36
اؤیرتیم ،اوخول @turkturk بیزیمله ایلگی قورماق اوچون
👇👇👇👇
http://katalog.istanbul.edu.tr/client/tr_TR/default_tr/search/results?lm=YAZMA&isd=true
📚📚📚📚📚
@kitap
qaranlığa daş atma!
qaranlığa daş atma! gələn sözə baş qatma
inanma, aldanma, tovlanma. (tovlanma: qızğınma. hirslənmə.
inək gözün süzər, buğa ipin qırar.
inəyi olana alasıya dul verərlər. (alasıya: nisyə.
ipin uzunu dilin qıssası.
iş doğuyur, ışıqlar olur.
iş yuxu görəndə deyir, onu yozandadır.
işdən doğur ışıqlar.
işə girən min olar, onun başı bir olar.
işi düşsə arar məni, işim düşsə qovar məni.
işi işə bənd elə, görən desin habelə.
işin bilməyənin işi əlindən qaçar. (bacaraqsız)
işin canın, iş alar.
işin düşdü sarıq başa başın dəğər daşdan daşa.
işləyən açar ışıldar.
işliyən inci taxar, işləmiyən yandan baxar.
kiçiklər qocalar, qocalar qırılar.
kim olursan ol, düşə ol kimdən, sevgi ola azu mutluq, gözləmə nəsə kəsdən. (azu: ya). (düşə ol kimdən: hançı soydan olursan ol)
kişi ayaqdansa, başdan böyüsün.
kişi qurallara sığmamış. (qurallara: qısıtlara. sınırlara)
kişilik erkək dişi tanımaz.
kişini cavan saklar yaxşı arvad, yaxşı at.
köçdük yurdun dəğəri qonduk yurtda bəlləniər.
kölgə, düşdüyü yeri, bəllədər.
kölgədə yatanın, kölgəsi olmaz.
kölgəli yayın, qarlı qışı var.
könül sağır soğur, boynunda ip olmasa. (sağır soğur: kar kor). (könlüvü cilovla). {könül atı yularsız, çatmaz olur barınqa. (barınqa: mənzil)}. (könlündən keçəni güd, toparlan, əlayağıvı yığ)
könül sevən gözəlin, nə ağı nə qarası.
körpə sütsüz, pambıq susuuz dirçəlməz.
kürə dəmiri yumşatar, söz kişini.
nə başdadır nə yaşda, nə daşdadır nə aşda, çalışmağı sevənlər, bulur daşdan əkməğin.
öfkəndən özüvü qoru.
ölüm gəlirəm gəldim deməz.
ovçu gözü qıyıq olur
öz tumanın saxlayanmır, özgüyə torba tikir.
paltar qadın, yapraq ağac bəzəyi.
parayla us alınmaz. (para us gətirməz). (ussuz valılar,
paylaşılmaz kit çilə ulalır, yıxıla sürcə, çağa ulalır. (kit çilə: dəd kədər). (ulalır: böyüyür. yekəlir). (sürcə: büdrürər). (gizli tutulan dərd şişir, yıxıla düşə, uşaq böyüyür)
qaçanı qovma, düşəni vurma.
qadın alsan balta al, ayaqların çalda al. (keçmiş sözü)
qadın erkəyin əşi, evin günəşi.
qadına göz yaşı sudu.
qana qan, cana can, duza duz, düzə düz demişlər.
qanmaz dirilərin ölüsüdü. (qanmaz: cahil)
qapı halqalı, dəniz dalqalı.
qapını girmədən döy, girdin bağla.
qara baxtın əli yetişdi aşa, başı dəydi daşa.
qara bəxdin, əli aşdasa, başı daşda olar.
qara daşdan, soğur gözdən yaş çıxmaz. (soğur: kor)
qara pul, qardaşı qardaşdan eylər
qara qarıların otsuz ocağı, qara günlərin qutsuz bucağı.
qara qazan, könül versən ağayar.
qara quş ləş başında, soyqunçu gədik.
qara quşa ox, öz yələyindən dəyər.
qara yel quru yel.
qara yer dəğərin əkinçi, qara yol dəğərin yolağçı bilər.
dilim var, elim var.
dilimi tük görür, dilimi tükə bağlır.
dilini gör, elini gör.
dilli elin, özüdə var üzüdə var.
dişi quş yapar yuvayı, için dışın sıvayı sıvayı.
diz köçüb yaşayandan, dik durub ölən yaxşı.
doğru danışanın, papağı yırtıq olar.
doğru söyləyənin bir ayağı üzəngidə gərək.
dolmuş yaraq birin qorxudar, dolmamış yaraq ikisin.
dolu küpün səsi çıxmaz.
dolunun ağzı ürəyindədir, dəlinin ürəyi ağzında.
dos çoxalsa, düşman ayağ altında (qalır).
dosd acı söyler.
dosd başa , düşman ayağa baxar.
dosd əkiz, düşman səkiz.
dosd iyi qonşu iyi, neyləyisən yaman olub qohum birin
dosdu qazan, düşman anandanda doğar.
dosduva at vermə, verdinsə , yavaş ged demə.
dosta (dosluğa) tapdan (əzil, alçal), düşmana gülünc olma.
dostun gözündəsə, könlündə ol.
dostunla dosd olandan öyün (sevin), düşmanınla dosd olandan çəkin (sakın).
düşmanın dalında olunca, içində ol.
