FactNameh | فکت‌نامه

18 июля 2025 21:43

❌ مقایسه گمراه‌کننده نرخ بیکاری در ایران با کشورهای اروپایی

🔹سیدمصطفی موسوی‌نژاد، عضو شورای مرکزی جبهه پایداری می‌گوید نرخ بیکاری در ایران از اسپانیا، ترکیه، سوئد و فرانسه کمتر شده است.

🔹بر اساس آمار رسمی، در بهار امسال نرخ بیکاری در ایران از اسپانیا، ترکیه و سوئد کمتر و تقریبا مساوی با فرانسه بوده، اما این مقایسه «گمراه‌کننده» است.

🔹برخلاف تصور رایج، کاهش نرخ بیکاری در ایران که از ابتدای دهه ۱۴۰۰ آغاز شده، به معنی بهبود وضعیت اشتغال نیست، در این مدت نسبت اشتغال و نرخ مشارکت اقتصادی نیز روند تقریبا ثابت و در برخی سال‌ها نزولی داشته‌اند. به عبارت دیگر بازار کار در ایران به نسبت جمعیت رشد نکرده و بعضی سال‌ها کوچک‌تر شده است.

🔹دلیل کوچک بودن بازار کار رسمی در ایران، تداوم بحران اقتصادی و به صرفه نبودن اشتغال رسمی است که باعث شده نیروی کار بالقوه ترجیح دهد به جای جست‌وجو برای کار، به‌کل از بازار فعالیت اقتصادی رسمی خارج شود.

🔹نرخ مشارکت اقتصادی (نسبت جمعیت فعال به جمعیت سن کار) در سوئد بالای ۸۰ درصد، در اسپانیا و فرانسه بالای ۷۰ و در ترکیه بالای ۵۰ درصد است. در ایران اما این نسبت حدود ۴۰ درصد است.

🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا که «نرخ بیکاری در ایران از اسپانیا، ترکیه، سوئد و فرانسه کمتر شده است» نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 июля 2025 06:32

🎙 دوباره شکدم

🔹در قسمت ۲۲۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه کمی مفصل درباره «مکانیزم ماشه» صحبت کرده‌ایم، عبارتی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

🔹بعد از حدود چهار سال، باز هم ادعاها درباره کاترین شکدم بالا گرفته است. بخش زیادی از این ادعاها را قبلا بررسی کرده بودیم. در این قسمت به یادآوری برخی از نتایج بررسی‌های قبلی و توضیح ادعاهای جدید پرداخته‌ایم.

🔹هفته قبل گزارش جدید فکت‌نامه با عنوان «الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل» منتشر شد که در این اپیزود درباره آن صحبت می‌کنیم. در ادامه نیز مقاله فکت‌نامه به زبان انگلیسی درباره جنگ ۱۲ روزه و هوش مصنوعی را کمی شرح می‌دهیم.

🔹ادعای نادرست گم شدن یک بمب‌افکن B2 آمریکا و همچنین ادعاها درباره کشته شدن یک افسر پدافند هوایی ایران بعد از انهدام یک اف۱۶ اسرائيل، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🔹پخش یک تصویر دستکاری‌شده از برنامه‌ای تلویزیونی به عنوان یک سند جنگی و توضیح صداوسیما در این رابطه، موضوع بعدی این اپیزود است.

🔹در بخش پایانی مرور فکت‌چک‌ها نیز درباره پرونده سما جهانباز، دختری که از سه سال قبل در شیراز ناپدید شده است، کمی صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

16 июля 2025 22:58

❌ ادعای نادرست درباره یارانه ۴۵۰ همتی مهاجران افغان در ایران

🔹در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده که «مهاجران افغان در ایران ۴۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه می‌گیرند.»

🔹منبع این شایعه، گزارش سایت اقتصاد آنلاین است که بر اساس یک‌سری محاسبات غیرمنطقی به این عدد رسیده است.

🔹در این محاسبات فرض شده جمعیت افغانستانی‌های مهاجر در ایران ۶ میلیون و جمعیت کل کشور ۹۲ میلیون نفر است و یارانه چهار قلم نان، بنزین، گازوئیل و گاز، برای هر نفر سالی ۷۴/۵ میلیون تومان است.

🔹اگر این محاسبات درست باشد، رقم کل یارانه این چهار قلم حدود ۷۰ درصد کل نقدینگی کشور و حدود ۱/۳ برابر کل منابع عمومی بودجه کشور خواهد بود که نسبت غیرمنطقی است.

🔹محاسبه رقم دقیق کل یارانه‌ها به دلیل پیچیدگی و کمبود اطلاعات، ممکن نیست، اما در قانون بودجه کل منابع هدفمندی یارانه‌ها حدود هزار همت است.

🔹این هزار همت شامل اعتبارات یارانه نقدی، کالابرگ، مستمری‌ها، هزینه‌های مرتبط شرکت ملی نفت و گاز برای کاهش زیان و … است که فقط بخشی از آن به صورت غیرمستقیم به همه افراد ساکن ایران، از جمله مهاجران تعلق پیدا می‌کند.

🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

13 июля 2025 15:27

📝 الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل

🔹گزارش جدید فکت‌نامه درباره تحلیل مقدماتی الگوهای رایج اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، منتشر شد.

🔹تمرکز این گزارش عمدتا روی اخباری است که در فضای عمومی و رسانه‌ای داخل ایران منتشر شده‌اند و رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی، در تولید یا پخش آنها مشارکت فعال داشته‌اند.

🔹از اصرار بر سرنگونی اف۳۵‌ تا بزرگنمایی حملات موشکی ایران با هوش مصنوعی، اخبار جعلی از فرار مقامات جمهوری اسلامی و انواع تصاویر و ویدیوهای ساختگی، از جمله مواردی است که در روزهای جنگ و پس از آن مشاهده شد.

🔹از جمله الگوهای تکرارشونده دیس‌اینفورمیشن در این یک ماه می‌توان به این موارد اشاره کرد:
✔️ استفاده فراگیر از هوش مصنوعی
✔️ کانالیزه‌کردن جریان اطلاعات با قطع کامل اینترنت
✔️ بکارگیری ظرفیت کامل رسانه‌‌ای
✔️ برخورد با اقلیت‌ها با استناد به اخبار جعلی
✔️ فعالیت حساب‌های هندی و پاکستانی
✔️ حمله سازمان‌یافته به آژانس انرژی اتمی و شخص رافائل گروسی

🔹آنچه در این هفته‌ها دیده شد، تنها محدود به جعل چند خبر یا تصویر نبود، بلکه بیانگر ساختاری چندلایه‌ و هدفمند بود که با فشار نهادهای امنیتی برای مدیریت همزمان رسانه‌ها همراه شد.

🔹این الگو، نه‌تنها خطرآفرین برای فهم عمومی، بلکه تهدیدی جدی برای جریان آزاد اطلاعات در فضای بحران‌زده ایران است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

12 июля 2025 06:13

🎥 نمایش یک سند دستکاری‌شده در صداوسیما

🔹در برنامه «سیاست خارجی» شبکه سه صداوسیما با انتشار تصویری از گزارش «موسسه مطالعات جنگ آمریکا» ادعا شده که این موسسه گفته حداقل ۴۶۰ موشک ایرانی به اسرائیل اصابت کرده است.

