وُهومَن اَمشاسِپَند

12 июля 2025 14:30

✅ چار تاقی کازرون که در سال ١٣١۴ خورشیدی ماکزیم سیرو كشف نمود.....
در آن موقع هنوز دارای سه پایه و دو لنگه تاق بود و امروز سال ۱۳۴۳ خورشیدی فقط دو پایه ی آن برجا مانده است و از چهار لنگه ی تاق جوانب آن تنها یکی باقیمانده.
از گنبد آن اثری باقی نیست، چار تاقی فراش بند که دیولافوا و فلاندن کشف نمودند و گذار آن را از آثار مهر نرسی می داند همان است که به نام چار تاق ملک معرفی گردید.
پروفسور واندنبرگ در ضمن بحث خود چنین نتیجه می گیرد که تعداد آتشکده های واقع بین کازرون و فیروز آباد کمتر از نه عدد نیست، بدین قرار :

❇️ ۱ - آتشکده ی کنار سیاه.

❇️ ۲ - آتشکده ی نودران.

❇️ ۳ - آتشکده ی بالاده که به نام آتشکده ی جره هم معروف ست که از آن صحبت داشتیم.

❇️ ۴ - آتشکده ی کازرون.

❇️ ۵ - پنجم تا نهم پنج عدد آتشکده ی واقع در جلگه ی فراش بند.
دانشمند نام برده اضافه می نماید که ظاهراً آتشکده های دیگری هم در نواحی مزبور وجود داشته است.
چنانچه استخری اشاره می نماید که هر روستایی دارای آتشکده ی مخصوص خود بود و ابن حوقل نیز تنها برای شهر کازرون دو آتشکده را نام می برد.» (ص ۴۸۶ - ۴۸۷ - ۴۸۸)

📚 بُن مایه :

پرستشگاه زرتشتیان.

🖋 نویسنده و گردآورنده :
رشید شهمردان.

هشتمین نشریه ی سازمان جوانان ززتشتی بمبئی سال ۱۳۳۶ یزدگردی.

✍ رونوشت : بردیا بزرگمهر.

۱۶۹
@khashatra
ادامه دارد....

وُهومَن اَمشاسِپَند

12 июля 2025 14:18

✅ توضیح درباره ی آتشکده های مهر نرسی.

« به گفته ی طبری چنان که اشاره شد مهر نرسی وزیر معروف عهد ساسانی در روستای آبروان که زادگاه وی بود آتشکده ای ساخت و نزدیک آن جا چهار دهکده ی جدید آباد کرد و برای هر کدام آن ها نیز آتشکده ای بنا نمود و در همین مکان سه باغ ترتیب داد که تمامی آتشكده ها و روستاها و باغ ها در سده ی سوم هجری، زمان تألیف تاریخ طبری با حسن حالات هنوز و در دست قومی از پشت او بوده است. »
۱۶۷
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

12 июля 2025 12:05

#امروز

به روز، پیروز ‌و فرخ روز دین ایزد از تیرماه ماه به سال ۳۷۶۳ مزدیسنی

برابر با :
شنبه ۲۱ تیر ماه سال ۱۴۰۴ خورشیدی

۱۲ ژوئیه  سال ۲۰۲۵ (ترسایی)

✔️ دین = دئِنا ، وژدان ، نگرش درونی.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

11 июля 2025 13:32

✅ توضیحات مربوط به پنج آتشکده ی جلگه ی فراش بند.

« پیش از مسافرت تحقیقاتی پروفسور واندنبرگ به جلگه ی فراش بند دو عدد آتشكده در جلگه ی مزبور مورد باز دید و اطلاع دانشمندان خارجی واقع شده بود. یکی از طرف ديولافوا و دیگری از طرف پروفسور هرتسفلد.
بر اثر مسافرت پروفسور واندنبرگ در زمستان سال ۱۳۳۹ معلوم گردید که پنج آتشکده به صورت کم و بیش ویران در جلگه فراش بند وجود دارد که توصیف مختصر آنها به شرح زیر از آن چه دانشمند نامبرده نگاشته است استخراج و نقل می گردد :

❇️ ۱ - چار تاق ملک :
در مسیر راهی که از فراش بند به فیروزآباد می رود به سافت ٣ کیلومتری مشرق فراش بند و یک کیلومتری جنوب کوهسار کوه آب پا و ۲ کیلومتری مغرب باغ موسوم به باغ ملک چار تاقی ویرانی است که از دیر باز نقشه و عکس های آن به وسیله دیولافوا و كوست به معرض أطلاع عموم گذارده شده است.
هر یک از ابعاد خارجی آن بالغ بر ٩/۴٠ متر می گردد.
سه پایه و قسمتی از گنبد آن باقی و موجود است.

❇️ ۲ - چار تاق تل جنگی :
در پنج کیلومتری جنوب شرقی چار تاق ملک به مسافت یک کیلومتری تپه ی باستانی به نام تل جنگی چار تاقی دیگری در محوطه ی جلگه ی فراش بند واقع ست که بدون شک همان چار تاق مذکور در کتاب تاریخ باستان شناسی ایران تالیف هرتسفلد می باشد و ما آن را به عنوان آتشكده ی فراز مرا آور خذایا ذکر کردیم. بنای این آتشکده شامل دو قسمت می باشد.
اول بنای مربعی مشتمل بر چار تاقی که در چهار جانب آن هم دهلیزی قرار داشته است.
قسمت دوم شامل دو ساختمان شبیه یک دیگر است که به فاصله ی چهار متر و نیمی جنوب غربی چار تاق سابق الذکر قرار داشته.
بنای چار تاق مانند آن چه در مجموعه ابنیه ی آتشكده كنار سياه عمل می شده است برای افروختن آتش جهت نیایش عموم بوده.
ساختمان های دوگانه فرعی به نگاهداری و تطهیر آتش مقدس و سکونت موبدان و مخزن مايحتاج آتشکده اختصاص داشته است.
❇️ ۳ - چار تاق فراش بند :
ویرانه ی ساختمان دیگری در جلگه ی قریب سه کیلومتری جنوب غربی چار تاق تل جنگی فراش بند پدیدار است که نقشه ی جهات خارجی آن به صورت مربع مستطیل بوده داخل آن فضای مربعی است که اندازه ی هر
ضلع آن ٩/۴٠ متر می باشد.
۱۶۵
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

11 июля 2025 06:56

#دی_به_دین

این روز كه هم چون، دی‌ به آذر و دی‌به مهر به معنای دادار یا آفریدگار ست یكی دیگر از تعطیلی‌های هر ماه به‌شمار می‌آمده است.
در ایران باستان  استراحت کاری بوده و روز نیایش همگانی است.

