17325
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
👆🏻Запытайся ў Дубаўца. Як вы ставіцеся да прапановы пазбавіць Ціханоўскую статусу нацыянальнай лідэркі?
25 гадоў на Радыё Свабода Сяргей Дубавец знаходзіць сэнсы беларускага жыцьця і адказвае на вашы пытаньні.
Думаю, што наша апазыцыя ня ўмее бачыць уласныя актывы і распараджацца імі. Ціханоўская, безь перабольшаньня, падарунак лёсу, і безь яе прадстаўнічае ролі не было б і ня будзе дэмакратычнага руху ў эміграцыі. Яна тут — галоўны актыў, які ўвасабляе суб’ектнасьць беларускай нацыі ў супрацьстаяньні з прарасейскім рэжымам. Нават абсурднае параўнаньне яе з Лукашэнкам сьведчыць пра яе палітычную вагу, а не пра дыктатарскія замашкі. Зьмяняльнасьць улады — безумоўны прынцып, але да ўлады яшчэ трэба прыйсьці.
4 гады таму падчас пратэстаў у Беларусі стрэлілі ў берасьцейца Генадзя Шутава
11 жніўня 2020 году падчас разгону масавых пратэстаў у Берасьці супраць фальсыфікацыі вынікаў прэзыдэнцкіх выбараў спэцназавец у цывільным стрэліў у галаву 44-гадоваму Генадзю Шутаву. 19 жніўня мужчына памёр у рэанімацыі. Сілавіка ніяк не пакаралі. Самога Шутава абвінавацілі ў нападзе на міліцыянта.
Сьведку забойства і сябру Шутава Аляксандру Кардзюкову прысудзілі 10 гадоў калёніі за «спробу забойства сілавікоў». Сілавікоў прызналі пацярпелымі.
Пра іншыя падзеі 11 жніўня ў гісторыі чытайце ў матэрыяле «Ужо сёньня»: https://smarturl.click/Xy4Qz
Асноўныя падзеі і найважнейшыя публікацыі Свабода 10 жніўня
МЗС Беларусі пагражае Ўкраіне закрыцьцём амбасады
Цяжкаатлет Яўген Ціханцоў стаў бронзавым прызэрам у катэгорыі 102 кг на Алімпійскіх гульнях
Лукашэнка заявіў пра зьнішчэньне некалькіх «паветраных цэляў з Украіны» над Беларусьсю
Інстытут вывучэньня вайны: Расея не перакідвае войскі з усходу Ўкраіны ў Курскую вобласьць, «каб не сарваць наступ»
Ізраіль нанёс авіяўдар па будынку школы ў Газе, ёсьць загінулыя
Вольскі, карагод і шэсьце. Як у Вільні адзначылі чацьвёртую гадавіну пасьлявыбарчых пратэстаў. Фотарэпартаж
Цана няспраўджаных ілюзій. Хто нясе адказнасьць за паразу 2020 году
Сэлфі карэйцаў, пабіты конь, баскетбол пасьля турмы. Нечаканасьці і скандалы Алімпіяды ў Парыжы
Лукашэнка заклікаў прывыкаць, што «прэзыдэнт будзе іншы», «Пул первого» зрабіў акцэнт на Крутым
На тэму далейшага знаходжаньня ва ўладзе Лукашэнка паразважаў 10 жніўня ў Шклоўскім раёне падчас размовы з групай людзей, прадстаўленай як жыхары аграгарадку Гарадзішча.
Відэафрагмент, апублікаваны ў тэлеграм-канале «Пул первого», сьведчыць, што адна з прысутных на сустрэчы папрасіла Лукашэнку ўдзельнічаць у прэзыдэнцкіх выбарах у 2025 годзе. «Вы паглядзіце, маладыя людзі растуць, рыхтуем», — указаў Лукашэнка ў бок чыноўнікаў, якія стаялі побач. На гэтых словах буйным планам быў паказаны кіраўнік яго адміністрацыі Дзьмітрый Круты (да таго быў паслом Беларусі ў Расеі), астатнія службовыя асобы фактычна засталіся без увагі, адзначае інфармацыйнае агенцтва «Позірк». https://smarturl.click/B6E90
ISW: Расея не перакідвае войскі з усходу Ўкраіны ў Курскую вобласьць, «каб не сарваць наступ»
Расейскае ваеннае камандаваньне «не сьпяшаецца перакідваць пад Курск войскі ьз іншых апэратыўных кірункаў, каб не дапусьціць зрыву наступу на ўсходзе Ўкраіны», гаворыцца ў новай справаздачы Інстытута вывучэння вайны (ISW).
