Telegram-канал tebrizmektebi - Təbriz Məktəbi | تبریز مکتبی: Неотсортированное

Təbriz Məktəbi | تبریز مکتبی

21 декабря 2022 19:18

🔴 چیلله_گئجه سی

به مناسبت چیلله گئجه سی (شب یلدا) که تفاسیر گوناگون و بی ملاحظه ای در شبکه های اجتماعی ارائه می شود بهانه ای شد تا مروری بر فلسفه این شب داشته باشیم.

نام این شب در تورکی چیلله می باشد.
چرا چیلله؟ و آیا منشا کلمه چیلله ترکی است؟ چرا در این شب قارپیز(هندوانه) خورده می شود؟
در تورکی "یای" یعنی کمان، چیلله نیز یعنی زه کمان(تداعی کننده کشیدگی نهایی کمان) وقتی گفته می شود "یایین چیلله‌سی" (چله تابستان) یعنی نهایت و اوج کشیدگی تابستان. قیشین چیلله‌سی(چله زمستان) نیز بمعنای کشیدگی نهایی سرما که دو تا است یکی چهل روزه "بویوک چیلله" و یکی بیست روزه "کیچیک چیلله"(چله کوچک و چله بزرگ)
وقتی گفته می شود "چیلله گئجه‌سی" در واقع نهایت کشیدگی شب می باشد.
چیلله اسمی است که از فعل "چیله مک" به معنای زدن پرتابی توام با ضربه ساخته شده است. همچنین از این خانواده "چیله‌مک" (افشاندن شدید آب) و "چیلتیک" (بشکن زدن با انگشت). واژگان بیشتری از جمله پیلله(پله)، به لله(ساندویچ از نان لواش)، سیلله(سیلی)و... با چنین توصیفاتی می توان نتیجه گرفت که چیلله یک واژه تورکی بوده و لاغیر.
حال چرا قارپیز؟

قار+پیز
قار= برف
پیز= پسوندی است که در تورکی بیشتر برای ساختن اسمهایی که منشا گیاهی دارند استفاده می شود.(یارپیز، پیرپیزو...)
قارپیز را می توان چنین معنی کرد: از بین برنده ی نحوست و سختی برف و بوران.
نکته مقابل نیز خالی از لطف نیست: قارقیش= قار(برف)+ قیش(زمستان)
نگهداری قارپیز قرمز از یایین چیلله‌سی(چله ی تابستان) تا چیلله گئجه‌سی جهت وورد به چله زمستان( که کشش نهایی یک فصل میراننده است) در درون "سامان"(کاه) که به رنگ "ساری"(زرد) است زنجیره ی تفکر اسطوره ای ما را با برهانی قاطع به اثبات می رساند. توضیح اینکه چرا در سامان(کاه) نگهداری می شود نیز بدلیل طولانی شدن مطلب آورده نشده است.
👇👇👇
@TebrizMektebi