Жунайд Бағдодий раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: «Менга тавҳидни бир аёл ўргатган. Бир куни олдимга ўша аёл келиб, «Ҳазрат, эрим иккинчи хотин олмоқчи бўлиб юрибди. Унинг бошқа хотинга уйланиши жоиз эмаслиги тўғрисида фатво ёзиб беринг», деб илтимос қилиб келди. Мен унга: «Синглим, эркак кишида зарурат бўлса - тўрттагача уйланиши мумкин, шариат бунга ижозат берган. Қандай қилиб мен буни ман қилишим мумкин?, дедим. Аёл совуқ бир нафас чиқариб, деди: «Ҳазрат, агар мумкин бўлганида, мен юзимдан пардамни олар эдим, сиз менинг ҳусну жамолимни кўриб, беихтиёр қўлингизга қалам олиб, «Бундай гўзал хотини бор одам иккинчи марта уйланиши мумкин эмас», деб ёзган бўлар эдингиз). Аёл шу сўзларини айтиб, ортига қайтиб кетди.
Лекин менинг қалбимга шундай манъо келди, «Аллоҳ таоло бир аёлга ҳусну жамол ато қилса, у Аллоҳ таолонинг маҳлуқи бўла туриб, «Мендек хотини бор кишининг иккинчи хотин олишга ҳаққи йўқ » деб ноз қилса, энди Аллоҳ таоло энг гўзал ҳусн эгаси бўла туриб, қандай қилиб бандасининг муҳаббат назари ўзга тарафга қаратилишини ҳуш кўрсин?»
~ Шайх Зулфиқор Аҳмад Нақшбандий "Илоҳий ишқ"
П.с: Бирни кўр, бирни бил, бирни сев...
Умиджон Эрмухаммадамин Хожа
Биз Аллохга ошиқ бўлдик
@naqishbandiya
Шайтон, Боязид Бистомийнинг ҳузурига талаба суратида келди. Шайхни ўз йўлига солиш учун йигирма йил ҳаракат қилди. Аммо, бу ишни уддасидан чиқа олмади.
Бир куни охири шундай деди:
-- Устоз, сиз мени кимлигимни биласизми?
--Сени илк келган кунингдан бери танийман. Сен лаънати шайтонсан.
Шайтон:
-- Мен шунча умрим мобайнида қанчадан қанча инсонларни қийинчиликсиз ўзим ҳоҳлаган йўлга солдим. Аммо, Сиз каби тақволи инсонни кўрмадим. Сизни бирон марта бўлса ҳам йўлингиздан адаштиролмадим....
Шунда Шайх ҳазратлари ғазаб билан:
-- Сен йигирма йилда эришолмаган нарсанга бир онда эришмоқчимасан?
Мени ўзини ўзи яхши кўриш балосига ташламоқчимисан? Йўқол бу ердан!!..
Шайтон шу сўзлардан сўнг буткул умидсиз ҳолда шайхни тарк этди!
@naqishbandiya
Боязид Бастoмий (қ.с.) ҳазратлари сурункасига “Оллоҳ, Оллоҳ” дерди. Ўлим тўшагида экан, шундай дуо этди:
– Ё Рoббим, сен учун қилган бутун ибодат, тоат ва зикрларни доим ғафлат ичида қилдим. Мана, энди жон бераяпман. Оллоҳим, менга зикр ва ҳузур ҳолини эҳсон айла! Бу сўзлардан сўнгра зикр ва ҳузур ҳоли ичида руҳини таслим этди. Вафоти ҳижратнинг 231 ёки 232-йилида (мелодий 875) Шаъбон ойида юз берди. Қабри шарафлари Хуросонда, Бастим бўлгасидадир. Боязид Бастoмий ҳазратларининг халифаси Шайх Бастoмий эди, унинг вориси эса Шайх Абул Ҳасан Ҳарқоний эди®
@naqishbandiya
– Тошдан ким яратилди? Тош ичида ким яширинди, тош билан ким ҳалок этилди?. – Солиҳ пайғамбарнинг туяси тошдан яратилди. Асҳоби Каҳф тош ичида сақланди. Арҳаба ва унинг лашкари тош билан ҳалок этилди. – Тўғри сўйладинг. Олимлар жаннатда тўрт дарё бор, биттасида асал, иккинчисида сув, учинчисида сут, тўртинчисида шароб бор ва тўрттаси ҳам битта манбаадан оқади дейишади. Бунинг бу дунёда бир муқобили (тимсоли) борми? – Ҳа, бор. Инсоннинг бошидан тўрт дарё оқади: Қулоқ ёғи – аччиқдир. Кўз ёғи – тузлидир. Бурун суви ҳам ўзига хос таъмга эга. Оғиз суви – шириндир. – Тўғри айтдинг. Жаннат аҳли еб-ичар, аммо таҳорати бузилмас. Бунинг бу дунёда ўхшаши борми? – Бор. Она раҳмида (бачадонида) бола еб ичади, аммо ахлат чиқармайди. – Тўғри сўйладинг. Жаннатда Тубо дарахти бор. Жаннатда ҳеч бир сарой, ҳеч бир кўшк йўқдирки, бу оғочнинг долларига теккан бўлмасин. Бунинг бу дунёда тимсоли борми? – Бор. Қуёш эрталаб чиққанда, худди ўшанга ўхшамайдими? – Тўғри айтдинг. Энди шуларга жавоб бер: бир оғоч бор, ўн иккита шоҳининг ҳар бирида 30 та япроқ ва ҳар япроқда бешта гул, булардан иккиси қуёшга, учтаси қоронғиликка қарайди. Бу дарахт қайси дарахтдир? – Бу дарахт бир йилнинг тимсоли. Ўн икки шохи – ўн икки ойдир. Ҳар долдаги 30 япроқ ойдаги 30 кундир. Ҳар япроқдаги бешта гул – беш вақт намознинг тимсолидир. – Менга шунинг нима эканлигини айт: ҳажга борибди, тавоф қилибди, мақомларга чиқибди, аммо унинг на руҳи бордир, на-да унга ҳаж вожибдир. – Нуҳ пайғамбарнинг кемасидир, – деб жавоб берди Боязид Бастoмий ҳазратлари. Сўнгра Боязид Бастoмий ҳазратлари Бош роҳибга шундай деди: – Эй роҳиб, бир қанча саволлар бердинг, биз уларга жавоб беришга уриндик. Ижозат берсангиз, менинг ҳам саволларим бор.
