FactNameh | فکت‌نامه

13 февраля 2025 20:57

❌ عکس ساختگی منتسب به زمانی که آمریکایی‌ها ویتنام را ترک کردند

🔹سال‌هاست در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی فارسی و غیرفارسی عکسی دست به دست شده و در توضیح آن می‌آید که؛ عکس پشت بام سفارت آمریکا را در ویتنام در پایان جنگ ویتنام نشان می‌دهد، که در آن آمریکایی‌ها در هنگام فرار نردبان را هل داده و نمی‌گذارند ویتنامی‌های به گفته این پست‌ها «جاسوس و وطن فروش» سوار هلی‌کوپتر شوند.

🔹این ادعا نادرست و این عکس یک نسخه فتوشاپی از یک عکس معروف به نام «سقوط سایگون» است.

🔹عکس اصلی و فریم‌های دیگری از این صحنه، که این عکس ساختگی بین آنها نیست، را عکاس خبری هلندی هوبرت ون اس ثبت کرده است. محل ثبت عکس پشت‌بام محل استقرار کارمندان ارشد آژانس اطلاعات مرکزی است. عکس اصلی و عکس فتوشاپی، هر دو کنار همدیگر به اشتباه در یک کتاب عکس تاریخی در ویتنام، به نام « ۱۵۰ سال سایه‌روشن سایگون» منتشر شدند.

🔹بعد از انتشار این کتاب مشخص شد عکسی که در آن فردی نردبان را هل می‌دهد، ساختگی است که در سال ۲۰۱۰ به دست یک طراح گرافیک ویتنامی ساخته شد.

🔹او در سال ۲۰۱۶ بعد از چاپ کتاب متوجه این اشتباه شد و در صفحه‌ی فیس‌بوک خود تأیید کرد که این تصویر فتوشاپ‌شده در واقع «اثر» خودش است که در سال ۲۰۱۰ در یک گروه دوستانه و به قصد شوخی ساخته‌است.

🔹او نوشت هرگز تصور نمی‌کرد روزی «اثر ساخته‌شده»اش به‌عنوان یک عکس تاریخی چاپ شود و گفت: «حالا نمی‌دانم آیا جرأت کنم درخواست حق تألیف بکنم یا نه؟» همان وقت انتشار کتاب عکس مورد اشاره تا زمان بررسی و تایید محتوای کتاب به‌طور موقت متوقف شد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

12 февраля 2025 20:32

❌ ادعای نادرست درباره «طرح جدید» حمایت از خانواده‌های ایرانی

🔹در اینستاگرام ویدیویی پربازدید شده که از «طرح جدید دولت برای حمایت از خانواده‌های ایرانی بودجه ۱۵ هزار میلیاردی» خبر داده است. در توضیح این «طرح جدید» آمده است که این پول به صورت عیدی دو میلیون تومانی نقد برای هر ایرانی واریز می‌شود و ادعا شده که اجرای این طرح آغاز شده و گروهی این پول را دریافت کرده‌اند.

🔹با وجود اینکه در روزهای اخیر خبر اختصاص ۱۵هزار میلیارد تومان برای طرح کالابرگ از سوی دولت منتشر شد، اما بر اساس اعلام رسمی و بر خلاف ادعای مطرح شده در اینستاگرام، در این طرح به هر نفر دو میلیون تومان عیدی داده نمی‌شود.

🔹احمد میدری، وزیر کار، ۲۴ بهمن گفت که کالابرگ الکترونیکی به هفت دهک داده می‌شود؛ به سه دهک اول به ازای هر نفر ۵۰۰ هزار تومان و برای باقی دهک‌ها هر نفر ۳۵۰ هزار تومان پرداخت می‌شود.

🔹این مبلغ نه به صورت پول نقد که به صورت کالابرگ الکترونیک برای تهیه ۱۱ قلم کالای اساسی از ۲۰۰ هزار فروشگاه، اختصاص داده شده است.

🔹یک دوره از کالابرگ قبل از عید نوروز و مرحله دوم آن بعد از عید نوروز اجرا می‌شود، از این رو طرح هنوز اجرا نشده و کسی کالابرگ یا پولی دریافت نکرده.

🔹 این طرح جدید نیست و سال گذشته هم اجرا شده بود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 февраля 2025 16:01

❌ ادعای نادرست درباره لنجی که در بندر بوشهر آتش گرفت

🔹در اینستاگرام ویدیویی منتشر و پربازدید شده که ادعا می‌کند «کردهای سنندج» را نشان می‌دهد که برای نجات «بچه‌های یتیم» رفته بودند و کشتی‌شان غرق شد. ادعا شده همه سرنشینان «کشتی» که تعدادشان را مشخص نکرده جانشان را از دست داده‌اند.