Аналітыкі кажуць, што «расейскае ваеннае камандаваньне, падобна, абапіраецца на падразьдзяленьні, ужо разгорнутыя ў раёне міжнароднай мяжы, і на лёгкадаступныя сілы ў тыле, большасьць зь якіх складаюць часткі, укамплектаваныя салдатамі тэрміновай службы і нерэгулярнымі фарміраваньнямі, пішуць аналітыкі».
Што адбываецца цяпер у Курскай вобласьці, чытайце тут https://smarturl.click/jkEek
Цяжкаатлет Яўген Ціханцоў стаў бронзавым прызёрам Алімпійскіх гульняў у катэгорыі 102 кг
Па выніках двух практыкаваньняў Ціханцоў паказаў вынік 402 кг (183 кг і 219 кг). Агулам беларускія атлеты заваявалі на Алімпійскіх гульнях у Парыжы чатыры мэдалі: адзін залаты, два срэбраныя і адзін бронзавы.
Уладзіслаў Кравец у фінале спаборніцтваў на дыстанцыі 1000 мэтраў сярод байдарак-адзіночак заняў чацьвёртае месца, паказаўшы вынік 3 хвіліны 28,10 сэкунды. Канаістка Юлія Трушкіна ў фінале стала пятай на дыстанцыі 200 мэтраў з вынікам 44,83 сэк.:
https://smarturl.click/RAwZJ
Зьвесткі беларускага рэжысэра Андрэя Гнёта выдалілі з сыстэмы Інтэрполу
Інтэрпол сваім рашэньнем ад 5 жніўня 2024 году задаволіў на запыт адваката Вадзіма Драздова і выдаліў са сваёй Інфармацыйнай сыстэмы зьвесткі беларуса Андрэя Гнёта, паведаміў Свабодзе адвакат Андрэя Гнёта Вадзім Драздоў. Копіі дакумэнтаў Інтэрпол маюцца ў рэдакцыі.
«Гэта значыць, што ніводная краіна больш ня зможа яго затрымаць на запыт Беларусі», — патлумачыў Вадзім Драздоў:
https://smarturl.click/kjxby
«Іх было каля дзясятка». Лукашэнка заявіў пра зьнішчэньне некалькіх «паветраных цэляў з Украіны» над тэрыторыяй Беларусі
Аляксандар Лукашэнка заявіў, што 9 жніўня ў 18.10 Вайскова-паветраныя сілы і войскі СПА Беларусі прывялі ў павышаную баявую гатоўнасьць у сувязі з парушэньнем паветранай прасторы Беларусі. На думку Лукашэнкі, яе парушылі Ўзброеныя Сілы Ўкраіны.
Як сьцьвярджае Лукашэнка, сілы СПА нібыта зьнішчылі некалькі цэляў над тэрыторыяй Беларусі. «Уначы і сёньня з раніцы адбываецца пошук таго, што было зьнішчана. Мы падазраем, што гэта ўдарныя бесьпілётнікі», — заявіў Лукашэнка і прыгразіў Украіне «адказам».
Украіна пакуль не камэнтавала заявы Лукашэнкі:
https://smarturl.click/w9XdA
Ізраіль нанёс авіяўдар па будынку школы ў Газе, ёсьць загінулыя
У выніку авіяўдару загінулі больш за 100 чалавек, яшчэ дзясяткі параненыя, піша Reuters са спасылкай на ўлады сэктару Газа, падкантрольныя тэрарыстычнай групоўцы ХАМАС. Незалежнага пацьверджаньня колькасьці загінулых няма.
Армія абароны Ізраіля прызнала ўдар па будынку школы, заявіўшы, што ў ім знаходзіўся камандны цэнтар ХАМАС. Адказнасьць за гібель мірных жыхароў Ізраіль усклаў на групоўку, абвінаваціўшы яе ў выкарыстаньні школ у якасьці сваіх базаў:
https://smarturl.click/Ad6k9
У Курскай, Бранскай і Белгарадзкай абласьцях Расеі ўвялі рэжым контратэрарыстычнай апэрацыі
Згодна з законам, такі рэжым дазваляе праводзіць надгляд грамадзян, праслухоўваць іх тэлефонныя размовы, адключаць інтэрнэт і мабільную сувязь, часова высяляць жыхароў, бесьперашкодна ўваходзіць у іх дамы, забіраць аўтамабілі.
