16743
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
Ужо сёньня: дзень памяці Стэфана Баторыя
12 сьнежня 1586 году памёр Стэфан Баторы, кароль Рэчы Паспалітай, вялікі князь літоўскі. Стэфан Баторы захоўваў самастойнасьць ВКЛ, пашыраў уплыў Рэчы Паспалітай у Эўропе. Стварыў пешае войска для аблогаў і штурмаў крэпасьцяў, якое набіралася з замежных жаўнераў-наймітаў. Прывёў Лівонскую вайну да задавальняльнага для Рэчы Паспалітай выніку.
Больш пра падзеі і даты гэтага дня ў гісторыі Беларусі і сьвету чытайце ў матэрыяле: https://smarturl.click/G6X2m
Настаўнікі ў расейскіх школах палілі «атрыбуты заходняй культуры»
Указаньне правесьці такую «патрыятычную акцыю» ім разаслаў беларускі мастак і пранкер, сам былы настаўнік гісторыі зь Менску Ўладзіслаў Бохан. Расказваем падрабязнасьці:
https://smarturl.click/kjw1Q
Як зьбіралі подпісы за Лукашэнку: тлумачым
На выходных скончыўся збор подпісаў за вылучэньне кандыдатаў у прэзыдэнты. Журналіст Свабоды Дзьмітры Гурневіч тлумачыць, чым гэты збор подпісаў быў незвычайны:
🎥 ВІДЭА: https://www.youtube.com/watch?v=_VUgC60m1Qs
Супрацоўнікаў для СІЗА і калёній краінаў СНД будуць рыхтаваць у Беларусі
Аляксандар Лукашэнка сёньня ўхваліў для перамоваў праект пагадненьня аб падрыхтоўцы кадраў для пэнітэнцыярных службаў дзяржаў — удзельніц СНД. МУС упаўнаважылі правесьці перамовы па праекце пагадненьня, падпісаць яго мае ўрад.
Беларускія праваабаронцы пэрыядычна даведваюцца пра выпадкі катаваньняў, зьневажальнага і жорсткага абыходжаньня ў беларускіх турмах і фіксуюць іх. Разам з гэтым у Беларусі па фактах такіх катаваньняў не заведзена ніводнай крымінальнай справы.
https://smarturl.click/VDpex
Расьсьледнікі Свабоды сталі ляўратамі прэміі ўраду Літвы «За садзейнічаньне разьвіцьцю міжкультурнага дыялёгу»
Узнагародай Дэпартамэнту ў справах нацыянальных меншасьцяў пры ўрадзе Літвы адзначылі расьсьледаваньне «„Літвінізм“. Хто спрабуе пасварыць беларусаў і літоўцаў», якое зрабілі журналісты Свабоды Андрэй Шаўлюга і Юлія Аляксеева ў траўні 2024 году.
Расьсьледаваньне «„Літвінізм“. Хто спрабуе пасварыць беларусаў і літоўцаў», праведзенае журналістамі Свабоды, аналізуе ўсе публічныя правакацыі пад шыльдай так званага «літвінізму» ад моманту іх зьяўленьня у Літве ў жніўні 2023 году і да траўня 2024 год:
https://smarturl.click/VDpen
Эўракамісія выдзеліла 170 млн эўра на ўмацаваньне межаў зь Беларусьсю і Расеяй і дазволіла краінам ЭЗ абмяжоўваць права на прытулак, каб супрацьстаяць нелегальнай міграцыі
У заяве Эўракамісіі гаворыцца, што гэта ўзмоцніць бясьпеку на вонкавых межах Эўразьвязу і краіны ЭЗ змогуць лепш змагацца зь гібрыднымі пагрозамі, створанымі Беларусьсю і Расеяй праз выкарыстаньне нелегальнай міграцыі як зброі:
https://smarturl.click/op20D
Стала вядома пра трагічную сьмерць жанчыны, якую некалькі разоў судзілі за экстрэмізм
Пра сьмерць 60-гадовай Сьвятланы Круцікавай зь Пінскага раёна паведаміў праваабарончы праект @dissidentBY. Інфармацыю Свабодзе пацьвердзіла другая крыніца.
Паводле Dissidentby, жанчына нібыта ўчыніла суіцыд 10 сьнежня, да гэтага яе некалькі разоў асудзілі па «экстрэмісцкіх» артыкулах, прысуджаючы адміністрацыйныя арышты. Апошні суд над ёй адбыўся 6 лістапада ў Пінску за «распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў».
