17325
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
28 верасьня — дзень расстрэлу Ўладыслава Галубка
28 верасьня 1937 году савецкія карныя органы расстралялі Ўладыслава Галубка, тэатральнага дзеяча, пісьменьніка, мастака, удзельніка нацыянальна-вызвольнага руху пачатку ХХ стагодзьдзя.
28 верасьня 2021 году ў Менску адбылася перастрэлка супрацоўніка ІТ-кампаніі Epam Systems Андрэя Зельцара з супрацоўнікамі КДБ, якія ўварваліся ў ягоную кватэру. Загінулі сам Андрэй Зельцар і супрацоўнік КДБ Дзьмітрый Федасюк.
Пра іншыя падзеі і даты гэтага дня ў гісторыі Беларусі і сьвету чытайце па спасылцы:
https://smarturl.click/jkdeb
Галоўнае за 27 верасьня
📌 Сьвятлана Ціханоўская абмеркавала з намесьнікам дзяржсакратара ЗША вызваленьне палітвязьняў
📌 «ПіК Свабоды». «Пасьля выбараў статус Лукашэнкі зьменіцца. Нават для Захаду»
📌 Паміж Гарыс і Трампам: чаго дамогся ў ЗША Ўладзімір Зяленскі?
📌 У Польшчы беларусу прысудзілі 34 месяцы зьняволеньня ў шпіёнскай справе
📌 У Расеі назвалі колькасьць падпісаных з прадпрыемствамі Беларусі кантрактаў з пачатку вайны супраць Украіны
📌 Хроніка перасьледу 27 верасьня: На Гомельшчыне затрымалі як мінімум 10 чалавек
📌 Лявон Вольскі запусьціў аўтарскую праграму пра беларусаў у Польшчы
📌 Ядзерная зброя, айчынны мабільны тэлефон, санкцыі і вызваленьне палітвязьняў. Пра што яшчэ Лукашэнка расказаў студэнтам
📌 «У адным акопе з Пуціным Лукашэнку бясьпечна, так прасьцей захаваць уладу», — польскі экспэрт Клысіньскі
📌 «Ня бачу злачынства, але і мастацтва ня бачу». Што беларускія мастакі думаюць пра дзейнасьць Аляксея Кузьміча
📌 «Там аказаліся звычайныя нацысты і рэальныя злачынцы», — Мікалай Халезін у праекце «Сьведкі Лукашэнкі» пра задушэньне пратэстаў 2020 году
Вусаў: Пасьля выбараў статус Лукашэнкі зьменіцца. Нават для Захаду
Навошта былога палітвязьня Рамана Пратасевіча ізноў пачынае актыўна выкарыстоўваць прапаганда і прапануе яму стаць мэдыятарам у дыялёгу паміж дзяржавай і апазыцыяй. Пра што сьведчаць заявы Лукашэнкі на сустрэчы са студэнтамі ў Менску? Госьць «ПіКа Свабоды» — палітоляг і прадстаўнік Руху «Вольная Беларусь» Павал Вусаў.
https://youtu.be/WO8a-8hqH3c
Што вядома пра «Хэзбалу», групоўку, якую падтрымлівае Іран і якая ваюе супраць Ізраіля
«Хэзбала» ўзьнікла як рэакцыя на ўварваньне Ізраіля ў Паўднёвы Лібан у 1980-х. Іран, галоўны хаўрусьнік «Хэзбалы», стварыў гэтую групоўку і ператварыў яе ў важную палітычную і ваенную сілу ў Лібане.
«Хэзбала» — гэта вайсковая групоўка і палітычная партыя, якая кантралюе большую частку Паўднёвага Лібану. Злучаныя Штаты лічаць яе тэрарыстычнай арганізацыяй, хаця Эўрапейскі зьвяз унёс у чорны сьпіс толькі яе ўзброенае крыло.
Шыіцкая групоўка зьявілася падчас грамадзянскай вайны ў Лібане як рэакцыя на ўварваньне Ізраіля ў 1982 годзе. «Хэзбала» была, як мяркуецца, створаная Корпусам вартавых ісламскай рэвалюцыі Ірану (КВІР), элітным падразьдзяленьнем узброеных сілаў Ірану. Мэтаю Ірану, дзе пераважаюць шыіты, было аб‘яднаньне шыіцкіх палітычных групаў і апалчэньняў Лібану ў адну арганізацыю, кажа Дані Цытрыновіч, навуковы супрацоўнік Інстытуту дасьледаваньняў нацыянальнай бясьпекі ў Ізраілі.