🔹تصویری که در این برنامه تلویزیونی نمایش داده شده، دستکاری‌شده است. در گزارش اصلی عدد ۶۰ به جای عدد ۴۶۰ ذکر شده است.

🔹ضمن اینکه در این گزارش نوشته شده که همین ۶۰ برخورد نیز ترکیبی از از موشک‌های جمهوری اسلامی ایران و باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل بوده است.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 июля 2025 21:42

👆 تصاویر مربوط به اسکرین‌شات مقاله اصلی موسسه آمریکایی مطالعات جنگ و اسکرین‌شات دستکاری‌شده‌ای که از صداوسیما پخش شده است.

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 июля 2025 17:25

✍️ از سرنگونی اف۱۶ به‌دست سرهنگ محمد علیزاده چه می‌دانیم؟

🔹به‌تازگی در رسانه‌های داخلی ایران و فضای مجازی تصویری از یک بنر با عکس یک افسر پدافند دست به دست می‌شود که در اثر حمله اسرائیل کشته شده‌است.

🔹در متن این بنر آمده که سرهنگ محمد علیزاده، در دفاع از سایت فردو، ساعاتی پس از اینکه یک فروند جنگنده اف۱۶ (F-16) اسرائیلی را ساقط کرد در حمله هوایی دشمن کشته شد.

🔹ادعای سرنگونی اف۱۶ بی‌اساس است و با توجه به اینکه محدوده عمل و فعالیت‌های یگان پدافند «حضرت معصومه قم» مشخص است، شواهدی بر اینکه این پدافند در بعدازظهر روز ۲۳ خرداد، اف۱۶ ساقط کرده باشد، وجود ندارد.

🔹این ادعا را لیلا علیزاده، خواهر سرهنگ علیزاده، مطرح کرده و گفته «برادرم چون فرمانده بودند، به گفته دوستانشان همه آنها را از پای دستگاه دور می‌کند و خود پای دستگاه می‌رود و یک هواپیمای اف ۱۶ اسرائیلی را سرنگون می‌کند و بعد از آن یک اف۳۵ برادرم را به درجه شهادت می‌رساند.»

🔹با وجود این ادعا، تصاویر یونیفرم سرهنگ علیزاده نشان می‌دهد رسته او «الکترونیک» است، نه پدافند. بنابراین، ادعای ساقط کردن یک اف۱۶ فاقد پشتوانه عینی است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

10 июля 2025 20:29

🔹 ماجرای بمب‌افکن 2-B که در عملیات فریب حمله به ایران شرکت داشت

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که یک بمب‌افکن B-2 آمریکا پس از بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران، «گم شده است». برخی نیز این ادعا را مطرح کرده‌اند که ایران این بمب‌افکن 2-B را «شکار» کرده است.

🔹این ادعا نادرست است.

🔹در ایران از سوی مقامات و رسانه‌های رسمی ادعایی مبنی برای شناسایی یا هدف قرار دادن این بمب‌افکن‌ها منتشر نشده است.

🔹ایالات متحده هم می‌گوید که هفت بمب‌افکن B-2 که در عملیات «چکش نیمه‌شب» شرکت داشتند و به سوی ایران پرواز کرده بودند به پایگاه هوایی وایتمن در ایالت میسوری بازگشتند. پنتاگون نقشه حمله را منتشر کرد و توضیح داد که در طی حمله هیچ دفاعی از سوی ایران مشاهده نشد.

🔹ارتش آمریکا اعلام کرد که در همان روز یک عملیات فریب هم انجام داده که شامل چند هواپیمای B-2 بود. این هواپیماها در جهت مخالف، یعنی به سمت اقیانوس آرام پرواز کردند و هرگز وارد ایران نشدند.

🔹گزارش برخی وب‌سایت‌ها مانند The War Zone که سه روز بعد از حمله منتشر شد، حاکی از آن است که یکی از این هواپیماهای B-2 که در عملیات فریب شرکت داشت، به دلیل نقص فنی احتمالی، در هاوایی فرود اضطراری داشت. به نظر می‌رسد دلیل شایعات مبنی بر مفقود شدن یک بمب‌افکن نیز همین گزارش‌هاست. این نخستین‌بار نیست که یک B-2 در هاوایی فرود اضطراری می‌کند.

🔹بنابراین هیچ گزارشی از «گم شدن» یا «شکار» این بمب‌افکن‌ها وجود ندارد و فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

09 июля 2025 20:58

🎥 از انفجار میدان قدس تجریش چه می‌دانیم؟

🔹رسانه‌های جمهوری اسلامی روز ۱۲ تیر ۱۴۰۴ ویدیویی با عنوان «لحظه اصابت پرتابه اسرائیل به میدان قدس تجریش» منتشر کردند.

🔹تصاویر حمله اسرائیل در ۲۵ خرداد در این منطقه، دو انفجار را نشان می‌دهد؛ انفجار اول در طبقات بالای ساختمان بانک شهر یعنی مرکز رسیدگی به امور مساجد و انفجار دوم در میدان قدس تجریش.

🔹این ویدیو با تصاویری که لحظاتی پس از انفجار منتشر شده بود مطابقت دارد و واقعی به نظر می‌رسد. تصاویری از حفره بزرگ ناشی از انفجار در آن نقطه نیز در رسانه‌ها منتشر شده است.

🔹برخی از مجموعه‌های درستی‌سنجی صحت این ویدیو را تایید کردند و سازمان عفو بین‌الملل هم گزارشی در رابطه با این حمله ارائه کرده است.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

09 июля 2025 06:15

❌ خبر جعلی منسوب به ترامپ درباره تایید دستگیری خلبان اسرائیلی در ایران

🔹به‌تازگی ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و در آن، یک «کارشناس» مدعی سرنگونی نه‌ یک جنگنده، بلکه پنج اف‌۳۵ اسرائیلی می‌شود. او می‌گوید برای لو نرفتن نحوه عملکرد پدافند، تاکنون تصویری منتشر نشده، اما در عوض «تایید» دونالد ترامپ را به عنوان سند حرف‌های خود عنوان می‌کند.

🔹این ادعا شاخ‌دار است. این ششمین‌بار است که فکت‌نامه خبر جعلی سرنگونی جنگنده اف‌۳۵ و اسارت خلبان اسرائیلی را درستی‌سنجی می‌کند.

🔹نه جنگنده‌ اسرائیلی در ایران سرنگون شده، نه خلبانی دستگیر شده و ترامپ یا هیچ مقام رسمی و منبع معتبری نیز به این مساله اشاره نکرده‌اند.

🔹چند روز پیش برخی رسانه‌ها در ایران از جمله نورنیوز، خبر جعلی «تایید ترامپ» را منتشر و حذف کردند، اما هنوز آثار آن در برخی پایگاه‌های خبری قابل مشاهده است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که «ترامپ اسارت خلبان اسرائیلی را تایید کرد»، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

07 июля 2025 23:54

🔹 فتوای محاربه مکارم شیرازی و نوری‌همدانی علیه ترامپ، واقعی است

🔹مسعود پزشکیان در مصاحبه با تاکر کارلسون گفته فتوای مراجع تقلید علیه ترامپ نیست، جنبه قتل و تهدید ندارد و فقط توهین به مذهب یا شخصیت‌های مذهبی را محکوم می‌کند.

