4691
Тошкент вилояти таълим ва фан тизимидаги касаба уюшма аъзолари учун ҳуқуқий, услубий тавсия ва маслаҳатлар.
ДИПЛОМДА МУТАХАССИСЛИК БИР НЕЧТА БЎЛСА ЁКИ ИХТИСОСЛИК БЎЛСА, ПЕДАГОГ АТТЕСТАЦИЯДАН ҚАЙСИ ЙЎНАЛИШ БЎЙИЧА ЎТАДИ?
Жавоб:
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 17.09.2021 йилдаги 572-сон қарори билан тасдиқланган Мактабгача, умумий ўрта, ўрта махсус, профессионал ва мактабдан ташқари таълим ташкилотлари педагог кадрларини аттестациядан ўтказиш тартиби тўғрисидаги низомга асосан педагог кадрлар олий маълумот олганлиги ёки қайта тайёрлаш курсларидан ўтганлиги ҳақидаги дипломда кўрсатилган тайёрлов, таълим йўналиши, мутахассислик ёки ихтисослигига мос келадиган ўқув фанлар бўйича аттестациядан ўтади.
Педагог кадрларнинг дипломида биттадан ортиқ тайёрлов ёки таълим йўналиши, мутахассислик ёки ихтисослик кўрсатилган бўлса, улар дарс бераётган ҳар бир ўқув фани бўйича алоҳида аттестациядан ўтади, профессионал таълим ташкилотларининг умумкасбий ва махсус фан ўқитувчилари бундан мустасно.
Профессионал таълим ташкилотларида:
• икки ёки ундан ортиқ умумкасбий ва махсус фанлардан дарс бераётган педагог кадрлар ўқув юкламаси кўп бўлган битта ўқув фани бўйича;
• бир нечта фандан ўқув юкламаси тенг миқдорда бўлган ҳолларда педагог кадр томонидан танланган ўқув фани бўйича аттестациядан ўтказилади.
Бунда профессионал таълим ташкилотлари умумкасбий ва махсус фан ўқитувчиларига аттестация натижалари бўйича берилган лавозими улар дарс бераётган фан соҳаси бўйича бошқа ўқув фанларига ҳам тегишли бўлади.
Саволингизни: @yuristgamurojaat гa қолдиринг
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
ДАРС СОАТИНИНГ СИНФ РАҲБАРЛИККА АЛОҚАСИ БОРМИ?
Фуқародан келган мурожаат:
Мактабда мутахассислигим бўйича 30 соат дарс ва синф раҳбарлик қилишим мумкинми? Ёки 30 соат дарси бор ўқитувчига синф раҳбарлик берилмайдими?
Жавоб:
“Умумтаълим муассасаларида синфларни комплектлаш ҳамда тарификация рўйхатларини шакллантириш тартиби тўғрисида”ги низомнинг 15-бандидаги кўрсаткичлар кетма-кетлиги асосида устунликка эга бўлган ўқитувчиларга дарс соатларининг максимал миқдорлари белгиланиши мумкин.
Мактабгача ва мактаб таълими вазирининг 2023-йил 27-июндаги 190-сонли буйруғи билан тасдиқланган "Умумий ўрта таълим муассасаси синф раҳбарининг йўриқномаси"га кўра синф раҳбари қуйидаги мезонларга асосан танлаб олинади:
камида 3 йиллик педагогик иш стажига эга бўлган;
мактабда асосий ишчи сифатида фаолият олиб бораётган;
бошқарувчанлик қобилиятига эга бўлган;
ўқувчилар билан ишлаш жараёнида масъулият билан ёндаша оладиган;
бошланғич синфларда синф раҳбарлиги бошланғич синфга бириктирилган ўқитувчиларга юклатилади.
Бунда умумтаълим муассасаларида меҳнатни соатбай (шу жумладан ўриндошлик) асосда фаолият олиб борувчи ўқитувчиларнинг синфга раҳбарлик қилишига йўл қўйилмайди.
Кўриб турганимиздек, синф раҳбарларини танлаб олиш мезонларида ўқитувчининг дарс соатлари миқдори кўрсатилмаган.
Яъни, синф раҳбарлик қилиш учун педагог ходимнинг қанча дарс соати олганлиги мутлақо аҳамиятсиз. 30 соат дарси бор ўқитувчи ҳам синф раҳбарлик қилиши мумкин.
Саволингизни: @yuristgamurojaat гa қолдиринг
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
ДАРС СОАТИНИНГ СИНФ РАҲБАРЛИККА АЛОҚАСИ БОРМИ?
Фуқародан келган мурожаат:
Мактабда мутахассислигим бўйича 30 соат дарс ва синф раҳбарлик қилишим мумкинми? Ёки 30 соат дарси бор ўқитувчига синф раҳбарлик берилмайдими?
Жавоб:
“Умумтаълим муассасаларида синфларни комплектлаш ҳамда тарификация рўйхатларини шакллантириш тартиби тўғрисида”ги низомнинг 15-бандидаги кўрсаткичлар кетма-кетлиги асосида устунликка эга бўлган ўқитувчиларга дарс соатларининг максимал миқдорлари белгиланиши мумкин.
Мактабгача ва мактаб таълими вазирининг 2023-йил 27-июндаги 190-сонли буйруғи билан тасдиқланган "Умумий ўрта таълим муассасаси синф раҳбарининг йўриқномаси"га кўра синф раҳбари қуйидаги мезонларга асосан танлаб олинади:
камида 3 йиллик педагогик иш стажига эга бўлган;
мактабда асосий ишчи сифатида фаолият олиб бораётган;
бошқарувчанлик қобилиятига эга бўлган;
ўқувчилар билан ишлаш жараёнида масъулият билан ёндаша оладиган;
бошланғич синфларда синф раҳбарлиги бошланғич синфга бириктирилган ўқитувчиларга юклатилади.
Бунда умумтаълим муассасаларида меҳнатни соатбай (шу жумладан ўриндошлик) асосда фаолият олиб борувчи ўқитувчиларнинг синфга раҳбарлик қилишига йўл қўйилмайди.
