است و بدون وطن، کشور و ایراندوستی هیچ تحول مهمی رقم نمی‌خورد.

🟤فهرست زیر از کوشاترین و معتبرترین رسانه ها و نهادهای فرهنگیِ مستقل تشکیل شده است که جملگی در گستره‌یِ گسترده‌یِ تاریخ و ادبیات و فرهنگِ زرینِ ایران زمین می‌کوشند.
با پیوستن به این رسانه ها و نهادها به توسعه فرهنگی در جامعه یاری رسانیم.
                     
      🟤پـــــــایــنده ایــــــــــران🟤


🟫دکتر محمّد‌علی اسلامی‌نُدوشن

🟫کتاب گویا (لذت مطالعه با چشمان بسته).

🟫زین قند پارسی
(درست بنویسیم، درست بگوییم).

🟫کتابخانه تخصصی ادبیات

🟫بهترین داستان‌های کوتاه جهان

🟫رسانه رسمی استاد فریدون فرح اندوز
(گوینده و مجری رادیو و تلویزیون ملی ایران).

🟫رازها و نمادها و آموزه‌های شاهنامه

🟫مولانا و عاشقانه شمس(زهرا غریبیان لواسانی)

🟫حافظ // خیام ( صوتی )

🟫بنیاد فردوسی خراسان
(كانون شاهنامه فردوسی توس‏).

🟫رمانهای صوتی بهار

🟫مردم‌نامه، فصلنامه مطالعات تاریخ‌ مردم.

🟫مطالعات تخصصی تاریخ صفویه

🟫خردسرای فردوسی
(آینه‌ای برای پژواک جلوه‌های دانش و فرهنگ ایران زمین).

🟫چراغداران (دایرةالمعارف بزرگ صوتی ایران، صداهای نایاب فرهنگ و ادب و هنر)

🟫آرخش، کلبه پژوهش حماسه‌های ایرانی
(رسانه دکتر آرش اکبری مفاخر).

🟫سرو سایـه‌فکن
(رسانه ای برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی).

🟫شاهنامه کودک هما

🟫منابع تاریخ ساسانیان

🟫مطالعات قفقاز

🟫ستیغ، خوانش اشعار حافظ و سعدی و...(رسانه سهیل قاسمی)

🟫زبان شناسی و فراتر از آن (درگاهی برای آموختن درباره زبان‌ها و فرهنگ‌ها).

🟫شاهنامه برای کودکان
(قصه های شاهنامه و خواندن اشعار برای کودکان و نوجوانان).

🟫تاریخ اشکانیان

🟫مأدبه‌ی ادبی، شرح کلیله و دمنه و آثار ادبی فارسی (رسانه دکتر محمّدامین احمدپور).

🟫شرح غزلیات سعدی با امیر اثنی عشری

🟫بوستان سعدی با امیر اثنی عشری

🟫کانون پژوهش‌های شاهنامه
(معرفی کتاب‌ها و مقالات و یادداشت‌ها پیرامون شاهنامه).

🟫تاریخ پادشاهی مادها (منابع و مآخذ).

🟫گاهگفـت
(دُرُست‌خوانیِ شعرِ کُهَن).

🟫شرح و بررسی آکادمیک تاریخ اشکانیان

🟫ملی‌گرایی ایرانی/شاهنامه پژوهی

🟫رهسپر کوچه رندان
(بررسی اندیشه حافظ).

🟫فرهنگ یاریگری، توسعه پایدار و زیست بوم‌داری

🟫تاریخ روایی ایران

🟫اهل تمییز
(معرفی و نقد کتاب، پاسداشت یاد بزرگان)

🟫کتابخانه متون و مطالعات زردشتی

🟫کتاب گویای ژیگ

🟫انجمن دوستداران شاهنامه البرز (اشا)

🟫تاریخ، فرهنگ، هنر و ادبیات ایران زمین

🟫کارگاه خیال

🟫سفر به ادبیات
(مرزبان‌نامه و گلستان، تک‌بیت‌های کاربردی )

🟫تاریخ میانه

🟫کتاب و حکمت

🟫سخن و سخنوران
(سخنرانی و گفتگوهای نایاب نام آوران وطن فارسی).

🟫انجمن شاهنامه‌خوانی هما
(خوانش و شرح بیتهای شاهنامه).


🟤کانال میهمان:

🟫سرو ایرانشهر (بایگانی آثار دکتر سید جواد طباطبایی).


🟤فـــرِّ ایــــران را می سـتایـیـم.


🟤هماهنگی جهت شرکت در تبادل

🟤@Arash_Kamangiiir

Читать полностью…

📢 انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف برگزار می‌کند: بازنگری در روایت‌های موجود از مبانی فکری مشروطه
از سلسله‌جلسات «نقد و بررسی تاریخی انقلاب مشروطه»

🔸سخنران: داریوش رحمانیان

🔸زمان: پنجشنبه، ۱۸ مردادماه، ساعت ۱۷
🔸مکان برگزاری:
http://vc.sharif.edu/ch/anjomanislami

🔹 برای کسب اطلاعات بیشتر به این شناسه پیام دهید.

#خبر
@asmaaneh

Читать полностью…

کتاب‌های درسی و کیش‌شخصیت

کتاب‌های درسی تاریخ را نگاه کنید. آفت‌ها و کاستی‌های پرشمار دارند از همه‌رقم. یکی از آن میان این است که سرشارند از روایت‌های مروج قهرمان‌پرستی و کیش‌شخصیت. تاریخ شخصیت‌زده به بدترین شکل در این کتاب‌ها نمود دارد. ما با این کتاب‌ها از کودکی و نوجوانی یاد می‌گیریم که قهرمان‌پرست و قهرمان‌جو باشیم. یاد می‌گیریم که شخصیت‌های تاریخی را یا دیو کنیم یا فرشته. یاد می‌گیریم که مردم را طفیلی ببینیم. قهرمان‌پرستی و قهرمان‌جویی بیماری مهلک و کشنده‌ای است. ریشه و پایه و بنیاد استبداد و خودکامگی است. کتاب‌های درسی تاریخ در بیماری جامعه‌ی ما نقش اساسی داشته و دارند. تا هنگامی که کتاب‌های درسی تاریخ برپایه‌ی نقش مردم نوشته نشوند علاج بیماری شخصیت‌زدگی ممکن نخواهد بود. آموزش دموکراسی از خانواده و دبستان آغاز می‌شود. و آموزش تاریخ در این میان جایگاهی اساسی دارد. بدون آن آب در هاون می‌کوبیم.
#داریوش_رحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و سه
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

کتاب درسی تاریخ ایران معاصر تألیف سال ۱۳۷۸ خورشیدی

Читать полностью…

به مناسبت سالگرد امضای فرمان مشروطیت:

تاریخ مشروطیتی که تنها یک بار چاپ شد.

کتاب درسی جدید تاریخ معاصر ایران در سال 1378 چاپ شد، اما با فشار کیهانیان و برخی نهادها و افراد شناخته شده، از سال بعد از انتشار آن جلوگیری شد.

Читать полностью…

📝گفت‌وگوی علی ملیحی با محمدرضا طهماسب‌پور درباره‌ی آلبوم‌های لورفته از آرشیو کاخ گلستان. اندیشه پویا ۹۱. 
✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۱، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya
 

Читать полностью…