17325
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
Памёр бацька палітвязьня Міколы Статкевіча
З фэйсбуку жонкі палітыка Міколы Статкевіча Марыны Адамовіч стала вядома, што 19 сакавіка памёр бацька палітзьняволенага Віктар Статкевіч.
Ад самога Міколы Статкевіча ўжо 404 дні няма ніякай інфармацыі. 14 сьнежня 2021 году яму вынесьлі прысуд: 14 гадоў зьняволеньня ў калёніі асаблівага рэжыму.
Фэйкі пра незалежнасьць. Тлумачым з Гурневічам
25 сакавіка беларусы сьвяткуюць Дзень Волі. У гэты дзень у 1918 годзе Рада Беларускай Народнай Рэспублікі абвясьціла незалежнасьць БНР. Але па меркаваньні прапагандыстаў Лукашэнкі, менавіта ён стаў асобай, якая «падарыла» незалежнасьць краіне.
З падменай фактаў і вольным тлумачэньнем гісторыі беларускай незалежнасьці разьбіраецца Дзьмітры Гурневіч.
https://youtu.be/8WcIAwt_DyY
Рада Эўропы заклікала вярхоўнага прадстаўніка і камісію падрыхтаваць далейшыя санкцыі супраць Беларусі
Гатовыя высновы апошняга саміту Эўразьвязу. Будуць распрацоўвацца новыя санкцыі, у тым ліку супраць Беларусі.
У Брусэлі зноў паўтарылі заяву пра салідарнасьць Эўразьвязу зь беларускай грамадзянскай супольнасьцю і дэмакратычнымі сіламі.
Пачнуцца перамовы аб уступленьні ў ЭЗ Босьніі і Герцагавіны, працягнуцца з Украінай і Малдовай, а Грузіі рэкамэндуюць правесьці рэформы.
https://smarturl.click/ZyzXj
Беларуса Мікалая Аляксеева, якога ФСБ забіла ў Карэліі, пахавалі ў Расеі
Хаўтуры адбыліся яшчэ 16 сакавіка. Пра гэта расказаў адзін з сыноў Мікалая.
49-гадовага Мікалая Аляксеева забілі 7 сакавіка ў Карэліі супрацоўнікі ФСБ пры затрыманьні. Ведамства заявіла, што мужчына адкрыў агонь па супрацоўніках спэцслужбаў.
https://smarturl.click/9zjzy
«Каб захаваць калектыў, разнастайнасьць праграм, нам не стае каля 11 млн злотых». Якія зьмены чакаюць «Белсат»
Новы кіраўнік тэлеканалу Аляксей Дзікавіцкі расказаў, што будуць працягнутыя праекты кшталту «Лябірынтаў». Ня будзе працягу сэрыялу «Працэсы», скароцяцца музычныя праграмы. Але «місійныя» праграмы пра беларускую мову, гісторыю, культуру застануцца, нягледзячы на істотнае скарачэньне фінансаваньня «Белсату».
https://smarturl.click/kj8jR
SMS-позвы ў войска будуць абавязковымі толькі ў ваенны час, узрост першапачатковага прыёму на вайсковы ўлік зьменяць з 16 на 17 гадоў
Пра гэта распавёў міністар абароны Віктар Хрэнін, камэнтуючы ўхвалены Саветам Рэспублікі законапраект аб пытаньнях нацыянальнай бясьпекі. У ім удакладнілі пералік вайсковаабавязаных, якім даюць адтэрміноўку ад прызыву па мабілізацыі, а органы дзяржаўнай бясьпекі надзялілі паўнамоцтвамі складаць пратаколы аб адміністрацыйных правапарушэньнях за няяўку на прызыў бяз важных прычын:
https://smarturl.click/Q1RMJ
Вызваліць сябе або вызваліць іншых. Чаму ў беларускіх і расейскіх дэмакратаў розныя шляхі да перамогі
Сяргей Дубавец тлумачыць, чаму няма падставаў гаварыць пра аб’яднаньне дэмакратычных памкненьняў беларусаў і расейцаў.
«Незалежнасьць (сапраўдная) для беларусаў — адзіная мэта. У расейцаў яна рассыпаецца на дзясяткі нацыянальных незалежнасьцяў. Толькі не відаць такой тэндэнцыі ў Расеі, не відаць такога памкненьня. І ня робяцца такія рэчы за год-два, калі прыдушвалі народы вякамі», — піша ён:
https://smarturl.click/M14J3
Спэцслужба Літвы заявіла, што не знайшла арганізаваных груп літвіністаў, якія пагражаюць краіне
У сувязі з павелічэньнем колькасьці лістоў з пагрозамі, якія літоўскія палітыкі і грамадзкія дзеячы атрымліваюць нібыта ад групаў, якія «прапагандуюць ідэалёгію літвінізму» Дэпартамэнт дзяржаўнай бясьпекі Літвы заявіў, што ў краіне «няма арганізаваных групаў, што прапагандуюць ідэалёгію літвінізму» і маглі б «уяўляць пагрозу незалежнасьці, канстытуцыйнаму ладу і тэрытарыяльнай цэласнасьці краіны».
