2514
فرهنگستان زبان و ادب فارسی The Academy of Persian Language and Literature @theapll https://telegram.me/theapll www.apll.ir مدیر وبگاه/ کانال @The_apll روابط عمومی Public Relations @PR_APLL
یازدهم بهمن‌ماه، زادروز احمد سمیعی (گیلانی) (۱۲۹۹-۱۴۰۲)، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
روز #ویراستار گرامی باد.
@theapll
نهم بهمن‌ماه، زادروز حمید مصدِّق (۱۳۱۸ – ۱۳۷۷)
@theapll
ششم بهمن‌ماه، سالروز درگذشت مجتبی مینوی (۱۲۸۲-۱۳۵۵)
@theapll
روشنا (۸)
حکایت‌نویس مباش، چنان باش که از تو حکایت کنند.
اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، محمد بن منور، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، آگاه، ۱۳۶۶، ص ۱۸۷.
@theapll
یکم بهمن‌ماه، روز بزرگداشت خاقانی شروانی
@theapll
بیست‌وهشتم دی‌ماه، زادروز میرجلال‌الدین کزّازی (۱۳۲۷)
شاهنامه، بی‌هیچ گزافه و گمان، بی‌هیچ چون و چند، نامۀ ورجاوند و بی‌مانند فرهنگ ایران است. پلی است، سُتوار و ستبر و سترگ، برآورده بر مَغاک‌های زمان و رشتۀ پیوندی است ناگسستنی که پیشینیان را با پسینیان پیوسته و همبسته می‌دارد. از آن است که این نامۀ نامور را شیرازه و شالودۀ تاریخ و فرهنگ ایران می‌توانیم دانست؛ تاریخ و فرهنگی گَشَن‌بیخ و گران‌سنگ، برین‌پایه و فزون‌مایه که بستر و بهانۀ ناز و نازش هر ایرانی است. راستی را، اگر شاهنامه نمی‌بود، ما آنچه هستیم نمی‌توانستیم بود و همانند تیره‌ها و تبارهای دیگر، در سایه‌های دامن‌گسترِ تاریخ و گردهایِ گیتی‌نوردِ گسسته‌نشانی و شکسته‌نامی گم می‌شدیم و از یادها می‌رفتیم بر بادها.
برگرفته از: نامۀ باستان (ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی)، دکتر میرجلال‌الدین کزّازی، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، ص ۴.
#شاهنامه
@theapll
شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نوواژۀ «فرسته» را در معنای هرگونه محتوایی (متن، عکس، ویدئو) که در فضای مجازی و پیام‌رسان‌های اجتماعی هم‌رسانی می‌شود، تصویب کرده است.
فرهنگستان، واژهٔ «پست» را در معنای آشنای آن (ادارهٔ پست) پذیرفته و برای آن برابری تصویب نکرده است.
روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll
#بحر_در_کوزه
#شب_چله
#شب_یلدا
@theapll
ایران‌بوم (۶)
شهر
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنه‌های کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون بهره برده‌ایم.
@theapll
بیست و پنجم آذر، زادروز گلرخسار صفی‌اوا (۱۳۲۶)
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll
بیست و یکم آذرماه، زادروز احمد شاملو (۱۳۰۴-۱۳۷۹)
@theapll
گزارش تصویری آیین رونمایی از «صحبت آن مونس جان» و «النحو الهندی و النحو العربی» و نکوداشت نود و هفتمین زادروز استاد فتح‌الله مجتبائی
🔴 عکس‌های بیشتر در:
🌐 https://apll.ir/?p=17311
هیجدهم آذرماه، زادروز فتح‌الله مجتبائی (۱۳۰۶)
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
سرودی از گیتانجلی (غزلواره‌های عرفانی تاگور) از کتاب گزیده‌ای از سروده‌های رابیندرانات تاگور
ترجمهٔ استاد فتح‌الله مجتبائی
@theapll
شانزدهم آذر، زادروز احمد تفضلی (۱۳۱۶-۱۳۷۵)
عضو پیوسته و نخستین معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
برشی از سخنان شادروان دکتر احمد تفضلی دربارهٔ طرح تدوین واژه‌نامهٔ مشترک گویش‌های ایرانی
نشست چهل و دوم شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سوم خرداد ۱۳۷۲
@theapll
ایران‌بوم (۱۰)
باران
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنه‌های کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون بهره برده‌ایم.
#ايران_بوم
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
دربارۀ جدانویسی برخی ترکیب‌ها
ترکیب‌هایی که بخش دوم آن‌ها با «آ» آغاز شود و چند هجایی باشد، با نیم‌فاصله نوشته می‌شود:
رزم‌آور، گل‌آرایی، رخت‌آویز، خوش‌آهنگ، دل‌آرام
ترکیب‌هایی که بخش دوم آن‌ها با «آ» آغاز شود و نویسهٔ پایانی بخش نخست «ها»ی ملفوظ یا ناملفوظ باشد، با نیم‌فاصله نوشته می‌شود:
خنده‌آور، ره‌آورد، گله‌آمیز، مه‌آلود
@theapll
دوم بهمن، سالگرد درگذشت ابوالحسن نجفی (۱۳۰۶-۱۳۹۴)
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll
دربارۀ واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی
پرسشی که این روزها بارها طرح می‌شود، این است که آیا فرهنگستان در امر واژه‌گزینی در برابر واژه‌های بیگانه از دیدگاه‌ها و پیشنهادهای مردم بهره می‌برد و آیا مردم می‌توانند در این فرایند به فرهنگستان یاری رسانند؟ دراین‌صورت، از چه راه‌هایی می‌توانند دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را اعلام کنند؟
@theapll
میهمانان تازی‌گوی فرهنگستان ایران
معرفی چهار عضو خارجی فرهنگستان اول
یادداشتی از سید محمدحسین میرفخرائی
دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشکدۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
🔸نخستین فرهنگستان ایران در اردیبهشت سال ۱۳۱۴ خورشیدی بنیان‌گذاری شد. یکی از ویژگی‌های این فرهنگستان عضویت وابستۀ چهار شخصیت علمی عرب در آن است. این رخداد به‌ویژه ازآن‌رو اهمیت دارد که در فرهنگستان‌های بعدی تکرار نشده است. تنها، به‌تازگی عیسی علی العاکوب، ادیب، شاعر و ایران‌شناس سوری، به عضویت افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزیده شده است.
