17325
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
Шосты за тыдзень нафтазавод у Расеі атакавалі дроны
Раніцай 16 сакавіка дроны атакавалі два нафтаперапрацоўчыя заводы ў Самарскай вобласьці, паведаміў губэрнатар рэгіёну Дзьмітрый Азараў. На тэрыторыі Сызранскага НПЗ адбылося ўзгараньне ўстаноўкі па перапрацоўцы нафтапрадуктаў. Паводле папярэдніх зьвестак, пацярпелых няма. Спробу атакаваць НПЗ у Навакуйбышэўску спынілі.
Цягам тыдня ў Расеі былі атакаваныя сама меней чатыры нафтаперапрацоўчыя заводы: 12 сакавіка — у Ніжагародзкай вобласьці, 13 сакавіка — у Разані і Растоўскай вобласьці, 15 сакавіка — у Калускай:
https://smarturl.click/0epLW
Расейскі ракетны ўдар па Адэсе: дзясяткі загінулых і параненых. Фотасьведчаньні
15 сакавіка расейская армія нанесла ракетны ўдар па Адэсе. Супрацоўнікі службы надзвычайных сытуацый Украіны, якія працавалі на месцы першага ракетнага ўдару, загінулі ад другога ўдару. У выніку расейскага абстрэлу горада загінулі як найменей 20 чалавек, больш за 70 атрымалі раненьні. Фотагалерэя https://smarturl.click/Yzp6m
Асноўныя падзеі і найважнейшыя публікацыі Свабоды 15 сакавіка
«За гады знаходжаньня ва ўладзе рэжым дэвальваваў асноўны закон гэтак жа моцна, як рубель», – Ціханоўская да Дня Канстытуцыі
30 гадоў таму ў Беларусі прынялі Канстытуцыю і ўвялі прэзыдэнцтва. Як гэта было
Як пазбавіцца прэзыдэнцкай дыктатуры. Спрэчка Лябедзькі і Навумчыка
«Беларусі ў 2020 годзе дапамог Бог, інакш была б вайна». «Праваслаўны атэіст» Лукашэнка патлумачыў, чаму яго «ніхто не выратуе»
Фэдэрацыя амэрыканскіх навукоўцаў: базу для захоўваньня ядзернай зброі стварылі пад Асіповічамі
Ці могуць беларускія незалежныя мэдыя выжыць без грантаў? Тлумачыць мэдыяэкспэртка
Дзяўчына выйграла суд супраць бацькі. Чаму гэта натхняльная гісторыя
Усяго тры паслы ў краінах Эўразьвязу. Беларускіх амбасадараў зьнялі ў 15 краінах ЭЗ і не прызначылі новых
Саліст «Бі-2» Лёва пра маці ў Беларусі, арышт у Тайляндзе і вайну ва Ўкраіне
Паўвыспа разладу. Чаму за 10 год Лукашэнка так і ня выбраўся ў анэксаваны Крым
У Расеі пачалося трохдзённае галасаваньне на выбарах прэзыдэнта. Пуцін ідзе на на пяты тэрмін
Як пазбавіцца прэзыдэнцкай дыктатуры. Спрэчка дэпутатаў
Роўна 30 гадоў таму прынялі першую Канстытуцыю незалежнай Беларусі. Ці гэтая Канстытуцыя паспрыяла ўсталяваньню дыктатуры? Як не дапусьціць дыктатуры ў будучай Беларусі?
На гэтыя пытаньні адказваюць дэпутаты Вярхоўнага Савету 12-га скліканьня, які прымаў Канстытуцыю ў 1994 годзе, – дарадца Сьвятланы Ціханоўскай па канстытуцыйнай рэформе і міжпарлямэнцкім супрацоўніцтве Анатоль Лябедзька і палітычны камэнтатар Сяргей Навумчык. https://youtu.be/F451FNLZtQ0
Якія «вопытныя інструктары» трэніруюць спэцпадразьдзяленьні беларускіх унутраных войскаў?