🔹این ویدیو ربطی به داستان مبهمی که به آن نسبت داده شده ندارد و لحظه نجات خدمه یک لنج آتش‌گرفته آبادانی را که از مبدا امارت به مقصد آبادان در حرکت بود نشان می‌دهد. نجات این افراد به دست جمعی از صیادان بوشهری و در روز ۶ بهمن ۱۴۰۳ انجام شده است و این اتفاق تلفاتی نداشته است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

10 февраля 2025 20:18

❌ استفاده رسانه‌ها از عکس قدیمی مجتبی خامنه‌ای در راهپیمایی ۲۲ بهمن

🔹همزمان با برگزاری «راهپیمایی ۲۲ بهمن ۱۴۰۳» در ایران، برخی از رسانه‌ها در ایران از جمله همشهری، تابناک و روزنامه اعتماد عکسی را با تیتر «حضور فرزند رهبر انقلاب در راهپیمایی ۲۲ بهمن» منتشر کرده‌اند. رسانه‌ها نیز گزارش می‌دهند کانال تلگرامی روزنامه ایران، امسال این عکس را منتشر کرده است. (در زمان نوشته‌شدن فکت‌چک ما، این پست از کانال تلگرامی روزنامه ایران حذف شده بود.)

🔹این عکس همچنین در شبکه‌های اجتماعی با همین عنوان منتشر شده و دست‌به‌دست می‌شود. این در حالی است که این عکس، قدیمی است و ارتباطی به این روزها ندارد. این عکس، ۲۲ بهمن ۱۴۰۱ در صفحه‌ای اینستاگرامی طرفداران مجتبی خامنه‌ای» منتشر شده است.

🔹بنابراین، فکت‌نامه به این ادعای رسانه‌ها که این عکس را به عنوان سند حضور مجتبی خامنه‌ای در راهپیمایی سال ۱۴۰۳ منتشر کرده‌اند نشان «نادرست» می‌دهند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

09 февраля 2025 17:53

🔹دانسته‌ها و ابهامات درباره میزان شیوع ویروس اچ‌پی‌وی در ایران

🔹در شبکه‌های اجتماعی عکس‌نوشته‌ای منتشر شده، که می‌گوید وزارت بهداشت اعلام کرده «ویروس اچ‌پی‌وی مخصوصا در تهران در حال افزایش است اگر مردم کشور بیخیال باشند باید تا دو سال دیگه موج عظیمی از سرطان رحم و پروستات رو مشاهده کنیم».

🔹وزارت بهداشت با وجود اینکه از افزایش شیوع ویروس اچ‌پی‌وی خبر داده، مشخصا اشاره‌ای به تهران نکرده است و پیش‌بینی‌ای در مورد دو سال آینده هم نکرده‌است. در مورد افزایش «سرطان رحم و پروستات» هم معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مشخصا گفته‌است که «شیوع سرطان دهانه رحم ناشی از این ویروس در کشور بسیار پایین است و بحث واکسیناسیون آن بیشتر بر پیشگیری از عفونت متمرکز است».

🔹بنابر گزارش انجمن HPV ایران، حدود ۵ تا ۷ درصد از زنان ایرانی و ۲ تا ۵ درصد از مردان ایرانی به زگیل تناسلی مبتلا هستند و شیوع HPV در زنان ایرانی ۲۳ درصد است. با وجود این مبتلایان ویروس HPV ممکن است هیچ‌گونه علائمی از جمله زگیل تناسلی بروز ندهد.

🔹رسانه‌ها و متخصصان همچنین اظهارنظر وزارت بهداشت درباره اینکه «شیوع سرطان دهانه رحم ناشی از این ویروس در کشور بسیار پایین است» را زیر سوال می‌برند. براساس آمارهای جهانی، بیش از ۹۰ درصد سرطان‌های دهانه رحم به‌دلیل ابتلا به اچ‌پی‌وی رخ می‌دهد.

🔹حدود ۷۰ درصد از افراد فعال جنسی در طول زندگی خود ممکن است به نوعی از این ویروس آلوده شوند، اما در بیشتر موارد، سیستم ایمنی بدن این عفونت را به طور طبیعی پاک می‌کند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

08 февраля 2025 17:02

❌ مونوسدیم گلوتامات (MSG) چاق‌کننده‌ترین ماده دنیا نیست.

🔹در شبکه‌های اجتماعی مختلف ویدیوهایی منتشر شده که ادعا می‌کند «چاق‌کننده‌ترین ماده دنیا مونو سدیم گلوتامات MSG یا نمک چینی است». این ادعا نادرست است.

🔹مونوسدیم گلوتامات (MSG) یک تقویت‌کننده طعم است و معمولاً به سبزیجات کنسروی، سوپ‌ها و گوشت‌های فرآوری‌شده اضافه می‌شود تا طعم لذیذ یا به اصطلاح اومامی Umami به آن‌ها بدهد.