https://smarturl.click/vwEe2
«У адным акопе з Пуціным Лукашэнку бясьпечна, так прасьцей захаваць уладу», — польскі экспэрт Клысіньскі
Аналітык польскага Цэнтру ўсходніх дасьледаваньняў Каміль Клысіньскі тлумачыць, чаму Польшча скептычна глядзіць на магчымасьць дыялёгу зь Менскам; заяўляе, што Лукашэнка ўжо не зьяўляецца палітычным гульцом, здольным да балянсаваньня, і прагназуе, як Варшава адрэагуе на вызваленьне Анджэя Пачобута.
https://smarturl.click/M1OyR
Старая Валадарка ў вершах і малюнках для дзяцей — прэзэнтацыя новай кнігі Алега Грузьдзіловіча ў Вільні
28 вершаў і малюнкаў пра турму, у якой 200 гадоў трымалі непакорлівых беларусаў. Былы палітвязень, журналіст Радыё Свабода Алег Грузьдзіловіч прэзэнтуе кнігу «Прыгоды дзяці Віці на Валадарцы». У кнігу ўвайшлі вершы і малюнкі аўтара, напісаныя ў СІЗА на Валадарскага. Праз прыгоды ўмоўнага вязьня «дзядзі Віці» аўтар расказваў пра жыцьцё за кратамі сваім унукам, але большасьць лістоў цэнзура не прапусьціла, і тады давялося перадаваць іх на волю спосабам, сакрэт якога нельга раскрыць дагэтуль.
Кніга «Прыгоды дзядзі Віці на Валадарцы» выйшла ў выдавецтве Kamunikat, прэзэнтацыя адбудзецца 27 верасьня, а 19.00 у Вільні ў гасьцёўні Рады культуры па адрасе Sv.Ignoto 5-104. Кнігу можна заказаць у інтэрнэт-краме выдавецтва.
«Ня бачу злачынства, але і мастацтва ня бачу». Што беларускія мастакі думаюць пра дзейнасьць Аляксея Кузьміча
«Вобраз чэлеса ўсё яшчэ магчыма эфэктыўна выкарыстоўваць у акцыянізме, але ідэя мусіць быць цікавая, арыгінальная і дасьціпная. Мы ведаем такія прыклады: гэта і выява гэтага органа на разводным мосьце насупраць ФСБ у Піцеры, і акцыя самога Кузьміча пра Мінкультуры». Што беларускія мастакі думаюць пра дзейнасьць Аляксея Кузьміча.
https://smarturl.click/Ad86v
Расея ўдарыла па ўкраінскім Ізмаіле, ёсьць ахвяры
Уначы ВПС Узброеных сіл Украіны паведамілі пра запушчаныя Расеяй у напрамку Адэскай вобласьці «Шахеды».
https://smarturl.click/673qZ
Польшча селета ў некалькі разоў скараціла выдачу студэнцкіх візаў іншаземцам
Гэта зьвязана зь нядаўнім візавым скандалам, піша Rzeczpospolita. Агулам з пачатку 2024 году па 31 жніўня іншаземцы падалі 13,2 тысячы заяваў на атрыманьне польскіх студэнцкіх візаў, зь іх каля 5 тысяч атрымалі адмовы. Выдалі 8,2 тысяч візаў — у асноўным беларусам і ўкраінцам. У мінулыя 5 гадоў Польшча выдавала ў 2,5-4 разы больш такіх візаў:
https://smarturl.click/opdaO
Сёлета ў Беларусі ў 7,5 раза вырасла колькасьць захворваньняў на гепатыт А, яна працягвае расьці
Значны рост захворваньняў на вірусны гепатыт А ў Беларусі пачаўся са студзеня 2024 году. Калі яшчэ летась узровень захворваньняў складаў 0,89 выпадка на 100 тысяч насельніцтва, дык сёлета ён вырас да 6,6 выпадкаў за 6 месяцаў 2024 году. Да канца году спэцыялісты прагназуюць да 10 выпадкаў на 100 тысяч насельніцтва ці нават больш.
Магчымай прычынай росту захворваньняў спэцыялісты называюць скарачэньне колькасьці людзей, якія зрабілі прышчэпку ад гепатыту А, якая з 2018 году неабавязковая:
https://smarturl.click/JDO8x
Пасьля праверак амаль траціна прыватных пансіянатаў Беларусі закрыліся ці прыпынілі працу
11 з 35 прыватных пансіянатаў Беларусі не прайшлі праверкі Мінпрацы — яны зачыненыя або прыпынілі сваю дзейнасьць самастойна ці па рашэньні суда. Маніторынг прыватных пансіянатаў па ўсёй Беларусі пачалі яшчэ ў 2022 годзе, па выніках выявілі «сур’ёзныя парушэньні», распавялі ў Мінпрацы.