بیست‌وسومین روز در گاه شماری دینی زرتشتی دی‌به دین نامیده شده است.
دی به چم آفریننده و آفریدگار است.  در گاه‌شماری ایران باستان به جز روز یکم هر ماه که اورمزد روز نامیده می‌شود سه روز دیگر به نام اهورامزدا ست که به صورت دی آمده و چون در ماه سه دی وجود دارد برای مشخص شدن، نام روز بعد را به آن می افزایند تا از هم مجزا  گردد "دی‌به آذر، دی به مهر، دی به دین”. دی در ادبیات اوستا به چم اهورامزدا می باشد که به شوند سپندینگی این نام بارها در ماه بازگویی شده است. در اوستا نام همکاران را اورمزد اواگاه, سه دی ویسپه شام نامیده‌اند.

دی یکی از نام‌های اهورامزداست و در اوستا به صورت دَثوش یا دَدوش یا دَذوه صفت و به چم (: معنی) آفریننده آمده ‌است.

روز هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه دی برای آن که نام این روزها با نام ماه یکی شده، جشن ماهانه گرفته می‌شود.

گل شنبلید نماد دی به دین است.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 19:30

کهن‌ترین #خط جهان در #تمدن_جیرفت کشف شده به قدمت تاریخ
/channel/newswz

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 07:15

#روز_به_باد_سپردن_آرزوها

✅ روز به باد سپردن آرزوها ؛ آرش‌وار در اندیشه ی سربلندی ایران‌مان روز به باد سپردن آرزوها فرارسید.
روزی که آرش‌وار اندیشه‌های مان را با آرزوی سربلندی سرزمین‌مان ایران ‌پرواز دهیم.

♻️دستبند تیر و باد که جشن تیرگان بر دستان خود بستیم، نمادی از آرزوهای رنگارنگ برای هر ایرانی است.
بر فراز بلندی می‌ایستیم و از ایزد باد می‌خواهیم که تیر خواسته‌های مان را یاری کند تا به هدف آرزوهای مان بنشیند، آن چنان که آرش شیواتیر را یاری داد.
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 05:48

✅ «ضمناً طبق اظهار دانشمند مزبور آتشکده ی موسوم به تون سبز که از آن صحبت داشتیم اکنون اساسا وجود ندارد و شرحی که گذشت به باور ایشان احتمال میرود
آتشکده های مهر نرسی که از آن سخن راندیم، عموماً در همین ناحیه واقع بوده باشد.
در این صورت آتشکده ی نزدیک کازرون از جمله ی آن ها به شمار نمی رود و نام کنار سیاه که حاکی از بودن درخت کنار (سدر) کهن سال است با آن چه برای احداث باغ ها و کاشتن درخت ها درباره ی مهرنرسی نوشته اند بی ارتباط به نظر نمی رسد.» (من ۳۷۳-۳۷۲)
«در راه حسین آباد جانب جنوب غربی جره به در مشهد در محلی موسوم به قنات باغ آتشکده سنگی بسیار زیبا و جالبی از عهد ساسانی موجود است که آتشدان مستطیل سنگی به صورت شبیه به پله برفراز پایه ی سنگی بلندی قرار دارد.
آتشدان مزبور طوری بر بالای پایه ی سنگی نصب شده است که قسمت شبیه به آن رو به بالا قرار دارد.
بدین ترتیب محل آتش که گودال وسط آتشدان باشد در طرف پایین واقع گردیده است.
دانشمند محترم آقای علی حاكمی مدیر موزه ی ایران باستان که درباره ی آثار ادوار تاریخی هخامنشی تا ساسانی تحقیق و پژوهش زیاد کرده اند نیز باورمند هستند که آتشدان مزبور به طور معكوس نهاده شده و آن چه بر روی سکه های ساسانی برای نمودن نقش آتشدان ها دیده می شود نیز مُوید این امر است و طبعاً نهادن آتش درون گودال که به صورت فعلی در زیر آتشدان واقع شده مسیر فروده است.» (ص ٢٧۴)
۱۶۲
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 05:47

#باد_ایزد

«باد»، نام بیست‌ و‌دومین روز ماه در گاه شمار زرتشتی ست. باد، به چم هوا ست. در فرهنگ زرتشتی هوا از چهار آخشیج ستودنی و سپندینه مانند آب و آتش و خاک است.
در فرهنگ ایران پاک نگهداشتن چهار آخشیج خویش کاری هر انسان است.

در اوستا ایزد وَیو (باد) همراه و همکار ایزدان آب و آتش و خاک است.
ایزد وَیو (ایزد «باد» یا «هوا») همواره با ایزد رام آمده است.
در اوستای سی‌روزه آمده : «…یاری باد به همه رزم و کارزار برساد. هر که را باد پشتیبان است پیروزی همیشه با اوست.

ایزد وَیو یا ایزد باد همواره با ایزد رام آمده است. ” وای یا وایو ”باد” چهره‌ای دوگانه دارد، خوب و بد زیرا باد از هر دو جهان نیک و بد می‌گذرد. او نیکوکار است و در عین‌حال می‌تواند با نیروی ویران گر خود همه‌ چیز و همه ‌کس را نابود سازد.

در ادبیات پهلوی دارای دو نیمه‌ی بد و خوب است که در اوستا نیمه‌ی نیک او که دشمن دیوان است ستوده شده. ایزد وایو در یشت پانزدهم اوستا به عنوان ایزدی مهم مورد ستایش قرار گرفته و این ستایش تا دوران اشکانی و ساسانی ادامه داشته‌است. در فرهنگ ایران قدیم ایزد یا الهه ی باد است.

این خداوندگار نه تنها برای تمام موجودات زنده روح حیات بوده بلکه روح دنیا و گیتی نیز محسوب می شده است. وایو هم چنین هوایی است که در آن تمام موجودات زنده در هنگام مرگ نابود می شوند.

ایزد باد در اوستا چنین گزارش شده : جوینده، نیک‌كردار، چیره‌شونده، پس‌رونده، پیش‌رونده، پاینده‌فر، سخت‌ترین، قوی‌ترین، شكست‌دهنده، موج‌ریزنده، زبانه‌كشنده و ….
 