əğri bacanın dumanı düz çıxar.
əğri düzü bəğənməz
əlin işdə, usun başda, quruş (bilik) qazan yaşlıqda. (quruş: para). (yaşlıqda: gənckən)
ellərin qabına görə yazar yazısı var. (qabına: çıxarına)
ərdəm olsun qır illik, görkün olar qırx günlük. (ərdəm: kamal). (görkün: gözəllin)
eşitdiyin düz sanan, yalançının torunda
eşq olsun bilməyənləri bildirən bilənə.
gedən yolun qayıtması olunmaz, qırıq gülün yapışması onulmaz. (onulmaz: mümkün olmaz)
gedibdə gəlməmək, gəlipdə görməmək var
gəlin çiçək, dediyi gerçək, qaynana ilan, dediyi yalan olmaz.
gəlini ata mindirmişlər, görək nə çıxar demiş. (ərim necə olacaq)
gənclərin tapatın doyurmaqla yatırmaq gərək, susuz qalıb, susamışı, su ilə qanırmaq. (tapatın: dəliligin).
gətirdiyi su poxun yumaz. (pisi yaxcısından çoxdur)
gəzən canlı ac qalmaz
görcək aş, hamıdan baş.
gördüyün yuxu yozula, olsunki düz ola. (yozula: açıla).
göt ıslanmayınca balıq tutulmaz
göyçək könül, sevən olur, könül sevən, göyçək olur.
gözəlligə aldanma. (aldanma: qapılma)
gözləməklə göz ərir, görk itir. (görk: gözəllik)
gülməz dişi kişiyə, olsa dişi yerində, çıxmaz kişi eşiyə, işi (əşi) olsa evində. (çıxmaz kişi eşiyə: tərs yola gedməz)
gün genə yeni gün. {hər günüzün öz günü (günlüyü) var}.
gün işi günündə.
günəşlə günəş oluruz biz, yetərki yaşqaları açmayasız siz. (yaşqaları: gizlinləri. sırları)
güvən gül deyil qoxa, güvən yalnız işlə görünən.
harda aşdır, orda başdır.
heç bir nəyin özelliyin, nitəliyin unutma.
hər kim öz başındakın düşünür.
hər nə çıxsa başdan çıxar daşdan yox
hər nə yolunda deyil, gülün dərməyə eğil, yarın gözləməz olur, ərsiz dişilər doğur.
hər nə yolunda deyil, gülün dərməyə eğil, yarın gözlənməz olur, ərsiz dişilər doğur.
hər nəyi adıylə çağır!
hər nəyi çağına bırax. (çağına bırax: çağı gəlcək olacaq)
hər nəyin kefin alıb dadın çıxart
hər olayı yaşam sevməz.
hər sulanan, yanmayıb, hər yananda sulanmayıb.
hər toprağın yaraşığı, tıraxtur.
hər yanda göy, göyə boyalı.
hovla yazılmış yaşam, tez qırılan cam üsdə, sevən atar sevənin, bir quruca söz üsdə. (hovla buğla. buxarla)
ikisi birə dəğməz, biri də heçə.
ilan adamın topuğun, adam ilanın başın çalar.
ilana yumşaq deyib əl vurma. gözələ dinməz deyib söz atma.
https://turuz.com/book/title/Deniz+Qaraqurd--Yazilar-2023-111
Читать полностью…
https://turuz.com/book/title/Sheybaniname-Shiir-Mehemmed+Saleh-edced-2021-438s
Читать полностью…
əli şamil toplağı
https://turuz.com/search/default?content=&q=ali+%C5%9Famil&submit=Arama+Sonu%C3%A7lar%C4%B1n%C4%B1+Filtrelemek
arpa yeyən, ipək geyən.
artıq aş, qabında dursun, artıq söz, içində.
artıq mal, göz çıxarmaz.
artıq tamah daş yarar, daş qayıdıb baş yarar.
arvadı yaman yas tutmaz (əri), işləyən dəmir pas tutmaz.
arxadan gələn düşman, üzə yetcək gülər.
arxadan kəsər, ətəyə yamar.
arxadır yurdumuza, eşq olsun ordumuza.
arxlar axar, çay olur.
arzı varıydı bucağa, süründü düşdü qucağa.
aşa tez qızan, aşa tez soğur. (aşa: çox)
asdar bol olmayınca, üzə gəlməz.
asdarı üzündən baha. (iş içində iş var)
aşı pişirən yağdır, gəlinin üzü ağdır.
aşıçı (dabbax) sevdiyi dərini, daşdan daşa vurar.
aşığın sözü qurtulanda, yaram yaram çağırar.
asıl azmaz, bal kokmaz, kokarsa yağ kokar, onun da aslı ayrandır.