🔹اشاره رئیس‌جمهوری ایران به فتوای اخیر ناصر مکارم‌شیرازی و حسین نوری‌همدانی است که در واکنش به تهدید دونالد ترامپ علیه خامنه‌ای صادر شده‌اند و به صراحت رئیس‌جمهور آمریکا را «محارب» خوانده‌اند.

🔹مکارم شیرازی همچنین در حکم خود، کسانی را که در جهت اجرای آن اقدام کنند، از پیش «مجاهد فی سبیل‌الله» خوانده که مستحق پاداش است.

🔹طبق ماده ۸۲ قانون مجازات اسلامی حکم محارب یکی از این چهار مورد است: «قتل»، «به صلیب کشیده شدن»، «قطع دست و پا» یا «تبعید».

🔹برخی روحانیون صاحب مقام در جمهوری اسلامی با اشاره به این فتوای محاربه رئیس‌جمهوری آمریکا، اظهار امیدواری کرده‌اند که ترامپ به‌زودی به «سزای اعمالش» برسد.

🔹ناصر مکارم‌شیرازی و حسین نوری‌همدانی، طبق اعلام جامعه مدرسین حوزه، جزو شش «مراجع عظام تقلید» به شمار می‌آیند که طبق احکام شیعه تقلید از آنها، دست‌کم برای مقلدان «مکلف» واجب است.

🔹احکام تقلید در تشیع پیچیده است، اما طبق قواعد این فتوا در صورتی بی‌اثر می‌شود که یا این دو مرجع نظرشان را عوض کنند، یا مرجع دیگری، فتوای دیگری صادر کند که مقلدان به آن مراجعه کنند.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته مسعود پزشکیان نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

07 июля 2025 18:33

🎥 مجموعه ادعاهای نادرست جنگ ایران و اسرائیل (بخش پنجم)

🔹ویدیوی منتشرشده با عنوان «حضور کماندوهای اسرائیلی در فردو»، واقعی نیست. تجهیزات دیده‌شده در ویدیو، با سانتریفیوژهای فردو و کلا ایران همخوانی ندارد و اصل ادعا نیز در هیچ منبع معتبر یا حتی نیمه‌معتبری منتشر نشده است.

🔹صداوسیما در روزهای اخیر دو ویدیو را با عنوان «حمله ایران به اسرائیل» منتشر کرده که یکی از آنها ساختگی و جعلی است و دیگری نیز مربوط به انفجار یک کارخانه مواد شیمیایی در چین است.

🔹عکسی که با عنوان «تصویر ماهواره‌ای از تخریب موسسه وایزمن اسرائیل» در رسانه‌ها منتشر شده، در اصل تصویر ماهواره‌ای پایگاه موشکی ایران در تبریز، بعد از حملات اسرائیل را نشان می‌دهد.

🔹البته موسسه وایزمن در جریان حملات ایران هدف حمله قرار گرفت اما این تصویر ارتباطی با آن ندارد.

🔹ویدیویی که به اسم «حمله خلبان اسرائیلی به پدافند ایران» منتشر شده، در واقع یک تصویر ساختگی مربوط به یک بازی کامپیوتری است.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

FactNameh | فکت‌نامه

05 июля 2025 13:01

🎙 شاخ‌دارهای پس از جنگ

🔹در قسمت ۲۲۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا آمارهای کوتاهی از عملکرد فکت‌نامه در روزهای جنگ اخیر را مرور کردیم و سپس درباره ویدیوی منتسب به انفجار سردر زندان اوین، توضیحاتی دادیم.

🔹گمانه‌زنی‌ها و واکنش‌ها درباره محل اقامت علی خامنه‌ای از ابتدای جنگ تا امروز، باعث شد تا یک سخنرانی قدیمی از او بازنشر زیادی پیدا کند. درباره این موضوع و فکت‌چک آن صحبت کرده‌ایم.

🔹افت نرخ هش‌ریت بیت‌کوین دنیا در زمان قطع اینترنت ایران، از موضوعات مورد توجه کاربران در روزهای اخیر بود که به آن پرداخته‌ایم.

🔹ادعای تسنیم درباره عکسی که در «رادیو فردا» منتشر شده بود، ادامه روند انتشار ویدیوهای قدیمی و جعلی در صداوسیما، ویدیوی وایرال‌شده منتسب به ورود کماندوهای اسرائیلی به ویرانه‌های فردو، جعل خبر درباره تلفات اسرائیل در جنگ اخیر و تصویر نادرست منتسب به خسارت‌های موسسه وایزمن اسرائیل، از جمله دیگر سوژه‌های این قسمت هستند.

🔹گزارش تازه‌ترین گردهمایی فکت‌چکرها (گلوبال‌فکت) را در ادامه این قسمت خواهید شنید.

🔹پس از آن، سه ادعای حوزه سلامت را مرور می‌کنیم که قبل از شروع جنگ درستی‌سنجی کرده بودیم، اما فرصتی برای مرور آنها پیش نیامده بود.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:30 مقدمه
00:03:36 آمارهایی از عملکرد فکت‌نامه در روزهای جنگ
00:08:05 درباره حمله اسرائیل به زندان اوین چه می‌دانیم؟
00:10:32 ادعای خامنه‌ای درباره پنهان شدن رهبران آمریکا بعد از ۱۱ سپتامبر
00:19:57 آیا کاهش هشت‌ریت بیت‌کوین ارتباطی با قطع اینترنت ایران دارد؟
00:25:50 ماجرای چاپ عکس استاندار یزد به اسم «دانشمند هسته‌ای»
00:27:39 ویدیوهای قدیمی و ساخته هوش مصنوعی در صداوسیما
00:28:34 ویدیو نادرست از ادعای ورود کماندوهای اسرائیل به فردو
00:31:35 برعکس‌کردن خبر تعداد تلفات در حملات اسرائیل به ایران
00:34:52 انتساب تصاویر تخریب پایگاه موشکی تبریز به «وایزمن» اسرائیل
00:36:03 گزارشی از تازه‌ترین گردهمایی گلوبال‌فکت
00:44:50 ادعای شبه‌علمی و خطرناک تاثير رژيم قلیایی بر درمان سرطان
00:47:46 ادعای نادرست درباره بی‌اثر و مضربودن کرم ضدآفتاب
00:49:55 ادعای شاخ‌دار درباره اثر دانه انار بر سرطان
00:53:29 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

04 июля 2025 20:10

❌ ادعای نادرست سقوط ارزش لاکهید مارتین به‌دنبال سرنگونی اف-۳۵

🔹در مطبوعات و رسانه‌ها ادعا شده که در پی ادعای انهدام جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیل به‌دست پدافند جمهوری اسلامی ایران، سهام شرکت لاکهید مارتین میلیاردها دلار سقوط کرد.

🔹این ادعا نادرست است.