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی نسک (:کتاب) بندهش ؛

چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار،
شادی فزای هین و بده باده و بیار.

باده است شادی دل پیوسته باده خور،
بی‌باده هر چه بینی باد هوا شمار.

اندرزنامه ی آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

در بخش (نیایش خواندن سرود و ادعیه) از بر کن و به کار نو مَپیوند.

 
اندرزنامه ی آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار :

وگر با شدت کار، با داوران،
در این روز رو، تا شوی کامران.

سزد روز (باد) ار درنگی شوی،
نپیوندی امروز کار از نوی.

🌺 گل باد رنگ بویه نماد باد ایزد است.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:37

✅ برج نورآباد.

« اثر تاریخی مهم دیگری در جانب غربی نورآباد و خارج از آن وجو دارد که برج سنگی چهار گوش معظم و منظمی بوده که آتشکده ای از عهد اشکانیان ست و به نام های دیمی میل و میل اژدها خوانده می شود.
این بنای تاریخی مهم و منحصر به فرد به مسافت هفت کیلو متری به خط مستقيم در سمت مغرب نورآباد در پایین دامنه ی سنگی کوهستان واقع است و برای رفتن به آن به وسیله ی اتومبیل باید در حدود ۱۲ کیلومتر راه پیمود و از طریق گچ گران بدان جا رسید.» (ص ۱۳۰ )

📚 بُن مایه :

پرستشگاه زرتشتیان.

🖋 نویسنده و گردآورنده :
رشید شهمردان.

هشتمین نشریه ی سازمان جوانان ززتشتی بمبئی سال ۱۳۳۶ یزدگردی.

✍ رونوشت : بردیا بزرگمهر.

۱۶۰
@khashatra
ادامه دارد....

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:37

✅ آتشکده ی فراز مرا آور خذایا.

« همان طور که در نوشته ی طبری ملاحظه شد مهر نرسی علاوه بر مهر نرسیان، چهار آتشکده ی دیگر در چهار دهی که نزدیک روستای آب روان آباد کرده بود ساخت
سه عدد از این چهار آتشکده چهار تاقی های بالاده و کازرون و فراشبند است که توضیح آن ها گذشت. آتشکده دیگر را مرحوم پروفسور هرتسفلد دیده طرح و نقشه ی آن را همراه با توضیحات لازم در کتاب تاریخ باستان شناسی ایران ذکر و ارایه نموده است. آقای گدار که آن را ندیده از روی نقشه و طرح سابق اند كروبا استناد به اظهارات کدخدای نامور و ساکنین دیگر آن حدود که گفته اند در ناحیه ی جره به طور قطع فقط چهار بنای چار تاق وجود دارد چنین اظهار نظر نموده است که بنای مورد ذکر مرحوم پروفسور هرتسفلد آتشکده نبوده و کلیسیایی از عهد ساسانیان است.
آن گونه که در نقشه ی مزبور ملاحظه می شود یک چار تاقی در وسط واقع گردیده و دهلیزی چهار جانب آن را احاطه نموده است و ہر جانب دهیز جم در وسط یعنی مقابل چهار دیانه ی چهار تاقی باز و گشاده است و از هیچ سو مسدود نیست.
هرتسفاد محل این بنا را نزدیک جره به طور مبهم ذکر می کند و بدین لحاظ به خوبی می توان اطمینان داشت که بنای نامبرده هم یکی از آتشکده های پنج گانه ای باشد که مهر نرسی در حول و حوش جره ساخته است و چون نقشه ی آن نسبت به چهار آتشکده ی دیگر تمایزی دارد و محل آن هم در کوهستان ست چنین به نظر می رسد همان آتشکده ای باشد که مهر نرسی آن را مخصوص خود نموده است و نام « فراز مرا آور خذایا» با موقعیت آن در بالای کوهسار هم مؤید این معنی تواند بود.
ناگفته نماند که مهر نرسی وزیری معتقد به آئین ملی ایرانیان (زرتشتی) و متعصب در آن بوده است و احداث کلیسا در اراضی و املاق وی در دوران ساسانی منطقی به نظر نمی رسد.» (ص ۱۲۰ - ۱۱۹)
۱۵۸
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:35

#چهار_روز_نبر


در کیش زرتشت چهار روز در هر ماه است.
به عبارت دیگر، زرتشتیان ۴۸ روز در سال نبر یا (پرهیز از خوردن گوشت و کشتار حیوانات سودمند) را می‌گیرند اما نه پشت سرهم.
زرتشتیان برای زیاده روی نکردن در خوردن گوشت جانوران، روزهای #دوم و #دوازدهم و #چهاردهم و #بیست_و_یکم هر ماه زرتشتی از خوردن گوشت پرهیز می کنند.

این چهار روز متعلق به چهار امشاسپندِ و ایزدان  #وهمن #ماه #گوش و #رام می‌باشد.
در نزد زرتشتیان برای هر سی روز ماه اسم خاصی وجود دارد.
یکی از این روزها «وهومن» است که بعدها به نام بهمن تغییر ریخت داده و به چم‌ منش نیک است.
روز «ماه»، روز «گئوش» یا گوش و روز «رام» نیز به همراه روز «وهومن» روزهایی هستند که گوشت خوردن درآن نکوهیده شده و به آن نبر(Nabor) می گویند.

"نبُر" فعلی دستوری ست و جزو سنت زرتشتیان می‌باشد.
به چمار نبریدن و منظور از آن نکشتنِ حیوانات و سر آن ها را نبریدن بوده است.
در قدیم، برخی از زرتشتیان در کلِ ماه بهمن نیز لب به گوشت نمی زدند.
نیک است بدانید که نمادِ بهمن، سپیدی و پاکی است از همین رو موبدان زرتشتی سپید می پوشند چرا که؛
منش نیک به چم سپیدی ست.
هم چنین برای اطلاعاتِ عمومی می‌ گویم که وهومن نزدِ مزدیسنان بزرگی زیادی دارد.
چرا که با وهومن است که یک مزدیسن هوخت/Hovakht و هورشت/Hovarasht را می فهمد و رعایت می کند.
به چم این که با اندیشه ی نیک به کردار نیک و گفتار نیک نیز می رسد و منطقی می شود.
زرتشتیان باید در سه بخش #مینویِ #شنوایی، #اندیشه و #احساس همیشه روزه داشته باشند.
به آن چم که با این سه حس،
از نیکی و "امر نیک" دور نشوند.
و “اندیشه و احساس و شنوایی” باید همیشه سرشار از نیکی باشد.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:34

#امروز

نَبُر

به روز، پیروز ‌و فرخ روز رام ایزد از تیرماه ماه به سال ۳۷۶۳ مزدیسنی

برابر با :
چهار شنبه ۱۸ تیر ماه سال ۱۴۰۴ خورشیدی

۹ ژوئیه  سال ۲۰۲۵ (ترسایی)

✔️ رام = آرام، آرامش

✔️ نَبُر : پرهیز از کشتن حیوانات سودمند،
و پرهیز از خوردن خوراک‌های گوشت دار.