У Курскай вобласьці з 6 жніўня працягваюцца баі пасьля заходу на тэрыторыю ўкраінскага войска. Украінскія вайскоўцы заяўляюць, што ўзялі пад кантроль горад Суджа, мэр Суджы гэта адмаўляе. Мінабароны Расеі запэўнівае, што кантралюе сытуацыю:
https://smarturl.click/qlQgx
Чацьвёртая гадавіна забойства Аляксандра Тарайкоўскага
10 жніўня 2020 году ад стрэла сілавіка загінуў Аляксандар Тарайкоўскі, першы забіты ўдзельнік пратэстаў пасьля прэзыдэнцкіх выбараў. У яго стрэлілі, калі ён проста ішоў, падняўшы раскінутыя рукі, у бок сілавікоў у раёне станцыі мэтро «Пушкінская».
Больш важных датаў гэтага дня ў гісторыі — у матэрыяле «Ўжо сёньня»: https://smarturl.click/l5zz5
Дзяржаўны сакратар ЗША абвясьціў пра новы пакет вайсковай дапамогі Ўкраіне
Кошт новага траншу складае 125 мільёнаў даляраў. Ён даецца Кіеву ў рамках прэзыдэнцкіх паўнамоцтваў. У сьпісе ўзбраеньняў і боепрыпасаў — пераносныя зэнітна-ракетныя комплексы Stinger, боепрыпасы для высокамабільных ракетных комплексаў HIMARS, артылерыйскія боепрыпасы калібру 155 мм і 105 мм. https://smarturl.click/Q1jjw
Асноўнае за 9 жніўня
📌 «Шчасьлівейшага дня ў мяне не было». Гісторыя чалавека зь вядомага фота, зробленага 9 жніўня 2020 году
📌 Краіны Эўропы і ЗША выказалі салідарнасьць зь беларусамі. У МЗС Беларусі адрэагавалі
📌 4 гады пасьля выбараў. Высновы. Аналіз Карбалевіча
📌 Сэзон брусьніцаў, канал пра міжнародныя аўтобусы, новыя кліпы. Добрыя навіны тыдня
📌 ЗША пашырылі санкцыі ў дачыненьні да Беларусі. У тым ліку на самалёт Лукашэнкі
📌 У гадавіну прэзыдэнцкіх выбараў Вялікая Брытанія ўвяла новыя санкцыі адносна Беларусі
📌 Канада ўвяла дадатковыя санкцыі адносна Беларусі. Сярод дзесяці новых асобаў пад санкцыямі — Мікалай Лукашэнка
📌 Праваабаронцы «Вясны» апублікавалі статыстыку чатырох гадоў масавых рэпрэсіяў
📌 Канцылярыя прэзыдэнта Польшчы: Пачобут ня хоча пакідаць Беларусь без магчымасьці туды вярнуцца
📌 Грузія адмовіла ў міжнароднай абароне беларускаму праваабаронцу Раману Кісьляку
📌 Ад кібуцаў да ІT-імпэрыі. Як Ізраіль жыве ва ўмовах пастаяннай вайны
📌 Сучасная, прывабная, свая. Дзьве мовы ў Беларусі зьмяняюць свае ролі
📌 Урокі апошніх чатырох гадоў: жаночыя тэмы трэба вяртаць у парадак дня
ЗША пашырылі санкцыі ў дачыненьні да Беларусі. У тым ліку на самалёт Лукашэнкі
У чацьвёртую гадавіну прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году ў Беларусі Міністэрства фінансаў ЗША ўвяло санкцыі ў дачыненьні да 19 фізычных і 14 юрыдычных асобаў зь Беларусі.