asılmamış qazanda, ovlanmamış dovşandan şorba pişməz.
aşın az çoxun qazan bilməz, qab bilər. yolun az çoxun ər bilməz, at bilər.
aşın çoxu azu qarın ağrıdar, azu başın aldırar
aşın çoxu azu qarın ağrıdar, azu başın aldırar. (azu: ya).
aşıq gələr sazilə, gəlin gələr nazilə.
aşırıb doymayan, yalamaqla doyamaz.
aşq ağladar, dərd söylədər.
aşq girdi başa, us (ağıl) çıxdı qaça.
aşqın gözü kor, qulağı kar (olur).
at alırsan yazın, deve alırsan güzün, avrat alırsan gezin ha gezin.
at aylığın, dəvə illigin düşünür.
at bəslənirkən, qız istənirkən.
at ər altda, ər təpər (qeyrət). altda.
at görəndə axsar, su görəndə susar.
at gücünü karvanda gör, mərd gücünü meydanda.
at olmasa, yol olmaz, dil olmasa, el olmaz.
at qaça qaça, quş uça uça yetişər.
at qazığı dəmirdən, yol azığı yemişdən.
at səğirtişi (çapıtısı), ok atışı, qılıc çalışı.
at sürüsün axtarar, qartal yuvasın.
at sürüsün, qartal yuvasın güdər.
at yemdən, yer kübrədən öğünər.
at, çapa çapa, quş, uça uça.
ata ana acı alma yesə, oğlu qızın dişi qamışır.
ata dos kimi bax, düşman kimi min.
ata evində ügey ana, ər evində qaynana.
ata güc, adama baş.
ata könlü, balada, bala könlü havada.
ata min, doğru danış.
ata mindi atasın, atdan endi atını tanımadı. (ata minər, atasın danır, atdan enir, atını).
ata mindin, özüvü unutma, atdan endin, atıvı.
ata oğula bağ bağışlamış, oğul ataya salxım üzüm verməmiş.
ata qabağdan, itə dal dan yanaş.
alver. (bazar). -bazarız necədir: alver necədir. -bazar yoxdu: alver yoxdu
analar nə doğurmuş.(çox gözəl)
anandan əmdiyin süt burnundan gələ. (qarqış)
anlı sanlı. (sayqın adlım)
arpanın yəşil, başaq çıxarmamış qalı (halı). qasıl
artıq qoxan. (qoxşarı)
asda yürür ölü gəlin, iti yürür dəli gəlin.
atdan enib əşəğə minmək. (yuxarıdan aşağı düşmə)
atılmalı nərsə. (çöplük)
avucladığın altın olsun. (alqış)
axıcı, gözəl qonuşma. (dil yügürüglüyü).
ay kimi gözəl. ( çox sevimli. apba aybatıq)
ayağı xınalı, qırmızı.( qanayaqlı. qanıyaqlı. xınayaqlı).
ayrım gözətməzin. (fərq qoymadan)
azılı sözlər. (ara qarışdıran sözlər)
azılı yara.(irinli yara)
badam buğ. (qısa, badam biçimli buğ)
bağrı ağzından gələsi. (qarqış)
bağrı dəliyəsi. (qarqış)
bağrın sapından vurulasın . (ciğərindən xəstələnməsin. ölümcül xəstələyinə yaxalanasın).
baş ucuna oturum. (öləsin səni). (qarqış)
başaqları qara qılçıqlı, sərt, qırmızı, yada ağ dənəli, soyuğa dayanıqlı buğda.( qaraqılçıq.)
başı bir garış havada olmaq. (bulutlarda gəzmək)
başın başlara qatmaq. (özün adam sanmaq)
başın öz işində olsun. (gobudca deyişdə, sənə dəxli yoxdu)
bənli bəlli sevgilim.( seçgin gözəl sevgilim).
bəsli boy. (bəsdə boy. boylu).
bəylərbəyi. (vilayət bəyi)
bəzək düzəkli.(sürqal: durqal. tutarlı. tamtaraqlı)
bir gözəl!. (çox gözəl. iyicək. bir içim su).
bir ölçək. (bir dəmlik). -bir ölçək çay. (bir dəmlik çay)
böcək türü. (çatalavrat)
boğaza yığılmaq.( cana gəlmək . tingə gəlmək.)
bölgə yönəticisi. (yabğu).
borc öldüməz bəniz saradar
boşbeyin danışmaq. (düşünmədən, anlamadan ağzına gələni demək)
böyük qazma. (çapa)
bozulmuş, çürümüş.( çılıq)
ay ulduzlu. (gecə çağı açıq duru hava)
bağ bağça. (əkin göyərti)
baş gulağı gedmək. (başına düşmək (səs). baş gulağı qalmamaq.
baş gulağı qalmamaq. (baş gulağı gedmək. başına düşmək (səs)).
canı ağrımaq. (bel buxunu ağrımaq)..
dağ daş. (dərə təpə. çöl bayır. uzaq eşik yerlər. hər yan). –nə düşmüsən dağ daşa.– dağ daşı aradım bulunmadı
dam baca. (bur bucaq. köşə möşə). – dam bacada heç nə bıraxmamış, hər nəyi almışlar.
