2514
فرهنگستان زبان و ادب فارسی The Academy of Persian Language and Literature @theapll https://telegram.me/theapll www.apll.ir مدیر وبگاه/ کانال @The_apll روابط عمومی Public Relations @PR_APLL
فارسی را پاس بداریم (۱۷)
بند یا پاراگراف؟
بگوییم ✅ بند
نگوییم ❌ پاراگراف
@theapll
برشی از سخنان دکتر ژاله آموزگار، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در جمع استادان و دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد
دوشنبه، هفتم آبان‌ماه ۱۴۰۳
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
(بخش دوم)
@theapll
درست بنویسیم (۱۶)
به خواری زیستن از عزتِ ناقص بود بهتر
گوارا کرد بر من قیمت نازل، کسادی را
صائب
@theapll
ایران‌بوم (۴)
درخت
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنه‌های کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون و از «،» برای نشان دادن معنای یکسان واژه‌ها بهره برده‌ایم.
@theapll
سال ۱۳۱۴، فرهنگستان ایران با همکاری وزارت جنگ، برای بخشی از اصطلاحاتی که از زبان‌های بیگانه (فرانسه یا معادل عربی آن‌ها) در نیروی دریایی رایج بود، برابرهایی برگزید. برخی از این واژه‌ها را بخوانیم:
بحریه – قوای بحری: نیروی دریایی
ملاح: ملوان
کشتی جنگی: ناو
کشتی کوچک جنگی: ناوچه
تورپیل: اژدر
تورپیل‌انداز: اژدرافکن
تحت‌البحری: زیردریایی
تابین: ناوی
امیرالبحر (Amiral): دریاسالار
معین‌البحر: دریادار
Contre-Torpilleur: ناوشکن
Vice-Amiral: دریابان
Navigateur: دریانورد
Flotte: ناوگان
Escadrill Flottille: ناوگروه
گفتنی است به جای تحت‌البحری یا Sous-Marin نخست زیرآوی برگزیده شده بود که در بازنگری به زیردریایی برگردانده شد.
در روند بازنگری واژه‌های نیروی دریایی، سرهنگ بایندر، فرمانده وقت نیروی دریایی جنوب، به عنوان نمایندۀ وزارت جنگ با فرهنگستان همکاری داشت.
دریابان غلامعلی بایندر (زادۀ ۳ آذر ۱۲۷۷) فرمانده نیروی دریایی جنوب، از افسران دانشور، آگاه و میهن‌دوست ایران، روز سوم شهریور ۱۳۲۰، پس‌از ورود نیروهای انگلیسی به ایران در نبرد با این متجاوزان، در نزدیکی خرمشهر به شهادت رسید.
@theapll
روشنا (۳)
یکی را در بغداد، هزار چوب بزدند که یک سخن نگفت.
گفتند: «چرا بانگ نکردی؟»
گفت: «بهر آن را که معشوق حاضر بود، می‌نگرست.»
کیمیای سعادت، امام محمد غرالی، به کوشش حسین خدیو جم، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۱، ج ۲، ص ۶۰۹.
@theapll
برشی از سخنان دکتر ژاله آموزگار، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در جمع استادان و دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد
دوشنبه، هفتم آبان‌ماه ۱۴۰۳
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
(بخش نخست)
@theapll
زادروز بازار صابر (۱۹۳۸-۲۰۱۸م)
شاعر ملی تاجیکستان
زنگوله‌زنان گذشت باران
با چلچله‌ها گذشت باران
با سلسله‌ها گذشت باران
مانند زنان گذشت باران
باران و من و حباب در آب
آب و من و اضطراب در آب
آب و من و پیچ‌وتاب در آب
آب و من و آبگینه در آب
صد حلقه و صد نگینه در آب
باران و چکیدن خوش‌آواز
از شاخۀ تر چکیدن ناز
از شاخۀ تر چکیدن عشق
از شاخۀ تر چکیدن شعر
از شاخ قلم چکیدن من
@theapll
بخشی از دست‌نوشته‌های مجموعۀ شعر «از غریب من؛ دفتر سوم از اشعار منتشرنشدۀ نیما یوشیج» انتشار یافت
🔸 بخشی از دست‌نوشته‌های مجموعهٔ «از غریب من؛ دفتری از اشعار منتشرنشدۀ نیما یوشیج» که کار بازخوانی و تصحیح آن‌ها به پایان رسیده است و به‌زودی روانهٔ بازار نشر خواهد شد، برای آگاهی دوست‌داران آثار نیما در وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد.
🔸 مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های نیما یوشیج در فرهنگستان زبان و ادب فارسی نگهداری می‌شود. این اسناد را شراگیم یوشیج، فرزند نیما و به نمایندگی از وارثان نیما، در تاریخ بیست و سوم آبان ۱۳۷۳ به فرهنگستان واگذار کرده است.
🔴 متن کامل خبر را در وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر بخوانید:
🌐 https://apll.ir/?p=17119
فارسی را پاس بداریم (۱۵)
نماد / رمز یا سمبل؟
بگوییم ✅ نماد / رمز
نگوییم ❌ سمبل
@theapll
روشنا (۲)
سخن اندک و مفید، همچنان است که چراغی افروخته چراغی ناافروخته را بوسه داد و رفت.
یک حرف صوفیانه: سخنانی از عارفان، گزینش محمود عابدی، سخن، ۱۳۹۸، ص ۳۳۱.
