3049
گزیده اخبار و اطلاعات فقهی آدرس سایت: ijtihadnet.ir ارتباط با دبیر خبر و مدیر کانال؛ جهت ارسال مطالب، نقد و پیشنهادات: @MBagherAryani
💢 وحدت حول ولی‌فقیه؛ ضامن شکست مکر دشمنان اسلام و انقلاب است / همگان مراقب مکر و حیله دشمنان قسم‌خورده اسلام و انقلاب آمریکا و صهیونیست و ایادی آن باشند
📝 پیام آیةالله نوری همدانی در پی جنایت سحرگاه امروز رژیم صهیونیستی
✍ بسم الله الرحمن الرحیم
تجاوز وحشیانه رژیم سفاک و نامشروع صهیونیستی به‌شدت محکوم است و بی‌تردید نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران پاسخی قاطع به این جنایت خواهند داد.
شهادت عده‌ای از فرماندهان عزیز، خصوصاً شهیدان باقری و سلامی، و دانشمندان محترم کشورمان، که انشاءالله راهشان با قوت و قدرت توسط همکارانشان ادامه خواهد یافت، و همچنین شهادت مردم بی‌گناه، نشان از آن دارد که این رژیم سفاک برای ماندگاری خود در این روزهای پایانی از هیچ جنایتی فروگذار نمی‌کند.
در این لحظات حساس تاریخی، یکپارچگی و وحدت حول محور ولی‌فقیه، رهبر معظم انقلاب، ضروری و لازم است و هرگونه ایجاد اختلاف و تفرقه در جامعه با هر کیفیت از سوی هر فرد، جریان یا گروه، نوعی همراهی با دشمن محسوب می‌شود و همگان باید مراقب مکر و حیله دشمنان قسم‌خورده اسلام و انقلاب، در رأس آن آمریکا و صهیونیست و ایادی آن، باشند.
در پایان، ضمن تسلیت و آرزوی علو درجات برای شهدای عزیز، سلامتی مجروحان، پیروزی رزمندگان اسلام و نابودی رژیم نامشروع صهیونیستی را از خداوند متعال خواستارم.
۲۳ خرداد ۱۴۰۴
حسین نوری همدانی
📢 پیام رهبر معظم انقلاب خطاب به ملت بزرگ ایران در پی جنایت سحرگاه امروز رژیم صهیونیستی
در پی جنایت سحرگاه امروز رژیم صهیونیستی علیه کشور عزیزمان، حضرت آیةالله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی خطاب به ملت بزرگ ایران پیامی صادر کردند.
متن پیام به شرح زیر است:
✍ بسم الله الرحمن الرحیم
ملت بزرگ ایران!
رژیم صهیونی در سحرگاه امروز، دست پلید و خون‌آلود خود را به جنایتی در کشور عزیزمان گشود و ذات خبیث خود را با زدن مراکز مسکونی بیش از گذشته آشکار کرد. رژیم باید منتظر مجازاتی سخت باشد.
دست قدرتمند نیروی مسلح جمهوری اسلامی او را رها نخواهد کرد باذن‌الله.
در حملات دشمن، تنی چند از فرماندهان و دانشمندان به شهادت رسیدند. جانشینان و همکاران آنان بی‌درنگ وظائف خود را پی خواهند گرفت انشاءالله.
رژیم صهیونی با این جنایت، برای خود سرنوشت تلخ و دردناکی تدارک دید و آن را قطعاً دریافت خواهد کرد.
سید علی خامنه‌ای _ ۱۴۰۴/۳/۲۳
💢 حاشیه‌‌ای بر نظر تساوی دیه مرد و زن استاد محقق داماد
✍️ حجةالاسلام سید محمدمهدی رفیع‌پور
🔻آقای دکتر مصطفی محقق داماد: باید درباره تفاوت دیه مرد و زن از نظر فقهی تجدید نظر کرد.
🔻مجتهد شیعی می‌گوید: در قرآن مجید دیه مقدر وجود ندارد؛ اندازه‌ها و تفاوت‌ها براساس یک سری روایات است که روایت‌های محکمی هم نیستند.
