Telegram-канал anjoman_elmi_eqtesad - انجمن علمی اقتصادپژوهان: Неотсортированное

انجمن علمی اقتصادپژوهان

25 июля 2025 15:29

⚜️ کتاب خوانی در انجمن علمی اقتصاد

دولت در تاریخ اندیشه غرب

فصل نهم: لاک

دولت ابزار ساده جامعه

لاک با بنیادین کردن منطق فردگرایانه و قرارداد گرایانه نظریه قرارداد اجتماعی، پیشنهاد سنتی‌ای را که فرد بر اساس آن در خدمت دولت است رد می‌کند و با انکار هر نوع قداستی برای دولت و تعریف آن همچون ابزار ساده‌ای که افراد به وسیله آن از زندگی و آزادیها و اموال خود - که او آنها را «مالکیتها»ی آنان می‌نامد نگهداری می‌کنند، حقیقت متقابل آن ( = دولت در خدمت فرد) را می پذیرد.

رساله در باب حکومت مدنی با رد نظریه سر رابرت فیلمر آغاز می‌شود که پادشاهی مطلق را توجیه و تأیید می‌کند؛ در آن نظام شاهان قدرت خود را از حق الاهی موروثی از آدم (ابوالبشر) دارند. نظریه حالت طبیعی که لاک به آن تکیه می‌کند تا نشان دهد برعکس، منشاء هر قدرت مشروعی آزادی و برابری است، به طور محسوسی با نظریه هابز اختلاف دارد. لاک گرچه قوانین و حقوق طبیعی را به غریزه بقا ربط می‌دهند، بر خطرناک بودن انسانها پا نمی‌فشارد بلکه بر چیزی پا می‌فشارد که نمی‌توان از آنها گرفت و به این ترتیب تصویری محدود و نه مطلق از حاکمیت فراهم می‌آورد.

در حالت طبیعی مفروض لاک، هر کس ارباب خویش است، فرآورده کارش و نیز منابع طبیعی مشترکی که از آنها بهره‌برداری می‌کند از آن اوست. سهم متصرفات خصوصی افراد به تدریج افزایش می‌یابد و نابرابریها بیشتر می‌شوند تا آنجا که دیگر مواد فراوان طبیعی نیز همگان را اکتفا نمی‌کنند؛ ستیزه‌هایی که این وضع به وجود می‌آورد انسانها را ناگزیر به تشکیل دولت مدنی و حکومت می‌کند اما این دولت مانند لویاتان هابز قدرت نامحدود و بدون تعهدی نیست، نماینده ساده جامعه است که همیشه قدرت صیانت از خود را دارد امتیازهایش محدود به وظیفه تضمین مالکیتهای مردم است که اگر آسیبی به آنها برساند اقتدار خود را از دست می‌دهد و حق مقاومت مردم را تجویز می‌کند.

هدفهای جامعه سیاسی و حکومت

انسان اگر در حالت طبیعی، چنان که گفتم آزاد است، اگر ارباب مطلق شخص خود و اموال خویش همچون بزرگان است و رعیت هیچکس نیست پس چرا خود را از این آزادی و از این سلطه بر خویش محروم می‌کند، چرا تابع سلطه و بازرسی قدرتهای دیگر می‌شود؟ پاسخ آن ساده است و آن اینکه گرچه انسان در حالت طبیعی حقوقی دارد لیکن چنانکه توضیح دادیم برخورداری از این حقوق پیوسته در معرض تجاوز دیگران است، زیرا از آنجا که یکایک انسانها شاه‌اند پس همه برابراند و اغلب چندان توجهی به عدالت و انصاف ندارند؛ بهره مندی از مالی معین، در حالت طبیعی، تضمین شده نیست و هرگز نمی‌تواند همراه با آرامش باشد. همین است که انسانها را ناگزیر به ترک این حالت می‌کند، حالتی که هر چند آزادانه باشد سرشار از ترس و همیشه با خطرهایی رو به روست و این نشان می‌دهد که بی‌دلیل نیست که انسانها در پی تشکیل جامعه‌اند و آرزوی پیوستن به دیگرانی را دارند که پیشتر متحد شده‌اند یا نقشه اتحاد با یکدیگر و تشکیل اجتماعی را دارند تا از زندگی و آزادی و اموال یکدیگر، که من آنها را به طور کلی مالکیتها می‌نامم صیانت کنند.

#جمعه‌ها_با_کتاب‌خوانی
#انجمن_علمی_اقتصاد

🆔 Telegram
🆔 Instagram