Завяршыўся 7 сэзон курсу падрыхтоўкі вайскоўцаў спэцпадразьдзяленьняў унутраных войскаў (УВ) з удзелам «вопытных інструктараў», паведамляе тэлеграм-канал Унутраных войскаў.
Намесьнік міністра ўнутраных справаў — камандуючы ўнутранымі войскамі Мікалай Карпянкаў адзначыў, што падрыхтоўка вайскоўцаў зьяўляецца «сур’ёзным унёскам у разьвіцьцё ўнутраных войскаў у цэлым».
Як адзначае «Позірк», телеграм-канал УВ не ўдакладніў, якія «вопытныя інструктары» рыхтавалі беларускіх вайскоўцаў, тады як раней паведамляў аб завяршэньні 7 сэзону вучэньняў спэцпадразьдзяленьняў УВ з удзелам інструктараў ПВК «Вагнэр».https://smarturl.click/EeG0g
Паўвыспа разладу. Чаму за 10 гадоў Лукашэнка так і ня выбраўся ў анэксаваны Крым
Спаўняецца 10 гадоў з моманту расейскай анэксіі ўкраінскага Крыму. Магчыма, менавіта ад гэтай падзеі будучыя гісторыкі павядуць адлік новай эпохі, якая атрымае назву «посткрымская». Захоп Крыму Расеяй паклаў пачатак разбурэньню той сыстэмы міжнародных адносін, якая склался пасьля заканчэньня «халоднай вайны».
Піша Валер Карбалевіч. https://smarturl.click/dpJek
Падпісвайцеся на Свабоду ў radio_svaboda">TikTok!
Нашыя журналісты публікуюць там унікальныя кароткія відэа на розныя тэмы. Вось відэа апошняга тыдня:
👉🏻 Ці актуальны цяпер фэмінізм? radio_svaboda/video/7344034349265849606">Аналізуем на прыкладзе канкрэтных фактаў
👉🏻 Расказваем пра ўкраінскага рэжысэра фільму, адзначанага «Оскарам»: radio_svaboda/video/7345115762522115334">падчас пратэстаў-2020 ён працаваў у Беларусі і зьняў момант першага забойства
👉🏻 Да гадавіны паўстаньня Тадэвуша Касьцюшкі:radio_svaboda/video/7345546346012642566"> расказваем пра паўстаньне 1794 году і ягонага лідэра
👉🏻 Эканоміка на Свабодзе. radio_svaboda/video/7345935346015685894">Што такое сацыялізм: тлумачым на пальцах
👉🏻 Ці беларускае сьвята — Масьленіца? radio_svaboda/video/7346293947439877382">Узгадваем старажытнае сьвята і зьвязаныя зь ім традыцыі
Ці могуць беларускія незалежныя мэдыя выжыць бяз грантаў? Тлумачыць мэдыяэкспэртка
За апошнія некалькі месяцаў некаторыя зь беларускіх мэдыя за мяжой б’юць трывогу, бо ня ўпэўненыя ў будучыні. Раней гэта былі Plan B, Reform.by. Днямі пра няпэўную будучыню «Белсату» расказвала былая ўжо кіраўніца каналу. У чацьвер аб прыпыненьні трансьляцыі заявіла беларуская рэдакцыя Радыё Ўнэт, якое таксама перадае з Польшчы па-беларуску.
Ці ёсьць пагроза існаваньню беларускіх незалежных мэдыя за мяжой? Ці могуць беларусы застацца безь незалежнай ад рэжыму інфармацыі і ці існуюць мэханізмы, каб не дапусьціць гэтага? Пра гэта Свабода паразмаўляла з Марыяй Садоўскай-Камлач, дырэктаркай фонду «Свабодная прэса для Ўсходняй Эўропы».