Бу саволларим шулар: Жаннатнинг калити қаерда? Жаннат дарвозасига нима деб ёзилган? Роҳиб жим бўлди, жавоб беришни истамади. Бошқа роҳибларнинг бунга жаҳли чиқди. – Эй каттамиз, мағлуб бўлдингизми? – деб сўрашди улар. – Йўқ, мағлуб бўлишни истамайман, – деди Бош роҳиб. – Бўлмаса, нега жавоб бермайсиз? – деб сўради роҳиблар. – Агар жавоб берсам, менинг жавобимга қўшиласизларми? – деб сўради Бош роҳиб. – Қўшиламиз, – дейишди роҳиблар. – Бўлмаса, эшитинглар: жаннатнинг калити ва жаннат эшикларига ёзилган ёзув “Ла илаҳа иллаллоҳ Муҳаммадун расулуллоҳ”дир, – деди ва мусулмон бўлди. Қолган роҳиблар ҳам бирга калимаи шаҳодат келтириб, мусулмон бўлишди. Боязид Бастoмий уларнинг ёнида бир муддат қолиб, исломиятни ўргатди. ®
@naqishbandiya
Боязид Бастoмий ҳазратлари қирқ беш марта ҳажга кетган эди. Бир кун Арофат тепасида ўтирганда, нафси унга: “Боязид, сенга ўхшаган ким бор? Қирқ беш марта ҳаж қилдинг, Қуръонни мингларча ҳатм этиш бахтига муяссар бўлдинг!” дея шипшиди. Бастoмий ҳазратлари сапчиб ўрнидан турди ва у ердаги оломонга қараб: – Ким менинг қирқ беш кез бажо келтирганим ҳажни бир нонга алмашади! – дея ҳайқирди. Бир одам бошини кўтариб: – Мен оламан, – деди ва битта нон узатди. Боязид Бастoмий ҳазратлари нонни олди ва у ерда ётган бир итнинг олдига ташлади.®
@naqishbandiya
Имом Жаъфар ус-Содиқ ҳазратлари дуоси мақбул бўлган зотлардан эди. У Оллоҳу Таолодан бир нарса истаса, сўзи тугамасданоқ истаги бериларди.
Бир киши Имом Жаъфар ус-Содиқ ҳазратларидан Оллоҳу Таолодан унга эллик ҳаж қилиши учун етарли мол бeр, деб дуо этишини илтимос қилди. Имом ҳазратлари ҳам “Ё Рабби, шу одамга эллик ҳаж қилиш учун етадиган мулк бер”, деб дуо қилди. Ва ўша одам эллик марта ҳаж қилди. Эллик биринчи ҳаж учун Жуҳфа деган ерда ғусл олаётганда, сел келди ва у одам ҳалок бўлди. ®
@naqishbandiya
Бу даражага қандай юксалдингиз, деган саволга Бастoмий ҳазратлари шундай жавоб берди: – Болалигимда бир ҳолга кирдим. Шундай бир нарса кўрдимки, ўн саккиз минг олам у ҳузур қаршисида бир заррага айланди. Ақлим бошимдан кетди. Буюк бир ҳол қамради мени. “Ё Рабби, бу даргоҳ бу қадар кенг ва бу қадар бўм-бўш, у ердаги ишлар у қадар гўзал, у ер нақадар танҳо”, дедим. Гизли бир овоз деди: “Даргоҳ бўш эмас. Ҳеч ким бу ерга кела олмайди. Юзи ювуқсизларнинг бу ерга келишини истамайман”.
33Абулфаруқ Сулаймон Ҳилми Силистравий (Тунахон) Мен бутун инсонларни чақиришни истадим. Лекин дарҳол Пайғамбаримиз(саллаллоҳу алайҳи вассалллам)нинг шафоат мақомига одоб кўрсатиш эсимга тушди. Ва яна бир сас деди: “Бу одобни кўрсатишинг билан исмингни буюк айладинг. Қиёматга қадар сени Султонул Орифин Боязид деб чақиражаклар”. ®
@naqishbandiya
Имом Жаъфар ус-Содиқ ҳазратлари “Силсилаи Нақшбандия”(“Олтин силсила”)нинг тўртинчисидир. Ҳижрийнинг 80-йилида (мелодий 699) ва ёки 83-йилида (мелодий 702) да Мадинада дунёга келди. Отаси 12 имомнинг бешинчиси Муҳаммад Бакр, онаси ҳазрати Абу Бакрнинг набираси Қосим бин Муҳаммаднинг қизи Умму Фарводир. Яъни Имом Жаъфар ус-Содиқ ота тарафидан ҳазрати Али, она тарафидан ҳазрати Абу Бакрга бориб тақалади. Имом Жаъфар ус-Содиқ ҳазратлари Асҳоби Киромни кўриш шарафига муяссар бўлган тобеин даврининг катталаридандир. Иршод фаолиятини 34 йил давом эттирди. Ниҳоятда хушчеҳра, ширинзабон киши эди. Қувватли ва ўрта бўйли эди. Сочлари қум ранг эди. Ҳазрати Али(р.а.)га ўхшаб кетарди. Ўнта фарзанди бўлиб, еттитаси эркак, учтаси қиз эди. Ўғилларининг исмлари Мусо Козим, Исҳоқ, Муҳаммад, Исмоил, Абдуллоҳ, Аббос ва Али. Уларнинг ҳаммаси ўша даврнинг олими ва авлиёнинг катталаридан эди. Имом Жаъфар ус-Содиқ илмни отаси Муҳаммад Бакрдан ўрган эди. Илм ва фазилатда даврининг ягонаси бўлди. Диний илмлар каби, фанда ҳам илғор эди. Унинг талабалари алжабр ва кимё илмларида турли кашфиётлар қилган. Имом Аъзам ҳазратлари Имом Жаъфар ус-Содиқнинг тадрис ва суҳбатларида қатнашиб, унинг гизли ва ошкор маърифат манбаидан, илм ва авлиёлик йўлида кўп истифода қилган эдир.®
@naqishbandiya
Сени тананг модда оламига тегишлидир.
Шу моддий танангга тириклик бериб турган жон оламингдир., яьни рухоният оламидир. Рухоният оламига боғланиш учун эса сенга Пир керак., Пир танлашда хам хақиқий Пирни танла Силсиладан, рухониятдан узилмаган Аллохга Олий қадар боғланиб турган
Пир бўлсин!
Шунинг учун Аллохнинг хузуригача чиқаман десанг
Комил Пирларни хисобга олишинг керак!
Устоз Нуриллахон эшон бува.
Умиджон Эрмухаммадамин Хожа
@naqishbandiya
#ривоят
"Ўз даврининг ягонаси, Тус машойихларининг улуғларидан бўлмиш ҳидоят ишида машҳур Шайх Абдуллоҳ Минваъзий (раҳматуллоҳи алайҳи) бир куни асҳоблар билан ўлтирган экан. Дастурхон ёзиб, нон келтирдилар. Шайх асҳобларига деди:
- Шу кунлар ичида бир йигит икки қора итни етаклаб келади. Сизлар унинг иқболига пешвоз чиқинглар, у улуғ ҳолдаги кишидир.
Ҳусайн Мансур Ҳаллож Кашмирдан (Тусга) келаётган эди. Эгнида қора кафанлик, икки қора итни етаклаганча келар эди. Асҳоблар саҳрога чиқиб, Ҳусайн Мансурга дуч келдилар. Устознинг сўзи ҳурматидан тавозе ва икром кўрсатиб, уни Шайхнинг уйига келтирдилар. Шайх уни кўриб, ўрнидан турди ва ўз жойига Маесурни ўтқаздирди. Мансур келиб ўтирди. Икки итни икки ёнига ўтқаздирди. Дастурхон келтирдилар. Асҳоблар Шайх қилган муоиплпни кўриб, ҳеч нима демадилар. Шайх унинг нон еганини ва итларга нон берганини кўриб, томоша қилиб ўтирар эди. Асҳоблар кўнгилларида инкор қилдилар.