Кўриб турганимиздек, синф раҳбарларини танлаб олиш мезонларида ўқитувчининг дарс соатлари миқдори кўрсатилмаган.
Яъни, синф раҳбарлик қилиш учун педагог ходимнинг қанча дарс соати олганлиги мутлақо аҳамиятсиз. 30 соат дарси бор ўқитувчи ҳам синф раҳбарлик қилиши мумкин.
Саволингизни: @yuristgamurojaat гa қолдиринг
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Иш ҳақи вақтида берилмаса, қандай чора кўриш мумкин?
@Yurist_Xizmati 4847-савол:
Assalomu alaykum!Hurmatli yurist. Men oliy ma'lumotli, birinchi toifali boshlangʻich ta'lim oʻqituv chisiman. Menga uy ta'limidan dars berilgan edi. Mana ikki oydirki ishlagan maoshimni olmayapman. Oktyabr oyida oʻrindoshlik asosida ham dars oʻtdim. Oylik maoshim chiqmadi. Sababini soʻrasam,baza qabul qilmayapti,siz yangi yildan maoshingizni olasiz deyishmoqda. Siz hech qayerga murojat qilmasdan turing deyishmoqda. Mening savolimga huquqiy javob bersangiz.
• халқ таълими муассасаларининг педагог ходимлари ва раҳбар ходимларининг ҳар бир лавозими ва малака тоифаси учун белгиланган базавий тариф ставкалари;
• ходимларга қонунчиликда белгиланган устамалар ва қўшимча тўловлар асосида шакллантирилади.
Ўқувчининг дарсдан ташқари вақтидаги хатти-ҳаракати учун синф раҳбарга чора кўрилиши тўғрими?
@Yurist_Xizmati 4845-савол:
10 синф укувчиси мактабдан, дарсдан ташкари вактда Уз.Р.ЖК нинг 169 моддасида курсатилган жиноятни содир этган, орадан 7 ой вакт утиб шу укувчини синф рахбарига хайфсан беришмокчи, бу канчалик тугри? холат дарсдан ташкари вактда содир этилган
ЮРИСТ ЖАВОБИ:
Амалиётда ўқувчи у хоҳ дарс вақтида бўлсин, хоҳ дарсдан ташқари, ёки ўқувчи мактаб ҳудудида ёки ота-онасининг қарамоғида бўлган вақтда бирор бир ҳуқуқбузарлик қилса, синф раҳбари дарров синф раҳбарликдан олинган ва ҳаттоки ишдан бўшатилган ҳолатлар кам кузатилган.
Аслида бу мутлақо нотўғри амалиёт.
Ўқувчиларнинг дарсдан ташқари пайтидаги хатти-ҳаракати учун синф раҳбари жавобгар булмайди.
Агар ўқитувчи содир этган ҳуқуқбузарликка ўқитувчи ёки синф раҳбар ундаган (мажбур қилган) ёки унга ҳайрихоҳлик қилган ҳолатдан ташқари ўқувчининг ҳаракатлари учун жавоб бериши нотўғри.
1️⃣ Биринчидан, Таълим тўғрисидаги қонун 51-моддасида вояга етмаган таълим олувчиларнинг ота-онаси ва бошқа қонуний вакилларининг бир қатор мажбуриятлари қайд этилган бўлиб, унга кўра юқоридаги шахслар:
👉 ўз болаларини инсонпарварлик, ватанпарварлик, меҳнатсеварлик, маънавий, миллий ва умуминсоний қадриятларни ҳурмат қилиш руҳида тарбиялаши;
👉 ўз болаларининг интеллектуал, маънавий ва жисмоний ривожланиши учун шарт-шароитлар яратиши;
👉 таълим-тарбия жараёни иштирокчиларининг шаъни ва қадр-қимматини ҳурмат қилиши шарт.
Дарси йўқ ўқитувчи, шанба куни мактабга бориши керакми?
@Yurist_Xizmati 4844-савол:
Asalomalekum yaxshmisiz. Savol: Man maktabda 28 soat darsim va sinf rahbarligim bor haftada 1 kun Shanba kuni darsim yo'q. Mani 1,5 yosh farzandim bor shanba kuni bohchasi yo'qligi sababli uyda õzim qarab o'tiraman shanba maktabga borolmiman. Lekin metod birlashma rahbarimiz zauchimiz darsin yo'q bo'lsa ham maktabga kelasan diyishvoti. Harkuni maktabga kelishim shartmi 3 yoshga to'lmagan bolam bo'lsa ham? Iltimos qonunan yordam berin.
ЮРИСТ ЖАВОБИ:
Ўзи шундоқ ҳам педагог ходимларнинг ҳафталик иш юкламаси 36 соат этиб белгиланган.
Сизларга шанба куни ҳам расман иш куни ҳисобланади. Гарча бошланғич синфларда дарслар 5 кунлик режимда қўйилган бўлса-да, бу бошланғич синф ўқитувчиларининг меҳнат фаолиятига таъсир кўрсатмайди.
Меҳнат кодексининг 184-моддасига мувофиқ иши юқори даражадаги руҳий, ақлий ва асабий зўриқиш билан боғлиқ бўлган, яъни алоҳида хусусиятга эга бўлган тиббиёт ходимлари, педагоглар ва бошқа тоифадаги ходимлар учун иш вақтининг давомийлиги ҳафтасига кўпи билан ўттиз олти соат қилиб белгиланади.
Шунга кўра барча педагог ходимлар учун ҳафталик иш соати 36 соатдан ошмайди, бунда қонун чиқарувчи 1 ставка учун мазкур меёрни белгилайди.
Бунда Умумий ўрта таълим муассасаларининг педагогик мутахассисликлари бўйича намунавий йиллик иш режасини шакллантириш тартиби тўғрисидаги Йўриқномага (рўйхат рақами 3058) 4-бандига асосан умумий ўрта таълим муассасаси педагог ходимининг йиллик иш юкламаси қуйидагича ҳисоблаб чиқилади:
➖ 1-4-синфлар учун белгиланган бир ставка миқдоридаги иш юкламаси ҳафталик ҳажмини 1 коэффициентга кўпайтириш орқали, яъни:
18х1=18+18=36х4,3(ҳафта)=154,8х43 (ҳафта)=1548 соат;
20х0,8=16+20=36х4,3(ҳафта)=154,8х43 (ҳафта)=1548 соат.
Nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun soliq imtiyozlari
➖Urush nogironlari, I va II guruh nogironlari yer solig‘ini to‘lashdan to‘liq ozod qilingan.
➖ Urush nogironlari mulk solig‘idan to‘liq ozod qilingan.
➖ I va II guruh nogironlari 60 kv.m doirasida mol-mulk solig‘idan ozod qilingan.
➖ Bolaligidan nogironligi bo‘lgan hamda I va II guruh nogironi bo‘lgan shaxslarning MHTEKMning 3 baravarigacha (3 465 000) bo‘lgan daromadi JShODSdan ozod etilgan.
Ya’ni nogironligi bo‘lgan shaxs 3 mln 465 ming so‘mgacha ish haqi olsa, bu daromadidan soliq to‘lamaydi. Agar maoshi 4 mln so‘m bo‘lsa, daromadining 3 mln 465 ming so‘mi uchun soliq hisoblanmaydi. Qolgan summa uchun (4 mln - 3 mln 465 ming = 535 ming) 12 % stavkada (64 ming 200 so‘m) soliq to‘laydi.
#Кадровик
ДЕКРЕТГА 9-ОЙДАН ЧИҚСАМ БЎЛАДИМИ?
Фуқародан келган мурожаат:
Ҳомиладорман, январь ойида бола 7 ойлик бўлади, декретга чиқишим керак. Лекин мен 9-ойгача ишламоқчиман. Иш берувчим рухсат бермаяпти. Бу тўғрими?
Жавоб:
Меҳнат кодексининг 404-моддасига асосан аёлга туғруққача етмиш календарь кун ҳамда туғруқдан кейин эллик олти календарь кун (умумий 126 кун) ҳомиладорлик ва туғиш таътили берилиб, қонунчиликда белгиланган, лекин ўртача ойлик иш ҳақининг етмиш беш фоизидан кам бўлмаган миқдорда нафақа тўланади.
Нафақани тайинлаш ва тўлаш учун асос меҳнатга лаёқатсизлик варақаси бўлади.
Ҳомиладорлик ва туғиш таътили ҳам ҳомиладорлик ва туғиш бўйича меҳнатга лаёқатсизлик варақаси асосида расмийлаштирилади. У даволаш-профилактика муассасаси томонидан ҳомиладорликнинг ўттизинчи ҳафтасидан бошлаб 126 календарь кунга берилади.
Қонунчиликда бошқа ҳужжатлар, хусусан, ходиманинг ҳомиладорлик ва туғиш таътилига чиқиш тўғрисидаги аризаси (бола парваришлаш таътилида бўлгани каби) тақдим этилиши назарда тутилмаган.
Яъни, ҳомиладорлик ва туғиш таътили (декрет таътили) ходим томонидан асл ҳолида фойдаланиши шарт бўлган таътил ҳисобланади.
📌 Юқоридагиларга таянган ҳолда айтиш мумкинки, ҳомиладор ходим ҳомиладорлигининг 30-ҳафтасида (яъни, 7 ойлигидан) таътилга чиқиши ва бу таътилдан асл ҳолида тўлиқ фойдаланиши шарт. Чунки бу таътил ходимнинг хоҳишига кўра берилмайди. Иш берувчингизнинг ҳаракатлари тўғри.
Саволингизни: @yuristgamurojaat гa қолдиринг
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Она-тили ва адабиёт ўқитувчиси тарбия фанидан дарс бериши мумкинми?
@Yurist_Xizmati 4843-савол:
Она тили ва адабиет фани укитувчисиман 2 тоифа. Тарбия фанидан дарс берсам буладими бир хафталик сертификат утадими?
ЮРИСТ ЖАВОБИ:
Ўзбекıстон Республıкасı Мактабгача ва мактаб таълıмı вазıрıнıнг 2024 йил 27 майдаги 168-сон буйруғига кўра “Тарих”, “Миллий истиқлол ғояси ва ҳуқуқ” мутахассислигига эга ўқитувчилар 5-11-синфларда “Тарбия” фани бўйича дарс ўтишларига рухсат берилган.
Бунда 5-11-синфларда “Тарбия” фанидан дарс берадиган “Тарих”, “Миллий истиқлол ғояси ва ҳуқуқ” мутахассислигига эга ўқитувчиларга “Тарбия” фанидан малака тоифаси бўлмаган ҳолларда амалдаги малака тоифасига мос равишда ҳақ тўланади.
Шунга кўра сизда тарбия фанидан дарс бериш ҳуқуқи мавжуд эмас.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
⚡️Янги йил байрамида кетма-кет 5 кун дам олинади
Бу йилги Янги йил байрамида беш кунлик иш ҳафтасида ишлайдиган ходимлар кетма-кет 5 кун, олти кунликлар 4 кун дам олишади.
Янги йил арафасида дам олиш кунлари қуйидагича:
🔘28 декабрь, шанба — ҳафтасига 6 кун ишлайдиганлар учун иш куни, 5 кунликлар учун одатий дам олиш куни;
🔘29 декабрь, якшанба — барча учун одатий дам олиш куни;
🔘30 декабрь, душанба — 6 кунликлар учун қўшимча дам олиш куни, 5 кунликлар учун 14 декабрь – шанба кунидан кўчирилган дам олиш куни.
🔘31 декабрь, сешанба — Президент фармони асосида барча ходимлар учун қўшимча дам олиш куни;
🔘1 январь, чоршанба — Янги йил байрами, дам олиш куни;
⚡️Декабрь ойида Ўзбекистонликлар 11 кун дам олади
Ўзбекистонликлар Конституция куни муносабати билан 7–9 декабрь кунлари дам олади.
Шунингдек, 30-31 декабрь ҳам дам олиш куни деб эълон қилинган.
Ҳафтада 5 кун ишловчилар 30 декабрь (душанба) ҳисобидан 14 декабрь (шанба) куни ишга чиқади.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Ham ishlab, ham o'qiyotgan xodimlarga qanday imtiyozlar bor?