🔺دیه یک زمانی جنبه مالی داشته... و امروز از نظر فقهی باید در آن تجدید نظر شود و نظر من هم بر برابری دیه است.
📝 حاشیه: روایات مربوط به نصف بودن دیه زن نسبت به مرد در کتاب وسائل الشیعه ج ۲۹ ص ۲۰۵ ب ۵ از ابواب دیات نفس آمده است و با مراجعه به رجال روشن می‌شود که اسناد خوبی هم دارد! حتی فقیهان سخت‌گیری چون مرحوم آیةالله خویی اسناد این بحث را صحیح دانسته‌اند. (موسوعه الامام الخوئی، ج۴۲، ص۲۵۴)
علاوه بر آن، این مطلب مورد پذیرش همه علمای شیعه و بلکه تمام فقهای مذاهب اربعه اهل سنت است. (خلاف شیخ طوسی، ج۵، ص۲۵۴.)
چه خوب است که آقای دکتر بیان کنند چرا روایات مذکور را محکم نمی‌دانند و منشأ تضعیف چیست؟!
البته حکومت اسلامی برای تأمین امنیت بانوان می‌تواند از راه‌های دیگر تفاضل دیه را تامین و مرد قاتل را به سختی مجازات کند، لکن سخن در نقد اشکال ایشان به فتوای رسمی و مشهور است. فتأمل.
مطالعه بیشتر:
موسوعه الامام الخوئی؛ ج ۴۲ ص ۲۵۴.
احکام الدیات، آیةالله سبحانی؛ ص ۸۱.
🆔 @ijtihadnetwork
📸 تقدیر از اساتید فقه معاصر که در تدوین مجموعه آثار فقه معاصر همکاری داشتند
این مجموعه آثار در کتاب سال حوزه در سال ۱۴۰۳ بالاترین عنوان برگزیده را در رشته فقه و اصول کسب نموده است که توسط مدیر حوزه‌های علمیه از همه اساتید و فضلای همکار تقدیر به عمل آمد.
🆔 @ijtihadnetwork
🎥 مستند تلویزیونی حدیث سرو؛ نگاهی به زندگی و احوال مرحوم آیةالله حاج سید محمدهادی میلانی
🔺 مصاحبه‌هایی با علما، شاگردان و نزدیکان
👈 کیلیک کنید: مشاهده‌ی قسمت‌های یک تا پانزدهم
🆔 @ijtihadnetwork
🎧 حکم فقهی و حقوقی ورود به حریم خصوصی افراد برای حفظ امنیت
🔻 ارائه:
🎙 محمد نیازی
🎙 محمدکاظم بهرامی
🎙 مصطفی اسکندری
🗓 مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (علیه السلام) - ۲۰ خرداد ۱۴۰۴
🆔 @ijtihadnetwork
💠 ۲۰ توصیه امیرمؤمنان علیه‌السلام درباره «آداب غدیر»
🆔 @ijtihadnetwork
💢 پرداخت فاضل دیه برای قصاص قاتل
✍️ استاد ابراهیم باقری
اگر قتل خانم الهه حسین‌نژاد توسطه بهمن فرزانه را افساد فی الارض ندانیم و نخواهیم آن را از مصادیق عناوین مجرمانه‌ای همچون آدم‌ربایی محسوب داریم و تنها راه اعدام قاتل را قصاص وی بدانیم این سوال پدید می‌آید که با توجه به این که براساس فقه و قانون در فرضی که زنی توسط مردی به قتل برسد برای قصاص وی باید فاضل دیه یعنی ما به التفاوت دیه زن و مرد پرداخت شود، در فرض مورد بحث چه کسی باید فاضل دیه را بپردازد؟ اولیای دم مقتوله یا بیت‌المال؟
👈 بخوانید
🆔 @ijtihadnetwork
📘 «در ساحل فقاهت» دوازده منهل از مبانی و دیدگاه‌های فقهی امام‌خمینی
کتاب «در ساحل فقاهت»، گامی در تبیین مبانی، رویکردها و مختصات فقهی امام خمینی در قالبی علمی، استدلالی و نظام‌مند است.