«Пад выглядам літвінізму таксама робяцца спробы дыскрэдытаваць дэмакратычную апазыцыю ў Беларусі і выклікаць варажнечу літоўскіх грамадзян зь беларусамі, якія жывуць у краіне», — зьвярнула ўвагу ведамства:
https://smarturl.click/dpJgo
Украіна пасьля гадавога перапынку спрабавала атакаваць вайсковы аэрадром у Саратаўскай вобласьці
Мінабароны Расеі паведаміла, што над Саратаўскай вобласьцю (паводле губэрнатара вобласьці — над горадам Энгельс) сродкі СПА зьбілі 4 украінскія баявыя дроны.
У Энгельсе знаходзіцца вайсковы аэрадром, на якім базуецца стратэгічная авіяцыя Расеі. Менавіта адсюль з пачатку расейскага ваеннага ўварваньня ва Ўкраіну ў паветра ўзьнімаліся бамбавікі для ракетных абстрэлаў па ўкраінскай энэргетыцы. Цяперашні інцыдэнт — чацьвёрты, першы ўдар дронамі па аб’екце адбыўся 5 сьнежня 2022 году. Расказваем, чаму новая спроба атакі на аэрадром — гэта важна:
https://smarturl.click/4kpwG
ААН: Апошнія 10 гадоў былі рэкордна гарачымі за ўсю гісторыю назіраньняў, у 2024-ым можа быць яшчэ гарачэй
Сярэдняя глябальная тэмпэратура паветра ў паверхні Зямлі ў 2023 годзе была на 1,45 градуса Цэльсія вышэй, чым у даіндустрыяльную эпоху, гаворыцца ў дакладзе Сусьветнай мэтэаралягічнай арганізацыі ААН. 2024-ы можа аказацца яшчэ гарачэйшым, папярэджваюць экспэрты.
Такім чынам, сьвет як ніколі блізкі да адзнакі 1,5 градуса — менавіта на ёй, у лепшым выпадку, плянавалася спыніць глябальнае пацяпленьне згодна з Парыскім пагадненьнем 2015 году. Паводле кіраўніцы арганізацыі, гэта павінна стаць «чырвоным папераджальным сыгналам для ўсяго сьвету»:
https://smarturl.click/RAYap
20 сакавіка 1896 году ў Смаргоні нарадзіўся Мойшэ Кульбак, беларускі габрэйскі пісьменьнік, «зорка літаратуры ідыш»
Габрэйскі паэт, раманіст, драматург, Мойшэ Кульбак пісаў на ідышы, быў старшынём сусьветнага габрэйскага ПЭН-клюбу. Творы Кульбака вылучаліся пошукам новых формаў, выразным уплывам заходнеэўрапейскай літаратуры і філязофіі. У 1937 годзе Мойшэ Кульбак быў арыштаваны і 29 кастрычніка расстраляны разам з сотняй беларускіх навукоўцаў, паэтаў, пісьменьнікаў, публіцыстаў.
Іншыя адметныя падзеі 20 сакавіка — у матэрыяле «Ўжо сёньня»:
https://smarturl.click/Xyxk6
«Калі Лукашэнка аддасьць пасаду старшыні УНС камусьці іншаму — то палітычны крызіс у будучыні непазьбежны», — Вадзім Мажэйка
«Для Лукашэнкі выглядае небясьпечным варыянтам перайсьці на пасаду старшыні УНС і кагосьці іншага дапусьціць на прэзыдэнцкую пасаду (нават калі гэта будзе 100-працэнтна ляяльная фігура)», — лічыць палітоляг, рэдактар «Беларускага штогодніку» Вадзім Мажэйка.