Таксама пад цяперашнія санкцыі трапіў асабісты самалёт Аляксандра Лукашэнкі. https://smarturl.click/RAw8W
Расейскі алігарх публічна назваў вайну ва Ўкраіне «вар’яцтвам»
Расейскі мільярдэр Алег Дзерыпаска ў інтэрвію японскаму выданьню Nikkei Asia назваў вайну ва Ўкраіне «вар’яцтвам», раскрытыкаваў расейскія выдаткі на абарону і заклікаў да неадкладнага спыненьня агню.
Калі б не магчымасьць гандляваць з азіяцкімі краінамі, расейская эканоміка даўно пайшла б на дно: выратавальным колам для Расеі стаў экспарт тавараў у Індыю і Кітай, сказаў Дзерыпаска, знаходзячыся ў Японіі ў якасьці афіцыйнага прадстаўніка Расеі на пасяджэньні рады Азіяцка-Ціхаакіянскага эканамічнага супрацоўніцтва. https://smarturl.click/Yz47m
13 чалавек параненыя падчас ракетнага абстрэлу Курска. Уначы дроны атакавалі 5 абласьцей Расеі
У ноч на нядзелю 11 жніўня Курск трапіў пад ракетны абстрэл. Абломкі зьбітых ракет упалі на дзевяціпавярховы жылы дом. У выніку параненыя 13 чалавек, двое зь іх — у цяжкім стане. Жыхароў дома часова разьмяшчаюць у загарадным лягеры.
Уначы 11 жніўня бесьпілётнікі атакавалі Курскую, Варонежскую, Бранскую, Арлоўскую і Белгарадзкую вобласьці Расеі. Мінабароны Расеі сьцьвярджае, што агулам сіламі СПА зьбілі 35 ударных дронаў і 4 тактычныя ракеты «Кропка-У». У Варонежы дронамі пашкодзіла прыватныя дамы і адміністрацыйны будынак, каля 100 жыхароў засталіся без сьвятла:
https://smarturl.click/kjxX2
Галоўнакамандуючы Ўзброеных сілаў Украіны паведаміў Зяленскаму аб «выцісканьні вайны на тэрыторыю агрэсара»
Аляксандар Сырскі сёньня некалькі разоў далажыў прэзыдэнту Ўкраіны Ўладзіміру Зяленскаму аб сытуацыі на «фронце, нашых дзеяньнях і пераводзе вайны на тэрыторыю агрэсара». Пра гэта прэзыдэнт Украіны заявіў у вечаровым відэазвароце. «Дзякуй кожнаму з нашых падраздзяленняў сіл абароны, якія робяць гэта магчымым. Украіна даказвае, што сапраўды ўмее аднаўляць справядлівасць і гарантуе менавіта той ціск, які патрэбны — ціск на агрэсара», —дадаў Зяленскі.
Ці гэта тычылася сытуацыі ў Курскай вобласьці Расеі, прэзыдэнт Украіны не ўдакладніў. https://smarturl.click/O0XWD
МЗС Беларусі пагражае Ўкраіне закрыцьцём амбасады. Украінскі бок пакуль не камэнтуе
Часовай паверанай у справах Украіны ў Беларусі Вользе Цімуш уручана нота з «рашучым пратэстам» у сувязі з «парушэньнем мяжы» Беларусі «групай бесьпілётных лятучых апаратаў, запушчаных з тэрыторыі Ўкраіны», паведамляе МЗС Беларусі.
«Калі дыпляматычнае прадстаўніцтва Ўкраіны ў Беларусі ня зможа ўплываць на прадухіленьне такіх правакацый, беларускім бокам будзе пастаўлена пытаньне пра мэтазгоднасьць яго далейшай прысутнасці ў Менску», — гаворыцца ў паведамленьні.
У МЗС Украіны пакуль не камэнтуюць сытуацыю
10 жніўня Лукашэнка абвінаваціў Узброеныя сілы Ўкраіны ў нібыта парушэньні паветранай прасторы Беларусі бесьпілётнікамі і заявіў, што беларускія войскі зьбілі некалькі цэляў.
