201841
आम्ही आपले मराठी भाषेचे शब्दभांडार, आकलन आणि व्याकरणची समज वाढवण्यासाठी , विस्तारित करण्यासाठी मदत करू , आजच आपल्या मित्रांनाही आपल्या चॅनेल वर आमंत्रित करा. लगेच जॉईन करा @Marathi
🔹शब्दसंपत्ती
🔹समानार्थी शब्द:
सूर्य - रवि, दिनकर, भास्कर, दिवाकर, आदित्य
पृथ्वी - वसुंधरा, भूगोल, धरती, अवनी, मेदिनी
पाणी - जल, नीर, तोय, अमृत, वारि
आकाश - गगन, नभ, अंतरीक्ष, व्योम, अम्बर
फूल - पुष्प, कुसुम, सुमन, पारिजात, मल्लिका
अधिक माहितीसाठी जॉईन करा @Marathi
मराठी व्याकरणातील अंतिम शब्द
मो रा वाळंबे लिखित सुगम मराठी व्याकरण व लेखन
अभिजात मराठी विशेष आवृत्ती फेब्रुवारी २०२५
सवलतीच्या दरात संपूर्ण महाराष्ट्रात त्वरित घरपोच सेवा
खालील लिंकला क्लिक करून सुविधेचा लाभ घ्या.
https://www.amazon.in/dp/B0DMSPZ6S6
🌿6. केव्हा-केव्हा अव्यय नामाचे कार्य करतात.
उदा.
आमच्या क्रिकेटपटूंची वाहवा झाली.
त्याच्या बोलण्यात परंतुचा वापर फार होतो.
नापास झाल्यामुळे त्याची छी-थू झाली.
वरील वाक्यामध्ये केवलप्रयोगी अव्यये ही नामाची कार्य करतात.
. 🌷विशेषनामाचे अनेकवचन होत नाही झाल्यास त्यांना सामान्यनाम म्हणतात.
उदा.
आमच्या वर्गात तीन पाटील आहेत.
या गावात बरेच नारद आहेत.
माझ्या आईने सोळा सोमवारांचे व्रत केले.
विशेषनामाचे अनेकवचन होत नाही पण वरील वाक्यात विशेषनामे अनेकवचनी वापरलेली दिसतील या वाक्यातील विशेषनामे म्हणून वापरली आहेत.
🌷अशाच पद्धतीने नामांच्या कार्यावरून त्यांचे काही नियम आहेत ते खालीलप्रमाणे-🌷
🌸नियम –
1. केव्हा-केव्हा सामान्यनाम हे विशेषनामांचे कार्य करतात.
उदा.
आत्ताच मी नगरहून आलो.
शेजारची तारा यंदा बी.ए. झाली.
वरील वाक्यामध्ये वापरली गेलेली नगर कोणतेही शहर, तारा(नक्षत्र) ही मुळीच सामान्यनामे आहेत परंतु येथे ती विशेषनामे म्हणून वापरली गेलेली आहेत.
🔹शब्दसंपत्ती
अधिक माहितीसाठी जॉईन करा @Marathi
🌿विशेष नाम –
ज्या नामाने जातीचा बोध होत नसून त्या जातीतील एका विशिष्ट व्यक्तीचा, वस्तूचा किंवा प्राण्याचा बोध होतो त्यास ‘विशेष नाम’ असे म्हणतात.
उदा.
राम, आशा, हिमालय, गंगा, भारत, धुळे, मुंबई, दिल्ली, सचिन, अमेरिका,गोदावरी इ.
🍂टीप : (विशेषनाम हे व्यक्तिवाचक असते, विशेषनामाचे अनेकवचन होत नसल्यास सामान्य नाम समजावे.)
🌿नाम व त्याचे प्रकार🌿
प्रत्यक्षात असणार्‍या किंवा कल्पनेने जाणवलेल्या वस्तूंना किंवा त्यांच्या गुणधर्मांना दिलेल्या नावाला ‘नाम’ असे म्हणतात.
उदा.
टेबल, कागद, पेन, साखर, अप्सरा, गाडी, खोटेपणा, औदार्थ, देव, स्वर्ग, पुस्तक इ
🌺कल्पनाविस्तार करताना पुढील बाबी उपयुक्त ठरतात🌺
श्रवण, वाचन, संभाषण, निरीक्षणे ही कौशल्ये आत्मसात केल्यास कल्पनाविस्तार करताना आपली अभिव्यक्ती अधिक प्रभावी व ज्ञानसमृद्ध होते.
बहुश्रुत व व्यासंगी व्यक्तीच्या लेखनात त्याच्या ज्ञानाची, माहितीची छाप कायमच पडते. यासाठी आपला व्यासंग वाढवावा, जेणेकरून लेखन सशक्त व परिणामकारक होते.
भाषा ओघवती, सुलभ परंतु तरीही लालित्यपूर्ण असावी.
शब्दयोजना करताना व्यवस्थित विचार करावा, कारण नेमकी शब्दयोजना केल्यास कल्पना किंवा विचार अधिक सुस्पष्टपणे मांडता येतो.
आपला शब्दसंग्रह विपुल असावा. वेगवेगळ्या म्हणी, वाक्प्रचार संग्रही असावेत. योग्य ठिकाणी उचित म्हणींचा किंवा शब्दांचा नेमका वापर केल्यास कल्पनाविस्तार अधिक चांगल्याप्रकारे मांडला जातो.
लेखनात विशेषणे, क्रियाविशेषणे यांचा वापर करून भाषेला सजवावे, अलंकृत करावे.
कल्पनाविस्तार हा विचारांना, कल्पनेला चालना देणारा, अलंकारिक, प्रासादिक भाषेने सजलेला असा लेखनकलेचा उत्तम नमुना होय. लघुनिबंधाचे एक प्राथमिक रूप म्हणजेच कल्पनाविस्तार असे म्हणता येईल
समानार्थी शब्द :
https://marathivyakran.blogspot.com/p/blog-page_2784.html?m=1
मराठी व्याकरणातील अंतिम शब्द
मो रा वाळंबे लिखित सुगम मराठी व्याकरण व लेखन
अभिजात मराठी विशेष आवृत्ती फेब्रुवारी २०२५
सवलतीच्या दरात संपूर्ण महाराष्ट्रात त्वरित घरपोच सेवा
खालील लिंकला क्लिक करून सुविधेचा लाभ घ्या.
https://www.amazon.in/dp/B0DMSPZ6S6
🌷7. धातू-साधिते केव्हा-केव्हा नामाचे कार्ये करते.
उदा.
ज्याला कर नाही त्याला डर कसली.
गुरुजींचे वागणे मोठे प्रेमळ असते.
ते ध्यान पाहून मला हसू आले.
देणार्‍याने देत जावे.
वरील उदाहरणांवरून असे दिसून येते की, सामान्यपणे, विशेषनामे व भाववाचकनामे ही एकमेकांचे कार्य करतांना आढळतात. तसेच विशेषणे, अव्यय, धातुसाधिते यांचा वापरसुद्धा नामांसारखा करण्यात येतो.
🌷5. विशेषण केव्हा-केव्हा नामाचे कार्य करतात.
उदा.
शहाण्याला शब्दांचा मार.
श्रीमंतांना गर्व असतो.
जातीच्या सुंदरांना काहीही शोभते.
जगात गरीबांना मान मिळत नाही.
वरील वाक्यात विशेषण ही नामासारखी वापरली आहेत.
. 🌷केव्हा-केव्हा विशेषनाम सामान्य नामाचे कार्य करतात.
उदा.
तुमचा मुलगा कुंभकर्णच दिसतो.
आमचे वडील म्हणजे जमदग्नि आहेत.
आम्हाला आजच्या विधार्थ्यात सुदाम नकोत भीम हवेत.
वरील वाक्यांत कुंभकर्ण, जमदग्नि, सुदाम, भीम गे मुळची विशेषनामे आहेत.
पण येथे कुंभकर्ण अतिशय झोपाळू, जमदग्नि = अतिशय रागीट मनुष्य, सुदाम=अशक्त मुलगे व भीम=सशक्त मुलगे या अर्थाने वापरली आहेत. म्हणजे मुळची विशेषनामे वरील वाक्यांत सामान्य नामांचे कार्य करतात.
🔹शब्दसंपत्ती
अधिक माहितीसाठी जॉईन करा @Marathi
🌿भाववाचक नाम –
ज्या नामाने प्राणी किंवा वस्तु यांच्यामध्ये असलेल्या गुण, धर्म, किंवा भाव यांचा बोध होतो. त्याला ‘भाववाचक नाम’ असे म्हणतात.
उदा.
धैर्य, किर्ती, चांगुलपणा, वात्सल्य, गुलामगिरी, आनंद इ.
टीप : (पदार्थाच्या गुणाबरोबरच स्थिति किंवा क्रिया दाखविणार्‍या नामांना भाववाचक नाम असे म्हणतात.
उदा. धाव, हास्य, चोरी, उड्डाण, नृत्य ही क्रियेला दिलेली नावे आहेत. वार्धक्य, बाल्य, तारुण्य, मरण हे शब्द पदार्थाची स्थिती दाखवितात.)
🌷नामाचे प्रकार :
🌷नामाचे एकूण 3 मुख्य प्रकार पडतात.
🌿सामान्य नाम –
एकाच जातीच्या पदार्थातील समान गुणधर्मामुळे त्या वस्तूला जे सर्वसामान्य नाव दिले जाते त्याला ‘सामान्य नाम’ असे म्हणतात.
उदा.
मुलगा, मुलगी, घर, शाळा, पुस्तक, नदी, शहर, साखर, पाणी, दूध, सोने, कापड, सैन्य, वर्ग इ.
🔹शब्दसंपत्ती
अधिक माहितीसाठी जॉईन करा @Marathi
कल्पनाविस्तारातील पायर्‍या
१. सुरुवातीला कल्पनेचा अर्थ मांडावा.
२. विविध उदाहरणे देऊन कल्पना स्पष्ट करावी.
३. मतितार्थ समजावून देण्यासाठी इतिहासातील, पुराणातील, तत्कालीन दाखल्यांचा वापर केल्यास आशय अधिक परिणामकारकतेने वाचकापर्यंत पोहोचतो.
४. शेवटी नेमकेपणाने, पूर्ण निबंधाचे सार मोजक्या शब्दांत सांगावे.