نویسنده در این اثر، با برخورداری از شناخت ژرف نسبت به میراث امام توانسته است منظومه‌ای روشن از فقه حکومتی امام ارائه دهد و آن را در دوازده منهل مستقل و در عین حال مرتبط، سامان بخشد؛ مناهلی که هر یک بیانگر بخشی از پیکره منسجم اندیشه فقهی و سیاسی آن فقیه مجاهد است.
🔻فهرست مناهل دوازده‌گانه:
🔹امام‌خمینی، آغازگر عصری تازه در دوره‌های فقه شیعه
🔸 پیش‌شرط‌ها و مبانی پویایی و کارآمدی اجتهاد
🔹قلمرو آزادی بیان در نقد هنری
🔸 کرامت انسانی، مبانی فلسفی و آثار فقهی و حقوقی
🔹حفظ نظام، ضرورت نگهداری اساس دین، نظام اجتماعی و سیاسی مسلمانان
🔸حفظ نظام و جایگاه الزامات و تعزیرات بازدارنده و حکومتی
🔹 قانون اساسی، مجرای اعمال ولایت و چارچوب اختیارات
🔸نسبت قانون اساسی با ولایت فقیه
🔹نقش مشروعیت در برپایی و همکاری با نظام‌های سیاسی
🔸مشارکت اقلیت‌های دینی در اداره جامعه اسلامی
🔹 مجازات شورشیان و مخالفان مسلح
🔸 قاعده‌مندی عاشورا، نهضتی برای برپایی حکومت
👈 آشنایی بیشتر با اثر
🆔 @ijtihadnetwork
💢 تأملی بر نظریه منطقة الفراغ
✍️ دکتر محمود حکمت نیا
یکی از ابتکارات شهید آیةالله سید محمدباقر صدر در حوزه فقه و حقوق و اقتصاد، نظریه «منطقة الفراغ» است. وی با این دیدگاه درصدد است، جایگاه تشریع الاهی در زندگی اجتماعی را یافته، حوزه قانون گذاری دولت اسلامی را تبیین کند. این نظریه در کتاب اقتصادنا مطرح شده است.
شبیه این دیدگاه را دیگران نیز مطرح کرده‌اند. آیةالله محمدحسین نائینی درباره حوزه قانونگذاری، به احکام منصوص و غیر منصوص اشاره کرده است. تصویب کنندگان قانون اساسی مشروطه، امور عرفی را از امور شرعی تفکیک کرده اند. شهید مدرس در تایید قانون اصول محاکمات، امور اداری را مشمول قوانین وضعی می‌داند. علامه طباطبایی، «احکام جزئی مربوط به حوادث جاری را… که بر اثر تغییر زمان، به سرعت متغیر است. .. از اختیارات حاکم اسلامی » دانسته است.
امام خمینی با بیان این نکته که «حکومت، شعبه‌ای از ولایت مطلقه رسول الله (ص)» حکومت را از احکام اولیه اسلام دانسته، اختیارات گسترده‌ای را برای حاکم اسلامی قائل شده است.
بعضی دیگر به «مقاصد شریعت» و «راه وصول به مقاصد» اشاره کرده، اولی را ثابت، و دومی را متغیر پنداشته‌اند.
میان این دیدگاه‌ها، آن چه نظریه «منطقة الفراغ» را متمایز می‌کند، تبیین و تحدید منطقه‌ای معین است که به سبب تطور و تحول و عدم ثبات آن، حاکم و دولت اسلامی می‌تواند در آن، براساس اصول، ضوابط و اهداف به وضع قوانین متناسب با اوضاع و احوال دست زند.
برای توضیح این دیدگاه باید به چند پرسش بنیادین پاسخ گفت...