🎥 https://youtu.be/oaYoy4fP8-o
Усяго тры паслы ў краінах Эўразьвязу. Беларускіх амбасадараў зьнялі ў 15 краінах ЭЗ і не прызначылі новых
Цяпер у ЭЗ працуе толькі тры амбасадары зь Беларусі. За апошнія чатыры гады Лукашэнка паздымаў амбасадараў у пятнаццаці краінах Эўразьвязу, а таксама закрыў адно пасольства. Расказваем, што стала зь беларускай дыпляматыяй у краінах Эўразьвязу.
https://smarturl.click/RAYwm
Юная мянчанка пайшла ў суд і пазбавіла свайго бацьку бацькоўскіх правоў
«Невядома дакладна, колькі ёй гадоў, але зразумела, што ад 14 да 18. З бацькам пасьля разводу яна пэўны час была ў кепскіх стасунках, ён часта тэлефанаваў ёй п’яны, і пасьля чарговага такога званка яна перастала размаўляць зь ім увогуле. Алімэнты ён таксама плаціў абы-як, і ў цэлым жыцьцём дачкі не цікавіўся. Падтрымалі дзяўчыну і маці, і раённая ўправа адукацыі, і пракурор, і, урэшце, судзьдзя», — піша пра выпадак Наста Захарэвіч.
https://smarturl.click/M1483
У Расеі пачалося трохдзённае галасаваньне на выбарах прэзыдэнта. Пуцін ідзе на на пяты тэрмін
Пятніцу 15 сакавіка ў Расеі — першы дзень галасаваньня на прэзыдэнцкіх выбарах. Упершыню яно праходзіць на працягу трох дзён — пачынаецца 15 сакавіка і заканчваецца асноўным днём выбараў у нядзелю, 17 сакавіка.
Праз некалькі гадзін пасьля пачатку галасаваньня на сэрвісах, дзе праводзіцца дыстанцыйнае электроннае галасаваньне (ДЭГ) — «Дзяржпаслугах» і партале mos.ru, зьявіліся паведамленьні аб магчымых збоях у іх працы. У паведамленьнях гаворыцца, што сыстэмы працуюць у рэжыме «электроннай чаргі».
Участкі для галасаваньня таксама будуць адкрыты на акупаваных тэрыторыях Украіны — на кантралюемай Расіяй тэрыторыі Запароскай, Херсонскай, Данецкай і Луганскай абласьцей, а таксама ў анэксаваным Крыме.
https://smarturl.click/4kpYG
30 год таму ў Беларусі прынялі Канстытуцыю і ўвялі прэзыдэнцтва. Як гэта было
«Першы раз ідэя прэзыдэнцтва выносілася ў траўні 91-га з ініцыятывы камуністаў (якія мелі дзьве кандыдатуры на гэтую пасаду — першага сакратара ЦК КПБ Анатоля Малафеева і старшыню Саўміну Вячаслава Кебіча). Гэтым разам пункт пра прэзыдэнцтва вынесьлі тыя ж самыя дэпутаты, але цяпер ужо з адзіным фаварытам — Вячаславам Кебічам, які ўладкаваў у структуры Саўміну ў сталіцы і выканаўчыя органы ў рэгіёнах тых некалькі дзясяткаў дэпутатаў, якія пасьля спыненьня дзейнасьці КПБ у 91-м засталіся бяз працы».
Да 30-й гадавіны прыняцьця першай Канстытуцыі незалежнай Беларусі, якая сярод іншага замацавала прэзыдэнцкае кіраваньне. Публікуем разьдзел кнігі Сяргея Навумчыка.
https://smarturl.click/yqk0L
Пуцін спадзяецца зламаць Украіну, а потым паглынуць Беларусь, — палітоляг Аляксандар Марозаў
Якім можа быць плён акцыі «Поўдзень», заплянаванай расейскай апазыцыяй на дзень галасаваньня 17 сакавіка? Ці зьменіцца палітыка Пуціна пасьля пераабраньня? Якая роля ў ягоных плянах адведзена Беларусі? Ці адбудуцца сёлета мірныя перамовы наконт вайны ва Ўкраіне?