Раней у Беларусі правялі маштабныя праверкі прыватных дзіцячых садкоў і школ, пасьля якіх значную частку зь іх зачынілі. У пачатку 2024 году, міністар адукацыі казаў, што цяпер у Беларусі функцыянуюць 6 прыватных адукацыйных установаў:
https://smarturl.click/RAO7p
За верасень у Беларусі затрымалі каля 15-20 прадстаўнікоў супольнасьці ЛГБТК+. Што вядома
Як распавёў Свабодзе прадстаўнік TG House Belarus, атака на супольнасьць ЛГБТК+ у Беларусі пачалася ў канцы жніўня — пачатку верасьня.
Агулам, паводле яго, за верасень затрымалі каля 15-20 чалавек. Затрыманьні праходзілі ў розных гарадах Беларусі (сярод іншага, у Магілёве, Баранавічах, Берасьці, Кобрыне). Яны нярэдка суправаджаліся зьбіцьцём, псыхалягічным ціскам на людзей, абразамі. Падрабязьней:
https://smarturl.click/YzO71
«Колькі ён зарабляў з прадпрыемства, дагэтуль невядома» — нямецкія дэпутаты пра бізнэс Ёрга Дорнаў у Беларусі
Нямецкія палітыкі выказалі сваё стаўленьне да прадпрыемства нямецкага дэпутата і выкарыстаньня там на работах палітычных вязьняў.
https://smarturl.click/w9xz7
«Гэта было неймаверна дзёрзка». Расказваем, як прайшоў марш гіпі ў Горадні ў часы Брэжнева
Ці вы ведалі, што ў часы СССР гіпі выйшлі на дэманстрацыю ў Горадні? На чале калёны ішоў певень на ланцугу. Дэманстранты трымалі плякаты «Рукі прэч ад доўгіх валасоў». Затрыманым абразалі валасы і рвалі штаны-клёш. Некаторых уратаваў ксёндз Фарнага касьцёла. Расказваем, як гэта было і чаму стала магчымым. Гэта першая публікацыя цыклю Свабоды «Пратэст падчас таталітарызму».
https://smarturl.click/mpdEG
Новыя пагрозы Пуціна. Вайсковыя экспэрты пра зьмены ў ядзернай дактрыне Расеі
25 верасьня прэзыдэнт РФ Ўладзімір Пуцін абвесьціў пра зьмены ў ядзернай дактрыне. Яны прадугледжваюць магчымасьць ядзернага адказу на агрэсію няядзернай дзяржавы ў выпадку, калі гэту агрэсію падтрымае дзяржава ядзерная. Таксама зьмены распаўсюджваюць ядзерныя гарантыі на Беларусь. Мы папрасілі пракамэнтаваць гэтыя зьмены трох вайсковых экспэртаў.
https://smarturl.click/e5eR1
Алег Грузьдзіловіч прэзэнтаваў дзіцячую кнігу «Прыгоды дзядзі Віці на Валадарцы». Фотарэпартаж
Былы палітвязень Алег Грузьдзіловіч выпусьціў дзіцячую кнігу зь вершамі і малюнкамі, створанымі на «Валадарцы». Прэзэнтацыя прайшла ў гасьцёўні Рады культуры ў Вільні 27 верасьня.
https://smarturl.click/G6OoD
Ядзерная зброя, айчынны мабільны тэлефон, санкцыі і вызваленьне палітвязьняў. Пра што яшчэ Лукашэнка расказаў студэнтам
Аляксандар Лукашэнка прыехаў у Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт інфарматыкі і радыёэлектронікі, студэнты якога ў 2020 годзе актыўна ўдзельнічалі ў акцыях пратэсту супраць фальсыфікацыі вынікаў прэзыдэнцкіх выбараў. Сярод іншагаЛукашэнка заявіў, што разам з Расеяй рыхтуецца да выкарыстаньня ядзернай зброі.
https://smarturl.click/mpdjQ
Святлана Ціханоўская абмеркавала з намесьнікам дзяржсакратара ЗША вызваленьне палітвязьняў
Падчас тыдня высокага ўзроўню Генэральнай асамблеі ААН намесьнік дзяржсакратара ЗША Курт Кэмпбэл афіцыйна прыняў дэмакратычную лідэрку Беларусі Сьвятлану Ціханоўскую ў Вашынгтоне.