Xabaringiz bor, 30-noyabr kuni @xalqtaliminfo kanalida "Ishni ta’lim bilan birga olib boruvchi pedagog xodimlar uchun kafolat va kompensatsiyalar" mavzusida ovozli chat o'tkazildi.
👤Ovozli chat mehmoni: Muhammadamin Karimjonov — @mehnathuquqi bo'yicha mutaxassis.
👤Spiker: Ulug'bek Po'latov — xalqtaliminfo.uz tahririyati direktori.
❕Mehnat huquqiga oid boshqa ma'lumotlarni @mehnathuquqi telegram kanalida ham kuzatib borishingiz mumkin.
❗️Нодавлат мактабгача ва мактаб ташкилотлари барча турдаги солиқ ва йиғимлардан озод қилинади
#savolimbor Ассалом алейкум хурматли устозлар! Саволим бор эди. Ходим 2022-2023 йиллар учун мехнат таътилига чикмаган бўлса, 2024 йилга кучирса бўладими? У мехнат таътили куймайдими?
mehnathuquqi javobi 📤:
👉❗️ MK 230-moddasiga ko’ra, har yilgi mehnat ta’tili har yili, ushbu ta’til berilayotgan ish yili tugaguniga qadar berilishi kerak.
Masalan, xodim 22.12.2022 dan ish boshlagan. Uning ish yili 22.12.2022 dan 21.12.2023 gacha boʼladi. Bizning misolda har yilgi mehnat taʼtili taʼtil berilayotgan ish yili tugaguniga qadar yaʼni 21.12.2023 gacha ( shu kuni ham) berilishi kerak. ❗️ Koʼpchilik mana shu oʼrinda kalendar yilga chalgʼib ketib, xodimni 31-dekabrgacha taʼtilga chiqarsam boʼladi deb, xato oʼylashadi. Yaʼni xodimni kalendar yil tugagunga qadar emas, xodimning ish yili tugaguniga qadar taʼtilga chiqarish shart ekan.
❗️Sizning holatda esa xodim ish yili tugagunga qadar ta’tilga chiqmagan. Demak, bu yerda MK 230-moddasi qoidalari buzilmoqda. Bu esa MJTK 49-moddasiga ko’ra, mansabdor shaxs tomonidan mehnat va mehnatni muhofaza qilish toʼgʼrisidagi qonunchilikni buzish, bazaviy hisoblash miqdorining 5 baravaridan 10 baravarigacha (3 mln 400 ming so’mgacha) miqdorda jarima solishga sabab boʼladi. Xuddi shunday huquqbuzarlik maʼmuriy jazo chorasi qoʼllanilganidan keyin bir yil davomida takroran sodir etilgan boʼlsa, bundan bila turib gʼayriqonuniy ishdan boʼshatish mustasno, bazaviy hisoblash miqdorining 10 baravaridan 15 baravarigacha (5 mln 100 ming so’mgacha) miqdorda jarima solishga sabab boʼladi.
⚠️ Xodim taʼtilga chiqmaslikka rozi ekanligi haqida tilxat yoki ariza yozib bergani ham ahamiyatga ega emas. Bu jarimadan qutilib qolishga sabab bo'lmaydi....
Ta’tillar kuyadimi? Xodimning foydalanilmagan har yilgi asosiy va qo‘shimcha mehnat ta’tillari “kuymaydi va yonmaydi” (Diqqat❗️ Faqatgina MK 401-moddasidagi 4 kalendar kun ta’tildan faqat tegishli ish yili davomida foydalanilishi kerak).
MK 234-moddasiga ko’ra, mehnat shartnomasi bekor qilinganda xodimga barcha foydalanilmagan har yilgi asosiy va qo‘shimcha mehnat ta’tillari uchun pulli kompensatsiya to‘lanadi.
Shartnoma bekor qilinmasdan turib ham, ish davrida to’liq pulli kompensatsiya olsa bo’ladimi?
❌ Shartnoma bekor qilinmasdan turib, barcha foydalanilmagan har yilgi asosiy va qo‘shimcha mehnat ta’tillari uchun to’liq pulli kompensatsiya to’lab bo’lmaydi. MK 234-moddasiga ko’ra, xodimlarga ish davrida ularning xohishiga ko‘ra har yilgi mehnat ta’tili uchun ta’tilning ushbu Kodeksning 217-moddasida belgilangan eng kam davomiyligidan ya’ni 21 kundan tashqari pulli kompensatsiya to‘lanishi mumkin.
Masalan, xodimning 2022-2023-yil uchun 36 kalendar kun foydalanilmagan ta’tili bor. Shartnoma bekor qilinmasdan turib, to’liq 36 kunga pulli kompensatsiya olib bo’lmaydi. ❗️ Ish beruvchi bilan kelishib 15 kunigagina pulli kompensatsiya olish mumkin (36-21=15). Diqqat❗️ MK 234-moddasi 3-qismiga ko’ra, 18 yoshga to‘lmagan xodimlarga, I yoki II guruh nogironligi bo‘lgan xodimlarga beriladigan ijtimoiy ta’tillarning barcha turlaridan, har yilgi uzaytirilgan asosiy mehnat ta’tillaridan, shuningdek ushbu Kodeksning 481 va 483-moddalarida nazarda tutilgan qo‘shimcha ta’tillardan asli holida foydalaniladi hamda mehnat davrida ularni pulli kompensatsiya bilan almashtirishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Avvalgi yillarda qolib ketgan ta’tillarni foydalansa bo’ladimi?
✅ Ha, ish beruvchi bilan kelishib avvalgi yillarda qolib ketgan foydalanilmagan ta’tillarni olsa bo’ladi.
Avvalgi yillarda qolib ketgan ta’tillarni olsa 56 kundan oshib ketsachi?
✅ Oshib ketaversin, qonun buzilmaydi. Chunki, MK 222-moddasi 2-qismiga ko'ra, barcha hollarda qonunchilik bilan belgilangan ta’tillarni jamlashda ularning davomiyligi bir ish yili uchun 56 kalendar kundan oshib ketishi mumkin emas. E'tibor berdingizmi, bir ish yili uchun 56 dan oshmasligi lozim.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
7 йиллик иш стажи билан 55 ёшда пенсияга чиқиш мумкинми?