На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста напярэдадні выбараў у Расеі адказвае палітычны аналітык, выкладчык Карлавага ўнівэрсытэту (Прага) Аляксандар Марозаў.
https://smarturl.click/1d4qD
«Белыя халаты»: Будаўніцтва завода для беларускай вакцыны ад кавіду спынілі
Завод, дзе мусілі наладзіць перадавую вытворчасьць айчыннай вакцыны, будаваўся ў рамках праекту па рэканструкцыі па рэканструкцыі прадпрыемства БелВітУніфарм (Віцебская вобласьць, вёска Доўжа).
https://smarturl.click/DaeB3
Рэгуляваныя дзяржавай цэны і тарыфы ў лютым вырасьлі на 8% у гадавым вымярэньні, — Нацбанк
Паводле Белстату, спажывецкія цэны ў лютым 2024 году вырасьлі на 0,9% (харчовыя і нехарчовыя тавары падаражэлі на 0,5%, паслугі — на 2,3%).
https://smarturl.click/vwYRE
Роўна 10 гадоў таму ў Крыме прайшоў «рэфэрэндум», які стаў палітычным інструмэнтам яго анэксіі Расеяй
16 сакавіка 2014 году Расея насьпех правяла ў Крыме так званы «рэфэрэндум» аб статусе паўвострава, па выніках якога Крым далучылі да Расейскай Фэдэрацыі. Галасаваньне супярэчыла ўкраінскаму заканадаўству, а яго вынікі не прызналі ні Ўкраіна, ні Эўразьвяз, ні ЗША, ні шэраг іншых краінаў сьвету.
Іншыя памятныя даты 16 сакавіка — у матэрыяле «Ўжо сёньня»:
https://smarturl.click/vwYJ2
За данаты фондам салідарнасьці асуджана як найменей 64 чалавекі на тэрміны ад 1,5 да 19 гадоў пазбаўленьня волі
Праваабарончы цэнтар «Вясна» адзначае, што за ахвяраваньні структурам, прызнаным «экстрэмісцкімі фармаваньнямі», у Беларусі пагражае да 5 гадоў зьняволеньня. Прычым пакараньне прысуджаюць нават у тых выпадках, калі тая ці іншая арганізацыя на момант ахвяраваньня не была прызнаная «экстрэмісцкай».
Пачасьціліся выпадкі пераследу за «фінансаваньне тэрарыстычнай дзейнасьці» за данаты ў такія ініцыятывы, як BYPOL і «Кібэрпартызаны». Паводле гэтага артыкулу асудзілі сама меней траіх чалавек агулам на 26,5 гадоў калёніі.
https://smarturl.click/baoXV
Колькасьць ахвяраў у Адэсе павялічылася: 19 чалавек загінулі, 73 параненыя
У Адэсе ў выніку расейскага ракетнага абстрэлу загінулі 19 чалавек, сярод іх мясцовыя жыхары, мэдыкі і ратавальнікі, паведаміў генпракурор Украіны Андрэй Косьцін.
Яшчэ 73 чалавекі, у тым ліку восем супрацоўнікаў Дзяржаўнай службы Ўкраіны па надзвычайных сытуацыях (ГСЧС), пацярпелі, паведаміў кіраўнік МУС Украіны Ігар Кліменка, дадаўшы, што сярод загінулых ёсьць супрацоўнікі Нацыянальнай паліцыі.
Грамадзянку Ўкраіны асудзілі ў Беларусі да 9 гадоў зьняволеньня за «шпіянаж»
Гомельскі абласны суд у закрытым рэжыме вынес прысуд грамадзянцы Ўкраіны Натальлі Захарчанцы. Як стала вядома Свабодзе, па артыкуле «шпіянаж» яна атрымала 9 гадоў зьняволеньня. Таксама гэтую інфармацыю пацьвердзілі знаёмыя Натальлі з Чарнігава.
Вядома, што, на дадатак да тэрміну ў калёніі, суд пастанавіў канфіскаваць у Натальлі мікрааўтобус. https://smarturl.click/z26jZ
Саліст «Бі-2» Лёва пра маці ў Беларусі, арышт у Тайляндзе і вайну ва Ўкраіне
Свабода пагутарыла з салістам гурту «Бі-2» Ягорам Бортнікам (сцэнічнае імя Лёва), пра арышт у Тайляндзе, вайну ва Ўкраіне, маці ў Беларусі, музыку і палітыку.