Падчас сустрэчы бакі абмеркавалі шляхі вызваленьня палітычных зьняволеных у Беларусі, у тым ліку тых, хто знаходзіцца ў гуманітарным сьпісе; падтрымку рэпрэсаваных, грамадзянскай супольнасьці і незалежных СМІ, у тым ліку фінансавую; падтрымку ініцыятываў па ўмацаваньні беларускай нацыянальнай ідэнтычнасьці; працяг Стратэгічнага дыялёгу паміж ЗША і дэмакратычнай Беларусьсю; прыцягненьне вінаватых у рэпрэсіях да адказнасьці і ўсталяваньне палітычных і дыпляматычных кантактаў з трэцімі краінамі і міжнароднымі арганізацыямі.
https://smarturl.click/dpdZ3
Падпісвайцеся на Свабоду ў radio_svaboda">TikTok!
Нашыя журналісты публікуюць там унікальныя кароткія відэа на розныя тэмы. Вось відэа апошняга тыдня:
👆🏻Моўная хвілінка. Як назваць па-беларуску кавалак ежы (гл. відэа вышэй)
👉🏻 Эканоміка на пальцах. radio_svaboda/video/7416785077830503686">Тлумачым, адкуль бяруцца грошы і чаму іх нельга «проста надрукаваць, каб іх было шмат-шмат»
👉🏻 Гісторыя на Свабодзе: radio_svaboda/video/7417516840915586310">узгадваем супольны савецка-нямецкі парад у Берасьці 22 верасьня 1939 году
👉🏻 Навошта беларускай прапагандзе Мікалай Лукашэнка? radio_svaboda/video/7418625406787489029">Што пра гэта кажуць экспэрты
👉🏻 «Гэта было неймаверна дзёрзка». radio_svaboda/video/7419000796810923269">Як у Горадні ў часы Брэжнева прайшоў марш гіпі
👉🏻 Гісторыя ў постацях. radio_svaboda/video/7418256511442504965">Расказваем пра Міхаіла Глінскага
У Польшчы беларуса прыгаварылі да 34 месяцаў зьняволеньня ў рамках шпіёнскай справы
Акруговы суд у Любліне 26 верасьня прыгаварыў грамадзяніна Беларусі Ўладзіслава П. да 2 гадоў і 10 месяцаў пазбаўленьня волі.
https://smarturl.click/ZyOAj
У Менску пасьля раптоўных адключэньняў вады пагоршылася яе якасьць
Улады пацьвердзілі, што ім скардзяцца менчукі і паабяцалі выправіць сытуацыю.
https://smarturl.click/ppdgA
Малдова заблякавала сайты сямі расейскіх СМІ перад рэфэрэндумам аб інтэграцыі з Эўразьвязам
Раней заходнія дзяржавы папярэджвалі афіцыйны Кішынёў пра пляны Масквы ўмешвацца ў выбары ў краіне.
https://smarturl.click/xBzyO
115 гадоў з дня нараджэньня Лукаша Калюгі
27 верасьня 1909 году нарадзіўся Лукаш Калюга, пісьменьнік, ахвяра сталінскіх рэпрэсій. Найбольш вядомыя ягоныя аповесьці — «Ні госьць, ні гаспадар» і «Нядоля Заблоцкіх». Застаўся пасьля Калюгі і недапісаны раман «Пустадомкі». Арыштавалі пісьменьніка ў 1933-м, калі яму было ўсяго 24 гады, і больш на свабоду ён ня выйшаў.
Больш падзей гэтага дня ў гісторыі чытайце ў матэрыяле «Ўжо сёньня»: https://smarturl.click/bad4v
NATO рыхтуе плян маштабнай эвакуацыі параненых вайскоўцаў на выпадак вайны з Расеяй
У NATO распрацоўваюць плян маштабнай эвакуацыі параненых зь лініі фронту ў выпадку вайны з Расеяй, распавёў у інтэрвію Reuters генэрал-лейтэнант Аляксандр Солфранк, кіраўнік камандаваньня матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня Альянсу. Паводле яго, будучы сцэнар мэдычнай эвакуацыі будзе адрозьнівацца ад вопыту саюзьнікаў у Афганістане і Іраку. Падрабязнасьці:
https://smarturl.click/G6OMQ
Галоўнае за 26 верасьня
🏳️🌈 У верасьні ў Беларусі прайшла хваля затрыманьняў прадстаўнікоў супольнасьці ЛГБТК+. Расказваем, што вядома
🏭 «25 кілямэтраў пешшу, каб трапіць на працу». Як беларускія палітвязьні прымусова працуюць на прыватных прадпрыемствах
🇩🇪«Колькі ён зарабляў з прадпрыемства, дагэтуль невядома», — нямецкія дэпутаты пра бізнэс Ёрга Дорнаў у Беларусі
📚 «Спалілі дзьве тачкі беларускіх кніг і ўсяго Оруэла». Былы палітвязень расказаў, што адбываецца ў калёніі пад Магілёвам
🗣 Новыя пагрозы Пуціна. Вайсковыя экспэрты пра зьмены ў ядзернай дактрыне Расеі
🎥 «ПіК Свабоды». Беларусь і ядзерныя гульні Пуціна. Да чаго гэта прывядзе?