@Yurist_Xizmati 4838-савол:
Ассалому алейкум пенсия ешига 2 йил колди аммо иш стажим олдинги йилларга калхоздан 7 йил бор шунда 55 ешда чика оламанми?
ЮРИСТ ЖАВОБИ:
Пенсияга чиқишда иш стажидан ташқари ёшга оид меёр ҳам белгиланади.
Умумий қоида бўйича, ёшга доир пенсия олиш ҳуқуқига:
эркаклар — 60 ёшга тўлганда ва иш стажлари камида 25 йил бўлган тақдирда;
аёллар — 55 ёшга тўлганда ва иш стажлари камида 20 йил бўлган тақдирда эга бўладилар.
#Кадровик
ИШДАН 1 СОАТ ОЛДИН КЕТСАМ БЎЛАДИМИ?
❓Фуқародан келган мурожаат:
Давлат ташкилотида ишлайман, икки ёш фарзандим бор, ишдан эртароқ кетсам бўладими? Бу борада ҳуқуқларим қандай?
✅ Ҳа, ишдан эртароқ чиқиш ҳуқуқингиз бор. Буни қуйидагилар билан асослаймиз.
Меҳнат кодексининг 183-моддасига асосан айрим тоифадаги ходимлар учун уларнинг ёши, соғлиғининг ҳолати, меҳнат шартлари, меҳнат вазифаларининг ўзига хос хусусиятлари ва бошқа ҳолатлар ҳисобга олинган ҳолда қонунчиликка ҳамда меҳнат ҳақидаги бошқа ҳуқуқий ҳужжатларга, шунингдек меҳнат шартномаси шартларига мувофиқ меҳнатга тўланадиган ҳақни камайтирмасдан иш вақтининг қисқартирилган давомийлиги белгиланади.
Ўз навбатида, Меҳнат кодекси 397-моддасига асосан 3 ёшга тўлмаган боланинг бюджетдан молиялаштириладиган ташкилотларда ишлайдиган ота-онасидан бирига (васийсига) ҳафтасига 35 соатдан ошмайдиган иш вақти давомийлиги белгиланади.
Иш вақтининг қисқартирилган давомийлигида ушбу модданинг биринчи қисмида кўрсатилган ходимлар меҳнатига ҳақ тўлаш ҳар кунги тўлиқ иш давомийлигида ишлайдиган ходимлар учун белгиланган миқдорда амалга оширилади.
Хулоса қилиб айтганда, сиз иш вақтининг қисқартирилган давомийлигидан фойдаланиш ҳуқуқига эгасиз. Яъни, ишдан 1 соат олдин чиқсангиз бўлади. Бунда ойлик маошингиз туширилмайди.
Саволингизни: @yuristgamurojaat гa қолдиринг
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Мактабда дарс ўтилмаса, ким жавобгар?
@Yurist_Xizmati 4848-савол:
Assalomalekum xozrda Juda katta muammolarga sabab bo'layotgan lekin yechimi topilmayotgan maktab oshxonasi va kanstavar larida bolayotgan ishlar yani taqiqlangan narsala sotilishi dakument siz davlat ga xech qanday soliq tolamasdan ish yuritishyapti va bundan rayoni mudiri xabari bor lekin xech qanday chora kormaydi raditellanni eshitmidi maktabda geografiya darsi otilmidi oqtuvchi boshqa maktabga direktor bolib ketgan lekin maktab direktori kemaydi Gan oqtuchiga dars berib qoygan bularga qanday chora bor rayano mudiri ga xamma narsa mumkinmi bu larga qandaydir chora koriladimi maslaxat bering
Олий таълим муассасалари талабалари, техникум, коллеж ва академик лицей ўқувчилари учун қишки таътил 25 декабрдан бошланади ва 2025 йилнинг 7 январига қадар давом этади - вазирлик
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
🎁🎁🎁🎁🎁
10-DEKABR — OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI DAVLAT MADHIYASI QABUL QILINGAN KUN
Oʻzbekiston Respublikasi davlat madhiyasi 1992-yil Oʻzbekiston Respublikasi Oliy kengashining 11-sessiyasida qabul qilingan.
✍️Abdulla Oripov so‘zi
🎼Mutal Burhonov musiqasi
Barcha yurtdoshlarimizni madhiyamiz qabul qilinganligining 32 yilligi bilan tabriklaymiz!
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Мактабларда қишки таътил 28 декабрдан бошланади
Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 15 мартдаги 140-сонли қарори билан тасдиқланган "Умумий ўрта таълим тўғрисида"ги низомга кўра, мактаб ўқувчилари учун II чоракнинг сўнгги куни 27 декабрь (жума) кунига тўғри келади, 28 декабрь (шанба) куни қишки таътилнинг илк куни ҳисобланади.
Низомга кўра, таътил 14 календарь куни, яъни 10 январгача давом этади. Низомга биноан, III чорак дарслари эса 11 январь (шанба) кунидан бошланиши керак. Балки вазиятга қараб, дарслар бошланадиган кун ўзгариши ҳам мумкин. Бу ҳақда қўшимча хабар қилинади. Ҳозирча бу ҳақда расмий хабар эълон қилинмади.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
❗️Қонунчиликда ногиронлиги бўлган шахсларга берилган айрим имтиёзлар
➖ Ногиронлиги бўлган шахслар учун ОТМда давлат гранти асосида қўшимча қабул квотаси ажратилади.
➖ Ногиронлиги бўлган шахсларнинг автотранспорт воситалари учун ажратилган тўхтаб туриш жойларидан фойдаланганлик учун ҳақ олинмайди.
➖ I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларга ДХМ ва (ёки) ЯИДХП орқали хизмат кўрсатишда 50 фоиз миқдорида чегирма қўлланилади.
➖ Ногиронлиги бўлган шахслар жамоат бирлашмалари рамзларини давлат рўйхатидан (қайта рўйхатдан) ўтказиш учун давлат божи ундирилмайди.