🔹افت قیمت سهام لاکهید مارتین ارتباط مستقیمی با خبر کاهش سفارش خرید جنگنده‌های اف۳۵ ارتش آمریکا دارد که روز ۲۱ خرداد اعلام شد و همان روز این سقوط رخ داد.

🔹این اتفاق قبل از شروع جنگ ۱۲روزه (در ۲۳ خرداد) و انتشار ادعای سرنگونی این جنگنده (از ۲۴ خرداد) آغاز شده بود.

🔹در کنار همه این‌ها، فکت‌نامه پیش‌تر ادعاها درباره انهدام اف۳۵های اسرائیل در ایران را رد کرده است.

🔹با این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعا درباره دلیل سقوط سهام شرکت لاکهید مارتین نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

04 июля 2025 06:35

🎙 شاخ‌دارهای پس از جنگ

🔹در قسمت ۲۲۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا آمارهای کوتاهی از عملکرد فکت‌نامه در روزهای جنگ اخیر را مرور کردیم و سپس درباره ویدیوی منتسب به انفجار سردر زندان اوین، توضیحاتی دادیم.

🔹گمانه‌زنی‌ها و واکنش‌ها درباره محل اقامت علی خامنه‌ای از ابتدای جنگ تا امروز، باعث شد تا یک سخنرانی قدیمی از او بازنشر زیادی پیدا کند. درباره این موضوع و فکت‌چک آن صحبت کرده‌ایم.

🔹افت نرخ هش‌ریت بیت‌کوین دنیا در زمان قطع اینترنت ایران، از موضوعات مورد توجه کاربران در روزهای اخیر بود که به آن پرداخته‌ایم.

🔹ادعای تسنیم درباره عکسی که در «رادیو فردا» منتشر شده بود، ادامه روند انتشار ویدیوهای قدیمی و جعلی در صداوسیما، ویدیوی وایرال‌شده منتسب به ورود کماندوهای اسرائیلی به ویرانه‌های فردو، جعل خبر درباره تلفات اسرائیل در جنگ اخیر و تصویر نادرست منتسب به خسارت‌های موسسه وایزمن اسرائیل، از جمله دیگر سوژه‌های این قسمت هستند.

🔹گزارش تازه‌ترین گردهمایی فکت‌چکرها (گلوبال‌فکت) را در ادامه این قسمت خواهید شنید.

🔹پس از آن، سه ادعای حوزه سلامت را مرور می‌کنیم که قبل از شروع جنگ درستی‌سنجی کرده بودیم، اما فرصتی برای مرور آنها پیش نیامده بود.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 июля 2025 08:35

📝 از کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال و تصویب اینترنت طبقاتی چه می‌دانیم؟

🔹شورای عالی فضای مجازی، آئین‌نامه اجرایی کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال را تصویب کرد. اینطور اعلام شده که هدف آن، تسهیل دسترسی اینترنتی برخی شرکت‌ها از طریق IPهای باز است.

🔹سید امیر سیاح، معاون مرکز ملی فضای مجازی، اعلام کرد دسترسی آزمایشی به اینترنت آزاد برای برخی شرکت‌ها فعال شده است.

🔹همزمان، سخنگوی دولت از اعطای «اینترنت آزادتر» به خبرنگاران سخن گفت؛ اقدامی که عملاً مفهوم «اینترنت طبقاتی» را تأیید می‌کند.

🔹در کمیته تسهیل، ۷ نفر شامل رییس مرکز ملی فضای مجازی، نماینده سران قوا و وزیر اطلاعات و فرمانده سپاه و فراجا درباره بازشدن IP شرکت‌های متقاضی تصمیم می‌گیرند.

🔹اینترنت طبقاتی نوعی تفکیک سطح دسترسی اینترنتی بر اساس هویت، شغل یا وابستگی سازمانی کاربران است.

🔹این ساختار از طریق IPهای لیست سفید و مسیرهای مسدودنشده پیاده می‌شود و اصل بی‌طرفی شبکه را نقض می‌کند.

🔹دولت تلاش کرده با انکار لفظ «اینترنت طبقاتی»، پیامدهای اجتماعی آن را مدیریت کند، اما اظهارات رسمی با واقعیت فنی و اجرایی در تضاد است.

🔹نهادهای تحت نظر رهبری مانند شورای عالی فضای مجازی، سپاه و دستگاه قضایی نقش اصلی را در طراحی و اجرای این ساختار تبعیض‌آمیز دارند.

🔹تجربه‌های گذشته (طرح گشایش، اینترنت اساتید، VPN قانونی و…) نشان می‌دهد این تفکیک موقتی نیست، بلکه روندی نهادینه‌شده در حکمرانی دیجیتال ایران است.

🔹سیاست فعلی با شعار «عدالت دیجیتال» پیش می‌رود، اما در عمل، اینترنت به امتیازی برای اقلیت تبدیل شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

17 июля 2025 21:28

❌ ادعای نادرست درباره قرار گرفتن ایران در بین ۲۰ مقصد برتر گردشگری جهان

🔹رسانه‌های ایران به نقل از معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری از «صعود ایران به جمع ۲۰ مقصد برتر گردشگری جهان» خبر داده‌اند.

🔹این خبر «گمراه‌کننده» است و ممکن است این تصور اشتباه را ایجاد کند که ایران جزو ۲۰ کشور اول جهان در جذب گردشگران خارجی است.

🔹طبق آخرین گزارش‌های سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، ایران نوزدهمین کشوری است که در سه ماهه اول امسال بیشترین رشد در تعداد مسافران ورودی خارجی را نسبت به سال قبل داشته، اما مبنای این آمار صرفا مقایسه تعداد گردشگران ورودی با آمار سال گذشته است.

🔹طبق آخرین آمار ایران با رکورد ۷ میلیون گردشگر ورودی در سال ۲۰۲۴ در رده سی و چهارم جهان قرار دارد.

🔹همچنین در این تعریف، «گردشگر ورودی» به معنی متعارف «توریست جهانگرد آسیایی و اروپایی» نیست، بلکه شامل همه افرادی می‌شود که با انگیزه‌های گوناگون برای مقاصد سیاحتی، زیارتی، کاری، درمانی و دیدار با خانواده (از جمله ایرانیان خارج از کشور) وارد کشور می‌شوند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که ایران جزو ۲۰ مقصد برتر گردشگری جهان شده است، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

15 июля 2025 20:32

📝 مکانیزم ماشه چیست و فعال کردنش چه تبعاتی دارد؟

🔹با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل مهر ۱۴۰۴، و اخراج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران، واژه «مکانیزم ماشه» دوباره در مرکز توجه بحث‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

🔹این مکانیزم (سازوکار حل اختلافات) برای این تدوین شد که اگر یکی از طرف‌ها، ایران یا ۱+۵، عدم پایبندی طرف مقابل را تشخیص دهد، روندی چندمرحله‌ای برای حل اختلاف آغاز شود.

🔹این روند در نهایت ممکن است به ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل شود. اگر شورای امنیت ظرف ۳۰ روز قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق تحریم‌ها تصویب نکند، همه تحریم‌های پیشین به‌طور خودکار بازمی‌گردند؛ ساختاری که به آن «وتوی معکوس» می‌گویند. یعنی حتی مخالفت یک کشور مانند آمریکا یا بریتانیا کافی است تا بازگشت تحریم‌ها را فعال کند، بدون آنکه نیاز به اجماع باشد.