@theapll
به مناسبت هفتۀ کتاب
🔸 از ۲۴ آبان تا ۱ آذر فروش آثار انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی با ۳۵ درصد تخفیف خواهد بود.
🔸 مسئول کتاب‌فروشی (آقای عفیفی):
۰۲۱۸۸۶۴۲۴۹۷ - ۰۹۱۲۶۹۴۷۱۴۴
@theapll
بیست و یکم آبان، زادروز نیما یوشیج (۱۲۷۶-۱۳۳۸)
@theapll
درست بنویسیم (۱۴)
✅ راست، درست: صواب
✅ پاداش کار خوب: ثواب
@theapll
روشنا (۴)
هر که به جای تو نیکویی کرد، تو را بستۀ خود کرد؛ و هر که با تو جفا کرد، تو را رستۀ خود کرد.
نفحات الانس من حضرات القدس، نورالدین عبدالرحمان جامی، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، انتشارات مؤسسۀ اطلاعات، ۱۳۸۲، ص ۲۸۴.
@theapll
زادروز ژاله آموزگار (دوازدهم آذر ۱۳۱۸، خوی)
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll
هفتم آذر، سالگرد درگذشت حمید مصدِّق (۱۳۱۸ – ۱۳۷۷)
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
ترکیب‌هایی که الزاماً پیوسته نوشته می‌شوند (۱)
ترکیب‌هایی که با پسوند ساخته می‌شوند همیشه پیوسته نوشته می‌شوند، مگر هنگامی که:
🔸 حرف پایانی بخش نخست با حرف آغازین بخش دوم یکسان باشد: آب‌بان، نظام‌مند
🔸 پسوند «-گانه» با اعداد:
پانزده‌گانه، پنج‌گانه، ده‌گانه،
🔸پسوندهای -اُم، -اُمی، -اُمین در ترکیب با عدد سی:
سی‌ام، سی‌امی، سی‌امین
🔸 نویسۀ پایانی واژه «ها»ی ناملفوظ باشد:
دروازه‌بان، دیوانه‌وار، زباله‌دان، علاقه‌مند، لاله‌زار
@theapll
فارسی را پاس بداریم (۱۶)
کارکنان یا پرسنل؟
بگوییم ✅ کارکنان
نگوییم ❌ پرسنل
@theapll
پوشۀ شنیداری نود و هفتمین سخنرانی ماهانهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دکتر مهدی علیایی مقدم (پژوهشگر ارشد فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
دربارۀ از غریب من (دفتر سوم از اشعار منتشرنشدۀ نیما یوشیج)
فرهنگستان زبان و ادب فارسی – دوشنبه، بیست و هشتم آبان ۱۴۰۳
@theapll
درست بنویسیم (۱۵)
سیمای مسیحایی اندوه تو، ای عشق
در غربت این مهلکه فریادرسم بود
@theapll
ایران‌بوم (۳)
آتش
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنه‌های کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون بهره برده‌ایم.
@theapll
فهرست انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، آبان‌ماه ۱۴۰۳
@theapll
رئیس جمهور با استاد محمدعلی موحّد دیدار کرد
مسعود پزشکیان، جمعه بیست و پنجم آبان، در دومین روز از هفتهٔ کتاب و کتابخوانی با حضور در منزل استاد محمدعلی موحّد، ادیب، حقوق‌دان، مولوی‌شناس و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با وی دیدار کرد. سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیز در این دیدار رئیس جمهور را همراهی می‌کرد.
عکس: پایگاه خبری فرارو
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
پسوند «-سان»، «-گر» و «-گری»
پسوند «-سان» همواره با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله از واژۀ پیش‌از خود نوشته می‌شود، مگر در: همسان، یکسان
پسوندهای «-گر» و «-گری» در واژه‌هایی که نویسۀ پایانی آن‌ها «ها»ی ملفوظ یا «ط» و «ظ» باشد، جدا نوشته می‌شوند: توجیه‌گر، افراط‌گری و نیز در واژه‌هایی که نویسۀ پایانی آن‌ها «ی» باشد، درصورتی‌که دشوارخوان گردد، با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله نوشته می‌شوند: لاابالی‌گری.
@theapll
نود و هفتمین سخنرانی ماهانهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود:
دربارۀ از غریب من
(دفتر سوم از اشعار منتشرنشدۀ نیما یوشیج)
سخنران: مهدی علیایی مقدم
(پژوهشگر ارشد فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
دوشنبه، ۲۸ آبان‌ماه ۱۴۰۳
ساعت: ۱۱
علاقه‌مندان می‌توانند این نشست را به‌صورت زنده از اینستاگرام فرهنگستان زبان و ادب فارسی (به نشانی theapll) ببینند.
نشانی:
بزرگراه شهید حقّانی، بعد از ایستگاه مترو، ورودی کتابخانهٔ ملی، بلوار دکتر حسن حبیبی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طبقهٔ سوم.
@theapll
روشنا (۱)
اگر دشنامِ دوست بهْ از آفرینِ دیگران ندانی، هنوز از راه عشق بی‌خبری.
یک حرف صوفیانه: سخنانی از عارفان، گزینش محمود عابدی، سخن، ۱۳۹۸، ص ۲۷۸.
@theapll
هجدهم آبان، زادروز اقبال لاهوری (۱۲۵۶-۱۳۱۷)
چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما
ای جوانان عجم جان من و جان شما
حلقه گرد من زنید ای پیکران آب و گل
آتشی در سینه دارم از نیاکان شما
@theapll