@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:22

✅ پارس بانو در كنار نیایش گاه‌هايی هم چون پيرسبز، پیرهريشت، ستی‌پير، نارستانه و ناركی از پيرانگاه‌های شناخته شده زرتشتيان ايران است و بهدینان باور دارند كه بانويی پاك دامن در آن جا از دست دشمنان پست و پلشت این سرزمین پناه گرفته است.
زیارتگاه پارس بانو در نزدیکی شهر یزد در روستایی به نام زرجو و در کوه‌های آن جای دارد. به باور زرتشتیان زنی به نام خاتون بانو در هنگام فرار از دست تازیان پست و پلشت به کوهی پناهنده می‌شود. خاتون بانو در خواب فرد نابینایی می آید و پس از شفای چشم فرد به وی می گوید که پیر بانو را بنا نهد.
زرتشتیان هرساله از تاریخ ۱۳ تا ۱۷ تیر به زیارت پارس بانو می‌روند و اهورامزدا را نیایش می کنند.
زرتشتيان برای اوستاخوانی و نيايش در درگاه اهورامزدا يكتا و هم چنين شادی و در كنار هم بودن به اين نیایشگاه می‌روند. در پیرانگاه، جايگاهی وجود دارد كه می‌گويند در اين مكان شهبانوی پارس از ديدها پنهان شده است.
درون اين نیایشگاه هم چون ديگر نیایش گاه‌ها چراغ روغنی وجود دارد و گروهی از زرتشتيان با خود روغن، عود و هتا شيرينی می‌آورند و آن را فدیه می‌كنند.
۲
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

08 июля 2025 21:42

✅ برج نورآباد.

« اثر تاریخی مهم دیگری در جانب غربی نورآباد و خارج از آن وجو دارد که برج سنگی چهار گوش معظم و منظمی بوده که آتشکده ای از عهد اشکانیان ست و به نام های دیمی میل و میل اژدها خوانده می شود.
این بنای تاریخی مهم و منحصر به فرد به مسافت هفت کیلو متری به خط مستقيم در سمت مغرب نورآباد در پایین دامنه ی سنگی کوهستان واقع است و برای رفتن به آن به وسیله ی اتومبیل باید در حدود ۱۲ کیلومتر راه پیمود و از طریق گچ گران بدان جا رسید.» (ص ۱۳۰ )

📚 بُن مایه :

پرستشگاه زرتشتیان.

🖋 نویسنده و گردآورنده :
رشید شهمردان.

هشتمین نشریه ی سازمان جوانان ززتشتی بمبئی سال ۱۳۳۶ یزدگردی.

✍ رونوشت : بردیا بزرگمهر.

۱۶۰
@khashatra
ادامه دارد....

وُهومَن اَمشاسِپَند

12 июля 2025 14:29

✅ « آقای پرو فسور واندنبرگ بر اثر ملاحظه ی آتشکدهای پنج گانه در جلگه ی جنوبی فراش بند که از آن سخن راندیم، پس از رد استنباط های دانشمندانی چون گدار و هرتسفلد چنین نتیجه می گیرد که آتشکدهای پنج گانه ی مهر نرسی تماما در جلگه ی فراش بند ساخته شده و همین پنج آتشکده ای سا که به مسافت کم از یک دیگر در جنوب فراش بند قرار دارد و توضیحات آن ها مذکور افتاد و در پایان بحث خود دلایل زیر را می آورد :

❇️ ۱ - هر پنج آتشکده در یک ناحیه و نزدیک به هم واقع شده است.

❇️ ۲ - در نقشه های جغرافیایی کنونی ایران ناحیه ی جنوب غربی فیروز آباد که شامل جلگهدی فراش بند باشد به نام محلل اربعه ذکر گردیده است این نام محل چهار روستایی را که به وسیله ی مهر نرسی احداث شده است مشخص می کند.

❇️ ۳ - نام برخی از محل های آتشکده های پنج گانه مانند خرما یک که اكنون ناحيه ی باير و بی حاصلی است؛ شاید نشانه ی باغ هایی باشد که در زمان مهر نرسی آباد گردیده بود.

❇️ ۴ - چار تاقی های واقع در جلگه ی جنوبی فراش بند از لحاظ مصالح و شیوه ی ساختمانی و ابعاد بنا به یک دیگر شباهتی دارد.

« علاوه بر نظریه فوق که طبعاً بر بسیاری از نوشته ها و نظریات سابق درباره ی پنج آتشكده ی احداثی مهر نرسی خط بطلان می کشد. نکات دیگری هم ضمن مشاهدات پروفسور واندنبرگ از نزدیک معلوم گردیده است. و آن این که آتشکده ی تون سبز که از آن سخن راندیم در حقیقت وجود خارجی ندارد.
تون سبز نام تپه ای ست که تقریباً در جنوب شرقی آبادی قنات باغ واقع می باشد و تپه ی مزبور مشتمل بر گورستان مسلمانان و یک امامزاده است در صورتی که بقایای ابنیه عهد ساسانی در جانب غربی آبادی قنات باغ قرار دارد و نیز به مسافت یک کیلو متری جنوب غربی قنات باغ در محل موسوم به گره سر بر فراز مختصر سربالایى آتشدان سنگی چنان که گفتیم واقع ست.
۱۶۸
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

12 июля 2025 12:29

‍ #دین_ایزد

«دین» واژه‌ای پارسی و به چم (:معنی) وجدان، بینش و نگرش درونی است که از سوی اهورامزدا در نهاد هر انسان جای داده شده تا در زندگی با نیروی آن بتواند راه درست و راست را یافته و در آن گام بردارد.