Відэа https://www.youtube.com/watch?v=crtMEbwEX2Q
Тэкставая вэрсія https://smarturl.click/W36bO
Восем чалавек загінулі пры ракетным абстрэле Адэсы
Паводле інфармацыі Офісу генэральнага пракурора Ўкраіны, ракетны абстрэл горада адбыўся 15 сакавіка аб 11-й гадзіне па мясцовым часе.
Другая ракета прыляцела, калі на месца першага выбуху прыехалі мэдыкі і супрацоўнікі МНС.
https://smarturl.click/Zypdj
Фота: Reuters
Расея атакавала Адэсу балістычнымі ракетамі «Іскандэр». Дзясяткі пацярпелых
У мэрыі Адэсы паведамілі, што дзеці, якія на момант атакі былі ў дашкольных установах, — у бясьпецы. Але ёсьць пападаньні ў цывільную інфраструктуру і жылы дом.
«У выніку расейскай ракетнай атакі Адэсы ёсьць пацярпелыя. На месцы працуюць усе адпаведныя службы. Зьвесткі ўдакладняем», — паведаміў кіраўнік Адэскай абласной вайсковай адміністрацыі Алег Кіпер.
Пазьней у абласной адміністрацыі паведамілі, што ў выніку атакі загінулі адзін мэдык і адзін ратавальнік, якія першымі прыбылі на месца выбуху, каб дапамагчы пацярпелым. Сярод мэдыкаў і выратавальнікаў ёсьць цяжка параненыя.
Ілюстрацыйнае фота
У Менску затрымалі настаўніка фізыкі з 20-гадовым стажам — ён нібыта «зьдзекаваўся з вучня-патрыёта»
На відэа ён кажа, што падтрымлівае Ўкраіну і супраць вайны, не падтрымлівае вайскова-патрыятычнае выхаваньне дзяцей у школе і што прымушаў вучня, які прыйшоў на ўрок у вайсковай форме, яе зьняць.
Паводле інфармацыі «Мэдыязоны», затрыманы — Аляксандар Шыдлоўскі.
На паплечніка Навальнага ў Літве мог напасьці завэрбаваны расейскімі спэцслужбамі чалавек, — літоўская выведка
«Па нашай ацэнцы, падобна, гэта праца расейскіх спэцслужбаў. Відаць, празь нейкага завэрбаванага чалавека зроблена. <...> Гэта толькі паказвае, што рэжым настроены на больш сур‘ёзныя акцыі — мы павінны вельмі сур‘ёзна пераасэнсаваць ацэнку пагрозаў <...> і прыняць адпаведныя меры, — цытуе кіраўніка дэпартамэнту дзяржаўнай бясьпекі Літвы Даруса Яўнішкіса партал Delfi.
https://smarturl.click/Q1m4J
Беларусы за некалькі дзён сабралі неабходную суму на помнік памерламу ў няволі палітвязьню Ігару Ледніку
Кошт помніка на магіле палітвязьня Ігара Ледніка, які памёр у няволі на 64-м годзе жыцьця, складае 2 тысячы эўра. На гэты момант пералічана 2 015 эўра. Фонд салідарнасьці BySol пачаў збор 11 сакавіка.
Ігар Леднік памёр 20 лютага ў Менскай раённай лякарні, куды яго плянава даставілі з бабруйскай калёніі № 2, дзе вязень адбываў пакараньне. Да гэтага ён быў у магілёўскай калёніі № 15. Прычынай сьмерці стала спыненьне сэрца.