У ноч з 30 на 31 ліпеня адбылося ўваходжаньне ў паветраную прастору Беларусі дронаў-камікадзэ тыпу «Шахед», якімі Расея атакуе Ўкраіну. Тады ў Беларусі ніяк не рэагавалі на ўваходжанне расейскіх дронаў на тэрыторыю краіны. https://smarturl.click/gp4eA
Пасьля Лукашэнкі пра «правакацыі на мяжы» выказаўся і МЗС Беларусі. Гэта адбываецца на тле падзеяў ў Курскай вобласьці, куды зайшлі ўкраінскія войскі
Парушэньне мяжы 9 жніўня групай «запушчаных з тэрыторыі Украіны ўдарных бесьпілётных лятучых апаратаў», якая «была зьбітая сіламі СПА», — гэта «вельмі сур’ёзны інцыдэнт, які не застанецца без належнай міжнародна-прававой і субстантыўнай ацэнкі», зьявіўся камэнтар МЗС Беларусі, які цытуе «Позірк».
Звяртаючыся да «народаў суседняй Эўропы», МЗС папярэдзіла, што «ў выпадку пашырэньня канфлікту пажар ахопіць увесь рэгіён і перакінецца ў тым ліку на краіны ЭЗ» — «пераможцаў ня будзе» — і заклікаў «астудзіць сваіх ваяўнічых палітыкаў».
«Зразумела, Беларусь будзе ў поўнай меры выкарыстоўваць сваё права на самаабарону і належным чынам адказваць на любыя правакацыі або варожыя дзеяньні», — гаворыцца ў камэнтары. https://smarturl.click/1d8yw
Сэлфі карэйцаў, пабіты конь, баскетбол пасьля турмы. Нечаканасьці і скандалы Алімпіяды ў Парыжы
Скрадзеная трансьляцыя, страта працы за камэнтар, цяжарная фэхтавальніца, сэлфі карэйцаў. Расказваем, якія скандалы і нечаканыя сытуацыі здарыліся падчас Алімпіяды ў Парыжы:
https://smarturl.click/Zy4dq
Лукашэнка даў загад узмацніць групоўкі войскаў на Гомельскім і Мазырскім тактычных кірунках
Пра гэта журналістам паведаміў міністар абароны Беларусі Віктар Хрэнін. Паводле яго, рашэньне прынятае ў сувязі з парушэньнем паветранай мяжы Беларусі дронамі, пра якое раней заявіў Лукашэнка:
https://smarturl.click/Eea05
Беларускія спартоўцы Юлія Трушкіна і Ўладзіслаў Кравец выйшлі ў фінал Алімпійскіх гульняў у Парыжы
Канаістка Юлія Трушкіна 10 жніўня на дыстанцыі 200 мэтраў у веславаньні на каноэ была другой сярод васьмі ўдзельніц, паказаўшы час 45,32 сэкунды. Уладзіслаў Кравец у паўфінале спаборніцтваў на дыстанцыі 1000 мэтраў сярод байдарак-адзіночак фінішаваў чацьвёртым і паказаў час 1 хв. 41,67 сэкунды. Фінальныя спаборніцтвы пройдуць сёньня:
https://smarturl.click/5O9nO
Цана няспраўджаных ілюзій. Хто нясе адказнасьць за паразу 2020 году
Чаму адбылося тое, што адбылося? Ці варта было заклікаць людзей на вуліцу, ня маючы дакладнага пляну, стратэгіі і тактыкі дзеяньняў і ўсьведамляючы, якой высокай можа быць цана паразы? — Разважае Віктар Багдзевіч.
«Пытаньне віны і адказнасьці за паразу 2020 году многім падаецца нясвоечасовым і недарэчным. Але, не асэнсаваўшы яго, беларусы асуджаныя на паўтарэньне драмы, якой магло ня быць»:
👆🏻 Запытайся ў Дубаўца. Дэпутатка Палаты прадстаўнікоў заявіла, што «ў мэнталітэце беларусаў, тыя беларусы, якія жывуць за межамі краіны, — яны не беларусы, і мы іх ня чуем». Ці гэта праўда пра беларускі мэнталітэт?
25 гадоў на Радыё Свабода Сяргей Дубавец знаходзіць сэнсы беларускага жыцьця і адказвае на вашы пытаньні.
У карціне сьвету гэтай жанчыны не хапае яшчэ адной групы — тых тысяч беларусаў, якія за свае погляды сядзяць у турмах. Зразумела, чаму «мы іх ня чуем». Як і тых соцень тысяч, якія ня ў турмах толькі таму, што зьехалі з краіны. Іх голас, іх СМІ ў Беларусі прызнаныя экстрэмісцкімі. «Мы іх ня чуем», бо баімся слухаць. Гаворка не пра беларускі мэнталітэт, а пра абмежаванасьць дэпутаткі яе службовым становішчам.