👈 بخوانید
🆔 @ijtihadnetwork
💢 هوش مصنوعی قابلیت پیونددهنده میان دو نظام ساختاری و ارزشیِ فقه و قانون است
🔹استاد احمد مبلغی از برگزاری پنجمین کنفرانس بین المللی فقه و قانون با عنوان «فقه، قانون و هوش مصنوعی» از سوی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس خبر داد و گفت: این کنفرانس با تمرکز بر پیوند میان فقه و قانون و تحلیل پیامدهای پیچیده و چندسویه هوش مصنوعی در عرصه قانونگذاری، به بررسی نقش این فناوری در خلق و پیشنهاد هوشمندانه قانون می‌پردازد و به‌عنوان رویدادی راهبردی و مغتنم، فرصتی جدی برای گفت‌وگوی علمی و فقهی در این زمینه فراهم می‌سازد.
🔸رئیس پنجمین کنفرانس بین المللی فقه و قانون افزود: هوش مصنوعی در مثلث «فقه، قانون و فناوری»، نه صرفاً یک ابزار فناورانه، بلکه عاملی پیونددهنده میان دو نظام ساختاری و ارزشیِ فقه و قانون تلقی می‌شود؛ عاملی که می‌تواند خلأها، گسست‌ها و ناهماهنگی‌های احتمالی میان این دو نظام را کاهش دهد و ظرفیت‌های هماهنگ‌سازی آنها را افزایش دهد.
🔹مبلغی تصریح کرد: با تکیه بر توانمندی‌هایی نظیر تحلیل کلان‌داده، مدل‌سازی پیچیده‌ی مفاهیم و الگوهای تصمیم‌گیری تطبیقی، هوش مصنوعی قادر است در سه مرحله‌ی کلیدی فرایند قانونگذاری پیشاقانون، حین قانون و بعد از قانون ایفای نقش کند.
👈 هوش مصنوعی در فرآیندهای سه‌گانه قانونگذاری
🆔 @ijtihadnetwork
🕋 خلوت‌ترین حج در ۳۰ سال گذشته، بدون احتساب دوران کرونا
مراسم حج امسال در عربستان سعودی، به‌استثنای دوره همه‌گیری کرونا، با کمترین تعداد زائر در ۳۰ سال گذشته برگزار شد.
شمار حجاج به ۱٬۶۷۳٬۲۳۰ نفر رسید که اکثر آنها از خارج عربستان آمده بودند؛ رقمی حدود ۱۶۰ هزار نفر کمتر از سال گذشته و بسیار پایین‌تر از سال‌هایی که تعداد زائران از مرز دو میلیون نفر فراتر می‌رفت.
اگرچه مقام‌های سعودی توضیحی رسمی درباره علت این کاهش نداده‌اند، اما عواملی چون گرمای شدید، افزایش هزینه‌ها، بحران‌های اقتصادی جهانی و محدودیت‌های سخت‌گیرانه برای ورود ممکن است نقش داشته باشند.
پیش از این عربستان سعودی اعلام کرده بود که حدود 270هزار نفر را که بدون مجوز رسمی قصد ورود به مکه را داشتند، متوقف کرده است.
🌐 دولت دین
🆔 @ijtihadnetwork
💢 تعقل فقیهانه بر مدار تعاملات انسانی
🔻 مروری بر ۱۰۰۰ جلسه درس خارج فقه التعامل و‌التعایش
در طول تاریخ حوزه‌های علمیه، تلاش برای ارتقاء فقه شیعه از وضعیت انفعالی به جایگاه پاسخ‌گو و تمدن‌ساز، همواره دغدغه شماری از فقها و اندیشمندان برجسته بوده است. گزارش پیشرو، حاصل هزار جلسه درس خارج فقه است که با عنوان «فقه‌التعامل و‌التعایش مع مختلف الملل و النحل» توسط حجةالاسلام والمسلمین استاد محمد عندلیب همدانی ارائه شده و با هدف تبیین ظرفیت‌های پویای فقه امامیه در مواجهه با مسائل نوپدید در عرصه تعاملات انسانی، دینی و اجتماعی سامان یافته است.