Ва Ўкраіне без папярэдняга абвяшчэньня правялі контрдывэрсійныя захады на мяжы зь Беларусьсю
Контрдывэрсійныя захады з удзелам падразьдзелаў Міністэрства ўнутраных спраў, Службы бясьпекі, Сіла тэрытарыяльнай абароны адбыліся ў чатырох раёнах Кіеўскай вобласьці, у тым ліку на мяжы зь Беларусьсю — у Іванкаўскім раёне і ў чарнобыльскай зоне.
«Пошук дывэрсійна-выведных груповак, варожай агентуры, блёкпосты і раптоўныя праверкі на дарогах — на Кіеўшчыне некалькі дзён праводзіліся контрдывэрсійныя захады», — адзначаецца ў афіцыйным паведамленьні.
15 сакавіка 1994 году Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь прыняў першую Канстытуцыю незалежнай Беларусі
Апазыцыя БНФ у галасаваньні ня ўдзельнічала, бо выступала супраць увядзеньня пасады прэзыдэнта, заявіўшы, што гэта прывядзе да дыктатуры. Канстытуцыю падпісаў старшыня Вярхоўнага Савету Мечыслаў Грыб.
Іншыя памятныя даты 13 сакавіка — у матэрыяле «Ўжо сёньня»: https://smarturl.click/VDv70
Галоўнае за 14 сакавіка
☦️ У Варшаве пахавалі беларуску Лізавету, якая загінула пасьля згвалтаваньня. ФОТА
📻 Беларуская рэдакцыя Радыё Ўнэт прыпыніла трансьляцыю: «Гэта не закрыцьцё, а часовы адпачынак»
🇪🇺🇺🇦 Статыстыка ААН сьведчыць, што зь Беларусьсю надалей гандлююць ня толькі краіны ЭЗ, але і Ўкраіна
🇦🇲 Апэляцыйны суд Армэніі прызнаў законным арышт беларуса, затрыманага на запыт Беларусі за ўхіленьне ад службы ў войску
📁 СК пачаў «спэцыяльнае вядзеньне» супраць трох вядомых грамадзкіх дзеячоў
🔗 Выкладчыка катэхезы ў менскім катэдральным касьцёле Беладзеда асудзілі на тры гады зьняволеньня
🇮🇳 Індыя адмовілася ад беларускага калію на карысьць расейскага
🇷🇺 На тэрыторыі Расеі трэці дзень ідуць баі, расейскае войска працягвае абстрэлы Ўкраіны
🕯 Памерла актывістка Анжаліка Калатазішвілі, якая набыла інваліднасьць пасьля памылковай апэрацыі
💉 Будаўніцтва завода для беларускай вакцыны ад кавіду спынілі
⛓ «Атрымала прадукты для іншай экстрэмісцкай дзейнасьці». Як судзілі беларусаў, якія скарысталіся дапамогай ініцыятывы IneedHelpBy
Памерла актывістка Анжаліка Калатазішвілі, якая набыла інваліднасьць пасьля памылковай апэрацыі
Жыхарка райцэнтру Слаўгарад Магілёўскай вобласьці Анжаліка Калатазішвілі пасьля памылковай апэрацыі наноў навучылася хадзіць і сутыкнулася з жыцьцём, поўным нягодаў і абмежаваньняў.
З 2014 году яна дамагалася кампэнсацыі за шкоду здароўю. Мэдыкі сваёй памылкі не прызнавалі.
https://smarturl.click/VDv30
Што рабіць Белсату і іншым беларускім СМІ за мяжой
Ці існуе пагроза для беларускіх незалежных СМІ за мяжой? За апошнія некалькі месяцаў некаторыя зь іх б’юць трывогу наконт няпэўнай будучыні. Днямі гэта быў «Белсат», а сёньня Беларуская рэдакцыя Радыё Ўнэт, якое таксама вяшчае з Польшчы па-беларуску. Ці не застануцца беларусы без незалежнай ад улады інфармацыі?
Пра гэта ў эфіры «Свабоды Premium» мы размаўляем з Марыяй Садоўскай-Камлач, дырэктаркай фонду Свабодная прэса для Ўсходняй Эўропы.
ВІДЭА: https://youtu.be/oaYoy4fP8-o