➖ Ногиронлиги бўлган 18 ёшгача болаларга ҳамда I ёки II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларга ногиронлик нафақасини тайинлашда давлат хизматлари бепул кўрсатилади.
➖ I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар болаларини давлат мактабгача таълим муассасаларига қабул қилишда имтиёзли рўйхатга киритилган.
➖ Тегишли тиббий хулоса асосида муҳтож шахсларга протез-ортопедия мосламалари ва реабилитация қилишнинг техник воситалари берилади.
➖ Ногиронлиги бўлган шахслар санаторий-курортда бепул соғломлаштириш ҳуқуқига эга.
➖ I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларнинг мулкида бўлган мол-мулк 60 квадрат метр доирасида солиқ солишдан озод қилинади.
➖ Меҳмонхоналарда ногиронлиги бўлган шахслар учун алоҳида шароитга эга хона ташкил этилади.
➖ Хизмат турар жойларида яшаётган I ва II гуруҳ ногиронлари хизмат уйидан бошқа турар жой берган ҳолда кўчирилади.
➖ I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар ер солиғидан озод қилинади.
➖ Бюджет маблағлари ҳисобига молиялаштириладиган бассейнларда шуғулланиш ва улардан фойдаланиш учун ногиронлиги бўлган болалар тўловдан озод этилади.
➖ Болаликдан ногирон бўлганлар, шунингдек I ва II гуруҳ ногиронларининг МҲТЭКМнинг 3 баравари (3 млн 465 минг сўм) миқдоридаги маблағлари даромад солиғига тортилмайди.
Она-тили ва адабиёт ўқитувчиси тарбия фанидан дарс бериши мумкинми?
@Yurist_Xizmati 4843-савол:
Она тили ва адабиет фани укитувчисиман 2 тоифа. Тарбия фанидан дарс берсам буладими бир хафталик сертификат утадими?
ЮРИСТ ЖАВОБИ:
Ўзбекıстон Республıкасı Мактабгача ва мактаб таълıмı вазıрıнıнг 2024 йил 27 майдаги 168-сон буйруғига кўра “Тарих”, “Миллий истиқлол ғояси ва ҳуқуқ” мутахассислигига эга ўқитувчилар 5-11-синфларда “Тарбия” фани бўйича дарс ўтишларига рухсат берилган.
Бунда 5-11-синфларда “Тарбия” фанидан дарс берадиган “Тарих”, “Миллий истиқлол ғояси ва ҳуқуқ” мутахассислигига эга ўқитувчиларга “Тарбия” фанидан малака тоифаси бўлмаган ҳолларда амалдаги малака тоифасига мос равишда ҳақ тўланади.
Шунга кўра сизда тарбия фанидан дарс бериш ҳуқуқи мавжуд эмас.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
#savolimbor
Assalomu alaykum, pensionerlarga 2025-yildan 6 soatdan ortiq dars berilmaydimi degan gaplar toʻgʻrimi?
Javob
Bu albatta noto'g'ri. Sababi Mehnat kodeksinining 4-moddasiga asosan, har kim mehnat huquqlarini amalga oshirish va himoya qilishda teng imkoniyatlarga ega. Shu jumladan pensionerlar ham. Mehnat va mashg‘ulotlar sohasida kamsitish taqiqlanadi.
Xodimlarning ishchanlik sifatlari va mehnati natijalari bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa jihatlariga qarab mehnat va mashg‘ulotlar sohasida biror-bir to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki bilvosita cheklovlar belgilash, xuddi shuningdek biror-bir to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki bilvosita imtiyozlar berish kamsitishdir.
Shaxsning pensioner ekanligi uning ishchanlik sifatlari va mehnati natijalari ta'sir qilmaydi. Shunday ekan pensionerlarga 2025-yildan 6 soatdan ortiq dars berilmaydimi degan gaplar notoʻgʻri.
Darslar O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2020-yil 30-iyunda ro‘yxatdan 3271-son asosida ro‘yxat o‘tkazilgan qarorning 15-bandi asosida umumta’lim muassasalari tomonidan shakllantirilgan dars soatlari setkasi umumta’lim muassasasining pedagogik kengashi tomonidan ikki ish kuni ichida ko‘rib chiqilib, har yili 15-sentabrga qadar o‘qituvchilarga dars soatlari quyidagi ko‘rsatkichlarning ustuvor ketma-ketligi asosida taqsimlanadi:
xalqaro olimpiadalar g‘oliblarini tayyorlagan o‘qituvchilar;
o‘qituvchi bo‘lib faoliyat yuritayotgan xalqaro olimpiadalar g‘oliblari;
chet tili va STEAM fanlaridan mutaxassisligi bo‘yicha xalqaro sertifikatlarga ega o‘qituvchilar (TESOL Level 5, CEFR B2, IELTS 6 va undan yuqori, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi tomonidan belgilanadigan boshqa sertifikatlar); va boshqa ketma-ketlik.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Мактабда давомат пастлиги учун синф раҳбарга чора кўриш тўғрими?
@Yurist_Xizmati 4842-савол:
Ассалому алайкум. Мен мактабда 35 йилдан буён укитувчи булиб ишлаб келмокдаман. Мактабда 11 синф рахбариман. Синфимдаги укувчиларни ота-оналари билан мунтазам ишлашимга карамасдан давомат пастлиги туфайли менга мактаб директори томонидан хайфсан берилиб, буйруги адлияга юборилди. Бу холат конунан тугрими?
ЮРИСТ ЖАВОБИ:
Мактабгача ва мактаб таълими вазирининг 2023-йил 20 - декабрдаги 565-сонли буйруғига 37-иловада тасдиқланган Умумий ўрта таълим муассасалари (айрим фанлар чуқур ўрганиладиган ихтисослаштирилган муассасалар) ходимларининг лавозим мажбуриятларига асосан ўқитувчининг лавозим мажбуриятлари ичида ўқувчиларни давомат қилиш қилиш ва шу куннинг ўзида синф журналига киритиш мажбурияти белгиланган.
Бироқ бу мажбурият ичида ўқувчиларни синфда бўлишини таъминлаш деган мажбурият йўқ.