У інтэрвію Свабодзе ён дае ўласны адказ на пытаньне, ці будзе Лукашэнка сумяшчаць дзьве галоўныя ўладныя пасады; заяўляе, што УНС можа стаць вырашальнай структурай у момант палітычнага крызісу; і адзначае, што ніякіх прыкметаў спыненьня палітычных рэпрэсіяў у Беларусі пакуль няма:
https://smarturl.click/YzpZ1
Беларускім спартоўцам забаранілі ўдзельнічаць у цырымоніі адкрыцьця Алімпіяды ў Парыжы
Пра гэта заявіў на прэс-канфэрэнцыі дырэктар дэпартамэнту МАК па сувязях з НАК Джэймс Маклаўд. Пакуль для ўдзелу ў гульнях кваліфікацыю прайшлі 7 беларускіх спартоўцаў і 12 расейскіх. Паводле ацэнкі Маклаўда, агулам па выніках кваліфікацыю могуць атрымаць 22 беларусы і 36 расейцаў. Яны будуць удзельнічаць у Алімпіядзе ў нэўтральным статусе:
https://smarturl.click/W361k
Як манастыр РПЦ у Беларусі ператварыўся ў бізнэс-холдынг
Манастыр Рускай праваслаўнай царквы ў Беларусі стаў крыніцай шматмільённых даходаў і дапамагае расейскім салдатам, якія ваююць супраць Украіны. Гаворка пра Сьвята-Елізавецінскі манастыр, якім кіруе протаярэй Андрэй Лемяшонак. Сёньня журналісты зь «Бюро» апублікавалі расьсьледаваньне пра тое як манастыр ператварыўся ў сапраўдны бізнэс-холдынг. Свабода паразмаўляла з аўтарам матэрыялу Алесем Ярашэвічам:
🎥 ВІДЭА: https://youtu.be/UdhHAb0KIxg
Сьвята-Лізавецінскі манастыр маскіруе даходы пад ахвяраваньні, каб не плаціць падаткі, — расьсьледаваньне
Каб пазьбегнуць выплаты падаткаў за сваіх супрацоўнікаў, Сьвята-Лізавецінскі манастыр вядзе двайную бухгальтэрыю, у якой заробак умоўна падзяляецца на дзьве часткі: 15% — «белая» зарплата, якую афіцыйна налічваюць супрацоўніку пасьля выліку адлічэньняў у бюджэт, 85% — «чорная» зарплата, якую СЕМ не паказвае падатковай — яна афармляецца як «дабрачыннае ахвяраваньне за царкоўны послух», гаворыцца ў новым расьсьледаваньні «Бюро».
Таксама, паводле расьследнікаў, каб пазьбегнуць падаткаў на прыбытак — манастыр маскіруе свае даходы пад ахвяраваньні:
https://smarturl.click/RAY6v
Якіх эканамічных рэформаў хочуць беларусы — дасьледаваньне Beroc
Асноўныя высновы дасьледаваньня:
🔸 Беларусы захоўваюць прарынкавую накіраванасьць і лічаць эканамічныя задачы першачарговымі;
🔸 Пераважная большасьць беларусаў выступаюць за правядзеньне рэформаў;
🔸 Значная частка апытаных падтрымлівае адміністрацыйнае рэгуляваньне цэнаў;
🔸 Стаўленьне апытаных да эканамічных рэформаў слаба залежыць ад сацыяльна-дэмаграфічных характарыстык і мае каштоўнасную матывацыю.
Больш падрабязна: https://smarturl.click/G6Wg5
Навошта Лукашэнку Ўсебеларускі народны сход? Тлумачыць палітоляг
Дзеля чаго насамрэч Лукашэнку патрэбны Ўсебеларускі народны сход, які мае адбыцца пры канцы красавіка? Ці зможа ён адыграць пэўную ролю падчас магчымых будучых палітычных трансфармацый у Беларусі? Ці варта дэмакратычным сілам прыглядацца, каб нейкім чынам заангажаваць людзей адтуль? Калі не Лукашэнка, то хто можа ўзначаліць гэты сход, і ці важная пэрсаналія? Пра гэта гаворым з палітычным аглядальнікам і гісторыкам Аляксандрам Фрыдманам.
🎥 ВІДЭА: https://www.youtube.com/watch?v=ssbsc8CjE7s
«Гісторыя на Свабодзе». Лёс беларусаў у вайну быў прадвызначаны, проста ня так радыкальна па часе, як у выпадку габрэяў, — Яўген Мірановіч
Нацысты падчас акупацыі забівалі беларусаў ня толькі за падтрымку партызан. Зьнішчалі цэлыя вёскі і за ежу, за харчы. Беларуска-польскі гісторык зь Беластоку прафэсар Яўген Мірановіч напісаў пра гэта кнігу «Вайна ўсіх з усімі. Беларусь (1941–1944)». Сёньня габілітаваны доктар гісторыі, прафэсар Яўген Мірановіч адказвае на пытаньні Свабоды.