این مجموعه درس‌ها بر پایه رویکردی نو در روش‌شناسی استنباط شکل گرفته و تلاش دارد با واکاوی ادله اربعه، تحلیل جایگاه عقل، نقد صدوری و مضمونی روایات، توجه به نقش عرف، و نیز تبیین نسبت فقه با سایر دانش‌ها و زیست‌بوم‌های انسانی، چشم‌اندازی کارآمد از فقه ارائه دهد.
در این مسیر، اصل «تعقل فقیهانه» به‌مثابه روشی عقلایی و منضبط در فرآیند اجتهاد مورد تأکید قرار گرفته و این نکته برجسته شده است که فقه اهل‌بیت علیهم‌السلام، نه‌فقط در عرصه عبادات فردی، بلکه در سطح تنظیم مناسبات اجتماعی، فرهنگی و مدنی نیز دارای ظرفیت‌های راهبردی است.
📝 مطالعه کنید
🆔 @ijtihadnetwork
💢 لباس احرام؛ ترک دنیا به مثابه مقصد شریعت
✍️ مصطفی قناعتگر
می‌توان «ترک دنیا» را یکی از مقاصد بنیادین شریعت اسلامی دانست. این مفهوم به معنای دوری از وابستگی‌های مادی، توجه به معنویت و آماده شدن برای زندگی اخروی است (مترادف زهد). این مقصد در عبادات مختلف، از جمله حج، به اشکال گوناگون نمود پیدا می‌کند. حج، فرصتی بی‌نظیر برای تمرین «ترک دنیا» و تجربه زندگی‌ای ساده و معنوی است.
در روایات امامیه، به علل و فلسفه تشریع حج اشاره شده است که شامل بزرگداشت خداوند، تطهیر از گناهان سلامتی جسم و افزایش روزی، رونق اقتصادی و تبادل فرهنگی می‌شود. اما در میان این اهداف، مفهوم «ترک دنیا» به عنوان یکی از مقاصد اصلی شریعت، جایگاه ویژه‌ای دارد و به دو شکل عمده «ریاضت» و «نفی تلذذ و تجمل» در مناسک حج تجلی می‌یابد.
📝 متن یادداشت
🆔 @ijtihadnetwork
🔔 نشست تخصصی بررسی نظریات فقه السیاسه امام خمینی (ره)
🔻موضوع اول: نقش زمان و مکان در فقه روابط بین اللملل از دیدگاه امام خمینی (با تاکید بر مسئله بيع سلاح به اعداء دين)
🎙حجةالاسلام سجاد علی‌اکبرزاده
🔻موضوع دوم: رویکرد حکومتی و اجتماعی امام خمینی نسبت به روایات مرتبط با فروش اشیاء با علم به استفاده حرام از آنها
🎙حجةالاسلام حمیدرضا کامل نواب
🔻موضوع سوم: بررسی فقهی مرجع امنیت از دیدگاه امام خمینی
🎙حجةالاسلام سید علی موسوی
🔻موضوع چهارم: ساختار حکومت در اسلام با تأکید بر مبانی امام خمینی
🎙حجةالاسلام محمدحسن لنگری
🔻موضوع پنجم: بررسی تاثیر نظریه خطابات قانونی در فرآیند تقنین از دیدگاه امام خمینی
🎙حجةالاسلام مجتبی انوری
🔻موضوع ششم: بررسی فقهی متولی اجرا و اقامه شریعت از دیدگاه امام خمینی
🎙حجةالاسلام حسین سلیمی
👤 مدیر علمی نشست: حجةالاسلام عباسعلی مشکانی سبزواری
🗓 زمان: شنبه ۱۷ خرداد - ساعت ۱۲:۳۰
🕌 مکان: مشهد مقدس، حرم مطهر رضوی، مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد (علیهم السلام)، سالن جلسات مدرس رضوی مرحوم ادیب نیشابوری
🆔 @ijtihadnetwork
💢 پیام آیةالله مکارم شیرازی در پی جنایت سحرگاه امروز رژیم صهیونیستی
نابودی جرثومه فساد صهیونیسم، به اراده الهی و دستان مؤمنان تحقق خواهد یافت
حمایت قاطع از نظام و بی‌اعتنایی به وسوسه منافقان
✍ بسم الله الرحمن الرحیم
حمله وحشیانه رژیم خون‌ریز صهیونیستی به خاک ایران اسلامی و شهادت مظلومانه جمعی از زنان، کودکان، مردم شریف، فرماندهان و دانشمندان هسته‌ای، موجی از اندوه و خشم در میان ملت بزرگ ایران برانگیخته است.