duz çörək. (yemək içmək. ). -duz çörək danlmaz. -duz çörəyi itirmək
ər arvad. (qoca əş. xanım ağa). – ər arvadın savaşı yay ayının yağışı.
evi yıxılmaq. (ev eşiyi dağlmaq.. hər nəyin itirmək)
ilişgidə bulunmaq. (gəl ged eləmək. maaşirət edmək)
kət köşən. (yer yut). – kət köşənə çöllərə düşmüş
mal davar. (mal qara. var deölət)
qab qacaq. (aşevində, yemək içmək, işdə nərsədə işlənən araclar)
qurd quş.(böcək möcək)
yar yoldaş. (tanış tunuş. ) . -yar yoldaşlar döndülər.
yer göy. (dünya). - yer göyü dağıtmaq.
adlı sanlı. (tanınmış)
al sat. (alış veriş. al ver. bazar). - al satı iyi tükan.
alçaq uca. (eniş yoxuş)
ara bərə. (dövrə bər)
arvad uşaq. (başqala. çoluq cocuq. ailə)
ata ana.(dədə nənə). –bə sənin dədə nənən yoxdu?
ayaq saxla bir. dayan bir (keçənə deilir)
ayıq sayıq. (huşlu başlı. baş qulaqlı.)
bağ bağat. (bağlıq yer) . -bağ bağatda yaşamaq
baş beyin. (baş qulağ. huş baş. ). -baş bayni qalmamaq: dəng olmaq
baş beyni diş. (baş qulağı dinc olmaq. huş başı yerində. ). -baş bayni qalmamaq: dəng olmaq
baş gulağı qalmamaq. (baş gulağı gedmək. başına düşmək (səs)
baş gulağın aparmaq. (çox hay küy, qonuşmaqdan, səs küydən, sorqu sorağdan dəng edmək)
baş qulaqlı. (ayıq sayıq. huşlu başlı).
başı bayni qalmamaq: dəng olmaq
bel buxun. (gövdə. can). -bel buxunum ağrır.
birbaşa. (müstəqim)
çalçağır. (şənlik)
dadlı duzlu. (yaxımlı xoş)
dal qabaq. (ön arxa)
dam daş. (ev. qalacaq yer)
dam duvar. (yapı qapı. dam daş). - dam duvarı pozulmuş. –sel dam duvarı aşıb keçdi.
daş dəmir. (çox bər sağlam, dayanıqlı)
dədə nənə. (ata ana). –bə sənin dədə nənən yoxdu?
dəli dolu. (dəli dülü. dəliqanlı. havalı)
dəli dülü. (dəli dolu. dəliqanlı. havalı)
dəng olmaq. (baş bayni qalmamaq)
dil dodağın qurusun.( lal olasan). -dil dodağın qurusun bu nə sözdü deyisən
dil dodaq. (ağız). -dil dodağın qurusun: lal olasan. -dil dodağın qurusun bu nə sözdü deyisən
dövrə bər. (ara bərə).
əl ayağın qurusun. (çolağ olasan)
əl ayaq. (bacarıq)
əl ayaqlı. (bacarıqlı. çevik. yarğan)
əl ayaqsız. (bacarıqsız. yaramaz)
elə belə deyil. (çoxda qolay deyil)
ər arvad. (qarı qoca).
ev eşiksiz. (yoxsul. avara).
ev eşiyi dağlmaq. (evi yıxılmaq. hər nəyin itirmək)
əzik üzük. (pozuq çürük)
gəl ged eləmək. (ilişgidə bulunmaq. maaşirət edmək)
gör götürlük yaşa. (görənin öğrəşməli yaşam)
göz qulamaq. (duyub gördüyün öğrəşmək)
gül çiçək eşitmək. (xoş sözlər dinləmək)
gül çiçəkdən danışmaq. (xoş sözlərdən danışmaq)
huşlu başlı. (ayıq sayıq. baş qulaqlı).
mal davar. (mal qara. qoyun quzu).
ön arxa. (dal qabaq).
pozuq çürük. (əzik üzük).
qap baca. (qap pəncərə. dəlik deşik) . -qap bacanı açıq qoyma. -qap bacanı bağla gəl
qarı qoca. (ər arvad)
qarın qursaq. (iç alat). -qarın qursağı sökük.
qaş göz.(üz göz. qiyafə)
qohum qonşu. (yan yörə. dörə bər. görənlər). -qohum qonşu savaşı
qol budaq. (qol qanat). -qol qanat açmaq.
qol qanat. (qol budaq). -qol qanat açmaq.
qoyun quzu. (mal davar)
quş qurdaq. (qurd qurcaq. qurd quş. böcək möcək. cücü mücü. vırım xırda asalaq canlılar)
sağ sol. (yan yön. oyan bu yan). -sağ soluna baxıb yürüdü
söz sühbət. (söz sav). – onla mənin söz savım tutmaz.