این چهار شخصیت که همگی ملیتی مصری داشته‌اند، به‌ترتیب سال تولد، از این قرارند: محمد توفیق رفعت پاشا، علی جارم بیک، منصور بیک فهمی، و محمد حسین هیکل پاشا.
🔴 متن کامل یادداشت را در وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر بخوانید:
🌐 https://apll.ir/?p=17578
آیین بزرگداشت خاقانی شروانی برگزار می‌شود
آیین بزرگداشت خاقانی شروانی، دوشنبه یکم بهمن‌ماه، در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود.
در این برنامه، غلامعلی حداد عادل، علی‌اشرف صادقی، محمود عابدی، محمدسرور مولایی، امید طبیب‌زاده و محمدرضا ترکی سخنرانی خواهند کرد.
گفتنی است به پیشنهاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی، یکم بهمن‌ماه هر سال به‌عنوان «روز بزرگداشت خاقانی شروانی» به تصویب شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و به تقویم رسمی کشور شد.
آیین بزرگداشت خاقانی شروانی ساعت ۱۰ دوشنبه یکم بهمن‌ماه در تالار دکتر شهیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود و شرکت علاقه‌مندان در آن آزاد است.
@theapll
بیست و هشتم آذر، سالگرد درگذشت عباس یمینی شریف (۱۲۹۸-۱۳۶۸)
@theapll
فارسی را پاس بداریم (۱۸)
همایش یا کنگره؟
بگوییم ✅ همایش
نگوییم ❌ کنگره
@theapll
آشنایی با زبان‌های ایرانی (۱۲)
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی دستۀ غربی
گروه گویش‌های زازا
گویشوران زازا، که گاه «دیمْلی» یا «دیمیلی» نیز نامیده می‌شود، اغلب در میان کُردهای ساکن در شرق ترکیه، در ناحیۀ درسیم که اکنون تونجلی خوانده می‌شود، بین اَرزَنجان در شمال و مُرادسو در جنوب و به‌صورت پراکنده در شهرهای بینگول، موش، بیتلیس، دیاربَکر، سیوِرِک و سیواس سکونت دارند. گویش‌های مهم آن، عبارت است از کُر، سیوِرِک، بوجاق و چَباخْچور. نام «دیمْلی» یا «دیمْله» که گویشوران این زبان خود را بدان می‌خوانند، پیوستگی آنان را با مردمانِ نواحی کوهستانی جنوبِ گیلان که در قدیم «دَیلم» یا «دَیلَمان» خوانده می‌شد می‌رساند. شباهت‌های لغوی، میان گویش‌های گیلکی، گورانی و زازا (و البته کردی) قابل توجه است.
برگرفته از: فرهنگ تطبیقی_موضوعی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو، محمد حسن‌دوست، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۸۹، ص نوزده.
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
ترکیب‌هایی که الزاماً پیوسته نوشته می‌شوند (۲)
🔸ترکیب‌های واژگانی‌شده (بسیط‌گونه) پیوسته نوشته می‌شوند:
آبرو، آبشار، الفبا، تختخواب، رختخواب
🔸ترکیب‌هایی که بخش دوم آن‌ها با «آ» آغاز شود و تک‌هجایی باشد پیوسته نوشته می‌شوند: پساب، خوشاب، دستاس، زهاب، گلاب، مهاب
🔸ترکیب‌هایی که بخش دوم آن‌ها با «آ» آغاز شود و چندهجایی باشد با نیم‌فاصله نوشته می‌شوند، مگر در موارد زیر:
🔺ترکیب‌های کوتاه‌شده: اخمالو (اخم‌آلود)، خوابالو (خواب‌آلود)، نماوا، نماهنگ.
🔺ترکیب‌های واژگانی‌شده (بسیط‌گونه): بسامد، پیامد، پیشامد، پیشاهنگ، پیشایند، تکاور، خوشامد، خوشایند، دستاورد، دستاویز، دلارا، دلارام، دلاویز، رزمایش، گردهمایی، گرمابه، نوشابه، هماورد، هماویز، هماهنگ، همایش
@theapll
روشنا (۵)
دوستان، دوستان را هر سخنی گویند؛ اما رضا ندهند که هیچ غیر، تیزچشم در ایشان نگرد.
روح الارواح، شهاب‌الدین ابوالقاسم احمد سمعانی، به تصحیح و توضیح نجیب مایل هروی، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۸، ص ۲۰۵.
@theapll
برنامه‌های هفتۀ پژوهش فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۲۳ تا ۲۹ آذر ۱۴۰۳)
@theapll
آیین رونمایی از کتاب‌های «صحبت آن مونس جان» و «النحو الهندي و النحو العربي»
همراه با نکوداشت نود و هفتمین زادروز استاد فتح‌الله مجتبائی، عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دوشنبه ۱۹ آذرماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۳۰
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تالار دکتر شهیدی
حضور علاقه‌مندان در این نشست آزاد است.
@theapll
ایران‌بوم (۵)
سفید
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنه‌های کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «،» برای نشان دادن معنای یکسان واژه‌ها بهره برده‌ایم.
@theapll