Аксинча бундай мажбурият ММИБДЎнинг лавозим мажбурияти қаторида белгиланган. Унга кўра ММИБДЎ ўқувчиларнинг тартиб-интизомини ва давоматини, тарбиявий ишлар самарадорлигини назорат қилиш учун масъул саналади.
Бундан кўриниб турибдики, ўқувчини дарсга келмаганлиги учун ўқитувчига интизомий таъсир чораси қўллаш нотўғри.
Бу ҳолатда сиз қўлланилган интизомий жазо сизнинг хатти-ҳаракатингизга номутаносиб бўлгани учун янги таҳрирдаги Меҳнат кодексининг 301-, 313 – моддаларига кўра қўлланилган интизомий жазо юзасидан туман адлия бўлимига ёки Давлат меҳнат ҳуқуқи инспекторига ариза билан мурожаат қилишингиз мумкин.
➖ базавий ҳисоблаш миқдорининг бир бараваридан беш баравари (375 минг сўмдан 1млн 875 минг сўм)гача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади
Ҳеч қачон охири "apk" билан тугаган файлларни очманг. У фирибгарлар❗️
Агарда бирор танишингиздан apk билан тугалланган файл келдими, билинг унинг аккаунти ухлатилган бўлади.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
2025 йилга оид таътиллар жадвалидан намуна.
Дўстлар, юқорида таътиллар жадвалини касаба уюшмаси қўмитаси билан келишиш ҳақидаги ҳужжатлардан намуналар берилди.
☝️Энди, эса асосий ҳужжатдан, яъни 2025 йилга оид таътиллар жадвалидан намуна беряпмиз.
❗️Эътибор беринг, жадвалнинг охирги устунида таътил беришдан 15 кун олдинги огоҳлантириш кўрсатилган.
Бу МК 228-моддасидаги талабдир, яъни иш берувчи таътил жадвалидаги таътил бошланишидан 15 кун олдин ходимни огоҳлантириш керак.
Бунинг қулай йўлларидан бири, 15 кун олдин жадвалга имзо қўйдиришдир.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Dekret dekretga ulansa...
#savolimbor Assalomu aleykum yordamilar kerak edi xodim 2 yoshgacha bola parvarishlash ta'tilida yana xomiladorlik va tug'ish varaqasini olib keldi unga xomiladorlik va tug'ish nafaqasi to'lanadimi va nechi foiz davlat tashkilotida
Asos: 2667 yo'riqnoma 29-band, VMQ 314 1-ilova 35-bandi
/mehnathuquqi audio javobi : аудио да
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Diqqat❗️ O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 22.12.2023 yildagi PF-213-son “2024-yilda rasmiy sanalarni nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunlarni belgilash va dam olish kunlarini ko‘chirish to‘g‘risida”gi Farmoniga ko’ra, 2024-yilda 5 kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun dekabr oyida dam olish kunlari quyidagi tartibda ko‘chirilgan:
14-dekabr — shanba kunidan 30-dekabr — dushanba kuniga.
⚠️ Ya’ni bu degani, 14-dekabr — shanba kuni 5 kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun ish kuni hisoblanadi, buni hisobiga 30-dekabr — dushanba kuni esa dam olish kuni bo’ladi.
Demak, hurmatli kadroviklar buyruqlarga xushyor bo’lamiz! 5 kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar esa shunga qarab reja qilinglar ishlarni! 14-dekabr shanba kuniga dacha gaplashilgan bo’lsa, “otmen” qilinglar)) Yana intizomiy jazo olib yurmanglar!
6 kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun esa 30-dekabr — dushanba kuni qo‘shimcha dam olish kuni etib belgilangan.
31-dekabr — seshanba esa barcha xodimlar uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar) qo‘shimcha dam olish kuni.
Shunda Yangi yilda 5 kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar ketma-ket 5️⃣ kun, 6 kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar esa ketma-ket 4️⃣ kun dam olishadi.
1️⃣. 28-dekabr — shanba (5 kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun dam olish kuni, 6 kunliklar uchun esa ish kuni)
2️⃣. 29-dekabr — yakshanba
3️⃣. 30-dekabr — dushanba
4️⃣. 31-dekabr — seshanba
5️⃣. 1-yanvar— chorshanba — Yangi yil.
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
#savolimbor Xodim bilan mehnat shartnomasi bekor qilinmoqda, lekin xodimni ta’tildan qarzdorligi bor. Xodim ta’tildan qarzdorligini to’lamoqchi emas? Qanday yo’l tutaylik?
/mehnathuquqi javobi 📤
✅ MK 269-moddasi 2-qismi 6-bandiga ko’ra, xodim qaysi ish yili hisobiga ta’til olib bo‘lgan bo‘lsa, o‘sha yil tugaguniga qadar mehnat shartnomasi bekor qilinganda ta’tilning ishlab berilmagan kunlari uchun xodimning yozma roziligidan qat’i nazar, ish haqidan ushlab qolish amalga oshiriladi.
Ushlab qolinadigan summa bo’lmasachi? Bu holatda xodim ixtiyoriy to’laydi. Agar xodim ixtiyoriy to’lamasa, sud tartibida undiriladi! Xodimni sudga bering.
⚠️ ❌ Diqqat! MK 269-moddasi 3-qismiga ko’ra, har yilgi mehnat ta’tilining ishlab berilmagan kunlari uchun ushlab qolishlar mehnat shartnomasi ushbu Kodeks 137-moddasining to‘rtinchi qismida, 143-moddasining ikkinchi qismida, 146-moddasining beshinchi qismida, 161-moddasi ikkinchi qismining 1, 2 va 3-bandlarida, 168-moddasi birinchi qismining 1, 2, 6, 8 va 9-bandlarida nazarda tutilgan asoslarga ko‘ra, shuningdek xodimning tashabbusi bilan ushbu Kodeks 160-moddasining sakkizinchi qismida ko‘rsatilgan uzrli sabablar mavjud bo‘lganda bekor qilingan taqdirda amalga oshirilmaydi. Basharti ishga qabul qilishga doir belgilangan qoidalarning buzilishi yoxud yakka tartibdagi mehnatga oid munosabatning davom etishiga monelik qiluvchi holatlarning yuzaga kelishi xodimning aybli harakatlari (harakatsizligi) bilan bog‘liq bo‘lmasa, mehnat shartnomasi ushbu Kodeks 168-moddasining 4 va 5-bandlariga ko‘ra bekor qilinganda ham bunday ushlab qolish amalga oshirilmaydi.