У СК, МУС і пракуратуры Берасьцейскай вобласці пра здарэньне не паведамлялі.
https://smarturl.click/DaDx0
Якім насамрэч быў Дудаеў і як ён паставіў на калені Расею
30 год таму пачалася першая расейска-чачэнская вайна, у якой Расея прайграла. Расказваем пра тагачаснага кіраўніка Чачні Джахара Дудаева.
https://smarturl.click/xBowY
Урад Беларусі вызначыў пералік тавараў «крытычнага імпарту»
Базуючыся на пастанове, пералік будзе прымяняцца толькі 21 дзень — з 11 па 31 сьнежня. Аднак існуе вялікая імавернасьць таго, што пасьля 1 студзеня 2025 г. пералік працягне дзейнічаць, але ўжо пад новай назвай — як пералік тавараў (групаў тавараў), увоз на тэрыторыю Рэспублікі Беларусь і ўвядзеньне ў грамадзянскае абарачэньне якіх дапускаюцца бяз згоды (дазволу) праваўладальнікаў з замежных дзяржаў. Так, паводле абноўленай вэрсіі закону, павінен называцца адпаведны сьпіс тавараў.
https://smarturl.click/vw545
Пры першым беларуская мова стала дзяржаўнай, апошні на ёй не гаворыць. Расказваем пра міністраў культуры незалежнай Беларусі
Што казаў Лукашэнка пра міністра культуры Паўла Латушку, ці гаворыць Руслан Чарнецкі па-беларуску, як супрацоўнікі Мінкульту за сьпінай называлі Анатоля Маркевіча? Расказваем, чым займаліся на сваіх пасадах кіраўнікі культурнай галіны ў часы незалежнасьці.
https://smarturl.click/jkjX8
Пачынаецца новы суд над зьняволеным журналістам Ігарам Карнеем
11 сьнежня ў Шклове пачынаюць судзіць журналіста Ігара Карнея, які ўжо адбывае пакараньне ў мясцовай калёніі.
Што вядома пра новае абвінавачваньне?
https://smarturl.click/e5DMe
Дрэннае надвор'е ўздымае цэны на каву да рэкордных вышыняў
Аматары кавы могуць неўзабаве заўважыць павышэньне цэнаў на свой улюбёны напой — цана кавы на сусьветных рынках дасягнула рэкорднага ўзроўню, піша BBC. Так, цана на гатунак кавы арабіка сёлета вырасла больш як на 80%. Гэта адбываецца на фоне чаканьняў зьніжэньня ўраджаю, бо ў дзьвюх найбуйнейшых краінах-вытворцах, Бразыліі і Віетнаме, выдалася дрэннае надвор’е:
https://smarturl.click/mpkom
Нялёгкая доля дыктатара. Чаму Лукашэнку так устурбаваў лёс Асада
«Лукашэнка вельмі хваравіта ставіцца да зрынаньня дыктатур і дыктатараў. Для яго ўлада — рэч сакральная, і любы замах на яе — недаравальнае злачынства. Лукашэнка прымае так блізка да сэрца драматычны лёс зрынутых дыктатараў, бо ўсьведамляе, што падобная будучыня можа чакаць і яго», — піша аналітык Валер Карбалевіч:
https://smarturl.click/YzWRA
У Беларусі па незвычайнай прычыне забаранілі расейскую грэчку з Алтаю
Грэцкія крупы алтайскага вытворцы ТАА «Вега-інжынірынг» з 11 сьнежня трапілі пад забарону ўвозу ў Беларусь і продажу ў краіне. Прычына забароны можа зьдзівіць 🙂:
https://smarturl.click/71ORe
У Вільні назвалі ляўрэатаў прэміі беларускай праваабарончай супольнасьці
Пераможцаў Прэміі праваабарончай супольнасьці Беларусі, якая стала ўжо пятнаццатай па ліку, вызначылі ў 4 намінацыях — «Праваабаронца году», «Журналіст году», «Праваабарончая кампанія/ініцыятыва году» і «Праваабарончая салідарнасьць». Расказваем пра іх:
https://smarturl.click/1dGGW
«Арэшнік» у Беларусі: яшчэ больш залежнасьці, яшчэ менш сувэрэнітэту
«Пуцін паабяцаў разьмясьціць у Беларусі „Арэшнік“ ня ў хуткім часе, а ў другой палове 2025 году. Гэты працяглы тэрмін дае магчымасьць патаргавацца: Масква прапануе NATO ўзважыць, пры якім варыянце Эўропа будзе ў большай бясьпецы — з ракетамі сярэдняй далёкасьці ў Нямеччыне і „Арэшнікамі“ ў Беларусі, ці калі ракет ня будзе ні там, ні там. І ў гэтых стратэгічных „шахматах“ Беларусь — нават ня пешка, а ўсяго толькі клетка на дошцы».
Лукашэнка ўпэршыню даў званьне «Народнага паэта». Чалавеку, які мяняў словы гімну
Аляксандар Лукашэнка прысвоіў ганаровае званьне «Народны паэт Беларусі» Ўладзімеру Карызну. Гэта першы выпадак, калі Лукашэнка прысвойвае гэта ганаровае званьне.