🔹این روند که در قطعنامه ۲۲۳۱ تثبیت شده، تنها تا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) ممکن است؛ پس از آن، دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند از این مکانیسم استفاده کند. در نتیجه، اروپا در ماه‌های پیش رو آخرین فرصت برای حفظ این ابزار فشار را دارد و به همین دلیل تهدیدها و تحرکات دیپلماتیک رو به افزایش است.

🔹واژه «اسنپ‌بک» یا «ماشه» در متن رسمی برجام (و ترجمه رسمی آن) و قطعنامه ۲۲۳۱ وجود ندارد و از آن با عنوان «سازوکار حل‌وفصل اختلافات» یاد می‌شود.

🔹در صورت فعال‌سازی مکانیزم ماشه، تحریم‌های شش‌گانه شورای امنیت از سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ بازمی‌گردند؛ از جمله تحریم تسلیحاتی، محدودیت‌های موشکی و فناوری هسته‌ای، توقیف دارایی‌ها و ممنوعیت سفر و معامله برای نهادهایی چون سپاه پاسداران و بانک‌های ایرانی.

🔹برخلاف تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، این تحریم‌ها طبق ماده ۴۱ منشور ملل متحد برای همه کشورها الزام‌آورند؛ حتی روسیه و چین.

🔹بازگشت ایران ذیل فصل هفتم منشور، به معنای تشدید انزوا، تضعیف روابط با اروپا و افزایش مخاطرات اقتصادی و سیاسی است. فشارهای روانی ناشی از اسنپ‌بک می‌تواند موجب تشدید نوسانات ارزی و افزایش تورم شود.

🔹در واکنش، تهران احتمال خروج از ان‌پی‌تی را مطرح کرده؛ گزینه‌ای پرهزینه که پیش‌تر فکت‌نامه درباره آن گزارش داده است.

👈 مقاله کامل را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

12 июля 2025 13:05

🎙 ویدیوی تجریش

🔹در قسمت ۲۲۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا درباره ویدیوی پربازدید و پرواکنش انفجار تجریش صحبت کردیم.

🔹ادعای مسعود پزشکیان درباره فتوای دو مرجع تقلید علیه دونالد ترامپ، موضوع دیگری است که در این قسمت به آن پرداخته‌ایم.

🔹سرنگونی جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیلی در ایران، یکی از پرتکرارترین ادعاهای نادرست هفته‌های اخیر است. در این قسمت به متن و حواشی این مساله پرداختیم و همچنین به گمانه‌زنی‌ها درباره خرید جنگنده‌های چینی از سوی ایران اشاره کردیم.

🔹تصاویر ماهواره‌ای از برخی پایگاه‌های موشکی و نظامی ایران، سوالاتی را درباره زمین‌های فوتبال کنار این مراکز ایجاد کرده است که درباره آن هم توضیح داده‌ایم.

🔹در هفته‌های اخیر نام رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها در رسانه‌های ایران تکرار شده است. مشکل جمهوری اسلامی با گروسی چیست؟

🔹موضوع مهاجران افغانستانی در ایران و ادعای جاسوسی گسترده آنها برای اسرائيل، از موضوعات داغ این روزهای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است که درباره آن نیز صحبت می‌کنیم.

🔹در پایان، دو فکت‌چک کوتاه را درباره سخنرانی فرمانده جدید سپاه و ویدیویی که ادعا شده از کابین خلبان یک جنگنده اسرائیلی ضبط شده، مرور خواهیم کرد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:27 مقدمه
00:03:27 درباره حمله هوایی اسرائیل به میدان قدس تجریش چه می‌دانیم؟
00:24:53 فتوای محاربه مکارم شیرازی و نوری‌همدانی علیه ترامپ واقعی است
00:30:59 ادعای نادرست سقوط ارزش لاکهید مارتین به‌دنبال سرنگونی اف-۳۵
00:33:15 چرا سرنگونی اف۳۵ اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی غیرممکن است؟
00:41:28 خبر جعلی تایید دستگیری خلبان اسرائیلی در ایران، از سوی ترامپ
00:49:05 از زمین‌های چمن فوتبال در پایگاه‌های موشکی چه می‌دانیم؟
00:56:03 ادعای نادرست قطعی‌شدن خرید ۴۰ فروند جت J-10C از چین
00:59:06 ویدیوی قدیمی در چین با عنوان تمرین خلبانان ایرانی
01:00:11 مشکل مقام‌های جمهوری اسلامی با مدیرکل آژانس چیست؟
01:06:30 درباره تعداد افغانستانی‌های متهم به جاسوسی در ایران چه می‌دانیم؟
01:12:59 ادعای منتسب به امام‌جمعه افغانستان درباره اخراج مهاجران از ایران
01:14:47 ویدئوی سخنرانی فرمانده سپاه به زبان عبری، دستکاری شده است
01:15:49 جا زدن کلیپ بازی جنگی به جای ویدیوی حمله هوایی به ایران
01:17:12 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 июля 2025 23:32

❌ ادعای نادرست درباره روابط جنسی کاترین شکدم با ۱۰۰ تا ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی

🔹مصطفی کواکبیان می‌گوید «کاترین شکدم یک نفوذی است که با ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی هم‌خوابی داشته است.»

🔹ما نمی‌توانیم درباره جاسوس بودن یا نبودن شکدم قضاوت قطعی کنیم، اما می‌توانیم با اطمینان بگوییم ادعای «ارتباط جنسی شکدم با ۱۰۰ یا ۱۲۰ مقام ایرانی» بر اساس یک خبر جعلی است که چهار سال پیش آن را فکت‌چک کردیم.

🔹شکدم آن زمان در بخش بلاگ آزاد تایمز اسرائیل مقاله‌ای نوشته بود و در آن با اشاره به مصاحبه خود با ابراهیم رئیسی، انتقادهای نسبتا تندی علیه جمهوری اسلامی مطرح کرده بود، اما یک حساب کاربری با هویت جعلی این مقاله را تبدیل به یک مصاحبه خیالی کرد که در آن شکدم با جزئیات از روابط جنسی خود با مقام‌های جمهوری اسلامی صحبت می‌کند.

🔹در چهار سال گذشته، مطالب اغراق‌آمیز زیادی درباره شکدم و «نفوذ» شکدم منتشر شده است. شکدم در سایت خامنه‌ای ۱۵ مطلب منتشر کرده و در بالاترین سطوح رسانه‌ای فعالیت داشته؛ اما به جز این سند دیگری مبنی بر اینکه او جاسوس بوده، وجود ندارد.

🔹بر اساس سوابق، او تا پیش از سال ۱۳۹۴ با صفحات فرعی برخی رسانه‌های عربی همکاری پراکنده داشته و جسته و گریخته به عنوان کارشناس با رسانه‌های روسی مصاحبه کرده است. او در بخش وبلاگ آزاد (همه می‌توانند مطلب بنویسند) برخی رسانه‌ها، از جمله تایمز اسرائیل مطلب نوشته و هنوز هم می‌نویسد.

