17325
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
Партрэт Каліноўскага прыбралі з падручніка для 11 клясы, паўстаньне 1863 году апісваецца «максымальна нэўтральна» — дасьледаваньне
Паводле гісторыка Аляксея Ластоўскага, у школьных падручніках сёньня няма згадкі пра газэту «Мужыцкая праўда», якая выдавалася ўдзельнікамі паўстаньня, нічога не гаворыцца пра «Лісты з-пад шыбеніцы» — лісты Каліноўскага, якія ён пісаў з турмы ў Вільні перад пакараньнем сьмерцю ў 1864 годзе. «Ня згадваюцца і спрэчкі аб статусе Літвы», — сказаў гісторык.
Ён распавёў таксама, як у падручніку гісторыі для 11 клясы расказваецца пра БНР, гісторыю рэпрэсіяў у СССР, пэрыяд кіраваньня Лукашэнкі і падзеі 2020 году і інш.:
https://smarturl.click/71RMR
Сястра Калесьнікавай у Эўрапарлямэнце прапанавала разгледзець варыянт паслабленьня санкцыяў за вызваленьне палітвязьняў
Вызваленьне 207 палітвязьняў у межах 7 этапаў памілаваньня — сыгнал, на які трэба адказаць каардынаванымі дзеяньнямі, каб працэс працягваўся, заявіла Тацяна Хоміч у Эўрапарлямэнце падчас «Дзён Беларусі» ў Брусэлі. На думку Хоміч, трэба:
➖ вітаць кожнае вызваленьне як важнае гуманітарнае дасягненьне;
➖ умацаваць дыпляматычныя намаганьні для далейшых вызваленьняў палітвязьняў і пошуку рашэньняў;
➖ выкарыстоўваць гнуткія і стратэгічныя падыходы — уключаючы магчымасьць паслабленьня санкцыяў, калі гэта дапаможа гуманітарным намаганьням:
https://smarturl.click/8ED7a
Увялі абмежаваньні на вываз бульбы зь Беларусі — яе сабралі ў 1,5 раза менш, чым летась
Урад Беларусі на тры месяцы ўвёў ліцэнзаваньне на вываз бульбы за межы Беларусі. Вывозіць бульбу зь Беларусі (незалежна ад краіны яе паходжаньня) можна будзе толькі паводле разавых ліцэнзіяў МАРГ.
За год бульба ў Беларусі падаражэла на 62% (з кастрычніка 2023 па кастрычнік 2024 году), а яе ўраджай сёлета зьнізіўся ў 1,55 раза:
https://smarturl.click/1daMb
❗️Як Лукашэнка ператварыў урадавы гараж ва ўласны аўтабізнэс на дзяржаўныя грошы. РАСЬСЬЛЕДАВАНЬНЕ
Падначаленае Аляксандру Лукашэнку дзяржаўнае прадпрыемства «Белтрансспэцаўта» валодае аўтапаркам каля 900 машын і распараджаецца мільёнамі бюджэтных даляраў. Расьсьледаваньне Радыё Свабода высьветліла, якія машыны пастаўляюць для кіраўніка Беларусі, ягонай сям’і, аховы і чыноўнікаў:
https://smarturl.click/vw5Zy
Дональд Трамп стаў чалавекам года паводле вэрсіі часопіса Time
Амэрыканскі часопіс Time прызнаў чалавекам года абранага прэзыдэнта ЗША Дональда Трампа. Ва ўзросьце 78 гадоў Трамп — найстарэйшы пераможца на прэзыдэнцкіх выбарах у ЗША.
Летась чалавекам года прызналі сьпявачку Тэйлар Сьвіфт.
https://smarturl.click/67o2Z
У Маскве забілі канструктара ракет, якімі атакуюць Украіну
У Маскве застрэлілі намесьніка генэральнага канструктара КБ «Марс» і начальніка аддзелу праграмнага забесьпячэньня Міхаіла Шацкага.