Уладзімер Карызна — аўтар мадыфікаванага тэксту гімну БССР аўтарства Міхася Клімковіча, які Лукашэнка ў 2002 годзе сваім указам зацьвердзіў у якасьці фактычнага дзяржаўнага гімну. Карызна перапрацаваў тэкст Клімковіча, прыбраўшы адтуль спасылкі на Леніна і камуністычную партыю:
https://smarturl.click/B6Vjn
Галоўнае за 11 сьнежня
🙍🏻♀️Dissidentby паведаміў аб трагічнай сьмерці жанчыны, якую некалькі разоў судзілі за экстрэмізм
❌ Google апавясьціў жыхароў Беларусі аб адключэньні праграмаў манэтызацыі
✍🏻 Яшчэ два патэнцыйныя кандыдаты на выбарах здалі ў ЦВК подпісы і дакумэнты на рэгістрацыю
👨🏻⚖️ У Шклове пачынаецца новы суд над зьняволеным журналістам Ігарам Карнеем
🇺🇦 Ва Ўкраіне загінуў беларускі добраахвотнік «Газ»
🏆 Расьсьледнікі Свабоды сталі ляўратамі прэміі ўраду Літвы «За садзейнічаньне разьвіцьцю міжкультурнага дыялёгу»
🎭 Пры першым беларуская мова стала дзяржаўнай, апошні на ёй не гаворыць. Расказваем пра міністраў культуры незалежнай Беларусі
🎥 «ПіК Свабоды». Ці можа адказ за «Арэшнік» прыляцець у Беларусь
🙍🏻♂️«Гісторыя на Свабодзе». Да сярэдзіны XVI стагодзьдзя назва «Белая Русь» на тэрыторыі сучаснай Беларусі не фіксуецца, — Аляксандар Груша
💸 Эканоміка: у 2025-м магчымы шокавы варыянт, — Зьміцер Крук
👫 Тлумачым з Гурневічам. Як зьбіралі подпісы за Лукашэнку
Ці можа адказ за «Арэшнік» прыляцець у Беларусь
Пуцін палохае сьвет нібыта новай супэрзброяй раўназначнай ядзернай зброі. Але ці існуе насамрэч «Арэшнік»? Якімі могуць быць наступствы падзеньня рэжыму Асада ў Сырыі і на якіх умовах магчымая мірная зьдзелка ва Ўкраіне, пра якую ўсё часьцей кажуць на Захадзе — гэтыя тэмы Дзьмітрый Гурневіч абмяркоўвае з расейскім палітычным аналітыкам Аляксандрам Марозавым:
ВІДЭА: https://youtu.be/J5TgwcqDuGw
Як сябе называлі палачане ў XIV – XVI стагодзьдзях
Ці існавала старажытнаруская мова і старажытнарускі народ, як гэта пішуць у сёньняшняй Расеі? Якая ідэнтычнасьць была дамінуючай у жыхароў Беларусі ў XV стагодзьдзі? Кім лічылі сябе палачане? Пра гэта і пра іншае мы гаворым з доктарам гістарычных навук, супрацоўнікам Інстытуту гісторыі Польскай акадэміі навук Аляксандрам Грушам:
ВІДЭА: https://youtu.be/DsJGKA01AAc
Для беларусаў павялічылі консульскі збор за нацыянальную візу Польшчы
З 1 студзеня 2025 году збор за выдачу нацыянальнай польскай візы (тып D) для грамадзян Беларусі складзе 60 эўра. Цяпер збор складае 35 эўра.
Ад збору вызвалілі непаўналетніх, тых, хто падае дакумэнты на гуманітарную візу, і людзей да 25 гадоў, якія ўдзельнічаюць у сэмінарах, канфэрэнцыях, спартовых, культурных і адукацыйных імпрэзах, арганізаваных НКА:
https://smarturl.click/G6XmE
Ізраіль заявіў аб зьнішчэньні сырыйскага вайсковага флёту
Кац заявіў, што ізраільскія сілы ўзмацняюць прысутнасьць у буфэрнай зоне паміж Сырыяй і Галянскімі вышынямі, і заклікаў стварыць на поўдні Сырыі так званую стэрыльную абарончую зону бяз сталага знаходжаньня ізраільскіх войскаў, каб зьліквідаваць любую пагрозу бясьпецы Ізраілю.
https://smarturl.click/71O4k
Google апавясьціў жыхароў Беларусі аб адключэньні праграмаў манэтызацыі
Раніцай 11 сьнежня жыхары Беларусі пачалі атрымліваць апавяшчэньні ад Google пра адключэньні праграмаў AdSense і AdMob. Зьмены адбудуцца ўжо 13 сьнежня. Яны, у прыватнасьці, зробяць немагчымымі манэтызацыю сайтаў і ютуб-каналаў для жыхароў краіны.