🔹هر چند مطالعاتی وجود دارند نشان داده‌اند که میان مصرف بالای MSG و افزایش وزن و چاقی ارتباط برقرار می‌کنند. اما مطالعات تازه‌تری اعتبار داده‌های قدیمی و روش‌شناختی آنان را زیر سوال می‌برند و می‌گویند این مطالعات اغلب بر اساس دوزهای بیش‌ازحدی انجام شده‌اند که با سطح مصرف عادی در محصولات غذایی مطابقت ندارد.

🔹معمولاً این مطالعات با مصرف دوزهای بالا (بیش از ۳ گرم MSG بدون غذا) مرتبط بودند. این در حالی است که میانگین مصرف روزانه این ماده برای هر فرد در حال حاضر بین ۰.۳ تا یک گرم است.

🔹سازمان غذا و داروی آمریکا هم (FDA) افزودن MSG به غذاها را «به‌طور کلی ایمن» در نظر می‌گیرد.

🔹اساسا ترکیب «چاق‌کننده‌ترین ماده دنیا»، گمراه‌کننده‌ است. در واقع هیچ یک از مواد غذایی به‌طور خاص چاق‌کننده‌ترین نیستند و تأثیر یک ماده غذایی بر وزن بدن به عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی کلی، اندازه وعده‌ها و متابولیسم فرد بستگی دارد. حتی به فرض وجود ارتباطی بین مصرف این ماده و افزایش وزن، مواد غذایی دیگری مانند قندهای افزوده‌شده چربی‌های ترانس و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، نقش بیشتری در افزایش وزن دارند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 февраля 2025 20:21

❌ ادعای جعلی درباره پروژه ربات‌های ایلان ماسک برای نگهداری جنین

🔹این روزها در شبکه‌های اجتماعی پستی منتشر شده که ادعا می‌کند ایلان ماسک مشغول کارکردن روی پروژه‌ ربات‌های حامله است. این پست ادعا می‌کند ماسک، روی نسخه جدیدی از یک ربات کار می‌کند که می‌تواند با گرفتن اسپرم و تخمک، جنین انسان را ۹ ماه در بدن خود نگه دارد.

🔹نه ایلان ماسک و نه هیچ رسانه معتبری تا کنون درباره چنین پروژه‌ای خبر منتشر نکرده‌اند.

🔹ریشه این خبر جعلی، یک پست طنز در شبکه اجتماعی X است؛ یک حساب کاربری شوخی با نام ایلان ماسک که البته ارتباطی با او ندارد، چنین ایده‌ای را مطرح کرده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 февраля 2025 18:52

❌ اظهارنظرهای گاندی درباره حسین بن علی

🔹هر چند مرور آثار و سخنرانی‌های گاندی نشان می‌دهد او با تاریخچه زندگی پیامبر اسلام، امام حسن و امام حسین آشنا بوده اما مشخص نیست این نقل‌قول از او که «هندوستان باید برای موفقیت، امام حسین را سرمشق قرار دهد» بر اساس کدام نوشته یا سخنرانی گاندی است.

🔹عبدالکریم هاشمی‌نژاد، سال ۱۳۴۷ این نقل‌قول را در کتاب خود به نقل از یک مجله مذهبی ایرانی که سال ۱۳۴۱ منتشر شده می‌آورد؛ منبعی که مشخص نکرده این جمله از کجا آمده است.

🔹کتاب‌ها و سایت‌هایی که به این نقل‌قول استناد می‌کنند، منبع خود را کتاب هاشمی‌نژاد معرفی می‌کنند.

در فکت‌نامه بیشتر به ریشه این نقل‌قول منتسب به گاندی پرداخته‌ایم👇
https://factnameh.com/fa/fact-checks/2025-02-04-gandhi-imam-hussain

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 февраля 2025 03:03

❌ تاجیکستان به گردشگران ایرانی، هتل رایگان هدیه نمی‌دهد

🔹 پس از سفر مسعود پزشکیان به تاجیکستان، بسیاری از حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی خبری را با عنوان «برنامه خوشامدگویی و یک روز هتل رایگان به دستور امامعلی رحمان» منتشر کردند.

🔹 این ادعا که تاجیکستان به گردشگران ایرانی یک روز هتل رایگان هدیه می‌دهد، نادرست است.

🔹 تلاش‌های رفع ویزا بین ایران و تاجیکستان از دوران ابراهیم رئیسی آغاز شده بود اما آن مصوبه، تنها بین مسافرت از شهر تهران به شهر دوشنبه (و برعکس) بود. پس از دیدار مسعود پزشکیان و بر اساس قانون جدید، از دوشنبه (۱۵ بهمن ۱۴۰۳)، روادید هوایی بین ایران و تاجیکستان لغو شده است.

🔹 در این قانون جدید، به مساله خوشامدگویی و هتل رایگان اشاره‌ای نشده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

05 февраля 2025 05:35

🎙 واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: نمی‌شود برای هر چیزی «سند» بدهیم

🔹پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.

🔹این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.

🔹در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.