süt qatıq. (ağartı. ləbəniyat)
tay tüş. (birbirinə yaşda ərdəmdə bir olan)
üz göz.( qaş göz. qiyafə)
yay yaz. (açıqlıq isti ılım çağın). (çağın: fəsl)
yol yolaq. (yol yoraq. yol yordam. yol qılıq. tədbir. çıxış başarı yolu
https://turuz.com/book/title/serrafi-tebrizi-divan-mustafa-qulizade-turk-ebced-urmu-turuz-2014
Читать полностью…
https://turuz.com/book/title/Goz+Yashlariyla+Chileli-Varto-Ali+Kemal+Sariqash-1988-94s
Читать полностью…
👍👍
اوردونو تالان ساخلار
دوولتی یالان ساخلار
(تالان :قنیمت)
baş sağ olsun, börk tapılar.
baş sağlığı, dünya varlığı.
baş yoldaşı yokdur, aş yoldaşı çoxdur.
baş, başa gəlməyincə, iş, iş olmaz.
baş, dililə asılır.
başa düşəni göz görər.
başa gəlməz, iş olmaz, ova gəlməz, quş olmaz.
başar dos qazan, düşmən qapıda.
başı dik igid, savaşa düşər.
başım dinc olur, dilim durursa.
başım unlu görünür, adım qalır dəğirmançı.
başıma gün düşdü, başın günə düşsün.
başın başı var, başında başı.
başın qoymaz söz dinləməz uşaqdan, işlək ərin, tovaş yılığ yeğ gəlir. (ərin: ram. uysal. usal). (tovaş: güclü)
başın süsü us
başına gəlməyənin, xoşuna gəlir.
basmaqdan bir övüd alsan, basılmaqdan ikisin alırsan.
başqa başın qılın görməkdənsə, öz başının poxun gör.
basqısız taxtanı, yel alır, yel almazsa, sel alır.
başsız evin köpeği çok havlar.
başsız gələn mal batsın, çağsız deyən (dinən) dil batsın.
baxacağın üze sıçma, sıçacağın üzə baxma.
baxma aya gəlib düşsün ayağıva. (yaxşısansa öz işində ol, istəyib gələn özü gələr)
bazarda şam bahalı, korun nəyinə.
bəlası balına dəyməz.
bələdçisi qarqa olanın, ruzusu pox olar.
bəxt olmayınca başda, ne quruda bitər, nə yaşda.
bir gün doğur, bir gün toxur, bir gün soxur, bir gün sökür, yalan dünya, verməmişin alan dünya.
bir sürüyə, bir qud yetər.
birlik olsa iş bitər, yalnızlıqla iş itər
bitən gülün çətəni, olan işin nədəni var. (çətən: çitən: tuxum)
börü sevmiş boranı. (börü: qurd). (boran: dumanlı, fırtınalı hava)
böyük yalan bir gerçəyin yansısı.
buyruğiysə el gətirir, yel gətirir, sel gətirir! buyruğun yoxsa el götürür, yel götürür, sel götürür! (buyruğiysə: qismətsə). (buyruğun yoxsa: qismət deilsə)
çağı buraxsan çağa, açılmaz düğünlər açar.
çalışqanın biri iki olsa, ərincəyin ikisi bir olar.
çay bulanmaz, çov yatmaz. (çov: söz. şayiə)
cığan verməyinə qısqanar, yalan deyər utanmaz. (cığan: paxıl)
cığanların söz verməz, ışıq verərər göz verməz, vuruşdurar dosları, qaymaq tutar üz verməz. (cığanların: paxıllar. paxıl olanlar). (üz: yağ)
çimri qaynamaz qazan.
dağ daşı çörəksiz, yaşamda ürəksiz olma. (ürəksiz: ürəksiz. kavat. qabat. quşürək. qıpıq. qıypıq. qaypıq. kürgənə. kürəgən. ürəgən. ürkən. ürkük. qorxaq).
dəğişmədən köprüyə, çıxmaz sözü ərənin.(iş çətinliyə, son dərcəyə, dar yerə yetişmədən, kişilər ara, dalaş çətin çıxar)
deşik harda, sıçan orda.
dəvə boynuz ararken kulaktan olmuş.
dəvə, qara yerin, qayığıdır.
dəvəni görən tanır, ağını udan.
dəvənin böyügü, köprüdə kötək yeyər.
dəvəyi yardan atladan, bir tutam otdur.
deyən bilmir, bilən demir.
deyəndən bir umarlar, dinləyəndən iki.
deyilən sirri biri deyər, mini basdırar, on mini açar.
dibi görünmeyen sudan geçmə.
dikənsiz gül olmaz.
dildən gələn, əldən gəlsə, hər kimsə bir xan olar.
dilənçiyə üz vermə, xəbərçiyə söz vermə.
dili doğru, yolu doğru.
