Telegram-канал gord_afarid - مجله گُردآفرید: Неотсортированное

مجله گُردآفرید

22 июля 2025 22:19

سیستم تمامیت‌خواه که برای نابودی هرگونه نهاد مستقل طراحی شده بود، هیچ ابزاری برای گفتگو، مصالحه یا رقابت با این بازیگران جدید نداشت.
فروپاشی حقیقت و تبخیر ترس، به پدیده‌ای منجر می‌شود که قلب معمای توکویل است: انقلاب انتظارات فزاینده.تا زمانی که نظام سرکوبگر و بسته است، انتظارات مردم پایین است؛ آن‌ها تنها به دنبال بقا هستند. اما به محض اینکه رهبر اصلاح‌طلب، دریچه‌ای به سوی آینده‌ای بهتر باز می‌کند، انتظارات به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. سیاست پرسترویکا (بازسازی اقتصادی) گورباچف نمونه کاملی از این تله بود. او به مردم وعده بهبود وضعیت اقتصادی را داد. اما اصلاحات اقتصادی در کوتاه‌مدت، اغلب به آشفتگی، تورم و کمبود بیشتر کالا منجر می‌شود.در این نقطه، منطق توکویل به شکلی بی‌رحمانه عمل می‌کند. پیش از پرسترویکا، صف‌های طولانی و کمبود کالا یک واقعیت تلخ اما عادی بود. اما پس از وعده اصلاحات، همین صف‌ها به نماد شکست حکومت در تحقق وعده‌هایش تبدیل شد. ناگهان، وضع موجود که بدتر از گذشته نبود، به دلیل امید به آینده‌ای بهتر، «تحمل‌ناپذیر» شد.
یک نسخه همیشگی: رهبر اصلاح‌طلب در یک دوراهی مرگبار گرفتار می‌شود
۱. اگر به سرعت اصلاحات را پیش ببرد، هرگز نمی‌تواند انتظارات روزافزون مردم را برآورده کند و به بی‌کفایتی متهم می‌شود.
۲. اگر سرعت اصلاحات را کم کند یا عقب‌نشینی کند، به عنوان یک خائن به آرمان‌های اصلاحات تلقی شده و خشم مردمی را برمی‌انگیزد که طعم آزادی را چشیده‌اند.گورباچف دقیقاً در همین تله گرفتار شد. تندروهای حزب او را به خاطر «تخریب سوسیالیسم» و به قول ورژن ایرانی آن به نقل و ترجمه و تفسیر و انشا و تخیل رفیق محمد علی عمویی «خیانت به سوسیالیسم» محکوم می‌کردند و اصلاح‌طلبان رادیکال (مانند بوریس یلتسین) او را به خاطر کندی و تردید مورد حمله قرار می‌دادند. او حمایت هر دو جناح را از دست داد.
نظام‌های تمامیت‌خواه، به قول توکویل، ساختارهایی هستند که «با حذف هر بخش معیوب، خطر فروپاشی کل بنا را به جان می‌خرند.» آن‌ها برای مقاومت در برابر هرگونه تغییر طراحی شده‌اند، نه مدیریت آن. آن‌ها فاقد هرگونه انعطاف‌پذیری هستند. تراژدی رهبرانی مانند گورباچف این نیست که نیت بدی داشتند، بلکه این است که تلاش کردند ساختاری را به آرامی اصلاح کنند که ذاتاً غیرقابل اصلاح بود. آن‌ها با اولین گام‌های خود به سوی بهبود، ناخواسته نیروهایی را آزاد کردند که دهه‌ها سرکوب شده بود؛ نیروهایی که دیگر نه قابل کنترل بودند و نه قابل ارضا. دولت های تمامیت خواه نه به دلیل قدرت مخالفانشان، بلکه به دلیل ضعف ذاتی خودشان فروپاشیدهاند.این را از توکویل میتوان آموخت؛ زمانی که یک حکومت ستمگر تلاش می‌کند نفسی تازه کند، همان نفس، آخرین نفس او خواهد بود.
/channel/iranpazhohi