🔹بسیاری از اوقات، مقام‌های حکومتی برای جا انداختن روایت‌های ساختگی، مدعی می‌شوند که برای آن روایت‌ها «سند» دارند؛ مستنداتی که در بهترین حالت، صرفاً در حد نقل‌قول‌های عجیب از منابع غیرقابل‌اعتبار هستند.

🔹از محمود احمدی‌نژاد گرفته تا مقام‌های مختلف جمهوری اسلامی و شخص علی خامنه‌ای، از اعتراضات بعد از انتخابات ۸۸ گرفته تا همه‌گیری کرونا، این روش برای حکومت ایران کاربردهای متنوعی داشته است.

🔹در قسمت سیزدهم «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی»، این شیوه آشنای انتشار اخبار ساختگی را به اتفاق مرور می‌کنیم.

🔹پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد.

👈 «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

03 февраля 2025 17:33

❌ استفاده از عکس‌های جعلی از ایلان ماسک در ویدئوی اینستاگرامی

🔹 برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، ویدیویی همراه با چند عکس منتشر کرده‌اند که ادعا می‌کند این عکس‌ها سه دانشمند بلندپرواز در ۳۰۰ سال پیش را نشان می‌دهد؛ افرادی که شباهت زیادی به ایلان ماسک دارند.

🔹 این عکس‌ها ساخته هوش مصنوعی است.

🔹در یکی از عکس‌ها هم یکی از کاراکترهای فیلم جنگ ستارگان به نام دارث وِیدِر ( Darth Vader) دیده می‌شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

31 января 2025 17:23

❌ خبر نادرست حذف کلی آزمون آیین‌نامه رانندگی در ایران

🔹 در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها خبری منتشر شده که می‌گوید در ایران آزمون آیین‌نامه رانندگی حذف شد.

🔹 ادعای حذف «آزمون آیین‌نامه رانندگی» به نقل از تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا، برداشت نادرستی از توضیحات فریدون قنبرزاده، رئیس پلیس راهور آذربایجان شرقی در این باره است.

🔹 در اصلاحات جدید، آزمون آیین‌نامه برای کسانی که متقاضی گواهینامه پایه یک هستند و آنانی که تا کنون هیچ گواهینامه‌ای دریافت نکرده‌اند الزامی است.

🔹 حذف آزمون آیین‌نامه از مراحل دریافت گواهینامه رانندگی فقط برای کسانی امکان‌پذیر است که پیش‌تر در آزمون آیین‌نامه قبول شده و یک بار گواهینامه دریافت کرده‌اند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

30 января 2025 21:30

❌ ادعای شاخ‌دار درباره پرداخت حقوق
به مردانی که با زنان ایسلندی ازدواج کنند
💍🇮🇸💸

🔹 این روزها در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی با عنوان اینکه «ایسلند اعلام کرده به مهاجرانی که با زنان این کشور ازدواج کنند، ماهیانه ۵۰۰۰ دلار حقوق می‌دهد» دست‌به‌دست می‌شود.

🔹 این شایعه بی‌اساس، حدود ۹ سال است که با عناوین مختلف به زبان‌های دیگر منتشر شده است.

🔹 مسئولان ایسلندی هم در واکنش به انتشار این شایعه، آن را تکذیب کرده‌اند و گفته‌اند در ایسلند چنین قانونی وجود ندارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

30 января 2025 17:01

🔹 این روزها و پس از پایان آتش‌سوزی‌های گسترده در لس‌آنجلس، برخی از حساب‌ها در شبکه‌های اجتماعی ادعا کرده‌اند آتش‌نشانی آمریکا از آتش‌نشانی ایران درخواست کمک کرده و این درخواست را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده است. در ادامه نیز گفته می‌شود، آتش‌نشانان ایرانی برای کمک به لس‌آنجلس رفتند.

🔹 همه این ادعاها بی‌اساس و شاخ‌دار است.

🔹 نه درخواست کمکی از سوی سازمان آتش‌نشانی ایالات متحده یا لس‌آنجلس خطاب به ایران منتشر شده و نه آتش‌نشانی از ایران برای کمک به آنجا رفته است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

29 января 2025 19:13

🔹 بلاگرهای طب سنتی در اینستاگرام ادعا می‌کنند که با ترکیب حنا و نوره (واجبی) و چند داروی گیاهی دیگر می‌توان زگیل تناسلی را ظرف چهل روز درمان کرد.

🔹 تا کنون پژوهش معتبری در دنیا منتشر نشده که تایید کند حنا و نوره در درمان زگیل تناسلی موثر باشد.

🔹درمان‌های متعددی برای درمان زگیل تناسلی در دنیا صورت می‌گیرد؛ از درمان دارویی تا درمان با فریز و سوزاندن و حتی جراحی.

🔹استفاده از این داروهای سنتی و گیاهی بدون تایید پزشکان در بسیاری از موارد ممکن است عوارض جدی برای بیماران ایجاد کند.

🔹 زگیل تناسلی یک بیماری مقاربتی است که عامل آن ویروس پاپیلومای انسانی است.