📽 ВІДЭА: https://youtu.be/ErtgiZvibVw
📃 ФРАГМЭНТ ТЭКСТУ: https://smarturl.click/VD6RR
Затрымалі хрысьціянскага прапаведніка Сяргея Мельянца
Стала вядома пра затрыманьне вядомага ў Менску хрысьціянскага прапаведніка, паэта і выканаўцы аўтарскай песьні, бацькі семярых дзяцей Сяргея Мельянца, паведаміла «Хрысьціянская візія».
Яго судзяць па адміністрацыйным артыкуле. Прычыны перасьледу невядомыя.
Суд ЭЗ адмяніў санкцыі супраць «Белшыны»
Суд Эўразьвязу ў Люксэмбургу ануляваў рашэньне аб санкцыях супраць «Белшыны», якія ўвялі ў сьнежні 2021 году. На думку суда, Рада ЭЗ дапусьціла памылку пры ацэнцы падтрымкі «Белшынай» беларускага рэжыму і ўдзеле ў рэпрэсіях супраць грамадзянскай супольнасьці:
https://smarturl.click/3kXkX
«Да дзесяці выпадкаў». У Беларусі праходзяць ператрусы ў крымінальнай справе супраць актывістаў дыяспары
Як паведаміў Свабодзе заснавальнік фонду BySol Андрэй Стрыжак, пакуль вядома пра адзінкавыя выпадкі ператрусаў.
«Нам вядома да дзесяці выпадкаў. Пакуль гэта не дзясяткі. Справа супраць актывістаў дыяспары перакрыжоўваецца па пэрсаналіях і з чальцамі Каардынацыйнай рады і з Офісам Ціханоўскай. Можа быць дастаткова шмат перакрыжаваньняў. Да часткі людзей могуць прыйсьці ўжо некалькі разоў за апошні час. Ім няважна, што людзі могуць ня быць у Беларусі ўжо вельмі доўга», — сказаў ён.
СК завёў крымінальную справу на прадстаўнікоў «Народных амбасадаў» і «Беларусаў замежжа»
У ведамстве сьцьвярджаюць, што маюць поўную інфармацыю больш чым пра 100 прадстаўнікоў «радыкальных дыяспараў». «Устаноўлена больш за 30 аб'ектаў нерухомасці, якія належаць фігурантам, на тэрыторыі Беларусі», — сьцьвярджае СК. Справу завялі паводле арт. 361-1 КК (стварэньне экстрэмісцкага фармаваньня або ўдзел у ім), фігурантам пагражаюць у тым ліку завочнымі судамі.
❗️UPD. У Беларусі праходзяць ператрусы па справе супраць актывістаў дыяспары, паведаміў кіраўнік BySol Андрэй Стрыжак:
https://smarturl.click/3k1yB
Сілавікі праводзяць ператрус у менскай кватэры кіраўніка Malanka Media і плятформы ZUBR Паўла Марыніча
«Ператрус праходзіць у кватэры па месцы прапіскі, дзе пражывае родны брат зь сям'ёй. Пакуль інфармацыі няма, чакаю копію пратакола ператрусу. У Менску я не жыву з 2010 году і ў Беларусі ўвесь гэты час ня быў. Пакуль я ня ведаю, што яны там шукаюць», — сказаў @malanka Павал Марыніч.
Днямі Паўлу прысудзілі 4 гады калёніі завочна па справе за зрыў рэспубліканскага рэфэрэндуму ў 2022 годзе.
21 сакавіка па ўсёй Беларусі будуць гучаць сірэны
Як папярэдзілі ў МНС, заўтра па краіне пройдзе плянавая праверка сыстэмы апавяшчэньня. Падчас яе плянуюць перадаваць сыгнал «Увага ўсім!» праз запуск электрасырэн і гучнагаварыцелі, таксама плянуюць перахоп тэлебачаньня, FM-радыёстанцый і запуск бягучага радка на тэлеканалах.
Праваслаўнага сьвятара зь Пінску адправілі служыць у паветрана-дэсантныя войскі
З паведамленьня пінскага прыходу стала вядома, што клірык храма сьвятых Пятра і Фяўроньні ў Пінску Арцемій Мігалевіч «нясе тэрміновую вайсковую службу ўжо 10-ы месяц» у паветрана-дэсантных войсках у в\ч № 92616 у Берасьці — то бок, яго адправілі ў войска ў траўні 2023 году, тады ж, калі ў СМІ атрымала розгалас гісторыя з прызывам у войска каталіцкага сьвятара з Наваградку Дзьмітрыя Мальца (яго ў выніку камісавалі па стане здароўя):
https://smarturl.click/VDvQx
У Магілёве суд апраўдаў былога палітвязьня, якога абвінавацілі ў распаўсюдзе «экстрэмісцкіх» матэрыялаў
Паўла Белаголава затрымалі 22 лютага 2024 году. Згодна з адміністрацыйным пратаколам, ён 26 лістапада 2020 году захаваў у сябе ў Viber ва ўкладцы «Мае нататкі» спасылку на матэрыял выданьня Tribuna, якое ўключылі ў сьпіс «экстрэмісцкіх» матэрыялаў 25 жніўня 2021 году, і ў сьпіс «экстрэмісцкіх» фармаваньняў 5 сьнежня 2023 году.
Ленінскі РУУС завёў на яго адміністрацыйную справу за «распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў», але судзьдзя Натальля Панасенка з суду Ленінскага раёну Магілёва пастанавіла, што Белаголаў невінаваты. Пра рэдкі выпадак даведаліся праваабаронцы @MAYDAYMog:
https://smarturl.click/DaeWo
Галоўнае за 19 сакавіка
❌ Беларускім спартоўцам забаранілі ўдзельнічаць у цырымоніі адкрыцьця Алімпіяды ў Парыжы
👨🏻⚖️ У Менску пачаўся суд над журналістам Ігарам Карнеем, а таксама суд над музыкамі гурту Nizkiz
🗣 Рада Эўразьвязу абмеркавала парушэньні правоў чалавека ў Беларусі і заявіла пра новыя захады ў падтрымку апазыцыі
🇪🇺 Стала вядома, як Эўразьвяз абмяжуе пастаўкі збожжа зь Беларусі і Расеі
🧑🏻⚕️ У Беларусі зафіксавалі вялікі адсотак хворых на сухоты ў месцах зьняволеньня
🙍🏻♂️Як манастыр РПЦ у Беларусі зарабляе мільёны даляраў: абмяркоўваем з аўтарам расьсьледаваньня
👫 Беларусы сталі менш спадзявацца на дзяржаву і больш схіляцца да рынку — вынікі дасьледаваньня Chatham House
Беларусы сталі менш спадзявацца на дзяржаву і больш схіляцца да рынку — вынікі дасьледаваньня Chatham House
У 2009-ым беларусы пераважна хацелі патэрналісцкай эканамічнай палітыкі і былі схільныя да абмену грамадзянскіх свабодаў на «палітычную стабільнасьць». Цяпер жа беларусы ня схільныя разьлічваць, што дзяржава будзе «сацыяльнай», адбыўся значны зрух у бок прарынкавых поглядаў, вынікае зь сёлетняга лютаўскага апытаньня Chatham House, калі параўнаць яго з вынікамі апытаньня 2009 году.
Юры Дракахруст аналізуе зьмены грамадзкіх настрояў на падставе вынікаў апытаньняў 2009 і 2024 гадоў:
https://smarturl.click/kj2kQ
Сетку клінік «Новы зрок» абвінавачваюць у працы без ліцэнзіі з 2011 году, хаця Мінздароўя адабрала яе ў ліпені 2023-га
Цяпер «Новы зрок» абвінавачваюць у працы безь ліцэнзіі з 2011 году, калі быў выдадзены дазвол, піша @zerkalo_io.
20 сакавіка эканамічны суд Менску пачне разглядаць справу супраць «Новага зроку» за незаконную прадпрымальніцкую дзейнасьць у 2022 годзе — за гэты час, паводле ДФР, сетка клінік нібыта атрымала незаконны даход у памеры 17,06 мільёна рублёў. Заснавальнік сеткі Алег Каўрыгін мяркуе, што пратаколы за працу безь ліцэнзіі цяпер будуць складаць па кожным годзе, пачынаючы з 2011-га. Санкцыя артыкула прадугледжвае штраф да 500 базавых і канфіскацыю да 100% сумы даходу:
https://smarturl.click/2q1xm
Сьмерць беларускага хакеіста Кальцова — меркаванае самагубства, — паліцыя Маямі
У паліцыі Маямі на запыт Радыё Свабода пра прычыны і абставіны сьмерці Кальцова адказалі наступнае:
«У панядзелак, 18 сакавіка 2024 году, прыкладна ў 00:39 раніцы паліцыя Бал-Харбар і пажарныя ратавальнікі былі накіраваныя на курорт St. Regis Bal Harbor, 9703 Collins Avenue, у сувязі з мужчынам, які скокнуў з балькона. Верагоднае (apparent) самагубства спадара Канстанціна Кальцова (17.04.1981) расьсьледуецца Бюро па забойствах Дэпартамэнту паліцыі Маямі-Дэйд. Падазрэньняў наконт гвалтоўнага характару сьмерці няма»:
https://smarturl.click/W36Wk