Расейскі бок пакуль не камэнтуе забойства.
https://smarturl.click/1dGnD
Фота vuzopedia
У Баранавічах затрымалі семярых журналістаў закрытай газэты Intex-Press
Вядома, што людзей затрымалі ў межах артыкулу 361-4 КК («Садзейнічаньне экстрэмісцкай дзейнасьці»).
https://smarturl.click/O0BEA
Беларусь займае чацьвёртае месца ў сьвеце ў колькасьці журналістаў у няволі, — «Рэпартэры бязь межаў»
Усяго, па дадзеных RSF, у турмах па ўсім сьвеце ўтрымліваецца 550 журналістаў — на 7% больш, чым у папярэднім годзе. У 2024 годзе пазбаўленьне волі прысудзілі 72 журналістам.
https://smarturl.click/Q1J36
Аўстрыйская кампанія OMV разарвала кантракт з расейскім «Газпромам»
Кантракт на пастаўку газу, заключаны ў 2006 годзе і разьлічаны да 2040 году, скасаваны праз «шматлікія істотныя парушэньні дагаворных абавязаньняў з боку „Газпром Экспорт“», растлумачылі ў аўстрыйскай кампаніі, дадаўшы, што скасаваньне ўступае ў сілу неадкладна.
https://smarturl.click/YzWZ1
«Я пераплыла раку, каб эвакуавацца зь Беларусі», — былая палітзьняволеная студэнтка Ксенія Сырамалот
Былая студэнтка факультэту філязофскіх і сацыяльных навук БДУ Ксенія Сырамалот расказвае пра сваю эвакуацыю зь Беларусі пасьля таго, як правяла больш за два гады ў турме ў «справе студэнтаў», у дакумэнтальным праекце Свабоды «Скрадзеная маладосьць».
https://smarturl.click/jkj1Y
«Арэшнік» у Беларусі: яшчэ больш залежнасьці, яшчэ менш сувэрэнітэту
«Пуцін паабяцаў разьмясьціць у Беларусі „Арэшнік“ ня ў хуткім часе, а ў другой палове 2025 году. Гэты працяглы тэрмін дае магчымасьць патаргавацца: Масква прапануе NATO ўзважыць, пры якім варыянце Эўропа будзе ў большай бясьпецы — з ракетамі сярэдняй далёкасьці ў Нямеччыне і „Арэшнікамі“ ў Беларусі, ці калі ракет ня будзе ні там, ні там. І ў гэтых стратэгічных „шахматах“ Беларусь — нават ня пешка, а ўсяго толькі клетка на дошцы».
Лукашэнка ўпэршыню даў званьне «Народнага паэта». Чалавеку, які мяняў словы гімну
Аляксандар Лукашэнка прысвоіў ганаровае званьне «Народны паэт Беларусі» Ўладзімеру Карызну. Гэта першы выпадак, калі Лукашэнка прысвойвае гэта ганаровае званьне.
Уладзімер Карызна — аўтар мадыфікаванага тэксту гімну БССР аўтарства Міхася Клімковіча, які Лукашэнка ў 2002 годзе сваім указам зацьвердзіў у якасьці фактычнага дзяржаўнага гімну. Карызна перапрацаваў тэкст Клімковіча, прыбраўшы адтуль спасылкі на Леніна і камуністычную партыю:
https://smarturl.click/B6Vjn
Галоўнае за 11 сьнежня
🙍🏻♀️Dissidentby паведаміў аб трагічнай сьмерці жанчыны, якую некалькі разоў судзілі за экстрэмізм
❌ Google апавясьціў жыхароў Беларусі аб адключэньні праграмаў манэтызацыі
✍🏻 Яшчэ два патэнцыйныя кандыдаты на выбарах здалі ў ЦВК подпісы і дакумэнты на рэгістрацыю
👨🏻⚖️ У Шклове пачынаецца новы суд над зьняволеным журналістам Ігарам Карнеем
🇺🇦 Ва Ўкраіне загінуў беларускі добраахвотнік «Газ»
🏆 Расьсьледнікі Свабоды сталі ляўратамі прэміі ўраду Літвы «За садзейнічаньне разьвіцьцю міжкультурнага дыялёгу»