🔹 یکی از مهمترین داروهایی که پزشکان در درمان زگیل تناسلی به کار می‌گیرند از ترکیبات یک گیاه دارویی به Podophyllum peltatum است که در ایران با عنوان «سیب ماهِ مِی» شناخته
می‌شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

13 февраля 2025 18:09

🎙 خارمریم و گلاب، حنا و نوره

🔹قسمت ۲۰۱ فکت‌نامه را با چند ادعای نادرست درباره طب سنتی و گیاهی شروع می‌کنیم؛ از ادعاهای نادرست درباره اثر درمانی گیاه خار مریم بر کبد تا نوشیدن گلاب و مالیدن نوره برای درمان زگیل تناسلی.

🔹پس از آن، توضیح می‌دهیم که چرا ادعای حذف شدن تدریس اسلام در عربستان، ادعای درستی نیست و در ادامه فکت‌چک‌هایی را درباره آتش‌سوزی لس‌‌انجلس و همچنین ایلان ماسک مرور خواهیم کرد.

🔹این قسمت پادکست فکت‌نامه با دو فکت‌چک مربوط به خبرهای ایران به پایان می‌رسد و پیش از خداحافظی هم چند کامنت را مرور می‌کنیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:03:42 ادعای نادرست تاثیر قطعی گیاه خارمریم در درمان هپاتیت
00:06:06 ادعای نادرست درباره درمان بیماری‌ها با نوشیدن گلاب
00:08:33 ادعای نادرست درمان زگیل تناسلی با حنا و نوره (واجبی)
00:10:48 ادعای بی‌اساس درباره دلیل نباریدن برف و باران در ایران
00:14:04 عربستان سعودی، تدریس اسلام را در مدارس متوقف نکرده است
00:18:07 ادعای شاخ‌دار درخواست کمک آتش‌نشانی آمریکا از آتش‌نشانی ایران
00:21:51 نقل‌قول جعلی منتسب به ایلان ماسک درباره سرمایه‌گذاری در ایران
00:22:55 عکس‌های ساختگی از ایلان ماسک در یک ویدئوی اینستاگرامی
00:24:31 ادعای جعلی درباره پروژه ربات‌های ایلان ماسک برای نگهداری جنین
00:26:53 خبر نادرست حذف کلی آزمون آیین‌نامه رانندگی در ایران
00:28:56 ادعای نادرست درباره خرید و معافیت از سربازی در ایران
00:31:08 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

12 февраля 2025 17:22

❌ ادعاهای بی‌اساس درباره انتشار سم از طریق آب آشامیدنی و هوا

🔹ویدئویی که بارها در اینستاگرام دیده شده ادعا می‌کند در آب آشامیدنی و همچنین هوای ایران، مقدار زیادی ماده سمی و خطرناک به نام بیسفنول وجود دارد و می‌گوید می‌خواهند مردم را از این طریق بی‌حال و مسموم کنند.

🔹در حالی که در سال‌های گذشته به طور کلی گزارش‌هایی از برخی از آلودگی‌های محلی در آب‌های ایران در رسانه‌ها منتشر شده است و مراکز پژوهشی در ایران به آب‌های آشامیدنی دسترسی دارند، این ادعا که آب آشامیدنی در ایران مسموم است، از سوی هیچ مرکزی تایید نشده است.

🔹ماده‌ای هم که در ویدئو به عنوان سم از آن یاد می‌شود، Bisphenol A است که از دهه ۵۰ میلادی در ساخت بسیاری از مواد پلاستیکی به کار می‌رود. مراکز معتبر پژوهشی درباره این ماده گزارش‌های زیادی منتشر کرده‌اند و می‌گویند اگر مقدار زیادی از این ماده شیمیایی وارد بدن انسان شود ممکن است باعث بروز عوارضی شود.

🔹توصیه نهادهایی مثل کلینیک مایو این است که اگر نگران ورود این ماده به بدن خود هستید، به جای ظرف‌های پلاستیکی می‌توانید از سایر ظرف‌ها استفاده کنید.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

10 февраля 2025 20:34

❌ ادعای نادرست درباره پیش‌شرط ترامپ برای مذاکره با ایران

🔹روزهای اخیر و در پی بالا گرفتن تنش میان ایران و آمریکا، در رسانه‌های داخلی ایران خبری به نقل از وال استریت ژورنال منتشر شده است که ادعا می‌کند یکی از پیش‌شرط‌‌های ترامپ برای آغاز مذاکرات با ایران، الحاق #جزایر_سه‌گانه به امارات بوده است.