МансурҲаллож таомдан фориғ бўлиб, кетмоққа чоғланди. Шайх уни кузатгани чиқдилар. Қайтиб келгач, асҳоблар дедилар:
- Эй, бузругвор, бу на ҳолдур, итни ўз ўрнингизга ўтқаздирдингиз? Бизларни дастурхонни ориғсиз қилган (топтаган) кишини кутиб олгани чиқарибсиз?
Шайх деди:
- (Кўрганингихдек) Ит унга тобе ва банда бўлиб турипти. (Ваҳоланки) бизларнинг итимиз (тубан нафсимиз демоқчи) ИЧИМИЗДА ПИНХОНАДИР. (Одатда) БИЗ унга тобе тобемиз. Итнинг (нафснинг) кишига тобе бўлгани билан, кишининг инга (нафсга) тобе бўлганининг орасида ФАРҚ бордир. Унинг ити зоҳирдадир (ташқарида), ва бизнинг итимиз пинхон (яширин)дир. Бу ҳолдан кўринадики, махлувот орасида подшоҳ улдир. Хоҳ итлри бўлсин, хоҳ бўлмасин, ҳамма маъқуллик уникидир...
***
... Мансур халойиққа кўп сўз айтар, аммо халойиқ унинг сўзини фаҳм қилмас эди. Мансур Ҳаллож ... кўп риёзат тортган (машаққат чеккан) эди. Уни шаҳардан эллик марта қувиб чиқарган эдилар.®
@naqishbandiya
Насимийнинг қатл этилиши билан боғлиқ қатор ривоят ва афсоналар бизгача етиб келган. Улардан бирида айтилишича, Насимий терисини шилаётганларида ҳам, Мансур Халлож каби "Анал-ҳақ – мен Ҳақман, мен унинг бир заррасиман”, дея хитоб қилади. Шунда уни томоша қилаётган рақиблари:
– Эй нодон, ўзинг-ку, қонингга беланиб ётибсан. Яна қанақасига худолик даъво қиласан? – дея истеҳзо қиладилар.
– Ўзинг нодонсан, – дейди шоир бошини мағрур тутиб. – Мен абадият уфқига бош қўяётган қуёшман. Ҳеч кўрганмисан, қуёш ҳам ботаётган чоғида мендек қизаради.
@naqishbandiya
“Мен барча динлар ҳақида чуқур фикр юритдим ва уларнинг ҳаммаси аслида ягона илдизга эга бўлган бир дарахтнинг шохлари кабидирлар, деган хулосага келдим. Инсондан муайян бир динга бўйсунишни талаб этмаслик жоиз, акс ҳолда у ўз илдизидан узилиб қолиши мумкин. Зеро, илдизнинг Ўзи инсонни назорат этади ва барча ходисаларнинг буюклиги ва аҳамиятига ишоралар беради, шундагина инсон уларни англайди”.®
Мансур Халлож
@naqishbandiya
Ана шу машғулотга қўл урилса, ичимиздаги айбларимиз камайган бўларди...
Шайх Азизиддин Насафий башорат қиладилар: ”Одамизод сафардадир – у ўз моҳиятига эришмаганича, тинмай ҳаракат қилади”.
Модомики, шундай экан, биз ҳам тун-у кун “Мен”имизни билиш, яратиш орзусида яшайлик.
Бахтиёр ОМОН
Иқтибослар:
[1] Комил инсон ҳақида тўрт рисола. Форсчадан Н. Комилов таржимаси. –Тошкент.: Маънавият, 1997.
[2]Ўша китоб. 145-б.
[3]Комилов Н. Тасаввуф. Иккинчи китоб. –Тошкент.: Ғ.Ғулом –Ўзбекистон, 1999. –17-бет.
@naqishbandiya
64. РУҲНИНГ КУЧИ. Бадиа
Бахтиёр ОмонJanuary 12, 2023

Кейинги йилларда ижодий гурунгларда, илмий анжуманларда инсон руҳининг кенгликлари, ноёб хислатлари ҳақидаги баҳсларга кўп дуч келмоқдамиз. Бу ўлмас мавзунинг мураккаблиги-ю ранг-баранглигини ўрганиб, ким тўғри ё нотўғрилигини аниқлашга гоҳида қийналамиз. Кўпчилик руҳ ва жисмни бир-бирига яқин нарса, деб билади. Баъзилар руҳни инс-жинс билан боғлиқ мистик тушунчаларга боғлайди.
“Руҳ – латиф жавҳар, биологик қувват, Раҳмоний нафас”, деб ёзади устоз Нажмиддин Комилов. Ҳаётнинг боши жисм ва руҳдан ҳосил бўлган. Яъни, Аллоҳ инсонни фаришта ва ҳайвон орасидаги бир вужуд қилиб яратган. Ўтган асрларда Мовароуннаҳрда яшаган азиз авлиёлар, сўфий шайхлар, буюк шоирлар инсоннинг ҳаётда кўзлаган мақсади ва муддаолари ҳақида анча асарлар ёзиб қолдиришган. Мавлоно Жалолиддин Румий (1207-1273) маърифатли киши нафақат фаришталик мақомига, ҳатто илоҳий олам саодатига етишмоғи мумкин, бунинг учун ўлимдан қўрқмаслиги лозим, чунки руҳининг парвози поёнсиз, дейди. Мавлоно ҳикматларида: “Ичингни ташингдан ҳам кўра кўпроқ покла, обод қил, чунки ташингни халқ (махлуқ) кўради, ичингни Аллоҳ (холиқ) кўради”; “Жоҳил киши қараб туриб гулнинг гўзаллигини кўрмас, тиконларига тикилур”; “Инсон бир дарё кабидир, сатҳи кўриниб туради, тубида не бўронлар қўпар, не пўртаналар тошар, сўзламас, жимгина оқар ва кетар…”, деб ёзади.
XIII асрда яшаган шайх Азизиддин Насафий шу мавзуда “Зубдатул ҳақойиқ” (“Ҳақиқатлар қаймоғи”) рисоласини ёзиб, руҳ даражалари, руҳнинг нузул (тушиш) ва уруж (кўтарилиши) хоссаларини батафсил таҳлил қилади. 1990-йилларда ушбу қимматли асар таниқли шарқшунос олим Нажмиддин Комилов таржимасида китоб ҳолида чиқди[1]. Кубронинг халифаси бўлган Насафий Насафда, кейин 1273 йилгача Бухорода, сўнгра Эроннинг Баҳробод, Исфаҳон, Шероз, Абркўҳ шаҳарларида истиқомат қилган. Ўзидан ёрқин излар қолдирган Шайх тасаввуфга оид ўнлаб рисолалар, жумладан, “Кашфул ҳақойиқ” (“Ҳақиқатларнинг очилиши”), “Мақсади ақсо” (“Охирги мақсад”), “Инсони комил”, “Манозил ас-соирин” (“Сайр этувчиларнинг манзиллари”), “Усул ва фуруъ” (“Асос ва шоҳлар”), “Баён ат-танзий” (“Нузул баёни”), “Мабдаъ ва маод” (“Чиқиш ва қайтиш”) каби илмий-фалсафий асарларни ёзган. “Зубдат ул-ҳақойиқ” ана шу нодир рисолалардан бири ҳисобланади.