🎭 Пры першым беларуская мова стала дзяржаўнай, апошні на ёй не гаворыць. Расказваем пра міністраў культуры незалежнай Беларусі
🎥 «ПіК Свабоды». Ці можа адказ за «Арэшнік» прыляцець у Беларусь
🙍🏻♂️«Гісторыя на Свабодзе». Да сярэдзіны XVI стагодзьдзя назва «Белая Русь» на тэрыторыі сучаснай Беларусі не фіксуецца, — Аляксандар Груша
💸 Эканоміка: у 2025-м магчымы шокавы варыянт, — Зьміцер Крук
👫 Тлумачым з Гурневічам. Як зьбіралі подпісы за Лукашэнку
Ці можа адказ за «Арэшнік» прыляцець у Беларусь
Пуцін палохае сьвет нібыта новай супэрзброяй раўназначнай ядзернай зброі. Але ці існуе насамрэч «Арэшнік»? Якімі могуць быць наступствы падзеньня рэжыму Асада ў Сырыі і на якіх умовах магчымая мірная зьдзелка ва Ўкраіне, пра якую ўсё часьцей кажуць на Захадзе — гэтыя тэмы Дзьмітрый Гурневіч абмяркоўвае з расейскім палітычным аналітыкам Аляксандрам Марозавым:
ВІДЭА: https://youtu.be/J5TgwcqDuGw
Як сябе называлі палачане ў XIV – XVI стагодзьдзях
Ці існавала старажытнаруская мова і старажытнарускі народ, як гэта пішуць у сёньняшняй Расеі? Якая ідэнтычнасьць была дамінуючай у жыхароў Беларусі ў XV стагодзьдзі? Кім лічылі сябе палачане? Пра гэта і пра іншае мы гаворым з доктарам гістарычных навук, супрацоўнікам Інстытуту гісторыі Польскай акадэміі навук Аляксандрам Грушам:
ВІДЭА: https://youtu.be/DsJGKA01AAc
«У сацыял-дэмакратаў бачны намер ісьці на нейкі дыялёг зь беларускімі ўладамі», — экспэрт пра новы ўрад Літвы
12 сьнежня ў Літве прыняў прысягу і пачаў працу новы ўрад краіны, сфармаваны сацыял-дэмакратамі, якія раней былі ў апазыцыі, але атрымалі пераканаўчую перамогу на выбарах у кастрычніку. Склад новага ўраду камэнтуе літоўскі журналіст Вітаўтас Брувэрыс:
https://smarturl.click/YzRdl
Галоўнае за 12 сьнежня
❗️Як Лукашэнка ператварыў урадавы гараж ва ўласны аўтабізнэс на дзяржаўныя грошы: расьсьледаваньне
🇪🇺 Эўразьвяз заявіў пра выдзяленьне 30 млн эўра беларускім дэмакратычным сілам
🥔 Увялі абмежаваньні на вываз бульбы зь Беларусі — яе сабралі ў 1,5 раза менш, чым летась
👫 У Баранавічах затрымалі семярых журналістаў закрытай газэты Intex-Press. Беларусь займае 4-ае месца ў сьвеце ў колькасьці журналістаў у няволі
🙍🏻♂️ Беларускі адвакат набыў працу Марка Шагала і расказаў, што плянуе зь ёю рабіць
🎥 «ПіК» Свабоды. У Беларусь трэба ўводзіць міратворчыя сілы, — экс-кандыдат у прэзыдэнты Саньнікаў
🇺🇦 «За месяц да гібелі прыслаў мне тэлефон сваёй маці». Размова зь дзяўчынай добраахвотніка «Газа», які загінуў на вайне
🙍🏻♀️ «Я пераплыла раку, каб эвакуавацца зь Беларусі», — былая палітзьняволеная студэнтка Ксенія Сырамалот у праекце «Скрадзеная маладосьць»
Якія жахі выкрыліся ў сырыйскай турме Сэйдная пасьля падзеньня рэжыму Асада. ФОТА і ВІДЭА
Саньнікаў: У Беларусь трэба ўводзіць міратворчыя сілы
Чаго насамрэч баіцца Лукашэнка? Як рэжыму ў Менску ўдавалася адначасна падтрымліваць Асада і пастаўляць зброю сырыйскім паўстанцам? Чаму Беларусь мае быць у NATO? Што рабіць/не рабіць людзям у Беларусі з нагоды 26 студзеня?