دین، نام روز بیست‌ و‌ چهارم از هر ماه در گاه شمار زرتشتی است و نگهبانی روز بیست‌ وچهارم ماه به ایزد دین سپرده شده است. دین نام ایزدی از ایزدان آیین زرتشتی، نگهبان خامه هست. در این روز فرزند به درس و آموزگار سپرند.

پورریحان بیرونی در فهرست نام‌های روزهای ایرانی نام این روز را «دین» و در سغدی هم «دین» و در خوارزمی نیز «دین» یاد کرده است. دین که از واژه‌ی دئنا گرفته شده به چم سروش كه همان وجدان آمده است.

نگرشی درونی که از سوی اهورامزدا در نهاد هر آدمی مى‌باشد، تا در زندگی با نیروی آن بتواند راه راست و درست را یافته و در آن گام بردارد.

در سانسکریت و گات ها و دیگر بخش‌های اوستا بارها واژه‌ِ ی «دئنا» آمده كه هشت بار مى‌شود.
دین در گات ها به چم‌های گوناگون کیش، و آیین و سروش و … معنا شده است.


فردوسی پیرامون این ایزد می‌سراید :

همه مردمی باید آیین تو،
همه  رادی و راستی دین تو.


مسعود سعد پیرامون آن می‌سراید :

دین‌روز ای روی تو آکفت دین،
مَی خور و شادی کن و خرم نشین.

🌺 گل سد برگ نماد دین ایزد است.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

11 июля 2025 13:32

✅ ۴ - چار تاقی نقاره خانه :
چار تاقی نقاره در ص ۳۷۳ مهر به آن اشاره شد.
چار تاقی مزبور از سنگ های لاشه ی طبیعی و ملات گچ ساخته شده.
سنگ های روی کار صاف و دست چین گردیده است.
در فاصله ی ۴/۲۰ متری چار تاقی، دیواری به بلندی ۱/۵ متر برپا مانده ظاهرا متعلق به جايگاه آتش است و پایین تر از آن بقایای ابنیه مسکونی و مخازن مربوط به آتشکده
پدیدار می باشد.
❇️ ۵ - چار تاقی خرمایک :
نام خرمایک می رساند که در محل مجاور چار تاقی مزبور نخلستان مهمی وجود داشته است (ص ۱۴ دیده شود)
ویرانه های این چار تاقی در مغرب چار تاقی نقاره خانه واقع شده ، بنای مزبور مشتمل بر چار تاقی مرکزی بوده که مانند بسیاری از آتشکده های دیگر دهلیزی چار سوی آن را احاطه می نموده است.
آن چه از این بنا باقی مانده عبارت ست از سه پایه ی چار تاقی و قسمت هایی از دیوار های سراسری بمای فرعی و بقیه ی بنا فرو ریخته و از میان رفته.
مانند آن چه در آتشکده های دیگر گذشت چار تاقی اصلی محل نیایش عمومی و دو اتاق بنای فرعی یکی جایگاه حفظ آتش مقدس و دیگری مسکن موبد یا مخزن اثاثیه ی آتشکده بوده .» ( ص ۴۸۴ - ۴۸۵ - ۴۸۶)

📚 بُن مایه :

پرستشگاه زرتشتیان.

🖋 نویسنده و گردآورنده :
رشید شهمردان.

هشتمین نشریه ی سازمان جوانان ززتشتی بمبئی سال ۱۳۳۶ یزدگردی.

✍ رونوشت : بردیا بزرگمهر.

۱۶۶
@khashatra
ادامه دارد....

وُهومَن اَمشاسِپَند

11 июля 2025 13:31

✅ آتشکده ی شهر داراب.

«شهر داراب سه بار تغییر مکان یافته پیش از اسلام دارابگرد پس از اسلام شهر جنت و اکنون داراب در یک در محلی است.
خرابه های دارابگرد در ۸ کیلومتری داراب است. در کنار شهر داراب بقعه ای ست به نام پیر مرد که اعتقاد مردم بر آن ست که آرامگاه بابک پدر اردشیر می باشد.
در سر چشمه ی دهستان شاهیجان جنوب داراب آتشکده ای ست به نام اُغلان قِز (یعنی پسر و دختر) وجه تسمیه ی آن بدین سبب است که دو چشمه در میان سرچشمه ی شاهی جان فوران دارد یکی مانند نشانه ی پسر و دیگری مانند نشانه ی دختر.
در فسا بقعه ای ست به نام فیروزاودمرد که بی شک از بزرگان ایران پیش از اسلام باید باشد.
خرابه های شهر گور در قسمت جنوبی شهر فیروز آباد است که خرابه ی آتشگاهی در آن جاست و به فاصله های مختلف چند آتشگاه دیگر وجود دارد که آن ها را چار تاقی گویند، چار ناقی دهشهر، چار ناقی سلامت آباد، چار تاقی کنار سیاه که از آن صحبت داشتیم و مانند آن.» (ص ۳۲۳ - ۳۲۲)

«نزدیک شهر فسا درخت سرو بسیار کهن سال و بلندی ست که به مناسبت مجاورت آن به آبادی دریمی، به نام سرو دریمی خوانده می شود.
از قرار مذکور مورد باور پارسیان بوده، قطر دایره ی پایین آن بیش از دو متر و بلندی آن در حدود ۲۸ متر است.» (ص ۳۲۵)

«آثار قدیمی در نزدیکی نودران :
« در نزدیکی نودران به مسافت قریب ده کیلومتری جنوب غربی فیروز آباد چهار تاقی از عهد اسلام هست که امامزاده نام دارد.
دو پایه از چار تاقی که آتشکده ی عهد ساسانی بوده قریب ۵۰۰ متری مشرق امامزاده ی مزبور باقی ست و به مناسبت همین دو پایه ی موجود به نام دولنگه یا دو میل خوانده می شود.» (ص ۳۸۱)
۱۶۴
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

11 июля 2025 06:55

#امروز

به روز، پیروز ‌و فرخ روز دی به دین از تیرماه ماه به سال ۳۷۶۳ مزدیسنی

برابر با :
آدینه ۲۰ تیر ماه سال ۱۴۰۴ خورشیدی

۱۱ ژوئیه  سال ۲۰۲۵ (ترسایی)

✔️ دی به دین = آفریدگار‌

✔️ روز آرامش و نیایش همگانی زرتشتیان‌

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 07:20

#روز_سپردن_تیرها_به_باد

✅ امروز روز باد ایزد در گاه شمار زرتشتی است.
برپایه‌ی آیین نیاکانی، امروز باید تیر آرزوهای مان را هم چون آرش به دستان باد بسپاریم.
دستبند تیر و باد که جشن تیرگان بر دستان خود بستیم، نمادی از آرزوهای رنگارنگ برای هر ایرانی است.
بر فراز بلندی می‌ایستیم و از ایزد باد می‌خواهیم که تیر خواسته‌های مان را یاری کند تا به هدف آرزوهای مان بنشیند، آن چنان که آرش شیواتیر را یاری داد.