روزنامه هم شهری قدمت زبان ترکی در ایران 4000سال و فارسی 2500 سال
@qazvinturklari
ayağın yerdə süzür, xəyalın göydə üzür.
ayağın yorqanına görə uzat.
ayağın yükü, başdandır.
ayağını isti tut, başını sərin, yeməyin gözlə, düşünmə dərin.
ayağıva daş bağlaki başıva dən gəlsin. (işlərin düşünmədən qılma)
ayaq ayaq basamaqa çıxarlar. (basamaqa: nərdivənə)
ayaq çiçilmək yok, böyümək güdər.
ayaq qabı dar olunca, dünya başa dar gəlir.
ayaqdaki bit, atdan düşürər.
ayaqdan çıxan toz, ağıza girər.
ayaqla gələn qonağı, atınan yola salarlar.
ayaz günü unutma, gön çarığı qurutma.
aydan arı, gündən duri.
aydan gelen qalı üstünə, gündə gələn kül üstünə.
ayı biləyinə, adam ürəyinə güvənir.
ayı vurulmadan, dərisi satılmaz.
ayıdan qorxan, meşəyə girməz.
ayın on beşi ışıq, on beşi qaranlıqdı.
ayının acı oynamaz.
aynaya baxaraq yox, adama baxraq düzəl.
ayqır görməyən qısraq, qulunlamaz.
ayranı içən qurtuldu, çəlik yalayan tutuldu.
ayranın iç, taxılın biç.
ayrılarsan elindən, gücün gedər belindən.
az aşım, ağrımaz başım.
az çox yanına gedər, ac tox yanına.
az veren candan, çok veren maldan verir.
az verib gəzdirmə, çok verib azdırma.
az yeyərəm dərman görmərəm, uz (düz) dolannam yarğan. (yarğan: hakim).
az yeyir küsür, çox yeyir qusur.
az yırğanan, ac qalar. (yırğanan: çablıyan)
aza dedilər hara gedirsən, dedi- çoxun yanına.
azacıq aşım, ağrımaz başım.
azacıq ışıq genə ışıqdır.
azarlı tələsər, armud çağında yetişər.
azı bilməyən çoğu heç bilməz.
azıcıq aşım, qaygısız başım.
azına inan, çoxu yolundadır.
azıqlı at, arımaz (yorulmaz).
azıqsız yola çıxanın, iki gözü el torbasında olur.
aziydi arıq uruq, biri gəldi boynu buruq, o birsidə boynu yoluq.
azmıqla ortaq buğday əkən samanını alır.
azmıqla saman eken, sapını alır.
azmış, qudurmuşdan bətərdir.
azu az, azu çox, yaşın yaşa, günün gəlir başa. (azu: ya).
bağ alısan qışda al, bağ satısan, yazda sat.
bağ belə bostan belə, nə istisən ged elə.
bağa bax üzüm olsun, yeməyə üzün olsun. (bağa bax izin olsun, yeməyə üzün olsun.)
bağban qocalır tikən uzanır.
bal bal deməklə ağız dadlanmaz.
balı, barmağı uzun yox, buyruğu (qisməti) olan yeyir.
balın təkini ye, sütün üzünü.
balıq balığı tutmasaydı, balıq dənizi tutardı.
baş başa, başda başdağına bağlıdır. (başdağına) ˃ padişahına)
baş başdan (ağıl ağıldan) üstün, söz sözdən ötgün olur.
baş gedməyincə, ayaq gəlməz.
baş gedsədə, börk qalar.
baş hara, ayağda ora.
ata qora yer, oğlun dişi qamır (qamaşır).
ata yumaqlanar, oğul budaqlanar.
atadan altı olunca, anadan iki ol.
atalar sözü qurana girməz, yanında gedər.
atalar sözü, elin gözü.
atalar sözü, söz bəzəyi, saqqal qoysan, üz bəzəyi.
atalar sözün molla satar.
atalı söz, ağıla göz.
atam ilə atanı deyincə, özüm ilə özünü de.
atan balası olma, adam balası ol.
atda qarın, itdə burun.
atdan düş, addan yok.
atdan düşüb, yəhərdən düşmür.
atdan endi eşəğə mindi. (orunu aşağladı). (orunu: məqamı. rədəsi)
atdığın vurar, tutduğun qoparar.
atı, yoluyla tanı, eli, dili ilə. (yoluyla: qılığıyla)
atılan ok geri dönmez.
atılan ox daşa dəyər, elçi sözün xana deyər.
atılan ox daşdan qayıtmaz, daş ilə qayıdar.
atılan ox daşdan qayıtmaz.
atın gücü yerişi, ərin ərliyi işi (sayılır, hesaba gəlir.)
atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler.
atın ölümü arpadan olsun.
atın sirrin gözündən, ərin sirrin sözündən.
atına acıyan, yəhərin arxalar.
atışsan, söz çıxar, tutuşsan göz çıxar.
atla qadın tumarsız qalmaz.
atlar tepişirken arada eşekler ezilir.
atlı, itli sığmış, bir çocuqlu sığmamış.
avrat var ev yapar, avrat var ev yıxar.
axan arx, axmadan durmaz.
axan suya dayanma, hər bir sözə inanma.
axdaranda tapılmaz, gərəkməzsə (boş yerdə) guruldar.
axıntıya kürək çəkmə, quraq yerə əkin əkmə.