❗️E’tiboringizga xuddi shu masala bo’yicha sud materialini taqdim qilamiz! Fuqarolik ishlari boʼyicha Shovot tumanlararo sudi 08-08-2023-yilda ko’rilgan 2-2203-2305/5288 sonli ishi (https://public.sud.uz/report/CIVIL). Unga ko’ra, daʼvogar Oʼzbekiston Savdo-sanoat palatasi Xorazm viloyat hududiy boshqarmasining «UzAuto Motors» АJning manfaatida javobgar D.X.ga nisbatan pul undirish haqidagi daʼvo arizasi to'liq qanoatlantirilgan.
D.X. bilan tuzilgan mehnat shartnomasi xodim tashabbusiga ko’ra bekor qilingan, D.X. bilan mehnat taʼtili olib boʼlgan davr uchun ish yili tugamasdan turib mehnat shartnomasi bekor qilinganligi oqibatida taʼtilning ishlanmagan davrga tegishli kunlari uchun 760 453 soʼm miqdorida debitorlik qarzdorlik paydo boʼlganligi, javobgarga ushbu qarzdorlikni ixtiyoriy toʼlash yuzasidan talabnoma yuborilgan boʼlsada, oqibatsiz qoldirganligini bildirib, suddan mazkur daʼvo arizani davlat boji toʼlovisiz ish yurituvga qabul qilishni, javobgardan «UzAuto Motors» АJ foydasiga 760 453 soʼm va pochta harajati uchun toʼlangan 33.000 soʼm undirish haqida hal qiluv qarori chiqarishni, ishni palata vakili ishtirokisiz koʼrib chiqishni soʼragan. Sud da’vogarning pul undirish haqidagi daʼvo arizasini to’liq qanoatlantirgan.
Javobgar D.X. dan «UzAuto Motors» АJ foydasiga 760 453 soʼm, pochta xarajati uchun toʼlangan 33.000 soʼm , davlat foydasiga 330.000 soʼm davlat boji undirilgan.
⚠️ Demak, xodim qarzdorlikni ixtiyoriy tartibda to’lasa to’ladi, aks holda sud tartibida undirilishini tushuntiringlar! Sud tartibida undirilsa xodim qarzdorlikdan tashqari, davlat boji va pochta xarajatlarini ham to’laydi!
Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov
@TvTalimKasaba каналига қўшилиш https://t.me/joinchat/AAAAAEbHK-fu44Z5shwl9g
Bog‘chalardagi moliyaviy xato va uning oqibati
@Yurist_Xizmati 4826-савол:
Assolomu alaykum savolim bor, bog’cha masalasida bo’ldi yaqinada bir bo’lib o’tgan tekshiruvda bir endi moliyaviy xatolar chiqti 350million so’m, prokuraturada tergov jarayoni ketyapti va Zavxozdi qamalish bilan taxdid qilindi, Zavxoz 100million pul to’ladi qolgani qoldi,bolalar puli badal puli rahbari yig’ib yurardi lekin pul topshirilmagan oylar davomida Rahbari imzo qo’ydirib yuravergan zavxoziga Fakturalarga,savolim shunday Zavxoz ayol kishir Saxar kasalligi bor og’ir darajasi qanaqadur yordam bo’ladimi qamalmaslik uchun?Misol shaxarda chiqmaslik qog’ozmi yoki uyda utirishlikmi? Qanday yo’l tutiladi?
YURIST JAVOBI:
Ushbu holatda jinoyat alomatlari tegovga qadar tekshiruv va surishtiruv natijasida sudning hukmi bilan jazo tayinlanadi. Biroq, savolingizdan, Jinoyat kodeksining 167-moddasi tarkibi mavjud deb hisoblaymiz.
Unga ko’ra, aybdorga ishonib topshirilgan yoki uning ixtiyorida bo‘lgan o‘zganing mulkini o‘zlashtirish yoki rastrata qilish yo‘li bilan talon-toroj qilish, — bazaviy hisoblash miqdorining 100 baravarigacha miqdorda jarima yoki 240 soatgacha majburiy jamoat ishlari yoxud bir yilgacha axloq tuzatish ishlari bilan jazolanadi.
Yuqoridagi modda sanksiyasiga muvofiq, ozodlikdan mahrum qilish bilan bog’liq jazo ko’zda tutilmagan.
Endi qarang! Kodeks 55-moddasiga binoan, Quyidagi holatlar jazoni yengillashtiruvchi holatlar deb topiladi:
a) aybni bo‘yniga olish to‘g‘risida arz qilish, chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lish yoki jinoyatni ochish uchun faol yordam berish;
b) yetkazilgan zararni ixtiyoriy ravishda bartaraf qilish;
v) og‘ir shaxsiy, oilaviy sharoitlar oqibatida yoki boshqa mushkul ahvolda jinoyat sodir etish;
g) majburlash yoki moddiy tomondan, xizmat jihatidan yoxud boshqa jihatdan qaramlik sababli jinoyat sodir etish;
d) jabrlanuvchining zo‘rlik, og‘ir haqorat yoki boshqacha g‘ayriqonuniy harakatlari tufayli vujudga kelgan kuchli ruhiy hayajonlanish holatida jinoyat sodir etish;
e) zaruriy mudofaaning, oxirgi zaruratning asosli chegarasidan chetga chiqib jinoyat sodir etish, ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlashda, kasb yoki xo‘jalik faoliyatiga bog‘liq bo‘lgan asosli tavakkalchilikda zarar yetkazish;
j) voyaga yetmaganning jinoyat sodir etishi;
z) homilador ayolning jinoyat sodir etishi;
i) jabrlanuvchining g‘ayriqonuniy yoki axloqqa zid xulq-atvori ta’siri ostida jinoyat sodir etish.