امروز روز سپردن تیرها به باد است.
ما اگر آرزوهای مان را فراموش کنیم، دشمن، سرزمین درون مان را به تاراج می‌برد، همانند آرش باید در راه آرزوهای مان از جان مایه بگذاریم.
ما از خود گذشتگی در راه رسیدن به آرزوهای مان را از آرش می‌آموزیم.
با دلی پُرامید، آرزوهای مان را به پرواز درمی‌آوریم.
مباد که ناامیدی بر ما چیره شود.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 05:49

✅ «آتشکده ای که پروفسور واندنبرگ از آن سخن گفته اند، هر دو در جلگه ی بُسپر و در دامنه ی کوه غربی این جلگه معروف به تخت شیرین قرار گرفته و تا مقبره ی گور دختر که همانند آرامگاه کورش بزرگ می باشد و هم چنین تپه های شمالی و خندقی فاصله ی چندانی ندارد.
اهالی محل آتشکده ی بزرگ را و در عین حال سالم تر را کوشک می نامند.
این بنای گچ و سنگی که تقریباً در فاصله ی یک کیلومتری جنوب گور دختر به شیوه ی آتشکده های ساسانی فیروز آباد و نظایر آن بنیاد گردیده مشتمل بر اتاق ها و رواق هاب بزرگ و کوچکی است که اغلب از آن ها به مرور ده ور به کلی ویران گردیده و پاره ای دیگر نیز در شرف انهدام به نظر می رسد.
با این همه عظمت دیرین این آتشگاه را می توان از اتاق بزرگ مدخل آن که رو به مشرق گشوده می شود در نظر مجسم نمود.
درگاه مزبور در حدود ۵۸۰ سانتیمتر و ارتفاع بلند ترین قسمت تاق در حال حاضر نزدیک به ۶ متر است. ولی باید توجه داشت که قسمت هایی از قله ی این تاق فرو ریخته و اندازه گیری های دقیق تر را مستلزم صرف وقت پیش از این نموده است.
ضمناً دهلیر باریکی در طبقه ی دوم این آتشکده در جهت شمال و جنوب باقیمانده که کمتر از سایر قسمت های بنا دست خوش ویرانی گردیده و ظاهرا تاق کوچک زیر این دهلیز در طبقه ی اول واسطه ی ارتباط قسمت های شرقی و غربی بنا بوده است.
اما آتشکده ی دیگر که آن نیز در دامنه ی کوه غربی جلگه بسپر معروف به تخته آب شیرین و یک کیلومتر و نیمی سمت باختری گور دختر قرار گرفته به قدری مخروبه و منطمس است که از آن حال حاضر جز ویرانه ای چند بر یک توده ی بزرگ سنگ و کلوخ چیز دیگری بر جای نمانده است.» (ص ۳۸۱-۳۸۰)

📚 بُن مایه :

پرستشگاه زرتشتیان.

🖋 نویسنده و گردآورنده :
رشید شهمردان.

هشتمین نشریه ی سازمان جوانان ززتشتی بمبئی سال ۱۳۳۶ یزدگردی.

✍ رونوشت : بردیا بزرگمهر.

۱۶۳
@khashatra
ادامه دارد....

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 05:48

✅ ویرانه های عبادت گاه های باستانی.

« بر فراز گردنه ی کوهستان که بندرگاه جارگ را از بادهای جانب شمال غربی ایمن می دارد.
دو ردیف تخته سنگ های تراش جسیم موجود است و به وسیله ی پلکان پهنی که یک قسمت آن باقیمانده است به آن جا می رسیده اند.
تخته سنگ های مزبور در وسط توده های سنگدهای لاشه که از فرو ریختن دیوارهای قدیمی به وجود آمده است قرار دارد و در حول و حوش این آثار در چندین محل تاقچه هایی از سنگ کوه در دو ردیف پنج تایی ایجاد کرده اند که ظاهرا محل گذاردن نذرها بوده است.
محل مزبور به شرح فوق مکان متبرکی بوده، پس از طلوع آیین زرتشت بازدهم متبرک ماند.
در نزدیکی پلكان سابق الذكر بقعه ی محقر و متروکی وجود دارد که از وضع معماری آن می توان پنداشت ابتدا آتشکده بوده بعداً به مسجد تبدیل گردیده است.» ( ص ۱۴۴)

«پروفسور و اندنبرگ ۵ آتشکده ی دیگر از عهد ساسانی را نیز در میان ۵ ویرانه های متعدد عهد ساسانی واقع در جنوب فراش بند كشف نمود.
به نظر دانشمند مزبور آتشکده های مورد ذکر که مربوط به عهد ساسانی است شاید همان ۵‌ آتشکده ای باشد که به وسیله ی مهر نرسی وزیر بهرام پنجم شاهنشاه ساسانی احداث گردیده بوده که در بالا بیان گردید.
بنای آتشکده ی پنجگانه مکشوف از سنگ لاشه های طبیعی و ملات گچ بوده مشتمل بریک چهار اتاقی که جایگاه عبادت عموم بوده است و اتاق مسدودی که آتش مقدس را در آن حفظ می نموده اند می باشد.
به علاوه پروفسور واندنبرگ توضیح می دهد که مثلث واقع بين فراش بند و کنار سیاه واقع جنوب غربی فیروزآباد و کراب واقع در جنوب غربی فراش بند، چار تاقی بزرگی از آتشکدهای عهد ساسانی به نام نقاره خانه موجود است که درازای آن ۱۰/۹۰ متر پهنای آن ۸/۳۰ متر ارتفاع تمام بنا ۹/۶۰ متر طول هر یک از پایه های شمالی بنا ۳/۵۰ متر طول هر یک از پایه های جنوبی
آن ۲ متر فاصله هر دهانه بین دو پایه ی چهار تاق ۳/۸۰ متر.»
۱۶۱
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

10 июля 2025 05:45

#امروز

به روز، پیروز ‌و فرخ روز باد ایزد از تیرماه ماه به سال ۳۷۶۳ مزدیسنی

برابر با :
پنج شنبه ۱۹ تیر ماه سال ۱۴۰۴ خورشیدی

۱۰ ژوئیه  سال ۲۰۲۵ (ترسایی)

✔️ باد = وای ، وایو ، باد.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:37

✅ آتشکده ی بیشاپور.