axmağa yaxınlaşan, başlı (uslu) olmalı, yamana yaxınlaşan, yaxşı olmalı.
axmağın ağası olunca, başlının (uslunun), nökəri ol.
axmaq baş, ayağa daş.
axmaq başdan, baş çıxmaz. (us çıxmaz).
axmaq elçi, iki eli pozmuş.
axmaq susanda, uslu görünər.
axmaqla aş işməkdən, usluyla daş daşı (usluyla: ağıllıyla).
axşam döz, yarın göz. (göz: gör).
axşam qon erkən, obaşdan köç ertən. (ertən: tezdən)
axşamın sırrın, dan bilir.
axtar, axtaranıvı gəz gəzənivi.
axtaran tapar, yoğuran yapar. (yoğuran: oğan).
ay doğuşundan, ər yerişindən bəllənir.
ay görününcə, ulduzda istəyim yox.
ay ışığın çevrənə salır, şam ışığın çevrəyə.
ay ışığın, gündən alır.
ay qəmin bir kərə, el qəmin min kərə düşün.
ay var, ili gözlər, iş var günü gözlər.
ay, örtüklə qapanmaz.
ayağa dəğmədik daş, başa gəlmədik iş olmaz.
ayağı qıssa, dayağı uzun.
ayağın sığmayacağı yerə baş soxma.
ağac, kökündən su içər.
ağacı ortasından tutan, iki başdan vurar.
ağacın barı, iyidin yarı. (yarı: köməyi).
ağacın kökü yerdədir, adamın gözü yerdə.
ağacın qurdu, öz dibindədir.
ağalar sözə baxmır, qağalar söz başarmır.
ağaran baş, ağlayan göz, gizlənməz.
ağaşdan budaxdan, biridə gəldi bucaxdan.
ağaşdan budaxdan, biridə gəldi bucaxdan.
ağası qul olanın, qulu qudurğan olur.
ağır daş, batman döyər.
ağır daşı yel qoparmaz, sel aparmaz.
ağır qazan, gec qaynar.
ağırlıq qızıl qala, yüngüllük başa bəla.
ağız bəzəyi sözdür, üz bəzəyi, göz.
ağız yağlanar, mala baxsan, könül dincələr, pul qazansan.
ağız yandıran aşı, qaşıq tanıyar.
ağızdan çıkan söz, yanılmaz. (yanılmaz: dönməz.) .
ağlaya qazmağın güc olur, su içməyi xoş olarərsən.
ağrısız baş, qəbirdə olur.
ağrıyı kölgələyən, özü ağrıya dönür. (siqar. tüstü)
ağzı açığın malını, gözü açık yeyər.
ağzı yağlanan, dili bağlanan.
ağzın aç, ''dişi'' olsa qaç.
al geyən, alınır. (satılır).
al utanma, ver qorxma.
alçağı ayaxdan yıx, böyügü başdan.
alçaq elin ağrısı böyük olur.
alçaq yerdə yatma, sel alır, uca yerdə yatma, yel alır.
alcıya altı azdı, vericiyə beşdə çok.
aldın odun savurma külün
alıb vermək, görüş qaydası, gedib gəlmək, elçi qaydası.
allah bilir, qul sezir (görür).
allah ona qıymasın, tanrısı var saxlasın.
alma dalda durunca, hər kərkəs daşını atar.
alma, dibindən uzağa düşməz.
almak kolay ödemek zor. (borc)
alqaçan su, dənizə çatmamış (alqaçan: alaqaçan oyan buyana qaçan su.
anadan doğmaq, ölmək üçündür.
anam elə çox bilirki, kündəni xırda salır, atam elə çox bilirki, ikisin birdən alır.
ananın aşı, təndirin başı.
anasına bak qızını al, astarına bax bezini al
anbar sıçanı, ac qalmaz.
anıya yaxın, qızdan qox, meşiyə yaxın, qurddan qox.
anlağlıya sivri sinək saz gəlir, anlağsıza, zırna dövül az gəlir.
anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az
anqıran eşşək, öz tayın tapar.
aparanda, sel aparır, yel aparır.
arada yeyir, qırağda gəzir.
aranın dağı var olsun, qarlıda olar, qarsızda, iyidin başı sağ olsun, varlıda olar, varsızda.
arayan bulur, inleyen ölür.
ardınca qoşun qoşun uşaqlar, əhvalına kimi gülər kim ağlar.
arı bal yapacaq çiçeği bilir.
arığ ata, qamçıda ağır gəlir.
arının ağına (zəhərinə, ağrısına) dözüb, balını süz.
arıq ata, qamçı düşman, yırtıq dama, damcı.
arpa pişər, işiniz düşər.
ac gəzməkdənsə, tox ölmək yeğ.
ac işləyər, tox yeyər.
ac itin götün, tox it yalar.
ac oldun çobana qoşul, yoruldun karvana.
ac qudurqan olar, tox oynağan.
ac qudurqan olar, tox oynağan.
ac qurdlar, ağız ağıza yatar.
ac qurdlar, ağz ağıza yatar.