🇱🇹 Кіраўнік МЗС Беларусі Рыжанкоў прапанаваў Літве «нармальны раўнапраўны дыялёг». У Вільні адказалі
👫 «Гэта было неймаверна дзёрзка». Расказваем, як прайшоў марш гіпі ў Горадні ў часы Брэжнева
🙍🏻♂️ «Ня будзе Сашкі праз год ці два. Ня ўмее ён», — Мікалай Халезін ў праекце «Сьведкі Лукашэнкі»
Чаму ядзерны шантаж Пуціна і Лукашэнкі аказаўся пустым
У выпадку агрэсіі супраць Беларусі Расея пакідае за сабой права прымяніць ядзерную зброю — гэта прадугледжана ў праекце абноўленай рэдакцыі ядзернай дактрыны Расеі. Яе анансаваў Уладзімір Пуцін. Навошта гэтыя зьмены спатрэбіліся менавіта цяпер, да чаго яны могуць прывесьці і хто або што можа спыніць ядзерную пагрозу з боку Расеі?
Глядзіце інтэрвію з Максімам Старчакам, экспэртам у расейскай ядзернай зброі, навуковым супрацоўнікам Цэнтру міжнароднай і абароннай палітыкі Ўнівэрсытэту Queen’s у Канадзе:
🎥 ВІДЭА цалкам: https://www.youtube.com/watch?v=HGgM3yGNDeA
У рамках «зачысткі» ЛГБТ-супольнасьці ў верасьні ў Беларусі затрымалі сама меней 8 транс-пэрсонаў
Пра гэта Свабодзе паведамілі ў арганізацыі падтрымкі трансгендэрных людзей TG House Belarus. Вядома пра затрыманьне сама меней 8 транс-пэрсонаў у верасьні. На большасьць зь іх склалі адміністрацыйныя пратаколы за «хуліганства», на двух — завялі крымінальныя справы паводле арт. 343 КК — «распаўсюд парнаграфіі».
У рамках «зачысткі» ЛГБТ-супольнасьці ў Беларусі ў людзей праходзілі ператрусы, допыты і затрыманьні. Прыходзяць як да квір і транс-людзей, так і да актывістаў, а таксама людзей, якія наведваюць мерапрыемствы ЛГБТК+ арганізацый, удакладняе ЛГБТК+ ініцыятыва prismatica.belarus:
https://smarturl.click/YzO71
Зь Беларусі сышла вядомая нямецкая кампанія Сarl Zeiss, якая супрацоўнічала з падсанкцыйным БелОМА
Вядомая нямецкая кампанія Сarl Zeiss выйшла з супольнага зь Беларускім оптыка-мэханічным аб’яднаньнем прадпрыемства «Цэйсс-БелОМА», у якім мела 60% акцый.
https://smarturl.click/XydJ6
Фота zeiss.com
«Спалілі дзьве тачкі беларускіх кніг і ўсяго Оруэла»
Мінулым месяцам з калёніі № 15 вызваліўся былы палітвязень Аляксей Кірэеў. Ён расказаў Свабодзе, што ў калёніі спалілі большасьць беларускіх кніг, а таксама вядомыя раманы Джорджа Оруэла «Фэрма» і «1984».
Таксама вязень расказаў пра стан Аляксандра Фядуты і новыя парадкі ў калёніі, скіраваныя на тое, каб дадаткова зьняважыць палітычных і абмежаваць іх у правах.
https://smarturl.click/W3dnk
У Празе адкрылася выстава, прысьвечаная Алесю Бяляцкаму. ФОТА
У сталіцы Чэхіі 25 верасьня адкрылася выстава «Я не баюся, няхай яны баяцца», прысьвечаная палітзьняволенаму ляўрэату Нобэлеўскай прэміі міру Алесю Бяляцкаму.
https://smarturl.click/DaOvo