🔹این ادعا نادرست است و چنین خبری در وال‌استریت ژورنال منتشر نشده است. مفاد کامل یادداشت ریاست جمهوری ترامپ برای «فشار حداکثری» بر ایران منتشر شده و چنین پیش‌شرطی در آن وجود ندارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

09 февраля 2025 18:13

❌ ادعای نادرست درباره دفن زباله‌های اتمی در خلیج فارس

🔹در هفته‌های اخیر ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی منتشر شده است که ادعا می‌شود دفن زباله‌های اتمی در خلیج فارس را نشان می‌دهد. این ادعا نادرست است. مکانی که در این ویدیو نشان داده می‌شود ایران و خلیج فارس نیست. این تصاویر مربوط به جزیره رونیت Runit در جزایر مارشال، واقع در اقیانوس آرام است.

🔹این جزیره مخزن زباله‌های رادیواکتیو است که ایالات متحده پس از انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌های هسته‌ای بین سال‌های ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۸ بر جای گذاشته است. پیش از این سازمان انرژی اتمی اعلام کرده بود که قرار نیست پسماند هسته‌ای دیگر کشورها در ایران دفن شود. از سوی دیگر به گفته کارشناسان تقریبا محال است که پسماندهای کشورهای دیگر بتواند مخفیانه به ایران یا هر کشور دیگر منتقل شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

08 февраля 2025 17:34

❌ ادعاهای بی‌اساس درباره کشف گوشت انسان در رستوران‌های تهران

🔹شایعه‌ای که هفته‌هاست در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود ادعا می‌کند پلیس در یک قصابی در تهران، گوشت انسان پیدا کرده است. این شایعه در روزهای گذشته در یک ویدئوی پربازدید اینستاگرامی هم بازنشر شده است. این ادعا شاخ‌دار است و پلیس یا هیچ خبرگزاری معتبری، پیدا شدن گوشت انسان را در تهران اعلام نکرده است. رئیس پلیس آگاهی تهران نیز این خبرها را تکذیب کرده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

07 февраля 2025 15:46

🎙 خارمریم و گلاب، حنا و نوره

🔹قسمت ۲۰۱ فکت‌نامه را با چند ادعای نادرست درباره طب سنتی و گیاهی شروع می‌کنیم؛ از ادعاهای نادرست درباره اثر درمانی گیاه خار مریم بر کبد تا نوشیدن گلاب و مالیدن نوره برای درمان زگیل تناسلی.

🔹پس از آن، توضیح می‌دهیم که چرا ادعای حذف شدن تدریس اسلام در عربستان، ادعای درستی نیست و در ادامه فکت‌چک‌هایی را درباره آتش‌سوزی لس‌‌انجلس و همچنین ایلان ماسک مرور خواهیم کرد.

🔹این قسمت پادکست فکت‌نامه با دو فکت‌چک مربوط به خبرهای ایران به پایان می‌رسد و پیش از خداحافظی هم چند کامنت را مرور می‌کنیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 февраля 2025 20:08

❓در مورد وضعیت کودک‌همسری در ایالات متحده چه می‌دانیم

🔹 کاربری در شبکه‌های اجتماعی در پستی به توضیح وضعیت کودک همسری در ایالات متحده پرداخته و می‌گوید «کودک همسری در آمریکا جزیی از قانون است» او همچنین مدعی است در حال حاضر از بین ۴۰ ایالات در آمریکا ۳۷ ایالات کودک همسری را یک قانون می‌دانند.

🔹در ایالات متحده کودک‌همسری وجود دارد. بر اساس آماری که در سال ۲۰۲۱ منتشر کرد، تقریباً ۳۰۰,۰۰۰ کودک بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ در آمریکا ازدواج کرده‌اند. با وجود این گزاره «کودک همسری در آمریکا جزیی از قانون است» درست نیست. توضیح صحیح این وضعیت این است که در این کشور ازدواج کودکان در سطح فدرال غیرقانونی نیست و جرم‌انگاری نشده‌است و قانون فدرال درباره آن سکوت کرده است، اما قوانین مربوط به ازدواج کودکان در ایالت‌های مختلف متفاوت است.

🔹در حال حاضر، ازدواج کودکان در ۳۷ ایالت آمریکا همچنان مجاز است، اما برخلاف توضیح این کاربر ایالات متحده نه ۴۰ ایالت که ۵۰ ایالت دارد و ازدواج کودکان زیر ۱۸ سال در ۱۳ ایالت بدون استثنا ممنوع است. ۱۰ ایالت حداقل سن ازدواج را ۱۷ سال تعیین کرده‌اند؛ ۲۳ ایالت حداقل سن را ۱۶ سال مشخص کرده‌اند؛ دو ایالت حداقل سن ازدواج را ۱۵ سال گذاشتند؛ و پنج ایالت هیچ حداقل سنی برای ازدواج مشخص نکرده‌اند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 февраля 2025 03:22

❌ زنی که با پوشیه کنار #جولانی ایستاده، همسر او نیست و یک شاعر سوری است

🔹برخی از حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی با انتشار عکسی از احمد الشرع (ابومحمد جولانی) در کنار زنی که پوشیه دارد، این زن را همسر او معرفی کرده است.