https://smarturl.click/z2Mk6
Вынікі году. Эканоміка: у 2025-м магчымы шокавы варыянт, — Зьміцер Крук
Эканаміст Зьміцер Крук падводзіць эканамічныя вынікі году, тлумачыць наступствы для Беларусі ўсё большай залежнасьці ад Расеі і дае два варыянты эканамічнага прагнозу на 2025 год.
https://smarturl.click/gpnDo
Ва Ўкраіне загінуў беларускі добраахвотнік «Газ»
Ваяру Інтэрнацыянальнага легіёну было 25 гадоў.
https://smarturl.click/VDpLQ
195 гадоў з дня нараджэньня Людвіка Зьвяждоўскага
Людвік Зьвяждоўскі — вайсковец, адзін з кіраўнікоў нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863–1864 гг., ахвяра расправы расейскіх калянізатараў.
Больш падзей гэтага дня ў матэрыяле «Ўжо сёньня»: https://smarturl.click/ppBMG
28 гадоў таму ў Дзень правоў чалавека каля будынку Нацбанку ў Менску адбылася адна зь першых акцый у падтрымку палітзьняволеных
Пікет праходзіў пасьля першага рэфэрэндуму Лукашэнкі і разгону ім парлямэнту. Тады сілавікі затрымалі каля 15 удзельнікаў пікету. У той жа дзень у Менску адкрыўся першы рэстаран «Макдональдс». На другім баку праспэкту Скарыны, так тады называўся цяперашні праспэкт Незалежнасьці, стаяла агромністая чарга. Узгадалі, як гэта было.
Галоўнае за 10 сьнежня
👫 Назвалі ляўрэатаў прэміі беларускай праваабарончай супольнасьці-2024 у 4 намінацыях
🙎🏼♀️Жаночую прэмію імя Ганны Кляйн прысудзілі беларускам Дар’і Афанасьевай, Ірыне Альхоўцы і Юліі Міцкевіч
🗣Лукашэнка расказаў, дзе ён хоча ў Беларусі разьмясьціць «Арэшнік» і што зь ім рабіць
👨🏻⚖️ Хроніка перасьледу: журналістцы Вользе Радзівонавай прысудзілі 4 гады зьняволеньня, найлепшага футбаліста Беларусі-2021 асудзілі на «хатнюю хімію»
🙍🏻♂️Галоўны ахоўнік Лукашэнкі стаў выканаўчым дырэктарам «Беларусбанку»
👨🏻💻 «Беларусы маюць права гуляць у гульні на сваёй мове». Размова з ІТ-спэцыялістам, які пераклаў на беларускую S.T.A.L.K.E.R. 2
🎥 «Беларусь пасьля 26 студзеня». Што значыць быць беларусам? Тлумачыць сацыёляг Вардамацкі
👥 Сказаць «угу», паставіць подпіс — і жыць далей. Як дзяржава выкарыстоўвае дзяцей і моладзь у выбарчай кампаніі
✈️ Што будзе з расейскімі вайсковымі базамі ў Сырыі пасьля падзеньня рэжыму Асада. Аналіз Свабоды
«Беларусь пасьля 26 студзеня». Як мацуецца нацыянальная ідэнтычнасьць
Што значыць быць беларусам? Як мяняюцца геапалітычныя перавагі беларускіх грамадзянаў? Як дыктатура адбіваецца на нацыянальнай ідэнтычнасьці? — На пытаньні Юрыя Дракахруста ў праграме «Беларусь пасьля 26 студзеня» адказвае доктар сацыялёгіі, прафэсар Андрэй Вардамацкі:
🎥 ВІДЭА: https://youtu.be/o3i9YzE-2Mo
Супраць 5 удзельнікаў палка Каліноўскага распачалі спэцвядзеньне, іх будуць судзіць завочна. МУС сьцьвярджае, што ўстанавіла каля 10 удзельнікаў палка
Вядома, што спэцвядзеньне пачалі супраць Арцёма Бігеля, Вячаслава Граноўскага, Ігнація Кірэева, Анастасію Махамет, Яна Мельнікава, піша Вясна. Ім інкрымінаваны шэраг артыкулаў Крымінальнага кодэксу, сярод які «акт тэрарызму» і «арганізацыя дзейнасьці тэрарыстычнай арганізацыі».
МУС сьцьвярджае, што ўстанавіла каля 10 ўдзельнікаў палка Каліноўскага і што яны нібыта ставілі сабе за мэту «учыненьне тэрактаў у Беларусі, захоп дзяржаўнай улады».