ac, acınan yatar, dilənçi doğar.
ac, qılıncı çapar.
aca qazan asdıma, üşüyənə odun yaxdırma, o yiyər sıçar, bu qızar vurar.
açarın gücü, qıfılı basar.
acgöz, yalançı toruna düşər.
acı işlətmə, toxu dəprətmə.
acıdı utma, dadlıdır atma .
acığan yatmış, acıyan oyaq.
açılan solar, ağlayan gülər.
acın evində, nə od olar nə ocaq.
acın inancı yox, toxun amanı.
acından gün orta durur, buğların yağ ilə burur.
acındırsan arsız, acıqdırsan hırsız (oğru) olur.
acıqlıda baş çatmaz (baş çatmaz: ağıl olmaz).
aclıq, adama oyun öyrədər.
ad var adamı bəzir, adamda var adı bəzir.
adam necə başarır öylədə yaşayır.
adam unutmaqla umut tapır.
adamdı adam, olmasa puluda, heyvandı heyvan, atlas olsa çuluda.
adamı başdan tanı, ağacı yaşdan.
adamı dili bələr, sürünü qotur.
adamı sözilə tut, heyvanı burnunuyla.
adamı təpər (qeyrət) işlədər, dəğirmanı su. (dəğirmanı yel).
adamın söyləməzindən, suyun lam axmasından qorx.
adamın üzünə yok, sözünə bax.
adamın vayı, xocanın payı.
adın nədir ? dərviş, pul ilə olur hər iş, pulun var giriş, pulun yok sürüş.
adın nökər, durma bekar.
ağ dediyin alqışdır, qara dedin qarqışdır.
ağ saqqal sözün, axıra saxlar.
ağa toxdur, nökərə yoxdur.
ağac kəsildi düşdü yerə, dost oldu baltaynan ərə.
türkcədə cədvəli açan sözlər aracı
https://turuz.com/book/title/turk-speak-ses-deghishme-ses-dushmelerin-denek-araci
ağu dilli. (ətacı. sözüynən sancan. dili acı)
alnı açıq. (üzü ağ)
dil açıqlığı.( gözəl, axıcı qonuşma.. dil ustalığı. fəsahət. təlaqət).
dil ustalığı. ( gözəl, axıcı qonuşma. dil açıqlığı. fəsahət. təlaqət).
düşük biri. ( 1. yoxul. əli aşağı. 1. əsgik olan)
gözəl, axıcı qonuşma. dil açıqlığı. dil ustalığı. fəsahət. təlaqət).
kiçik buxca. (çıkı.. çıxın).
merhemetli şefeqetli, kibar davranmaq. (ərik törük davranmaq)
oyun pozanlıq yapmaq. (cıllamaq. yan çizmək).
qır vermək. (qırın vermək. bel buxunun büküb əğrilib büzülmək. (qırınmaq. qırmaq. əzilmək. sındırmaq).
qocaq köpəyi. (diz çüçüyü)
şıpsevdi. (görür görməz sevən).
şüşə tabaq, bardaq.( cinciq)
üzü ağ. (alnı açıq).
yan çizmək. ( cıllamaq. oyun pozanlıq yapmaq).
yaxa satan. (burnu yelli. özün bəğənən. çağaçı.)
yeni dogmus yavru. (əmlik)..
açın yapılar.( gözəl binalar).
açıq qırmızı, al.( xanımrəh. xanımrəngi).
açıq qırmızı.( alıq. qızal. qızılsım. alsım. qızıla, qırmızıya çalan).
ada gülüz.( idol).
ada qıyaq. (canqıran gözəllik). (qıyaq: gözəl)
ada qız. (gözəl qız).
adı batası. (qarqış)
ağ dilək.( iyi niyət ağ dilək atı arımaz) (arımaz : yorulmaz)
ağ duvar. (sadə duvar)
ağ qırmızı cızıqlı parça.( qardaşqanı).
ağ söz.( sadə söz).
ağ ürək. (ürəyi saf)
ağac qollarının ilk ayrıldığı yer. (çotul)
ağzı açıq ayran delisi. (ağzı açıq, alıq, heyran, mat qalmaq).
ağzına bal çalmaq. (öğüb aldatmaq)
ağzına ip ölçərmək. (birinin ağzını aramaq. bildirib sezdirmədən içini öğrənməyə çalışmaq)
ağzından bal axır. (çox dadlı danışır)
al gül ağ gül qırmızı, törür barı yerdə yatan topraqdan. (törür barı qara üzlü topraqdan). (barı: hamısı)
al qırmızı.( dodağ boyası. yanğal. al).
ala qırmızı .( ala buraq)
ala, qırmızı çalan, meyilli. ( ala buraq)
alabaşlı, görklü yarın itirmiş. (görklü: gözəl)
alımlı görmək. (könlünə, ürəyinə yatmaq. bəğənmək. xoşuna gəlmək).
altından yel keçməz. (alınamaz kimi yerində bərk bərk durmaq. arxayın olmaq)
altun özük. (altun üzük. altın kimi təmiz ruhlu qadın.)