بی‌تردید وعده الهی در خصوص نابودی ظالمان تحقق خواهد یافت و به زودی، به اراده خداوند متعال و به دستان مؤمنان، طومار این جرثومه فساد و حامیان جهانی‌اش در هم پیچیده خواهد شد.
در این شرایط حساس و خطیر، آن چه بر همگان واجب است، حفظ همدلی، اتحاد کلمه و پرهیز از سخنان و کشمکش‌هایی است که موجب سستی اراده‌ها، لرزش دل‌ها و ایجاد تفرقه و تضعیف صفوف نیروهای مؤمن می‌شود.
بی‌تردید حمایت آگاهانه و قاطع مردم از تصمیمات مسئولان عالی‌رتبه و نیروهای مسلح و بی‌اعتنایی به وسوسه‌های منافقان، بدخواهان و خناسان، بهترین راه مقابله با تهاجم همه‌جانبه دشمنان اسلام است.
در آستانه روز غدیر و ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، به درگاه خداوند متعال با تضرع دعا می‌کنیم و آن حضرت را شفیع خویش قرار می‌دهیم. ما به وعده نصرت الهی اطمینان کامل داریم، چرا که فرمود: «وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ».
والسلام علیکم و رحمة‌الله
قم – ناصر مکارم شیرازی
💢 رونمایی از سامانه هوشمند «گفتگو با حدیث»
در خجسته ایام مبارک دهه ولایت، از نسخه آزمایشی سامانه هوشمند «گفتگو با حدیث» در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) رونمایی خواهد شد. این سامانه بر پایه فناوری مدل‌های زبانی بزرگ (Large Language Models) یا LLM طراحی و عرضه می‌گردد. مدل زبانی بزرگ یک نوع خاص از هوش مصنوعی است که برای درک، تولید و پاسخگویی به زبان انسان طراحی شده است.
نسخه آزمایشی سامانه هوشمند «گفتگو با حدیث» بر پایه مجموعه احادیث و روایات پایگاه جامع الاحادیث (بیش از ۳۹۳۰۰۰ حدیث) طرح‌ریزی شده است و این امکان را به کاربران می‌دهد تا سئوالات و نکات خود را به صورت محاوره و گفتگو از ربات گفتگوگر بپرسند و سامانه نیز پاسخ خود را بر پایه احادیث و روایات به صورت محاوره‌ای به کاربر ارائه می‌دهد.
مراسم رونمایی از این سامانه هوشمند روز دوشنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۷ در ساختمان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار می‌شود و سخنران این مراسم، جناب استاد مهدی شب‌زنده‌دار، دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه خواهند بود.
💻 پخش زنده مراسم: live.noorsoft.org
🆔 @ijtihadnetwork
💢 بازیابی اجتهادی مستندات حدیثی فقه امامیه: از تخریج تا تطبیق
✍️ حجةالاسلام علی راد
مسئله اصلی این پژوهش، بازیابی و تحلیل و حدس علمی مستندات حدیثی امامیه در مسئله هجده کتاب الحدود، الخلاف شیخ طوسی است که فقط به تعبیر «اخبارهم» بسنده نموده است.
در پژوهه فرا‌رو این مهم طی فرایندی حلقوی از تحلیل مسئله تا حدس مستندات حدیثی انجام شد. در این فرایند پژوهشگر ابتدا با درنگ در متن فقهی الخلاف به تفسیری شفاف از مسئله، حکم و دلایل فتوای فقیه دست یافت؛ سپس مفاهیم اساسی مسئله را استخراج نمود و به تصور مفهومی دقیق از ذهنیت شیخ طوسی در تقریر مسئله و فتوای او دست یافت و در امتداد آن سپس با متدلوژی خاص بازیابی اجتهادی به تخریج نصوص اولیه مستند فتوای شیخ طوسی با استفاده از تلفیق روش لفظی ـ مفهومی اقدام نمود.