💌 4-годзьдзе выбараў у Беларусі, канфэрэнцыя дэмакратычных сілаў, Алімпіяда: падводзім вынікі тыдня ў суботняй рассылцы. У новым выпуску:
➖ Пра вынікі канфэрэнцыі «Новая Беларусь»;
➖ Як склаліся лёсы ўдзельнікаў пратэстаў 2020 году;
➖Як беларусы цяпер праходзяць мяжу з Эўразьвязам;
➖ Чаму Лукашэнка маўчыць пра вайну ў Курскай вобласьці;
➖ Як у кіеўскай ВНУ грамадзяне Ўкраіны вывучаюць беларускую мову,... і шмат пра што яшчэ!
👉🏻 Падпісвайцеся і чытайце: https://eepurl.com/ijMaIv
Беларусы Вільні выйшлі на акцыю з нагоды чацьвёртай гадавіны падзей 9 жніўня 2020-га, калі пачаліся пратэсты пасьля сфальсыфікаваных прэзыдэнцкіх выбараў. На Катэдральный плошчы выступіў Лявон Вольскі. Пасьля ўдзельнікі прайшлі маршам праз цэнтр Вільні да беларускай амбасады, дзе на мэмарыяле Варта Сьвятла прыгадалі тых, хто загінуў за свабоду. https://smarturl.click/Eeaa5
Читать полностью…
Выхаванка беларускі Юліі Раскінай заваявала золата на Алімпіядзе
Колішняя беларуская мастацкая гімнастка, срэбраная прызэрка Алімпіяды-2000 года ў аўстралійскім Сіднэі Юлія Раскіна дамаглася залатога мэдаля, але гэтым разам не як спартоўка, а як трэнэрка, піша «Наша ніва».
Алімпійскай чэмпіёнкай у Парыжы стала яе выхаванка Дар’я Варфаламееў, якая выступае за Нямеччыну. Юлія Раскіна працуе ў Нямеччыне з 2015 году і трэнуе эмігрантак з Расеі Маргарыту Коласаву і Дарʼю Варфаламееву (у нямецкай мове ў прозьвішчаў няма роду, яны выступаюць пад прозьвішчамі Коласаў і Варфаламееў).
У 2020 годзе Раскіна публічна выступіла супраць гвалту сілавікоў і фальсыфікацыі прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі. https://smarturl.click/aJ44X
Новыя беларускія кліпы, канал пра затрымкі аўтобусаў, сэзон брусьніцаў і журавінаў
Расказваем добрыя навіны тыдня.
https://smarturl.click/aJ4A5
Ад кібуцаў да ІT-імпэрыі. Як Ізраіль жыве ва ўмовах пастаяннай вайны
Ізраіль амаль 80 год жыве ў стане пастаяннай вайны, побач зь вельмі варожымі суседзямі, але яму ўдаецца быць адной з самых свабодных і багатых краін Блізкага Ўсходу? Як гэта магчыма? Госьць падкасту «Куды коціцца сьвет» — ізраільскі журналіст, кіраўнік блізкаўсходняга бюро RTVI, супрацоўнік 9-га каналу і ўраджэнец Беларусі Барыс Штэрн.
https://youtu.be/KXc5OPaGruY
Вялікая Брытанія ўвяла новыя санкцыі адносна Беларусі
Вялікая Брытанія ў гадавіну прэзідэнцкіх выбараў 2020 году ў Беларусі пашырыла санкцыі на 4 беларускіх чыноўнікаў і 3 прадпрыемствы, а таксама абвясьціла аб выдзяленні сродкаў на праваабарончую дзейнасьць.
Санкцыйны спіс папоўнілі тры цяперашнія і адзін былы начальнік папраўчых калёній, а таксама тры юрыдычныя асобы: «НДІЭВМ», «Станкагомель» і «Рухсерваматор». Санкцыі ў дачыненні да «Станкагомеля» і «Рухсерваматора» уведзеныя ў сувязі з вытворчасьцю станкоў і інструмэнтаў, якія выкарыстоўваюцца расейскім ВПК. НДІЭВМ працуе на патрэбы беларускага абароннага комплексу. https://smarturl.click/5O9ep