У этэры «ПіКу Свабоды» на гэтыя ды іншыя пытаньні адказвае былы кандыдат у прэзыдэнты, лідэр грамадзянскай кампаніі «Эўрапейская Беларусь», палітык Андрэй Саньнікаў:
https://youtu.be/yamhKAsWL2c
Працу Марка Шагала набыў на аўкцыёне беларускі адвакат Ільля Салей
Ільля Салей, які ў 2020 годзе быў юрыстам штабу Бабарыкі і адвакатам Марыі Калесьнікавай, набыў адну зь літаграфіяў Марка Шагала. «Калі вырашаў ці ўдзельнічаць у аўкцыёне, прыкладам для мяне быў Віктар Бабарыка», — кажа Ільля Салей. Ён распавёў блогу «Люди», што плянуе зь ёй рабіць:
https://smarturl.click/aJ02Y
Дакумэнт аб абароне Беларусі на 5 гадоў распрацавалі з улікам пратэстаў 2020 году і вайны ва Ўкраіне
Паводле міністра абароны Віктара Хрэніна, цяпер стаіць задача «вызначыць ролю і месца кожнага дзяржаўнага органа і ажно да таго, што кожнага грамадзяніна ў забесьпячэньні абароны дзяржавы». Пазьней таксама разгледзяць пытаньне зьмены выдаткаў на абарону:
https://smarturl.click/O0B5A
Якія жахі выкрыліся ў сырыйскай турме Сэйдная пасьля падзеньня рэжыму Асада. ФОТА і ВІДЭА
Падзеньне сырыйскага дыктатара Башара Асада адчыніла скрыню Пандоры з выкрыцьцямі аб жорсткасьці службаў унутранай бясьпекі краіны. Сярод найважнейшых выкрыцьцяў тут — турма Сэйдная, кантраляваны вайскоўцамі комплекс на поўнач ад Дамаску, дзе на працягу многіх гадоў утрымлівалі, катавалі і каралі сьмерцю дзясяткі тысяч зьняволеных.
У пэрыяд з 2011-га па 2018 год больш за 30 тысяч затрыманых былі пакараныя сьмерцю або памерлі ад голаду, мэдыцынскага недагляду або катаваньняў, паводле ацэнак Сырыйскай абсэрваторыі правоў чалавека, якая базуецца ў Лёндане.
https://smarturl.click/8EWZx
Улады прадоўжылі фінансаваньне 21 дзяржаўнага СМІ, незалежная прэса застаецца пад ціскам
У рэспубліканскім бюджэце на 2024 год выдаткі на «пэрыядычны друк і выданьне» прадугледжаныя ў памеры 6,7 млн рублёў, на «падтрыманьне тэлевізіі і радыёвяшчаньня» — 142,4 млн рублёў.
https://smarturl.click/G6XdQ
«Я перажыла». Выйшаў фільм пра сэксуалізаваны гвалт у час войнаў у Босьніі і Ўкраіне
Галіна і Бакіра перажылі сэксуалізаваны гвалт з боку вайскоўцаў. Галіна — у 2022 годзе падчас акупацыі Кіеўскай вобласьці Ўкраіны расейскімі вайскоўцамі, Бакіра — у родным Вышаградзе ў Босьніі і Герцагавіне ў час вайны ў 1990-х. Яны абедзьве думалі, што ніколі не раскажуць пра здарэньне, але вырашылі парушыць маўчаньне, каб зьмяніць стаўленьне да пацярпелых і ня даць ваенным злачынцам застацца беспакаранымі.
https://smarturl.click/ql86V
«За месяц да гібелі прыслаў мне тэлефон сваёй маці». Размова зь дзяўчынай добраахвотніка «Газа», які загінуў на вайне
Ганна ўспамінае, што прыкладна за месяц да гібелі «Газ» раптам скінуў ёй тэлефоны маці, камандзіра, паролі ад тэхнікі. Дзяўчына кажа, што ў яе тады «разарвалася сэрца», але хлопец супакойваў, што ў іх «усё ціха» і што гэта на ўсялякі выпадак». Гісторыя загінулага беларускага добраахвотніка «Газа».