«ویرانه های شهر شاپور که نام اصلی آن بیشاپور می باشد به مسافت قریب ۲۵ کیلومتری مغرب کازرون کنار جاده ی فهلیان واقع ست.
راه فهلیان از کنار آثار تاریخی و ویرانه های بیشاپور عبور می کند که شامل کاخ ها و آتشکده ی معظم و دژ و پل و ابنیه ی مختلف دیگر بوده و مجسمه ی سترک شاپور اول در غار شاپور بالای کوهستان واقع است.
شهر بیشاپور به وسیله ی شاپور اول احداث شد و کاخ ها و آتشکده ی بزرگ و مجسمه و نبشته های پهلوی و دژ و پل و ابنیه ی متعدد دیگر در آن بنیاد گردید که جز قسمت مختصری از آن ها بقیه ی آثار در دل خاک مستور است.
در خلال سال های ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۹ خورشیدی باستان شناسان فرانسوی در این محل مهم تاریخی ایران کاوش ها و خاک برداری های علمی انجام دادند.
چون در وسط جانب شمالی ویرانه های مزبور دیواری از سنگ های تراش با پیکرهای سنگی حیوانات برفراز آن مشهود بود لذا خاک برداری خود را از آن جا آغاز نمودند و در نتیجه بنای آتشکده ی مهمی که مشتمل بر حیاط چهار گوش عالی از سنگ های تراش منظم و ممتاز با گیلوئی زیبا بر بالای دیوار و دهلیزها و درها و پلکان سنگی بود کشف گردید و متصل به آتشکده در جانب مشرق آن بقایای کاخ معظمی هویدا گشت که تالار عظیم بیست ضلعی با دهلیزهای پشت تالار و حیات های متعدد در جوانب آن را در برداشت.»
«شهر بیشاپور در سده ی اول اسلام نیز مسکون و آباد بود و هنوز هم بقایای ابنیه ای از آن عهد در قسمت جنوبی ویرانه های شهر موجود و مشهود است و به شرحی که ضمن توضیح درباره ی کازرون اشاره نمود، در سال ۵۰۲ هجری به وسيله ی ابوسعید شبانکاره ویران شد و شهر کازرون جایگزین آن گردید.» ( ص ۱۲۲ - ۱۲۳)

۱۵۹
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:36

✅ آتشکده ی فراش بند.

« چون راه جنوب ادامه دهند و مسافتی قریب نصف آن چه از بالاده آبادی گنبد یا ( به‌خط مستقیم) از بالاده تا آتشکده ی تون سبز طی شده است به پیمایند به آبادی معروف فراشبند می رسند. از فراش بند دنباله ی این جاده تاریخ به فيروزآباد می رود که ابتدا کمی تا مسافتی به سوی جنوب شرقی امتداد دارد و سپس رو به مشرق می رود تا به فیروزآباد برسد.
بر جانب چپ این جاده ی اخیر بیرون فراش بند چار تاقی کوچکی است که وضع ساختمانی و اندازه آن شبیه چار تاقی نزدیک کازرون است و چهارمین آتشکده ی موجود در ناحیه ی جره و حول و حوش آن به شمار می آید.» (ص ۱۱۵)
۱۵۷
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:35

#رام_ایزد

واژه‌ی رام به معنای آرام، خوشحال، فرمان بردار آمده‌است و هنوز هم این واژه به همین صورت یا به صورت رامش در معنی صلح و شادی و سازش به کار می‌رود.
ایزد رام در آیین مزدیسنی، پاسدار و موکّل روز بیست و یکم هر ماه خورشیدی است و در اوستا با صفت «بخشنده ی چراگاه و اغذیه‌ی خوب» از وی یاد شده‌است.

رام یا ایزد رام، که در اوستا به صورت رامه یا رامن آمده و در زبان پهلوی به صورت رامشن یا همان رام خوانده شده‌است.
در آیین زرتشت یکی از ایزدان یا فروزه‌ی درخور نیایش است. این ایزد که آن را وای وه نیز گفته‌اند، بر روز بیست و یکم هر ماه که آن را رام روز می‌نامند، موکّل است. چهارمین روز نَبُر یا پرهیز از خوردن گوشت است.

در کنار بهمن (وهمن یا وهومانا از امشاسپندان) سه دستیار او قرار می‌گیرند که نخستین آن ها ماه، دومین گؤشورون و سومین رام است که قرینه ی وای محسوب می‌شود و در زندگی پس از مرگ نقش خاصی را ایفا می‌نماید.
در واقع در زندگی پس از مرگ، رام به ارواح نیکوکار و عادل مدد می‌رساند تا مشکلات و موانع را پشت سر بگذارند.
رام یکی از جنبه‌های زمان نیز به شمار می‌رود او نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است.

 فردوسی می‌سراید :

ترا روز رام از جهان رام باد،
همان باد را با تو آرام باد.

🌺 گل خیری زرد نماد رام ایزد است.