🔹اطلاعات ضد و نقیضی درباره زندگی و تحصیلات او منتشر شده و بعضی جاها او را از اعضای یک اتاق فکر اسرائیلی و برخی منابع عضو شورای بین‌المللی روسیه معرفی کرده‌اند.

🔹ممکن است این اطلاعات ضد و نقیض پوششی برای فعالیت‌های جاسوسی باشند و البته ممکن است همه اینها تلاشی برای رزومه‌سازی یک نویسنده عادی برای جا انداختن تصویری از یک روزنامه‌نگار و تحلیلگر مهم و تاثیرگذار باشد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 июля 2025 19:38

🔹 نمایش یک سند دست‌کاری‌شده در صداوسیما

🔹امیرحسین طهماسبی مجری برنامه تلویزیونی سیاست خارجی از شبکه سه صداوسیما ادعا کرد که «موسسه آمریکایی مطالعات جنگ اعلام کرده ۴۶۰ موشک جمهوری اسلامی ایران، به اسرائیل اصابت کرده است.»

🔹 این ادعا نادرست است و تصویری که او نشان می‌دهد، دستکاری شده است.

🔹موسسه آمریکایی مطالعات جنگ اعلام کرده در اثر شلیک حدود ۵۵۰ موشک از ایران، ۶۰ برخورد ناشی از موشک‌های بالستیک یا باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل، در این کشور رخ داده‌است.

🔹در تصویری که این برنامه تلویزیونی نشان داده، اولا عدد ۶۰ به ۴۶۰ تغییر پیدا کرده و در نتیجه این اسکرین‌شات، دستکاری‌شده و جعلی است و ثانیا برخوردها ترکیبی از موشک‌های جمهوری اسلامی ایران و باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل بوده است.

🔹اصل توییت این موسسه را می‌توانید اینجا ببینید.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 июля 2025 06:35

🎙 ویدیوی تجریش

🔹در قسمت ۲۲۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا درباره ویدیوی پربازدید و پرواکنش انفجار تجریش صحبت کردیم.

🔹ادعای مسعود پزشکیان درباره فتوای دو مرجع تقلید علیه دونالد ترامپ، موضوع دیگری است که در این قسمت به آن پرداخته‌ایم.

🔹سرنگونی جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیلی در ایران، یکی از پرتکرارترین ادعاهای نادرست هفته‌های اخیر است. در این قسمت به متن و حواشی این مساله پرداختیم و همچنین به گمانه‌زنی‌ها درباره خرید جنگنده‌های چینی از سوی ایران اشاره کردیم.

🔹تصاویر ماهواره‌ای از برخی پایگاه‌های موشکی و نظامی ایران، سوالاتی را درباره زمین‌های فوتبال کنار این مراکز ایجاد کرده است که درباره آن هم توضیح داده‌ایم.

🔹در هفته‌های اخیر نام رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها در رسانه‌های ایران تکرار شده است. مشکل جمهوری اسلامی با گروسی چیست؟

🔹موضوع مهاجران افغانستانی در ایران و ادعای جاسوسی گسترده آنها برای اسرائيل، از موضوعات داغ این روزهای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است که درباره آن نیز صحبت می‌کنیم.

🔹در پایان، دو فکت‌چک کوتاه را درباره سخنرانی فرمانده جدید سپاه و ویدیویی که ادعا شده از کابین خلبان یک جنگنده اسرائیلی ضبط شده، مرور خواهیم کرد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

10 июля 2025 19:09

❌ ادعاهای نادرست درباره پیدا شدن «سما جهانباز» در افغانستان

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که «سما جهانباز» - دختری که تیرماه ۱۴۰۱ در شیراز ناپدید شد - در افغانستان پیدا شده است.

🔹این ادعا نادرست است.

🔹خانواده‌ای که ادعا کرده‌اند دخترشان سه سال قبل ربوده شده بود، به خانواده سما جهانباز گفته بودند که ردی از او در افغانستان وجود دارد، اما برخلاف ادعای اولیه، بعدا هیچ سند و مدرکی برای این ادعا ارائه نکردند.

🔹همین گمانه‌زنی‌ها موجب شده تا برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی ادعا کنند که سما پیدا شده است.

🔹خواهر سما جهانباز با تکذیب این خبر، گفته «متاسفانه این خبر صحت ندارد و ما همچنان هیچ رد و نشان موثقی از خواهرم پیدا نکرده‌ایم.»

🔹همچنان تا زمان انتشار این گزارش، سوالات بی‌پاسخی درباره وضعیت سما جهانباز وجود دارد اما آنچه می‌دانیم این است که تا کنون نشانه معتبری درباره وضعیت او به دست نیامده و او پیدا نشده است.

🔹با این توضیحات، فکت‌نامه به ادعای پیدا شدن سما جهانباز نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

09 июля 2025 14:03

📝 از زمین‌های چمن فوتبال در پایگاه‌های موشکی چه می‌دانیم؟

🔹انتشار تصاویر ماهواره‌ای متعدد از سایت‌های موشکی مختلف که همگی ویژگی مشابهی دارند، این پرسش را برای افکار عمومی به‌وجود آورده که آیا این زمین‌های چمن‌کاری‌شده، تصادفی‌اند یا بخشی از یک طرح سازمان‌یافته؟

🔹برخی آن را نشانه رخنه اطلاعاتی و علامت‌گذاری تعمدی عوامل نفوذی می‌دانند و برخی دیگر آن را به حساب ابتکار (یا ساده‌انگاری) داخلی سپاه برای ایجاد امکانات رفاهی در پایگاه‌ها می‌گذارند.

🔹فکت‌نامه ۳۵ پایگاه موشکی و پهپادی زیرزمینی یا تونلی یا روی زمینی جمهوری اسلامی ایران را بررسی کرده و از میان آنها ۲۴ پایگاه زمین فوتبال دارند و بقیه هم بیشتر در مناطق صعب‌العبوری هستند که امکان ساخت زمین فوتبال در آنها نیست.

🔹تعدادی از پایگاه‌هایی که زمین فوتبال ندارند، اتفاقا در غرب کشور بوده‌اند و هم از آنجا به اسرائیل حمله شده و هم اسرائیل دهانه‌های آنها را هدف قرار داده است.

🔹با این وجود، شباهت این الگو با تاکتیک معروف «الی کوهن» در سوریه، بر جذابیت و جنجال موضوع افزوده است.

🔹تا زمانی که اطلاعات بیشتری از سوی منابع رسمی یا تحقیقات مستقل منتشر نشود، نمی‌توان با قطعیت در مورد علت این پدیده حکم داد.

🔹وجود این زمین‌های فوتبال در مجاورت سایت‌های حساس، یک واقعیتِ مشاهده‌شده است؛ اما سطح دسترسی امنیتی اسرائیل به اطلاعات محرمانه سپاه در سایر مسائل نشان می‌دهد که احتمال وابستگی ارتش این کشور به این روش برای کشف پایگاه‌های مخفی سپاه، خیلی کمتر است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

08 июля 2025 21:54

❌ ادعای نادرست درباره قطعی شدن خرید ۴۰ فروند جت J-10C از چین

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعاهایی درباره خرید و تحویل ۴۰ فروند جنگنده J-10C از چین و تحویل آن به ایران منتشر شده است.