https://smarturl.click/G6X8m
Ужо сёньня: дзень памяці Стэфана Баторыя
12 сьнежня 1586 году памёр Стэфан Баторы, кароль Рэчы Паспалітай, вялікі князь літоўскі. Стэфан Баторы захоўваў самастойнасьць ВКЛ, пашыраў уплыў Рэчы Паспалітай у Эўропе. Стварыў пешае войска для аблогаў і штурмаў крэпасьцяў, якое набіралася з замежных жаўнераў-наймітаў. Прывёў Лівонскую вайну да задавальняльнага для Рэчы Паспалітай выніку.
Больш пра падзеі і даты гэтага дня ў гісторыі Беларусі і сьвету чытайце ў матэрыяле: https://smarturl.click/G6X2m
Настаўнікі ў расейскіх школах палілі «атрыбуты заходняй культуры»
Указаньне правесьці такую «патрыятычную акцыю» ім разаслаў беларускі мастак і пранкер, сам былы настаўнік гісторыі зь Менску Ўладзіслаў Бохан. Расказваем падрабязнасьці:
https://smarturl.click/kjw1Q
Як зьбіралі подпісы за Лукашэнку: тлумачым
На выходных скончыўся збор подпісаў за вылучэньне кандыдатаў у прэзыдэнты. Журналіст Свабоды Дзьмітры Гурневіч тлумачыць, чым гэты збор подпісаў быў незвычайны:
🎥 ВІДЭА: https://www.youtube.com/watch?v=_VUgC60m1Qs
Супрацоўнікаў для СІЗА і калёній краінаў СНД будуць рыхтаваць у Беларусі
Аляксандар Лукашэнка сёньня ўхваліў для перамоваў праект пагадненьня аб падрыхтоўцы кадраў для пэнітэнцыярных службаў дзяржаў — удзельніц СНД. МУС упаўнаважылі правесьці перамовы па праекце пагадненьня, падпісаць яго мае ўрад.
Беларускія праваабаронцы пэрыядычна даведваюцца пра выпадкі катаваньняў, зьневажальнага і жорсткага абыходжаньня ў беларускіх турмах і фіксуюць іх. Разам з гэтым у Беларусі па фактах такіх катаваньняў не заведзена ніводнай крымінальнай справы.
https://smarturl.click/VDpex
Расьсьледнікі Свабоды сталі ляўратамі прэміі ўраду Літвы «За садзейнічаньне разьвіцьцю міжкультурнага дыялёгу»
Узнагародай Дэпартамэнту ў справах нацыянальных меншасьцяў пры ўрадзе Літвы адзначылі расьсьледаваньне «„Літвінізм“. Хто спрабуе пасварыць беларусаў і літоўцаў», якое зрабілі журналісты Свабоды Андрэй Шаўлюга і Юлія Аляксеева ў траўні 2024 году.
Расьсьледаваньне «„Літвінізм“. Хто спрабуе пасварыць беларусаў і літоўцаў», праведзенае журналістамі Свабоды, аналізуе ўсе публічныя правакацыі пад шыльдай так званага «літвінізму» ад моманту іх зьяўленьня у Літве ў жніўні 2023 году і да траўня 2024 год:
https://smarturl.click/VDpen
Эўракамісія выдзеліла 170 млн эўра на ўмацаваньне межаў зь Беларусьсю і Расеяй і дазволіла краінам ЭЗ абмяжоўваць права на прытулак, каб супрацьстаяць нелегальнай міграцыі
У заяве Эўракамісіі гаворыцца, што гэта ўзмоцніць бясьпеку на вонкавых межах Эўразьвязу і краіны ЭЗ змогуць лепш змагацца зь гібрыднымі пагрозамі, створанымі Беларусьсю і Расеяй праз выкарыстаньне нелегальнай міграцыі як зброі:
https://smarturl.click/op20D