“Зубдат ул-ҳақойиқ” асари “Муқаддима” ва “Хотима”дан ташқари, икки катта боб ва олти асл (боб)дан иборат. Боблар яна кичик-кичик фаслларга бўлинади. Муаллиф олам, борлиқни иккига: олами кубро – катта олам, олами суғро – кичик оламга бўлади. Катта олам шунингдек олами ғайб – яширин олам, олами шуҳуд – кўринадиган оламга ажралади. Инсон коинотнинг кичрайтирилгани, инсонда барча илоҳий ва моддий оламларнинг хислати жамулжам. Инсон шуни англаши ва ўз руҳи илоҳий жавҳарини поклаши лозим, дейди олим.
“Аллоҳ илк бор руҳи аввал – нафси аввални яратди. Руҳи аввал бир жавҳардир, – дейилади китобда. – Аллоҳ шу жавҳарга нигоҳ ташлади, у эрий бошлади ва кўпирди. Унинг қаймоғи – қиёмидан руҳларни, қуйқасидан – жисмларни яратди. Руҳ жавҳардир, у жисмни ҳаракатга келтиради ва такомиллаштиради”.
Шайх Насафий руҳ даражаларини Руҳи аввал билан қўшганда, ўн тўрттадан иборат, деб билади. Бу даражалар қуйидагилар:
пайғамбар ҳотам руҳи;
улулазм пайғамбарлар руҳи;
мурсал пайғамбарлар руҳи;
қолган набилар руҳи;
авлиёлар руҳи;
илми маърифат аҳли;
зоҳидлар руҳи;
тақво аҳли руҳи;
иймонлилар руҳи;
қолган одамлар руҳи;
ҳайвонлар руҳи;
ўсимликлар руҳи;
маъданлар рухи,
ашёлар руҳи.
Пайғамбар ҳотам деганда, Муҳаммад мустафо с.а.в. назарда тутилади, Юқоридаги руҳларнинг даражалари юқоридан пастга қараб таърифлаб борилади. Жумладан, жисмларни 13 даражага бўлинади: арш; курси; 7-осмон; 6-осмон; 5-осмон; 4-осмон; 3-осмон; 2-осмон; 1-осмон; олов; ҳаво; сув; тупроқ. Яъни, арш – пайғамбар ҳотам руҳининг маскани; курси–улулазм пайғамбарлар руҳи манзили; 7-осмон – мурсал пайғамбарлар руҳи; 6-осмон – анбиёлар руҳи макони; 5-осмон – авлиёлар руҳи манзили; 4-осмон – донишманд ҳакимлар руҳининг мақоми тартибида қуйига тушиб борилади.
Байьатдан ўтилганда мана шу жумлалар айтилади:
"Сизлар онадан тўғилган чақалоқдек пок бўлдиларинг.
Бундан буёғига тахоратли юринглар"
Танани тахорати сув билан.
Қалбнинг тахорати зикр билан"
Хой Сиз байьатдан ўтган биродарим.
Сиз Тавбадан ўтган кунингиздан бошлаб Пирингиз сизнинг рухингизни ювиб, тараб, поклаб,
Рухоният оламига олиб кириб улаб қўйди.
Бундан буёғига фикрингиз, сўзингиз, қилётган ишларингизда рухоният тарбияткорлари, сиз билан бирга бўлади, Айниқса Пирингиз хозиру нозир бўлади.
Шундай экан Пирингиз Сизни рухоний камолотингизни ўз зиммасига олган экан, сиз хам Пирингизни уялтириб қўядиган ишлар қилманг, чин мўмин бўлинг
Доим Аллох зикри билан бўлинг.
Умиджон Эрмухаммадин хожа
@naqishbandiya
📘Нақлдурки, Боязид Бистомий ўлар ҳолида: «Аллоҳ-Аллоҳ!» деб кўп айтди. Чунким жон бўғзига келиб, айтар эдиким:
— Ҳар вақт Сени ҳузур билан ёдлар эдим, энди жоним буғзимга келди, сенинг тоатингдан ғофилман! Илоҳи, агар бир оз мен ғофилдур, аммо Сен ҳозирдурсан!
Боязид азиз жонини Ҳаққа топширди ва дунёдан ўтди, Абу Мусо ҳозир эмасди. Ул кеча бир туш кўрдиким, Аршни бошига кўтармиш эди. Уйғонгач, шунда ажабланди ва деди:
– Бориб, бу тушнинг таъбирини Боязиддан сўрайин, — деб келди.
КЎрдиким, Боязид вафот қилибдур. Боязиднинг жанозасини ўқиб, кўтардилар. Халқ кўп ёпушти. Ҳеч ким тутарга ер топмади. Ночор бўлуб, Абу Мусо жаноза остига кирди, жанозани бошида кўтарди.
Борар экан, Боязид овозини чиқариб, деди:
— Эй Абу Мусо, кўрган тушинг таъбири будирким, у Аршким, тушингда бошингга кўтарган эдинг, ўша Арш мен эдим!
🔹
Яна бир муриди Боязидни тушида кўрди ва сўрадиким:
— Мункар ва Накирдан қандай ўтдинг?
Деди:
- Мункар ва Накир келиб менга савол қилдиларким:
— Аллоҳинг ким?
Дедим:
– Бориб Аллоҳдан сўранг! Ва айтинг Боязид сенинг нимангдур, денглар! Ҳар наким, У деса, шудурман, — дедим! Агар ул Боязид қулимдур, деса қулиман. Акс ҳолда, мен агар минг мартаба, Қулиман!
— десам нима фойда! Шу сўз билан мендан қайтдилар, қайта келмадилар!
🔹
Нақлдурким, Хазравиянинг хотини Боязиднинг қабрига тавоф қилгани келиб, шу ердагиларга қараб деди:
--Боязид кимдур, билурмисизлар?
--Дедилар:
--Сиз яхши билурсиз!
Аёл деди:
--Бир куни хонаи Каъбани тавоф қиларканман, бир он тафаккурга чўмдим. Боязидни кўк оламига элтдилар. Арш остида охири кўринмайдиган бир саҳро бор эди. Ҳар бир япроғида, Боязид Аллоҳнинг валисидир,- деб ёзилган эди.
🔹
Пир Умар айтар:
--Боязидни тушимда кўрдим. У менга насиҳат қилиб, деди: "Одамлар тубсиз денгиздадирлар. Ва буларнинг ул денгиздан чиқиши учун кема бўлур. У кема охират озуқаси билан ясалади. Эй банда, ул кемага чиқишга жаҳд қилгил! Заиф танингни ул денгиздан саломат қутқаргайсен!"
🔹
Ва яна улуғ зотлардан бири Боязидни тушида кўриб, сўради:
-Тасаввуф нимадур?