🔹این خبر تاکنون هیچ‌گونه تأیید رسمی از سوی مقامات ایران یا چین دریافت نکرده و یک ادعای تاییدنشده از یک منبع غیررسمی در شبکه‌های اجتماعی است.

🔹به گفته کارشناسان، موانع اقتصادی و لجستیکی موجود، تحقق فوری چنین معامله‌ای را بعید می‌سازد و تحلیلگران، زمان لازم برای طی چنین فرآیندی را حداقل یک تا دو سال برآورد می‌کنند.

🔹در گزارش‌های رسانه‌های داخلی ایران تنها به «گمانه‌زنی» درباره امکان توافق بین ایران و چین برای خرید J-10C و موانع پیش‌روی آن پرداخته شده است، نه به وقوع خرید قطعی.

🔹برخی رسانه‌های بین‌المللی نیز با استناد به منابعی مانند روزنامه خراسان، صرفاً به احتمال و گمانه‌زنی درباره این خرید، به‌ویژه در پی تعلل روسیه در تحویل جنگنده‌های سوخو-۳۵ اشاره کرده‌اند.

🔹هیچ‌یک از این گزارش‌ها، خرید نهایی یا تحویل این جنگنده‌ها را تأیید نمی‌کند.

🔹پیشینه تلاش ایران برای خرید جنگنده J-10C به سال ۲۰۱۵ بازمی‌گردد؛ زمانی که به دلیل توافق نشدن بر سر نحوه پرداخت (تهاتر نفت و گاز در ازای ارز خارجی) این قرارداد به نتیجه نرسید.

🔹در سال ۲۰۲۰ نیز مذاکراتی برای خرید ۳۶ فروند از این جنگنده انجام شد، اما باز هم بی‌نتیجه ماند.

🔹با سفر اخیر عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران به چین در روز ۴ تیر ۱۴۰۴ و اظهارنظر ترامپ درباره اینکه ایران می‌تواند به چین نفت بفروشد، گمانه‌زنی‌ها بر سر امکان خرید این جنگنده مجددا بالا گرفت.

🔹بنابراین با توجه به اطلاعات موجود، فکت‌نامه به ادعای خرید و تحویل جنگنده‌های چینی از سوی ایران، نشان «نادرست» می‌دهد.

🔹همزمان با انتشار این ادعاها، ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی با این عنوان منتشر شده است: «ایران خلبانان خود را برای بررسی و تست جنگنده به چین اعزام کرد».

🔹این ادعا هم نادرست است. این ویدیو، قدیمی و مربوط به یک نمایشگاه هوایی در چین است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

07 июля 2025 21:40

🔹 ادعای منتسب به «امام جمعه افغانستان» درباره اخراج مهاجران از ایران

🔹در اینستاگرام ویدیویی منتشر شده که ادعا می‌کند «امام جمعه افغانستان» می‌گوید «بزودی اینکاری که ایران با مهاجرین کرده است، به سر خودشان خواهد آمد».

🔹در افغانستان، امام جمعه واحدی وجود ندارد و مانند ایران در هر شهر و ولایت امام جمعه همان منطقه نماز جمعه می‌خواند. بنابراین مشخص نیست منظور از «امام جمعه افغانستان» چیست.

🔹شخص حاضر در این ویدیو، ابوماهر شیخ خواجه فضل‌الرحمن انصاری، یک واعظ در هرات است که چنین سخنانی را بیان کرده است.

🔹او درباره اخراج گسترده مهاجران افغانستانی از ایران گفته «این را بدانند مسئولین همسایه نامهربان که این روز به سرشان خواهد آمد».

🔹با توجه به اینکه این صحبت‌ها واقعا مطرح شده اما گوینده آن «امام حمعه افغانستان» نیست، فکت‌نامه به این ادعا نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 июля 2025 07:05

📝 درباره تعداد افغانستانی‌های متهم به جاسوسی در ایران چه می‌دانیم؟

🔹در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل موج گسترده‌ای از بازداشت و اخراج مهاجران افغانستانی از ایران آغاز و گزارش‌هایی از بازداشت برخی اتباع افغانستانی با اتهام جاسوسی برای اسرائیل منتشر شد.

🔹هشتگ‌هایی مانند «#اخراج_افغانی_مطالبه_ملی» دوباره در شبکه‌های اجتماعی داغ شد و فضای ضدافغان به جامعه و زندگی روزمره نیز کشیده شد و همزمان، برخی کمپین‌ها در داخل ایران برای مخالفت با این سیاست‌ها و نحوه اجرای آن شکل گرفت.

🔹بر اساس آمار رسمی، از حدود ۶ میلیون مهاجر افغانستانی در ایران، تنها ۱۶ نفر با اتهام جاسوسی بازداشت شدند.

🔹این تعداد فقط ۲.۳ درصد از مجموع ۷۰۰ بازداشت‌شده مرتبط با اتهام جاسوسی در آن دوره را تشکیل می‌دهد.

🔹بنابراین، نسبت جرم‌انگاری در میان مهاجران افغانستانی حتی از میانگین جامعه ایرانی نیز کمتر بوده است.

🔹بسیاری از اخبار منتشرشده درباره جاسوسی، یا فاقد سند معتبر بوده‌اند یا از سوی مقامات تکذیب شده‌اند.

🔹نمونه‌هایی از این اخبار شامل ویدیوی «کشف پایگاه موساد» و بازداشت‌هایی در مشهد و اسلامشهر، واقعی نبودند.

🔹همزمانیِ بازداشت مهاجران فاقد مدارک با انتشار این اخبار، باعث شکل‌گیری تصور نادرست درباره مشارکت گسترده افغانستانی‌ها در خرابکاری شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

05 июля 2025 07:04

📝 قضیه‌ گروسی؛ مشکل مقام‌های جمهوری اسلامی با مدیر کل آژانس چیست؟

🔹از زمان حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران، حملات لفظی و رسانه‌ای مقام‌های جمهوری اسلامی به رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شدت گرفته است.

🔹مقام‌های سیاسی، نظامی و رسانه‌های حکومتی، گروسی را به جاسوسی، دروغ‌گویی، خیانت و حتی زمینه‌سازی برای جنگ متهم کرده و گاه تهدید می‌کنند.

🔹مبنای اصلی این اتهامات، گزارش اخیر آژانس است؛ اما دقیقا مشخص نیست ایراد مقام‌های حکومت ایران چیست و کدام بخش گزارش از نظر جمهوری اسلامی خلاف واقعیت است.

🔹در این گزارش گفته شده ذخیره اورانیوم ۶۰ درصدی ایران به نسبت سه ماه قبل یک و نیم برابر شده و به بیش از ۴۰۰ کیلوگرم رسیده که نگران‌کننده است.

🔹در این گزارش همچنین به محدودیت‌های بازرسان، تاخیر در پاسخ‌دهی و ارائه اطلاعات و کاهش شدید شفافیت اشاره شده که مساله تازه‌ای نیست و حتی خود مقام‌های ایرانی هم آن را تایید کرده‌اند.