🔹بررسی گزارش‌ها نشان می‌دهد این زن یک شاعر سوری به نام آلا مصطفی علی است و عکس هم در دیدار چندی پیش #احمد_الشرع با جمعی از نویسندگان و شاعران گرفته شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

05 февраля 2025 21:33

❌ ادعای نادرست درباره ویدئویی مربوط به آیین‌های هندو

🔹برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی با انتشار ویدئویی مربوط به یک مجسمه هندو، آن را نشانه‌ای بر این می‌دانند که برخی از هندوها دیگر نمی‌خواهند بت‌پرست باشند.

🔹ویدئو، مجسمه‌ای هندو را نشان می‌دهد که از روی یک وسیله نقلیه که روی پل در حال حرکت است، به داخل رودخانه انداخته می‌شود.

🔹بررسی‌ها نشان می‌دهد ویدئو مربوط به یک جشنواره مشهور هندو به نام «گانش چاتورتی» است. بر اساس آیین‌های این جشنواره، در پایان راهپیمایی، مجسمه‌ها به آب رودخانه یا دریا سپرده می‌شوند. این ویدئو نیز مربوط به همین آیین است؛ هر چند برخلاف این ویدئو، تصاویر دیگر نشان می‌دهد که این آیین به آب‌سپاری مجسمه‌ها با احترام بیشتری انجام می‌شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

04 февраля 2025 22:19

❌ادعای نادرست درباره خرید و معافیت از سربازی در ایران

🔹در شبکه‌های اجتماعی خبری منتشر شده است که مدعی است «خرید سربازی در ایران رایگان شد»
🔹 در ویدیویی که به همراه این خبر منتشر شده توضیح داده می‌شود که اگر فردی ۳۰ ساله و دارای دو فرزند باشد از انجام خدمت سربازی کاملا معاف می‌شود.
🔹این ادعا که «خرید سربازی در ایران رایگان شد» که می‌تواند معادل اختیاری شدن سربازی در ایران باشد، بی‌اساس و شاخ‌دار است.
🔹 اما در مورد قسمت دیگر که گفته اگر فردی ۳۰ ساله و دارای دو فرزند باشد از انجام خدمت سربازی کاملا معاف می‌شود، این ادعا نیز نادرست است.
🔹این معافیت که در سال ۱۴۰۳ مصوب شد شامل مردان بالای ۳۵ سال و دارای دستکم دو فرزند می‌شود و نه بالای ۳۰ سال.
🔹از سوی دیگر این مردان نباید جزو مشمولان غایب باشند. مشمول غایب سربازی به کسی گفته می‌شود که به سن مشمولیت (۱۸ سال تمام) رسیده اما در مهلت قانونی وضعیت خدمت سربازی خود را مشخص نکرده.


👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

01 февраля 2025 12:04

🎙 دویست

🔹در قسمت ۲۰۰ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا سراغ سه ادعای اخیر محمدجواد ظریف - وزیر پیشین امور خارجه و معاون راهبردی مسعود پزشکیان در دولت چهاردهم - رفتیم؛ دو ادعا درباره وضعیت حجاب در ایران و یکی هم درباره جنگ ایران و عراق.

🔹در ادامه به مقایسه ارزش فروش نفت ایران و صادرات اسباب‌بازی برخی کشورها پرداختیم که محمدرضا عارف - معاون اول رئیس‌جمهور - به آن اشاره کرده بود.

🔹ادعای نادرست ایجاد موج جهانی برای اهدای نوبل صلح به ایران و ادعای شاخ‌دار پیدا شدن جنازه خلبانان ایرانی در خلیج فارس، دو سوژه دیگر این قسمت هستند.

🔹مساله کمبود پزشک در برخی مناطق کانادا، سوژه گزارش برخی رسانه‌ها و همچین شبکه‌های اجتماعی فارسی شده بود که درباره آن صحبت کرده‌ایم.

🔹پس از مرور فکت‌چک‌ها، بخش ویژه قسمت ۲۰۰ را اجرا کرده‌ایم؛ بخشی که با نظرات و خاطره‌های مخاطبان عزیز فکت‌نامه شکل گرفت و لحظه‌های خاصی را هم برای خود ما یادآوری کرد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:00:45 مقدمه
00:02:49 ادعای گمراه‌کننده ظریف درباره وضعیت برخورد دولت ایران با حجاب
00:11:06 ادعای شاخ‌دار ظریف درباره انتخابی بودن حجاب برای زنان کابینه
00:15:06 بررسی ادعاهای ظریف درباره پدافند و تسلیحات ایران در جنگ با عراق
00:23:40 درآمد نفتی ایران در مقایسه با صادرات اسباب‌بازی چین
00:26:06 ادعای نادرست ایجاد موج جهانی برای اهدای نوبل صلح به ایران
00:29:34 این ویدئو ارتباطی با جنازه خلبانان ایرانی در خلیج فارس ندارد
00:31:06 بازتاب کمبود پزشک خانواده انتاریو در شبکه‌های اجتماعی فارسی
00:33:15 بخش ویژه قسمت ۲۰۰ پادکست فکت‌نامه
01:09:03 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

31 января 2025 05:31

🎙 دویست

🔹در قسمت ۲۰۰ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا سراغ سه ادعای اخیر محمدجواد ظریف - وزیر پیشین امور خارجه و معاون راهبردی مسعود پزشکیان در دولت چهاردهم - رفتیم؛ دو ادعا درباره وضعیت حجاب در ایران و یکی هم درباره جنگ ایران و عراق.