Деди:
- Мосиволлоҳни,яъни Аллоҳдан ўзгани тарк этиб,муҳаббат тўрида ўтирмоқ!
🔹
Бир куни шайх Абу Саид Боязиднинг зиёратига келиб, деди:
--Бу у ҳазратдурким, ҳар ким бир нарсани йўқотган бўлса, келиб бу ҳазратда топгай!
Воқеан шундайдир. Аллоҳ уни раҳмат қилсин !
"Тазкират ул-авлиё"
Fariduddin_Attor
@naqishbandiya
#хикмат
#ривоят
Нақлдурки, Аҳмад Хазравия улуғлардан бўлиб, минг соҳиби ҳол муриди бор эди. У Боязиднинг олдига келди. Муридларининг ҳар бири сув устида, ерда юргандек юрар ва ҳавода қуш каби учар эдилар. Аҳмад Хазравия муридларига деди:
— Сизларда у қувват йўқдурким, сизлар Боязиднинг юзига боқа билмагайсизлар. Барчангиз ташқарида туринглар! Мен кириб, ул ҳазратни зиёрат қилайин.
Муридлари дедилар:
– Бизларни ҳам қўйманг!
Шайхнинг бир хона ва даҳлизи бор эди. Даҳлизни байт ал-асо дер эдилар. Ҳассаларини у ерга қўйдилар, уй тўлди. Бир муриди, мазкур уй эшиги ортида турдиким, мен ҳазратга эмас, ҳассаларга қарайман, деб. Ундан ўзгалари ичкарига кирдилар.
- У кишиким, Сизларнинг улуғларингиздур, мақсуд ҳам удурким, уни киритинглар!
Аҳмад борди ва зиёрат қилиб, ўтирди. Боязид деди:
— Эй Аҳмад, қачонгача бу оламни кeзaсан, бир ерда ўтирсанг нима бўлади?
Аҳмад деди:
- Сув бир ерда кўп турса, айнийди.
Боязид деди:
– Дарё бўлгилким, ҳаргиз айнимайсан!
Боязид нозик сўзлардан гапира бошлади.Аҳмад уларни фаҳм этмади.
Деди:
- Сал пастга тушинг!
Тушди. Яна бир неча махфийроқ сӯз деди. яна тушинг деди, етти карра тушди ундан сўнг Аҳмад фаҳм этди. Боязид сўздан фориғ бўлганидан сўнг, Аҳмад деди:
— Эй Боязид, кўрдимким, шайтонни бир тарафда осиб қўйибсан!
Боязид деди:
— Рост айтарсан, шайтон бизга қасам ичганди, Бистом шаҳрига келмасликка. Бироқ, қасамнни бузиб, бир кимсага васваса қилди. Подшоҳлар расмидур, ўғрини осарлар.
Аҳмад деди:
– Сенинг олдингда бир жамоа кишилар бордурким, кўрарман, бу одамларга ўхшамаслар, кимдурлар?
Боязид деди:
- Фаришталардирларким, мендан илм ўрганурлар ва илмдан сўрайдилар, мен уларга жавоб бераман.®
"Тазкират ул-авлиё"
@naqishbandiya
Боязид Бастoмий ҳазратларига “нафсингга берган энг енгил жазо надир?” дея савол беришди. – Бир марта нафсим бир итоатсизлик қилди. Бунга жазо ўлароқ бир йил сув ичмадим, – деди Боязид Бастoмий. ®
@naqishbandiya
Боязид Бастoмий ҳазратлари Рум диёри(Анатолия)га сафарга чиқди. Йўлда бир роҳибга дуч келди. Роҳиб уни уйига чақириб, меҳмон қилди. Уйидан бир хона берди. Бастoмий ҳазратлари ўзига ажратилган хонада ибодатга бошлади ва қалбини Оллоҳу Таолога бурди. Роҳиб ҳар куни унинг емагини олдига келтириб қўярди. Бу ҳол бир ой давом этди. Боязид Бастoмий ҳазратлари ниҳоят: “Эй нафс, сени синдирмоқ истаяпман, аммо сен синмаяпсан!” – деди. Буни эшитиб қолган роҳиб, ичкарига кирди ва: – Исминг нима? – деб сўради. . – Боязид – Не гўзал инсонсан? Кошки, Масиҳнинг қули бўлсайдинг! – дея хитоб қилди. Бу сўзлар Боязид Бастoмий ҳазратларига оғир тегди. Роҳибнинг уйини тарк этмоқ истади. Аммо роҳиб: – Бизнинг уйда 40 кунингни тамомла, сўнгра кетгин. Бизнинг катта байрамимиз бор. Уни кўрсанг, деган эдим. Байрамга қийматли бир воизимиз ҳам келади. У фақат шу байрамда, йилда бир марта гапиради. Уни тинглаб кўр, – деди роҳиб. Бастoмий ҳазратлари рози бўлди. Қирқ кун ўтгандан сўнг роҳиб Бастoмий ҳазратларининг хонасига кириб, “Марҳамат, ташқарига чиқинг, байрам кунимиз келди”, деди. Лекин сўнгра меҳмонга қараб: – Фақат сиз бу кийимда қандай роҳибларнинг ичига кирасиз? Яхшиси, бу кийимингизни ечиб, устингизга роҳиб кийимини кийинг ва бўйнингизга “Инжил”ни осиб олинг, – деди. Бу таклифдан оғринган бўлсада, Бастoмий ҳазратлари “бунда бир ҳикмат бор”, дея берилган либосни кийиб, роҳиблар орасига қўшилди. Ҳеч кимнинг диққатини чекмади. Бироздан сўнгра роҳибларнинг каттаси, ўша воиз келди. Лекин, негадир, ваъзга бошламади. Сабабини сўрaдилар. – Орангизда бир Муҳаммадий бўлса, мен қандай гапираман? – деди. Оломон ғалаёнга келди, “уни кўрсат, парчалаб ташлайлик!” дея ҳайқирди. – Йўқ, кўрсатолмайман. Фақат унга тегмасликка сўз берсангиз, уни сизга таништиришим мумкин, – деди Бош роҳиб. Оломон Муҳаммадийга тегмасликка сўз берди. – Эй Муҳаммадий, Оллоҳ учун оёққа қалқ ва ўзингни кўрсат! – деди бош роҳиб. Боязид Бастoмий ҳазратлари оёққа қалқди. – Отинг ким? – деб сўради Бош роҳиб. – Боязид – Таҳсил кўрдингми? – Раббим ўргатгани қадар бир нарсаларни ўргандим, – деди Бастoмий ҳазратлари. – У ҳолда шу саволларимга жавоб бер: иккинчиси бўлмаган бир, учинчиси бўлмаган икки, тўртинчиси бўлмаган уч, бешинчиси бўлмаган тўрт, олтинчиси бўлмаган беш, еттинчиси бўлмаган саккиз, ўнинчиси бўлмаган тўққиз, ўн биринчиси бўлмаган ўн, ўн иккинчиси бўлмаган ўн уч – нимадир? – Мени яхши тингла, – деди Боязид Бастoмий ҳазратлари, – иккинчиси бўлмаган бир, бу эши – шериги, тенги ва ўхшаши бўлмаган Оллоҳу Таолодир. Учинчиси бўлмаган икки – кеча ва кундуздир. Тўртинчиси бўлмаган уч – уч талоқдир. Бешинчиси бўлмаган тўрт – Таврот, Забур, Инжил ва Қуръони Каримдир. Олтинчиси бўлмаган беш – беш вақт намоздир. Еттинчиси бўлмаган олти – еру-кўкнинг яратилгани олти кундир. Саккизинчиси бўлмаган етти – етти қат кўкдир. Тўққизинчиси бўлмаган саккиз – Қиёмат куни Аршни ташийдиган саккиз малакдир. Ўнинчиси бўлмаган тўққиз – хотиннинг тўққиз ойлик ҳомила муддатидир. Ўн биринчиси бўлмаган ўн – Мусо алайҳиссаломнинг Шуoйб(алайҳиссалом) пайғамбарга ўн йил чўпонлик қилишидир. Ўн иккинчиси бўлмаган ўн бир – Юсуф алайҳиссаломнинг ўн бир акасидир. Ўн учинчиси бўлмаган ўн икки – йилнинг ўн икки ойидир. – Тўғри, сўйладинг, – деди Бош роҳиб, энди менга айт-чи, ҳаводан нима яратилди, ҳавода нима муҳофаза этилди ва ким ҳаво билан ҳалок этилди?
– Исо(алайҳиссалом) пайғамбар ҳаводан яратилди, ҳавода муҳофаза этилди. Ад қавми ҳаво билан ҳалок этилди, – дея жавоб берди Боязид Бастoмий ҳазратлари. – Тўғри сўйладинг. Оғочдан ким яратилди, оғочда ким қутқарилди, оғоч билан ким ҳалок этилди? – деди Бош роҳиб. – Мусо(алайҳиссалом)нинг ҳассаси оғочдан яратилди, Нуҳ(алайҳиссалом) оғочдан ясалган кемада (тошқиндан) сақланди. Закария(алайҳиссалом) оғоч ичида бичқи билан қирқилиб, ҳалок этилди, – деб жавоб берди Бастoмий ҳазратлари. – Тўғри сўйладинг. Ким оташдан яратилди. Ким оташдан сақланди ва ким оташ ила ҳалок этилди? – Иблис оташдан яратилди. Иброҳим(алайҳиссалом) оташдан сақланди. Абу Жаҳл оташ ила ҳалок этилди.
Султонул Орифин Боязид Бастoмий ҳазратлари бир куни бомдод намозига тура олмади, ухлаб қолди. Ва намозини қазо этар экан, шу қадар йиғлаб, инградики, унга “Эй Боязид, бу гуноҳингни авф этдик, бу пушаймонлигинг ва кўз ёшинг учун 70 минг намоз савоби эҳсон этдим”, дейилди. Бастoмий ҳазратларини яна бир марта уйқу босди. Шайтон келиб, уни уйқудан уйғотди: “Тур, намозга кечикаяпсан!” – деди у. – Эй малъун! Сен ҳеч бундай қилмас эдинг, одамларнинг намози қазога қолишини истардинг, энди нима бўлди-ю, мени намозга уйғотаяпсан? – деб сўради Бастoмий ҳазратлари. – Бир неча ой аввал сен бомдод намозига туролмай қолганингда, пушаймонликдан кўп йиғлаб, инграган эдинг ва авф қилинган эдинг, устига-устак 70 минг намоз савоби ҳам олган эдинг. Бугун яна 70 минг намоз савоби эмас, битта намоз савоби олишинг учун сени уйғотдим, – деди шайтони лаъин.®
@naqishbandiya
Совуқ бир қиш кечасида онаси Бастoмий ҳазратларидан сув истади. У сакраб туриб, чашмага борди, челакка сув тўлдирди, уйига қайтса, онаси яна ухлаб қолганини кўрди. Ва у онасининг уйғонишини қўлида сув билан кута бошлади. Онаси уйғонганида Бастoмийнинг бармоқлари совуқдан сув идишига ёпишиб қолган эди. Онаси: – Нега уни қўлингда тутиб ўтирибсан, ерга қўйсанг бўлмайдими? – деб сўради. Бастoмий ҳазратлари: – Онажоним, уйғонганингизда дарҳол бериш учун қўлимда тутиб ўтирган эдим, – деб жавоб берди. Шунда онаси: – Ё Рабби, мен ўғлимдан розиман, сен ҳам рози бўл! – дея жону кўнгилдан дуо этди. Балки, шу дуо сабаби ила Оллоҳу Таоло Боязид Бастoмийга авлиёликнинг юксак мартабаларини эҳсон этди. У ёшлигида қилган баъзи ибодатларидан завқ ола олмагани учун онасига шундай мурожаат қилди: – Онажон, мени эмизганингда, мен сабабли бирор ҳаром нарса истеъмол қилганмидинг? – Ўғлим, сен жуда кичик пайтингда қўшниларникига чиққандим. Сен қучоғимда экан, йиғлай бошладинг. Тинчлантиришнинг ҳеч иложи бўлмади. Сени тинчлантириш учун пишаётган шўрвага – қўшнидан рухсат олмасдан – бармоғимни ботирган эдим ва бармоқни сенга ялатган эдим, – деди онаси. Бастoмий ҳазратлари онасидан ўша қўшнидан ҳалоллик олишини илтимос қилди. Онаси бориб, ҳалоллик олгандан сўнг Бастoмий ҳазратлари ўз ибодатларидан файз ола бошлади. Ўттиз йил Шом атрофида яшаб, юз ўн учта олимдан илм ўрган эди. Ишқи илоҳийда шу қадар илгари кетган эдики, намоз қилар экан, Оллоҳ қўрқувсидан кўкрак суяклари ғичирлар эди. Ниҳоятда илмли, фозил ва адиб эди. Шеърлари машҳурдир. ®
@naqishbandiya
Авлиё буюкларидан “Силсилаи Нақшбандияи олия”нинг бешинчи ҳалқасидир. “Султонул Орифин” тахаллуси билан машҳур. Абу Язид (Боязид) Бaстoмий ҳазратларининг исми Тойфур, отасининг исми Исо эди. Ҳижрий 188-йил (мелодий 776)да Эронда, Хазар (Каспий) денгизи соҳилида, Бестамда туғилди. Боязид Бaстoмий ҳазратлари авлиёнинг буюги, шариат йўлчиси, аҳли суннат вал жамоат ва ҳанафий мазҳабидан эди. Уни болалигида кўрган ҳадис олимларидан бири, синаш учун: – Ҳей, яхши бола, намоз ўқишни биласанми?” деб сўраганда, Бастoми унга: – Ҳа, агар Оллоҳ буюрса, қила оламан”, деб жавоб берди. – Қандай қилиб? – деди ҳадис олими. – Буюр, ё Рабби, деб, такбир оламан. Қуръони Каримни ўқийман, таъзим қилиб рукуъга бораман, тавозе билан сажда қиламан, сўнгра видолашиб, салом бераман! – деди бола. – Эй ақлли бола! Сенда бу фазилат ва