🔹همزمان برخی مقام‌ها و رسانه‌ها با انتشار بخش‌هایی از دو مصاحبه‌ اخیر گروسی، می‌گویند او بعد از جنگ اعتراف کرده که ایران هیچ برنامه سازمان‌یافته‌ای برای ساخت سلاح هسته‌ای ندارد.

🔹اول، ویدئوی مصاحبه‌های گروسی تقطیع شده‌اند. در قسمت‌های حذف‌شده به صراحت به افزایش سوال‌برانگیز و نگران‌کننده ذخایر اورانیوم و محدودیت‌های بازرسی اشاره شده است.

🔹دوم، گروسی می‌گوید آژانس شواهدی از تلاش سازمان‌یافته برای ساخت سلاح هسته‌ای ندیده‌، اما احتمال وجود برنامه مخفیانه‌‌، دور از چشم بازرسان آژانس را رد نکرده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

04 июля 2025 12:12

📝 چرا سرنگونی اف-۳۵ اسرائیل به دست پدافند جمهوری اسلامی ایران غیرممکن است؟

🔹از همان روزهای آغاز جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، مقامات رسمی و برخی رسانه‌های داخلی، مدعی سرنگونی جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیل به‌دست پدافند جمهوری اسلامی ایران شدند؛ از جمله، مسئول روابط عمومی ارتش در دومین روز جنگ اعلام کرد دو فروند اف۳۵ ساقط شده‌اند.

🔹این ادعا بی‌اساس و نادرست است. نه شاهدی دارد، نه سندی، نه تصویری و نه حتی منطق فنی.

🔹اف‌۳۵ نه فقط به‌خاطر پنهان‌کاری پیشرفته و جنگ الکترونیک، بلکه به‌دلیل جایگاهش در یک «شبکه نبردی» پیچیده، هدفی تقریبا غیرممکن برای پدافند جمهوری اسلامی است.

🔹این جنگنده به‌تنهایی نمی‌جنگد؛ بلکه یک جزء از شبکه اطلاعاتی و پردازشی است که داده‌های خود را با همه اجزای درگیر نبرد از جمله سایر جنگنده‌ها در لحظه به اشتراک می‌گذارد.

🔹در یک سناریوی حمله، اف‌۳۵ در سکوت وارد حریم هوایی حریف می‌شود، پدافندها را با حسگرهایش شناسایی می‌کند و موقعیت آنها را برای اف‌۱۵هایی که دور از خطر پرواز می‌کنند، می‌فرستد و آنها با موشک‌های بالستیک هواپایه از صدها کیلومتر دورتر پدافند را سرکوب و راه را برای بقیه جنگنده‌ها باز می‌کنند.

🔹اف‌۳۵ پنهانی از کنار پدافند رد نمی‌شود؛ بلکه آن را ناتوان می‌کند.
روی اف۳۵ نسخه اسرائیل، برای مقابله با رادارهای جمهوری اسلامی، پکیج اختصاصی نصب شده است.

🔹 این ویدیو را ببینید.

🔹شبکه پدافندی «مدافعان آسمان ولایت» یک سامانه یکپارچه با معماری واحد نیست؛ بلکه مجموعه‌ای ناهمگون از سامانه‌های دوران شوروی، آمریکای دوره جنگ سرد، چینی، روسی و مهندسی معکوس از باقی‌مانده زمان شاه و تولید سپاه است.

🔹هرکدام از این سامانه‌ها نسل، منطق طراحی و زبان داده‌ متفاوتی دارند. یکپارچه‌سازی واقعی آنها در یک شبکه سریع و بی‌نقص، چالشی فنی است و اغلب با شکاف‌هایی همراه است که دشمنان پیشرفته می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند.

🔹برای مقابله با اف۳۵ و غلبه بر پنهان‌کاری، «جهاد خودکفایی سپاه» سراغ رادارهای هشدار اولیه VHF رفت اما این رادارها فقط یک نقطه مبهم از «حضور» جنگنده پنهان‌کار می‌دهند. برای همین باید محدوده را به رادارهای دقیق‌تر مانند اس‌۳۰۰ یا باور۳۷۳ واگذار کنند و این دقیقا همان حلقه‌ایست که اف۳۵ می‌تواند پدافند را کور کند یا فریب دهد.

🔹در یک سناریوی محتمل، یک رادار غدیر (یا مطلع‌الفجر متحرک)، مستقر در ارتفاعات غرب کشور، ممکن است بتواند حضور گروهی از اف۳۵ها را در فاصله‌ای دور (مثلا در شرق سوریه) تشخیص دهد اما دقت کافی برای تشخیص مسیر ندارد. بنابراین اطلاعات را به اس۳۰۰ می‌دهد.

🔹اف ۳۵ با رصد رادار اس۳۰۰، به سمت آنتن آن، امواج قدرتمند می‌فرستد و با اخلال در عملکرد و فریب آن با اهداف کاذب و سپس با مانور و خروج از پوشش رادار، مکان آن را برای اف۱۵ها مشخص می‌کند.

🔹نیروی هوایی اسرائیل سال‌ها این سناریو را در سوریه با رادارهای اس-۲۰۰ و اس-۳۰۰ آزموده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

03 июля 2025 21:58

🔹 درباره حمله هوایی اسرائیل به میدان قدس تجریش چه می‌دانیم؟

🔹همزمان با انتشار ویدیوی جدید از لحظه حمله هوایی اسرايیل به میدان قدس تجریش در روز ۲۵ خرداد ۱۴۰۴، بسیاری از مخاطبان از ما خواسته‌اند درستی ویدیو را بررسی کنیم.

🔹بررسی دقیق آنچه اتفاق افتاده، نیاز به دسترسی کامل به محل انفجار و بررسی از نزدیک دارد اما اگر بخواهیم درباره درستی این تصاویر نظر بدهیم، به نظر می‌رسد این ویدیوی ۱۲ ثانیه‌ای جدید، با دیگر گزارش‌ها و تصاویری که لحظاتی بعد از انفجار ضبط و منتشر شده، همخوانی داشته باشد.

🔹ما در بررسی شواهد تصویری دیگر و جزئیات متعدد فریم‌های این ویدیو، تا این لحظه نشانه‌ای از ساختگی‌بودن آن پیدا نکردیم.

🔹به نظر می‌رسد ویدیو از یک دوربین مداربسته (احتمالا دوربین کنترل ترافیک) ضبط شده باشد. دوربین، میدان قدس تجریش به سمت شرق (خیابان باهنر و ابتدای دزاشیب) را نشان می‌دهد.

🔹دو انفجار در ویدیو دیده می‌شود که اولی مربوط به ساختمان مربوط به مرکز امور رسیدگی به مساجد ناحیه شهید باهنر (بالای بانک شهر)‌ و دومی در میدان قدس است.

🔹ویدیوهای دیگر نیز تایید می‌کند که افرادی بر اثر این انفجار در خودروهای خود گرفتار شده بودند. عفو بین‌الملل در گزارش خود به کشته‌شدن دست‌کم ۱۲ نفر از جمله یک زن باردار در حمله به میدان قدس تجریش اشاره کرده است.

🔹با این توضیحات و اطلاعات موجود، فکت‌نامه به این ویدیو نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh