17325
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
13 верасьня нарадзіўся Андрэй Мрый, беларускі празаік, журналіст (у 1893 годзе)
Найбольш вядомы раман Мрыя — «Запіскі Самсона Самасуя», у якой у сатырычным тоне паказаў усталяваньне новага ладу ў 20-я гады мінулага стагодзьдзя, у тым ліку пачаткі савецкай беларусізацыі. Твор быў абвешчаны паклёпам на савецкую рэчаіснасьць, а аўтара адправілі ў ГУЛАГ.
Раней «Запіскі Самсона Самасуя» чыталі ўсе школьнікі Беларусі, але ў 2016 годзе твор прыбралі з абавязковай школьнай праграмы.
Пра іншыя падзеі 13 верасьня ў гісторыі чытайце ў матэрыяле «Ужо сёньня»: https://smarturl.click/1dyDo
Пуцін расказаў, што зьменіць дазвол Кіеву наносіць удары па Расеі далёкасяжнай зброяй
Пуцін заявіў, што «наўпроставы ўдзел краінаў Захаду ва ўкраінскім канфлікце мяняе яго сутнасьць». «Расея будзе вымушаная прымаць рашэньні, зыходзячы з пагрозаў, якія такім чынам ствараюцца», — падкрэсьліў прэзыдэнт РФ.
Камэнтары Пуціна прагучалі ў пэрыяд, калі ўлады Ўкраіны працягваюць спробы дамагчыся ад Захаду паставак больш магутных узбраеньняў, але зь меншымі абмежаваньнямі на іх выкарыстаньне. Расейскія войскі тым часам працягваюць наступ на ўсходзе Ўкраіны
https://smarturl.click/ba1Z7
Асноўныя падзеі і публікацыі чацьвярга, 12 верасьня
Дзясяткі «палітычных» спраў, адзінкавыя — за забойствы. Чым цяпер занятыя абласныя суды
«Паставіць сабе надмагільле». Што гісторыкі і экспэрты кажуць пра пляны Лукашэнкі пабудаваць новы гістарычны музэй
Жыхары Менску скардзяцца на смог. У Белгідрамэце расказалі, калі чакаць паляпшэньня сытуацыі
Маркаў: задача зачыняць YouTube у Беларусі сёньня не стаіць
Лукашэнка заявіў, што даручыў папярэджваць мігрантаў, каб тыя ня ехалі ў Беларусь у спробах трапіць у ЭЗ
Рыжанкоў у Ганконгу заявіў, што «Беларусь ня дасьць уцягнуць сябе ў вайну ва Ўкраіне»
«ПіК Свабоды». Як спэцслужбы Беларусі вэрбуюць і як засылаюць шпіёнаў за мяжу
Зяленскі адрэагаваў на перамяшчэньне войскаў у Беларусі і наступ расейцаў у Курскай вобласьці
У Латвіі канчаткова ўхвалілі законапраект аб забароне знаходжаньня ў краіне аўтамабіляў зь беларускімі нумарамі
Лукашэнка кажа, што даручыў папярэджваць мігрантаў, каб тыя ня ехалі ў Беларусь у спробах патрапіць у ЭЗ
«Яны там круцяць-верцяць: „Кітайцы Лукашэнку прымусілі, каб ён зьмякчыў палітыку ў дачыненьні да Польшчы“. Зь Кітаем мы не абмяркоўвалі нават гэтыя тэмы. Ніколі Сі Цзіньпін, ведаючы мяне, ня скажа, што ты там з Польшчай нешта зрабі» — заявіў сёньня Аляксандар Лукашэнка падчас сустрэчы з прадстаўнікамі этнічных меншасьцяў Беларусі.
https://smarturl.click/ZyR3z
Літва вылучыла юрыстам больш за паўмільёна эўра для суду з «Беларуськаліем»
«Беларуськалій» спрабуе атрымаць кампэнсацыю ў 1 мільярд эўра за аднабаковае скасаваньне кантракту на транзыт яго ўгнаеньняў.
https://smarturl.click/XyQkz
Рыжанкоў: «Беларусь ня дасьць уцягнуць сябе ў вайну ва Ўкраіне»
«У Беларусі ёсьць цэлы арсэнал інструмэнтаў для гэтага», — заўважыў міністар замежных справаў.
https://smarturl.click/aJwV0
Памерла заснавальніца тэатру «Зьніч», беларуская акторка Галіна Дзягілева
Акторка, заснавальніца тэатру аднаго актора «Зьніч» Галіна Дзягілева памерла сёньня, ёй было 77 гадоў, паведамляе @zerkalo_io са спасылкай на яе сяброў. Разьвітаньне адбудзецца 13 верасьня ў 11-ай гадзіне ў крэматорыі на Паўночных могілках Менску.
Больш пра Галіну Дзягілеву і створаны тэатар «Зьніч»
Менскае выдавецтва, якое выпускае кнігі на беларускай мове, зьвярнулася да чытачоў па дапамогу
Выдавецтва «Тэхналёгія» зьвярнулася да чытачоў з просьбай набываць кнігі на сайце ці ў краме, каб выдавецтва магло працягнуць выданьне заплянаваных кніг.
«Больш як за 30 гадоў працы мы ў вас амаль ніколі нічога не прасілі: рабілі сваю справу — то з усьмешкай і радасьцю, то сьціснуўшы зубы. Але такая нагода здарылася», — гаворыцца ў паведамленьні ў сацсетках выдавецтва:
https://smarturl.click/ppeJ2
У верасьні ў Беларусі за салідарнасьць з палітвязьнямі судзяць 16 жанчын, — праваабаронцы
Сёньня ў Менскім абласным судзе пачаўся працэс над Інай Плахатнюк, якую судзяць па арт. 361-4 («Садзеяньне экстрэмісцкай дзейнасьці») — як мяркуюць праваабаронцы, за падтрымку палітвязьняў. Ёй пагражае да 7 гадоў зьняволеньня.
Паводле @viasna96, у верасьні за салідарнасьць з палітвязьнямі ў Беларусі судзяць сама меней 16 жанчын. Каля 30 чалавек — пад вартай у СІЗА, амаль усе — жанчыны, большасьць ва ўзросце больш за 50 гадоў. За студзеньскі рэйд ужо асудзілі 5 жанчын, ім прысуджалі да 3 гадоў калёніі:
https://smarturl.click/e523X
Расея ўдарыла па ўкраінскім горадзе Канатоп. Ёсьць параненыя, горад застаўся безь сьвятла і вады
Паводле папярэдніх зьвестак, у выніку ўдару параненыя 13 чалавек, двое зь іх знаходзяцца ў цяжкім стане (адзін у коме). «Сытуацыя з электрычнасьцю ў Канатопе проста крытычная. (...) Энэргетыкі цяпер робяць больш, чым усё магчымае, каб даць сьвятло лякарні і водаканалу. Калі электрычнасьць зьявіцца ў дамах жыхароў мінімум на гадзіну — ніхто ня зможа прадказаць», — паведаміў мэр горада Арцём Семяніхін.
Паводле яго, у горадзе пашкоджаныя некалькі адукацыйных установаў, мэдыцынскія будынкі, а таксама ўчастак трамвайных рэек у цэнтры: https://smarturl.click/3kwlZ
Фота @UA_National_Police
60 гадоў таму ў Лёндане памёр Сяргей Пясецкі — авантурнік, пісьменьнік, удзельнік антынацысцкага Супраціву
Сяргей Пясецкі нарадзіўся ў 1901-ым у Ляхавічах. Няўрымсьлівы «анархіст», які не зьбіраўся падпарадкоўвацца ніводнаму палітычнаму ладу, ён з аднолькавай лёгкасьцю спрабаваў далучыцца да рэвалюцыйнага руху ў Маскве, пасьля вяртаньня быў у антысавецкім падпольлі, служыў «шпіёнам» у асаблівым аддзеле польскай выведкі, сябраваў з ракаўскімі кантрабандыстамі на польска-савецкай мяжы і ваяваў пад сьцягамі Арміі Краёвай. А калі пэрыядычна трапляў за краты, у яго адкрываўся талент пісьменьніка.
Найбольш вядомы турэмны твор — біяграфічны раман «Каханак Вялікай Мядзьведзіцы», за які аўтара нават вылучалі на Нобэлеўскую прэмію, але пачалася Другая ўсясьветная вайна. Пясецкага лічаць адным з найбольш яскравых польскіх пісьменьнікаў беларускага паходжаньня XX ст.
Больш падзей гэтага дня ў гісторыі чытайце ў матэрыяле «Ужо сёньня»: https://smarturl.click/67Zle
Асноўнае за 11 верасьня
📌 Анкалёгія, алергія, іншыя хваробы. Чым пагражаюць беларусам пажары на Палесьсі і ва Ўкраіне
📌 Рэгуляваныя дзяржавай цэны і тарыфы ў Беларусі за год вырасьлі больш, чым агульная інфляцыя
📌 Fibery, Notion, Miro... Які софт стане недасяжны ў Беларусі пасьля 12 верасьня праз санкцыі ЗША і каго гэта закране
📌 Пачаўся чарговы масавы суд у Берасьці за пратэсты 2020-га
📌 Што замінае Менску зьнізіць напружаньне ў адносінах з Захадам? Адказвае Валер Кавалеўскі
📌 Тлумачым з Гурневічам. З кім Беларусь «ратуе» Эўропу ад нацызму і вайны
📌 «Без імпэрскай оптыкі». Як масквіч расказвае расейцам пра гісторыю Беларусі
📌 Суд у Бялградзе адмяніў рашэньне аб экстрадыцыі беларускага актывіста Гнёта і вярнуў справу на новы разгляд
📌 Трамп vs Гарыс. Хто каго «зьесьць на абед» пасьля выбараў у ЗША
Трамп vs Гарыс. Хто каго «зьесьць на абед» пасьля выбараў у ЗША
У аўторак у Злучаных Штатах Амэрыкі віцэ-прэзыдэнтка ЗША Камала Гарыс і экс-прэзыдэнт Дональд Трамп сустрэліся на тэледэбатах, якія прайшлі на тэлеканале ABC News. Пра што яны казалі, што прапаноўвалі амэрыканцам і сьвету, і хто зь іх больш спадабаўся выбарцам? Госьця праграмы «ПіК Свабоды» — доктарка навук, прафэсарка Ўнівэрсытэту Паўднёвай Флорыды Тацяна Кулакевіч.
https://youtu.be/aSdeWAfeAS8
Беларус загінуў, скочыўшы з 6-га паверху варшаўскай лякарні
Як паведамляе польскае выданьне Miejski Reporter, трагедыя адбылася пасьля 9-й раніцы 11 верасьня на вуліцы Кандратовіча ў варшаўскім раёне Брудна, у корпусе С тамтэйшай лякарні.
Выданьне піша, што 67-гадовы беларус сказаў у пакоі «Да пабачэньня», пасля чаго скокнуў з 6-га паверху і загінуў на месцы. Цяпер на месцы праводзяць праверку пад кіраўніцтвам пракурора. https://smarturl.click/ZyRbO
Кубракоў патлумачыў, што вучэньні ля мяжы праводзяць, каб не дапусьціць прарыву, як у Курскай вобласьці
Міністар унутраных спраў Беларусі Іван Кубракоў заявіў, што інструктарска-мэтадычныя заняткі «Столін-2024» для падразьдзелаў МУС арганізавалі на выпадак падзей, аналягічных прарыву ўкраінскімі сіламі расейскай мяжы ў Курскай вобласьці.
Напярэдадні ў МУС паведамілі, што ў Берасьцейскай вобласьці, недалёка ад мяжы з Украінай, 11 верасьня пад кіраўніцтвам Івана Кубракова адбудуцца заняткі для папярэджаньня «дзейнасьці незаконных узброеных фармаваньняў». Улады Беларусі цягам усёй ваеннай агрэсіі Расеі супраць Украіны пэрыядычна заяўляюць аб правакацыях, якія нібыта плянуюць з украінскай, польскай ці літоўскай тэрыторыі. https://smarturl.click/Q1EGw
Як спэцслужбы ЗША палявалі на Усаму бін Ладэна
У ЗША супрацоўнікі і аналітыкі Агенцтва нацыянальнай бясьпекі (АНБ) на працягу двух гадоў сачылі за тэлефоннымі званкамі і праслухоўвалі размовы памочніка Усамы бін Ладэна.
Гэта дапамагло ўстанавіць месца, дзе хаваўся лідэр тэрарыстычнай групоўкі «Аль-Каіда». Былы дырэктар АНБ па апэрацыях Джон Дарбі распавёў пра гэта ў інтэрвію The Washington Post.
https://smarturl.click/dpZB4
Куды часьцей за ўсё лятаюць зь Менску. Агучылі статыстыку
Нацыянальны аэрапорт Менску перасягнуў рубеж у 2 мільёны пасажыраў. Тэмп росту пасажырапатоку захоўваецца на ўзроўні 115% адносна мінулага году, паведамілі на прадпрыемстве.
https://smarturl.click/5O6wo
Як спэцслужбы Беларусі вэрбуюць і як засылаюць шпіёнаў за мяжу
Як можна выяўляць шпіёнаў і якія захады засьцярогі варта рабіць? Ці магчымы абмен арыштаваных беларускіх шпіёнаў на палітвязьняў? У чым небясьпека, калі пачынаеш у кожным падазраваць шпіёна ці агента спэцслужбаў? Як тут знайсьці балянс паміж асьцярожнасьцю і празьмернай падазронасьцю? Адказвае прадстаўнік аб’яднаньня былых сілавікоў BelPol Уладзімер Жыгар.
https://youtu.be/S_aNS0dpOsE
Былы каліновец запусьціў уласны брэнд «Кусь». Сродкі пойдуць на дапамогу
Былы добраахвотнік Аляксандар Клачко сумеснай з крамай A2 Print у Вільні пад уласным брэндам выпускае кубкі, майкі, торбы. Сродкі ад продажу пойдуць на дапамогу беларускім добраахвотнікам і валянтэрам ва Ўкраіне.
У Варшаве затрымалі ўкраінца, які напаў на беларуску
Паліцыя прад’явіла абвінавачанні па двух крымінальных артыкулах. За нанясеньне шкоды здароўю нападніку пагражае ад штрафу да двух гадоў пазбаўленьня волі. Той жа максымальны тэрмін прадугледжаны за выкарыстаньне чужога пасьведчаньня асобы.
https://smarturl.click/712gD
«Лукашэнка зрабіў са мной тое самае, што рабіў да гэтага 20 гадоў», — Аляксандар Кныровіч у праекце «Сьведкі Лукашэнкі»
У праекце «Сьведкі Лукашэнкі» блогер і прадпрымальнік Аляксандар Кныровіч разважае пра тое, якія ўрокі жыцьця дала яму турма.
«Скажу дзіўную рэч. Нельга ў жыцьці кагосьці абвінавачваць, акрамя сябе. Ці ня ведаў я, што ў Беларусі адбывалася з іншымі прадпрымальнікамі? Канешне, ведаў. Але ня ставіўся да гэтага ўсур’ёз. І жыў у сваёй асабістай ілюзіі — вось і атрымаў. Лукашэнка зрабіў са мной тое самае, што рабіў да гэтага 20 гадоў».
Дзясяткі «палітычных» спраў, адзінкавыя — за забойствы. Чым цяпер занятыя абласныя суды
«Так пабудаваная сыстэма. Самі органы стварылі плынь гэтых «экстрэмісцкіх спраў», цяпер самі ж зь ёй і спрабуюць даць рады. Па сутнасьці такія справы мусяць разглядаць раённыя суды. Але калі «экстрэмісцкія справы» аднесьлі да катэгорыі «злачынствы супраць дзяржавы», то іх аддалі абласным».
Ва Ўкраіне беларускага добраахвотніка пакаралі ўмоўным тэрмінам за хуліганства з выкарыстаньнем зброі
Беларускаму добраахвотніку, вайскоўцу Замежнага легіёну прызначылі мінімальнае пакараньне — тры гады зьняволеньня з адтэрмінаваньнем выкананьня пакараньня на год. Паводле выраку, які мае ў сваім распараджэньні Свабода, беларус таксама павінен выплаціць каля 300 даляраў за экспэртызы, што паводзілі ў межах сьледзтва.
Беларусу інкрымінавалі напад на ўласьніка гатэлю «Золоте Руно» ў сяле Стары Любар Жытомірскага раёну Жытомірскай вобласьці, нанясеньне яму цялесных пашкоджаньняў і запалохваньне зброяй:
https://smarturl.click/z2eLw
Гарыць лес на тэрыторыі Палескага радыяцыйнага-экалягічнага запаведніка ў Хойніцкім раёне
На 6-ю гадзіну раніцы 12 верасьня пажар не ліквідаваны, вынікае са зводкі абласнога ўпраўленьня МНС. Калі ён пачаўся, ратавальнікі не ўдакладняюць. Пра непатушаны пажар на тэрыторыі запаведніка ў Хойніцкім раёне МНС паведамляла яшчэ ўчора раніцай, а заўчора патушылі пажар на тэрыторыі запаведніка ў Нараўлянскім раёне.
Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік стварылі ў 1988 годзе ў беларускай частцы зоны адчужэньня ЧАЭС на тэрыторыі трох найбольш пацярпелых ад аварыі раёнаў Гомельскай вобласьці — Брагінскага, Нараўлянскага і Хойніцкага. Для тэрыторыі запаведніка характэрна наяўнасьць высокіх узроўняў забруджваньня трансуранавымі радыёнуклідамі зь вялікімі пэрыядамі паўраспаду:
https://smarturl.click/JD9Qm
«Паставіць сабе надмагільле». Што гісторыкі і экспэрты кажуць пра пляны Лукашэнкі пабудаваць новы гістарычны музэй
«Ім трэба мэмарыялізаваць усе „дасягненьні“, зафіксаваць традыцыі 30-гадовага лукашызму».