теран тушунча бор экан, нега катталарга бошингни силашга рухсат берасан? – деб сўради олим. – Улар менинг бошимни силамайди, улар Оллоҳу Таолонинг безатган гўзаллигини масҳ этадилар, хoлос. Менга оид бўлмаган бир нарсани силасалар, мен ҳам қандай уларга моне бўлайин? – дея жавоб берди бола. Боязид Бастoмий кичик ёшда мактабга борди. Дарсларни қунт билан ўрганар эди. Бир куни мактабда ўқигани Қуръони Каримнинг бир ояти (“Луқмон” сураси, 14) таъсирида, уйига эрта қайтиб келди. Онаси: – Нега эрта келдинг? – деб сўради, у шундай жавоб берди: – Бир ояти карима ўқидим, унда Оллоҳу Таоло ўзига ва сенга хизмат ва итоат этишимни амр этган. Сен Оллоҳу Таолога дуо эт, сенга хизматимни қулайлаштирсин ёки менга рухсат бер, доим Оллоҳга ибодат билан машғул бўлайин. Онаси: – Сени Оллоҳга омонат этдим. Ўзингни унга бағишла, – деди. Шундан сўнгра Боязид Бастoмий ўзини тўла Оллоҳга бағишлади, аммо онасига хизмат қилишни ҳам унутмади. Чунки Оллоҳу Таолонинг амри шундай эди.®
@naqishbandiya
Шайх Мухаммад содик Мухаммад Юсуф хазратлари намоз вактида хаёл бузулиши →@naqishbandiya
Читать полностью…
Ҳазрат Баҳоуддин Нақшбанд асарларини мутолаа қилсак, Абубакр Шиблининг ким эканлигини яққолроқ ҳис этамиз. Ҳазрат Баҳоуддин Шиблий Жунайд, Мансур Ҳаллож сулуки, таълимоти ва мартабаларининг улуғворлигини шундай изҳор етганлар:
“Кунлардан бирида хазрат Баҳоуддин Ҳазрат саййид мир кулол суҳбатларини қўмсаб, Насаф томон йўлга тушибдилар. Ҳазратнинг отлари жиловидан тутиб бир дарвеш борарди. Ҳазрат Баҳоуддин дейдиларки: Мен Боязид Бастомий (қ,с) мақомларига сайр қилдим ва Султон Боязид борган жойга етдим. Шайх Жунайд, Шайх Шиблий, Шайх Мансур чиққан мақомларга ҳам кўтарилдим ва бир даргоҳга етдимки, ундан муаззамроқ, буюкроқ мақом йўқ эди. Билдимки, бу Муҳаммад алайхиссалом боргоҳларидир.
Ҳазрат Жомий нақл этурлар: “Шиблий замона имоми эрди. Ундан олдин ҳам машойихлар ўтган, аммо у ҳаммадан улуғроқ эди… Жунайд келдию бу илмни тартибга солди ва кутуб қилди, чун Шиблий келди, бу илмни минбарга чиқарди ва халқла ошкор этди”.
@naqishbandiya
...Милодий 1417 йил. Суриянинг Ҳалаб шаҳри марказидаги қатл майдони одамларга тўлиб тошган. Бу ерда буюк мутасаввиф, оташнафас шоир, турк дунёсининг етук намояндаларидан бири Саййид Имодиддин Али Насимий Миср султони Муайяд томонидан қатл этилиши лозим. Кишилар ҳаяжонда. Бироқ, шоирни ўлимдан асраб қолиш ҳеч кимнинг қўлидан келмайди. Ниҳоят қўлига кишан урилган Насимийни қатл дастгоҳи олдига олиб келишди. Ҳукм ўқиб эшиттирилди. Бутун оломон даҳшатда. Инсоннинг терисини тириклай шилиб олиш... Бу қандай ваҳшийлик, қандай разолат. Шоир эса, қатл олдидан ҳеч қандай талвасага тушмагани кўриниб турарди. У юзида кинояли табассум билан рўпарасида турган дин пешволарига улуғвор назар соларди.
– Халойиқ, – бақиради шу пайт оломон ичидан Насимийнинг ўлимига фатво берган шайхулислом, – Бу бир кофир, динидан юз ўгирган муртад. Унинг қони қаерга бориб сачраса, ўша жойни кесиб ташлаш жоиз бўлади. Вужудингизга унинг қони тегишидан эҳтиёт бўлинг!
Жаллодлар маҳкумнинг қўл-оёғини махсус устунга боғлаб унинг вужудига тиғ соладилар. Томошабинларнинг аксарияти уввос солиб йиғлаб юборади. Бироқ, шоир бу азобларга матонат билан бардош беради. Шу чоқ Яратганнинг қудрати билан унинг бир томчи қони бояги "ҳазрат"нинг бир бармоғига сачрайди. У ҳеч ким кўрмасин, дея қонни этагига артмоқчи бўлганида уни кузатиб турган шоирнинг мухлисларидан бири дарҳол руҳонийнинг қўлидан тутиб колади. Қатл майдонига тўпланганлар унга бояги фатвони эслатишади.
– Мусулмонлар, – дея жон талвасасида ўз аҳдидан тона бошлайди руҳоний. – Мен бу гуноҳкорнинг гуноҳидан беҳад ғазабланганим учун шундай дегандим. Аслида на Қуръони каримда, на Ҳадиси шарифда бундай ҳукм бор. Мен жаҳл устида айтдим.
Кутилмаганда қип-қизил қонга ботган шоир қаҳ-қаҳ уриб кулиб юборади ва бадиҳа тарзида ушбу байтни ўқийди.
Зоҳиднинг бармоғин кессанг, тониб Ҳақдин қочар,
Кўр бу мискин ошиғи, терин сўярлар йиғламас.
@naqishbandiya
#тафаккур
Темирчининг қутблиги
Боязид Бастoмий ҳазратлари шундай ҳикоя қилади: – Менинг замонимда мингларча вали бор эди. Ҳаммаси ҳам ибодат, риёзат, кашф ва каромат соҳиби эдилар. Фақат асрнинг қутбларидан бири уммий (ўқимаган) бир темирчи эди. Мен бу ишнинг сир ва ҳикмати олдида ҳайрат ичида эдим. Бола-чақасини боқиш учун кеча-кундуз босқон бошидан кетмаган бу темирчини кўриш учун бир кун дўконига бордим. Салом бердим. Мени кўриб, болаларча севинди. Қучоқлади, қўлларимни ўпди. Ва мендан дуо истади. У ҳали кашф оламига кирмагани учун ўз мақомидан хабарсиз эди. У мендан дуо истаганига жавобан: – Мен сенинг оёқларингни ўпайин, сен менга дуо қил, – дедим. У шундай деди: – Сенга дуо этганим билан ичимдаги дард енгиллашмайди-да. Мен ундан: – Дардинг нима? – деб сўрадим. – Қиёмат куни шунча одамнинг аҳволи нима бўларкин, деб бунга ёнишдан бошқа дардим йўқ, – деди темирчи. Ва ҳўнгир-ҳўнгир йиғлади. Мени ҳам йиғлатди. Шу он ичимда бир нидо эшитдим: “Булар нафсим, нафсим” деганлардан эмас, “Умматим, умматим”, деганлардандир”. Буни эшитган заҳоти ичимдаги ҳайрат йўқ бўлди. Қутблик мақомининг бир оддий темирчига нима учун берилганини тушунгандай бўлдим. Англадимки, бу каби инсонлар пайғамбаримиз(саллаллоҳу алайҳи вассалллам)нинг қалби тўғрисидадирлар, унинг ҳақиқатига мазҳардирлар. Темирчидан: – Одамларнинг азоб чекиши билан нима ишинг бор? – деб сўрадим. – Нима ишим бор? Менинг фитратим хамиртуриши шафқат суви билан йўғрилган эдир. Унинг ҳузурида соатларча ўтирдим. Суҳбат этдик. У намозда ўқиш учун фарз миқдоридан ошиқ сура ва оятларни билмас эди. Уларни ўргатдим. Ва унинг олдидан 40 йил давомида эриша олмаганим даражаларга юксалдим. Ичим файзи илоҳийга тўлди. Ўшанда англадимки, қутблик сири бошқа нарса экан. У фазилат билан, илм билан, ибодат билан қўлга киритиладиган нарса эмас, балки Оллоҳнинг бергани экан.®
@yunuusemro
@qushlarilasayohatt
@naqishbandiya
Олимларнинг фикрича, руҳ олами кубро – Илоҳ оламидан чиқиб пастга нузул этади ва инсон танасига келиб жойлашади, кейин шу нуқтадан яна юқорига қайтиш бошланади... Аммо бу қайтиш қандай содир бўлади, руҳда сифат ўзгариши содир бўладими – йўқми, юксалиш – такомиллашув юз берадими ёки тубанлашадими – буни билиш жуда мушкул. Ўз руҳининг моҳият ва шаклларини тўлароқ идрок этиш учун инсон, аввало, ўзининг моҳиятини англаб етмоғи лозим.
Асарда руҳнинг илк пайдо бўлиши ҳам етарли даражада очиб берилган. Ёзилишича, инсон вужудининг барча белги-ю сифатлари нутфа – уруғда пинҳон пайдо бўлади. Ҳомила пайтида жон ва руҳ бирга ўсиб, инсон қиёфасига киради, туғилганидан сўнг улар биргаликда равшанлаша бошлайди. “Она ҳомиласида, балким ота уруғида инсоннинг кейинги тараққиётига асос бўлгувчи жамийки зарур имкониятлар бор”, дейди Насафий.
Олами кубро (катта олам) ва олами суғро (кичик олам) таълимотида ёзилганидек, кичик олам – инсон, катта оламнинг кичрайган нусхаси. Катта оламнинг хосиятлари унинг янада кичрайтирилган нусхаси– нутфада мавжуд бўлади. Бу таълимотдан маъно шулким, илоҳий оламнинг ажралмас қисми бўлган Одамда илоҳий оламдаги илм ва ҳикмат мужассам. Инсонни Илоҳ олами билан боғлайдиган жавҳар, бу – руҳ. Агар Илоҳ оламини билишни истасангиз, ўзингизни ўрганинг, билинг ва танинг, деган хулоса чиқади.
Насафийнинг таъкидича, ҳайвон турларидан бири бўлган инсон руҳий тарбия, таълим ва таҳсил кўриш, билиш ва такрорлаш, тақво ва зикрга амал қилиш даражалари ила ривожланиб, солиҳ руҳи, зоҳид руҳи, донишманд (ориф) руҳи, валий руҳи, наби руҳи, расул руҳи сингари мақомларга бирин-кетин эриша бошлайди. Бу ҳолат тўққиз даражада бўлиб, ҳар бир тоифанинг мақоми азалдан белгилаб қўйилган ва киши ўзининг мақомини асло четлаб ўтолмайди.
Одамзод доимо йўлда сафарда бўлгани янглиғ, токи ўз моҳиятини билмагунча, ҳаракатдан тўхтамайди. Модомики, шундай қилмаса, ўзини танимайди, аъло хулқ билан безанмайди ва камолот касб этмайди. Инсон комиллик сари юз тутса, зуваласи пишиб бораверса, тарбия топса, моҳиятида беркинган сифатлар намоён бўла бошлаши аниқ.
Билингки, мияда жойлашган кўнгил (жон) руҳи – англовчи ва бедор этувчидир. Англаш (тушуниш) фаолияти эса зоҳирий (ташқи) ва ботиний (ички) кўринишга эга бўлади. Эшитиш, кўриш, бадан билан сезиш, таъм билиш, ҳид билиш зоҳирийга тегишлиси бўлса, ботиний ҳислар ҳам бештадир: ақли солим (маъно), тасаввур, тахайюл, ҳофиза, қувваи қиёс”[2].
Булар нақадар сирли, пурмаъно фикрлар, шундай эмасми?! Аслида одамизод кундалик ҳаётида ташқи воситага ружў қўйиб, ички оламига унчалик назар солмайди. Бир асрдирки, биз ўзбекларда тарбия ва таълим шундай ташкил этилган, инсон аввало ўзининг келиб чиқиши, моҳиятини англаши иккинчи даражали масалага айланган. Насафий ва бошқа аллома зотларнинг сўфиёна ҳикматлари таъқиқ этилган эди.
Китобни илмий таҳлил ва тадқиқ қилган устозимиз, филология фанлари доктори, профессор Нажмиддин Комиловнинг фикрича, “Инсоннинг қалби, руҳи, кўнглини билиш, кашф этиш воситасида Парвардигорнинг исмлари-ю, сифатлари, мўъжиза – кароматлари, илму ҳикмати ва ҳатто зотини ҳам кашф этиш мумкин. Демак, Худони англаш, таниш инсонни англаш ва таниш орқали кечади...Аммо ўзликни англаш, ўзликни танишга руҳ ва қалбни поклаш, ақлу шуурни тоблаш, тақво ва тавба йўли орқали борилади. Фақат шу тариқа руҳ Аслига қайтади, яъни покланиб, уруж этади”[3].
Бу осон ҳал бўладиган тадбирлар эмас, балки билим, тажриба, вақт, қобилият талаб этадиган жиддий машғулот. Ваҳоланки, ўз даражасига етолмаслик – айб саналса ҳам, бугунги кунда оддий ҳодисага айланди, чунки биз тасаввуф илмидан анча узоқлашдик. Афсуслар бўлсинким, таълим тизимида “Тасаввуф” фани алоҳида ўқитилмайди. Шу боис, биз Аттор, Румий, Навоий, Машраб каби сўфий шоирларнинг ғазаллари қатида яширинган маъноларни тушунмай келмоқдамиз. Бу ҳолат яна неча йиллар давом этишини билмаймиз. Бу фикрларни ёзишдан асл вазифа –ҳар бир ўқувчига, толибга ижобий ва айбли тарафларини англатиш, кейин руҳининг сифатий ўзгаришига эриша бошлаш, комиллик кўчасига юзланиш, шайтоний йўллардан буткул воз кечишига даъват этишдан иборат.
Путешествие Нафса (эго) из материального мира в духовный
@naqishbandiya