🔹در ادامه به مقایسه ارزش فروش نفت ایران و صادرات اسباب‌بازی برخی کشورها پرداختیم که محمدرضا عارف - معاون اول رئیس‌جمهور - به آن اشاره کرده بود.

🔹ادعای نادرست ایجاد موج جهانی برای اهدای نوبل صلح به ایران و ادعای شاخ‌دار پیدا شدن جنازه خلبانان ایرانی در خلیج فارس، دو سوژه دیگر این قسمت هستند.

🔹مساله کمبود پزشک در برخی مناطق کانادا، سوژه گزارش برخی رسانه‌ها و همچین شبکه‌های اجتماعی فارسی شده بود که درباره آن صحبت کرده‌ایم.

🔹پس از مرور فکت‌چک‌ها، بخش ویژه قسمت ۲۰۰ را اجرا کرده‌ایم؛ بخشی که با نظرات و خاطره‌های مخاطبان عزیز فکت‌نامه شکل گرفت و لحظه‌های خاصی را هم برای خود ما یادآوری کرد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

30 января 2025 19:05

❌ نقل‌قول جعلی منتسب به ایلان ماسک درباره سرمایه‌گذاری در ایران

🔹 این روزها برخی از حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کنند ایلان ماسک گفته که ایران بهترین کشور برای سرمایه‌گذاری است. آنها همچنین از قول ماسک نقل می‌کنند که او گفته به
ایران سفر می‌کند.

🔹 این ادعاها شاخ‌دار و بدون منبع است و بررسی گزارش‌ها و خبرهای نشان نمی‌دهد ایلان ماسک چنین جمله‌هایی
گفته باشد.

🔹 خبر مهمی که درباره ایران و ایلان ماسک منتشر شده مربوط به گزارش رسانه‌های آمریکایی از دیدار او با عباس ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل است؛ خبری که وزارت امور خارجه ایران آن را تکذیب کرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

29 января 2025 20:56

🔹 در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان ادعا شده محمد بن سلمان دستور حذف دروس اسلامی از مدارس عربستان را داده.

🔹 خبر اجرای اصلاحات در نظام آموزشی عربستان موضوع جدیدی نیست و از سال ۲۰۱۸ و با اتکا بر سند چشم انداز ۲۰۳۰ یونسکو آغاز شده است.

🔹 یکی از اهداف این اصلاحات به گفته مجریان آن حذف برداشت‌های تندروانه از اسلام، که حکومت سعودی آن را به تاثیر تفکر اخوان المسلمین نسبت می‌دهد، و جایگزینی آن با برداشتی میانه‌روتر از اسلام است.

🔹 هدف و اقدام دیگر هم افزودن محتوای مدرن مانند علم، فلسفه، موسیقی و زبان چینی است.

🔹 بنابراین این ادعا که دروس اسلامی از مدارس عربستان حذف شده، ادعایی گمراه‌کننده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

29 января 2025 06:32

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت هفدهم - «جهاد تبیین»

🔹علی خامنه‌ای سه سال پیش در یک سخنرانی عمومی اعلام کرد موافق نیست بودجه‌ای برای «جهاد تبیین» در نظر گرفته شود. بعد از طرح این موضوع، ردیف بودجه ۱۰۰ میلیارد تومانی که در مجلس برای این پروژه تصویب شده بود، از بودجه حذف شد.

🔹آیا این بدان معنی است که «جهاد تبیین»، مجانی و رایگان است؟ دستگاه‌های تبلیغاتی و مذهبی، هزینه‌های این پروژه را از کجا تامین می‌کنند؟

🔹در هفدهمین قسمت هزارداستان بودجه سراغ پاسخ این سوال رفته‌ایم.

🔹عبارت «جهاد تبیین» از سال ۱۴۰۰ به طور جدی وارد ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی شد و به سرعت در دستور کار ویژه‌‌ نهادهای تبلیغاتی حکومت قرار گرفت.

🔹منظور از «جهاد تبیین» مقابله با آن چیزی است که رهبر جمهوری اسلامی «جنگ نرم» و «تحریف دشمن» می‌خواند.

🔹این قسمت پادکست یک هفته قبل در رادیوفردا و کانال هزارداستان بودجه در کست‌باکس منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه نیز در دسترس است.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

👈در کست‌باکس فکت‌نامه بشنوید

🌐 @Factnameh