ЗША дадуць Украіне новую дапамогу ў памеры 700 мільёнаў даляраў, Вялікая Брытанія — на 242 мільёны фунтаў
ЗША акажуць Украіне новую фінансавую падтрымку. На гэты раз сума дапамогі складзе больш за 700 мільёнаў даляраў, паведаміў дзяржсакратар ЗША Энтані Блінкен. Пра дапамогу ад Вялікай Брытаніі ў памеры 242 мільёнаў фунтаў заявіў кіраўнік брытанскага МЗС Дэвід Лэмі. Блінкен і Лэмі 11 верасьня наведваюць з сумесным візытам Кіеў. Яны сустрэліся з прэзыдэнтам Украіны Ўладзімірам Зяленскім.
Дзяржсакратар ЗША пацьвердзіў, што на сустрэчы абмяркоўвалася ў тым ліку пытаньне аб магчымым зняцьці абмежаваньняў для Ўкраіны на ўдары заходняй дальнабойнай зброяй па цэлях у глыбіні тэрыторыі Расеі. Як сказаў Блінкен, ён перадасьць зьмест дыскусій прэзыдэнту ЗША Джо Байдэну. https://smarturl.click/Ee9qg
Польшча вызваліла беларускую шпіёнку?
Дар’і А. прызначылі 1 год 8 месяцаў зьняволеньня і адначасова яе вызвалілі з-пад варты, паведамілі «Белсату» ў прэсавай службе Акруговага суду Варшава-Прага. Падобна, беларуская грамадзянка цяпер на волі.
Жанчыну прызналі вінаватаю паводле артыкула «Шпіянаж», які прадугледжвае мінімальна 5 гадоў турмы. Нягледзячы на гэта, Дар’і А. прызначылі выключна малы тэрмін.
«Дар’я А. была асуджаная на турэмнае зьняволеньне тэрмінам 1 год 8 месяцаў з надзвычайным зьмякчэньнем. Пэрыяд часовага затрыманьня і ўтрыманьня пад вартаю з 20.12.2023 па 10.09.2024 быў залічаны ў тэрмін пакараньня», — сказалі «Белсату» ў прэсавай службе Акруговага суду Варшава-Прага. https://smarturl.click/9z9E5
Апэляцыйны суд Бялграду скасаваў рашэньне аб экстрадыцыі ў Менск беларускага журналіста, рэжысэра і апазыцыйнага актывіста Андрэя Гнёта і накіраваў справу на новы разгляд.
Рашэньне апублікаванае 11 верасьня на сайце суду.
Паводле Апэляцыйнага суду, рашэньне Высокага суду ў Бялградзе першай інстанцыі аб экстрадыцыі Гнёта было прынятае «на падставе няпоўна ўстаноўленай фактычнай сытуацыі, зь якой вынікае істотнае парушэньне палажэньняў крымінальнага працэсу». https://smarturl.click/4k19X
Эрдаган: Вяртаньне Крыму Ўкраіне — гэта патрабаваньне міжнароднага права
«Нашая падтрымка тэрытарыяльнай цэласнасьці, сувэрэнітэту і незалежнасьці Ўкраіны нязьменная», — заявіў прэзыдэнт Турэччыны Рэджэп Таіп Эрдаган у відэазвароце да саміту лідэраў «Крымскай плятформы».
«Вяртаньне Крыму Ўкраіне — гэта патрабаваньне міжнароднага права», — падкрэсьліў турэцкі лідэр.
Афіцыйная прадстаўніца Міністэрства замежных справаў Расеі Марыя Захарава пазьней на брыфінгу заявіла, што «расейскія рэгіёны не зьяўляюцца прадметам перамоваў па ўрэгуляваньні канфлікту ва Ўкраіне». Яна заклікала турэцкага лідэра азнаёміцца з Канстытуцыяй РФ. https://smarturl.click/jkeXb
Што «паренёк из Москвы» расказвае расейцам пра гісторыю Беларусі
Расейскі папулярызатар гісторыі Андрэй Аксёнаў стварыў аўдыёсэрыял пра гісторыю Беларусі, які можа спадабаецца беларусам. Гаворка пра беларускі сэзон падкасту “Закат імпэрыі”. У ім 10 частак, якія прысьвечаныя падзеям і асобам пачатку XX стагодзьдзя. Аксёнаў расказвае пра Вільню ў беларускай гісторыі, беларускую дзейнасьць Магдалены Радзівіл, “краёвыя ідэі” Рамана Скірмунта, рэвалюцыю 1905 года ў Беларусі, Марка Шагала. У сацсетках беларусы хваляць гэты падкаст за нязвыклы для Расеі погляд на беларускую гісторыю.
https://youtu.be/NHIIYQupmzc