@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:23

✅ نیایش گاه «پارس بانو»، «بانوی پارس» یا «پیربانو» در ۱۲۰ کیلومتری شمال غربی یزد (۵۴ کیلومتری اردکان)، در جنوب عقدا و درون دره‌ای به نام «زرجو»(زرجوع) واقع شده است.
روستای زرجوع در مسیر دره‌ای باریک قرار گرفته و کوه‌های دور و برآن پوشیده از درختان بادام و انجیرکوهی است.
بنای اصلی نیایش گاه که در کنار یک رودخانه‌ی فصلی ساخته شده است،
و به صورت گنبدی از کاشیکاری‌هایی به رنگ سبز و با نماد «سرو» شکل گرفته است.
 زیارت گاه «پارس بانو» که با عناوین «بانوی پارس» یا «پیربانو» هم شناخته می‌شود منتسب به پارس‌بانو، دختر یزدگرد سوم و خواهر «شهربانو» است.
در دامنه‌ی مجاور نیایش گاه، خیله‌هایی ساخته شده تا خانواده‌ها در زمان ویژه‌ی زیارت پیر پارس بانو که به مدت ۵ روز ادامه دارد، برای سکونت موقت از آن‌ها استفاده کنند.
از روز مهر تا روز ورهرام از ماه تیر یعنی ۱۳ تا ۱۷ تیر ماه، همه ساله زرتشتیان با برپایی آیین‌های دینی و ترادادی در این زیارتگاه گرد هم می‌آیند.
یزدگرد، دو پسر به نام‌های هرمزان و اردشیر و پنج دختر به نام‌های شهربانو، پارس بانو، مهربانو، نیک بانو و نازبانو داشت.
نام همسرش کتایون بود و خدمه‌ای به نام مروارید داشت.
یزدگرد پس از شکست از تازیان پست و پلشت به خراسان گریخت و در آن جا به دست آسیابانی کشته شد.
با شایع شدن خبر مرگ یزدگرد، خانواده وی در یزد با یک دیگر وداع نموده و هر یک به سمتی از اطراف یزد فراری گردیدند.
پارس بانو و مهربانو به سمت شمال غربی یزد متواری شدند.
این دو در حدود ارجنان از هم وداع نموده، مهربانو به سمت عقدا گریزان می‌شود که بر اثر بی‌غذایی و رنج راه در عقدا جان خود را از دست می دهد.
وی را در گوشه باغی در عقدا به خاک می سپارند که اکنون به مزرعه ی مهر معروف است و مردم آن سامان آن را محل مهربانو می‌نامند و برای وی شمع روشن می‌کنند.
پارس بانو در سمت غربی عقدا به زرجوع رسیده در کوهی ناپدید می‌شود.
شکاف سنگیِ زیارتگاه را محل ناپدید شدن پارس بانو می‌دانند.
درگذشته لباس مقنعه مانندی در شکاف سنگ ظاهر بوده که آن را برای تبرک کنده و حفظ نموده‌اند.
در باورهای مردم، این نیایش گاه جایگاه جان باختن و ناپدید گشتن شهبانوی پارس (دختر یزدگرد ساسانی) بنام «خاتون بانو» بوده است ،
و شهبانو در خواب نابینایی نمایان شده و پس از شفای چشمان وی از او می‌خاهد تا بنای نیایش گاه را بنیان نهد.

پارس بانو در كنار زیارت گاه‌هایی چون پیرسبز، هریشت، ستی پیر، نارستانه و ناركی که از پیران گاه‌های شناخته شده زرتشتیان ایران است و زرتشتیان باور دارند كه بانویی پاكدامن در آن جا از دست دشمنان پناه گرفته است.

✔️ در كنار در ورودی زیارت گاه این ابیات نوشته شده است.

ای پیر با مهر و صفا،
الگوی پاكی و وفا،
رنجیده ازجور و جفا،
در جستجویت آمدم

ای پارس بانو خسته ام،
غمگین ودل شكسته‌ام،
برلطف تو دل بسته‌ام،
من درحضورت آمدم

ای بانوی ایران زمین،
ای خفته در این سرزمین،
برحلقه‌اش هم چون نگین،
درزرع جویت آمدم

خاتون بانوها تویی،
آواره‌ام مأوا تویی،
درمان و داروها تویی،
اینك به كویت آمدم

اندر دل این كوه‌ها،
ماندی غریب ای آشنا،
هستی غریبان را پناه،
زین رو به سویت آمدم

📚 بُن مایه :
برگرفته از تارنمای خبری اَمُرداد

✍ پژوهش و گردآوری ؛ بردیا بزرگمهر
۳
@khashatra
پایان🔺🔺

وُهومَن اَمشاسِپَند

09 июля 2025 08:22

#نیایش_گاه_پارس_بانو

۱
@khashatra

وُهومَن اَمشاسِپَند

08 июля 2025 21:41

✅ آتشکده ی بیشاپور.

«ویرانه های شهر شاپور که نام اصلی آن بیشاپور می باشد به مسافت قریب ۲۵ کیلومتری مغرب کازرون کنار جاده ی فهلیان واقع ست.
راه فهلیان از کنار آثار تاریخی و ویرانه های بیشاپور عبور می کند که شامل کاخ ها و آتشکده ی معظم و دژ و پل و ابنیه ی مختلف دیگر بوده و مجسمه ی سترک شاپور اول در غار شاپور بالای کوهستان واقع است.
شهر بیشاپور به وسیله ی شاپور اول احداث شد و کاخ ها و آتشکده ی بزرگ و مجسمه و نبشته های پهلوی و دژ و پل و ابنیه ی متعدد دیگر در آن بنیاد گردید که جز قسمت مختصری از آن ها بقیه ی آثار در دل خاک مستور است.
در خلال سال های ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۹ خورشیدی باستان شناسان فرانسوی در این محل مهم تاریخی ایران کاوش ها و خاک برداری های علمی انجام دادند.
چون در وسط جانب شمالی ویرانه های مزبور دیواری از سنگ های تراش با پیکرهای سنگی حیوانات برفراز آن مشهود بود لذا خاک برداری خود را از آن جا آغاز نمودند و در نتیجه بنای آتشکده ی مهمی که مشتمل بر حیاط چهار گوش عالی از سنگ های تراش منظم و ممتاز با گیلوئی زیبا بر بالای دیوار و دهلیزها و درها و پلکان سنگی بود کشف گردید و متصل به آتشکده در جانب مشرق آن بقایای کاخ معظمی هویدا گشت که تالار عظیم بیست ضلعی با دهلیزهای پشت تالار و حیات های متعدد در جوانب آن را در برداشت.»
«شهر بیشاپور در سده ی اول اسلام نیز مسکون و آباد بود و هنوز هم بقایای ابنیه ای از آن عهد در قسمت جنوبی ویرانه های شهر موجود و مشهود است و به شرحی که ضمن توضیح درباره ی کازرون اشاره نمود، در سال ۵۰۲ هجری به وسيله ی ابوسعید شبانکاره ویران شد و شهر کازرون جایگزین آن گردید.» ( ص ۱۲۲ - ۱۲۳)

۱۵۹
@khashatra