پژوهشگر در فرایند رفت‌و‌برگشت میان مفاهیم مسئله با یافته‌های اولیه به مقایسه و سنجش پرداخت، در تحلیل هر متن وجه تشابه یا تفاوت آن را با مسئله هجده الخلاف بیان می‌کند. در این فرایند تحلیل تطورات متنی مسئله از مصادر اولیه تا کتاب الخلاف و کشف زمینه‌ها و علل تغییرات احتمالی متون مسئله مد‌نظر پژوهشگر است و در‌نهایت حدس علمی خود را از مستند یا مستندات حدیثی شیخ طوسی در مسئله هجده الخلاف ارائه می‌کند.
بر پایه نتایج این پژوهش، دو فرضیه در تبیین احادیث مد‌نظر شیخ طوسی در این مسئله میسور است: الف) حدیث عَبّاد مکی؛ ب) حدیث زراره. هرچند ظاهر حدیث زراره همسوی با فتوای شیخ طوسی در مسئله است و از سوی کلینی و شیخ صدوق نیز گزارش شده است، بنا به دلایلی از جمله عدم گزارش آن در جوامع حدیثی شیخ طوسی نمیتواند مستند حدیثی شیخ طوسی در این فتوا باشد. حدیث عَبّاد مکی به دلیل اعتماد شیخ طوسی به روایت آن از سه طریق متفاوت و همسویی آن با مفاد دلیل قرآنی فتوای شیخ طوسی به عنوان فرضیه معتبر در تبیین احادیث مد‌نظر شیخ طوسی در عبارت «اخبارهم» در فتوای ایشان پیشنهاد می‌شود.
🔗 لینک دانلود پژوهه
🆔 @ijtihadnetwork
💢 میراث حدیثی امام هادی علیه‌السلام
✔️ گفتاری از استاد سیّد احمد مددی:
🔹امام هادی علیه‌السلام نقش مهمی در میراث روایی ما داشته‌اند که گمان می‌کنم علمای ما در این جهت حق ایشان را ادا نکرده‌اند.
🔸روایت معروفی هست که امام هادی (علیه‌السلام) فرمودند که خمس از منصب امامت است. این هم حدیث صحیحی است متعلق است به ابو علی بن راشد (ابو علی بغدادی یا حسن بن راشد) ایشان وکیل مطلق حضرت هادی (علیه‌السلام) بودند، در بغداد بودند. شیعه‌ها به ایشان مراجعه می‌کردند. وجوهات را برای ایشان می‌آوردند که ایشان به ناحیه مقدسه سامرا که تقیه فوق العاده شدید بود می‌رساندند.
🔹چون حضرت زیر نظر بودند، عده‌ای از شیعیان اموالشان را می‌آوردند بغداد و به وکلایی همچون «ابوعلی ابن راشد» می‌دادند که از علما و شخصیتی بزرگوار است. به او «ابوعلی بغدادی» هم گفته می‌شد.
🔸در زمانیکه امام هادی و امام حسن عسکری علیهماالسلام در سامراء بوده‌اند، پایتخت را به سامراء بردند و بعدش دوباره به بغداد بازگرداندند. در این مدت که ایندو امام تحت حبس خانگی بودند، رابط مهم شیعه عده‌ای وکلا بودند که در بغداد بودند، هم سوال‌ها را دریافت می‌کردند و هم خمس و نذورات و.. یکی از بزرگترین شخصیت‌ها در این فترت زمانی همین ابوعلی راشد است که به او ابوعلی بغدادی هم می‌گویند.
🔹برخی از معاصرین نوشته‌اند که مرجعیت شیعه از کجا شروع شد؟ اولین مرجع شیعه همین ابوعلی بغدادی است که مرد فاضلی بوده است. پس از اینکه ابوعلی معروف شد، خلیفه دستور داد ایشان را با دو نفر دیگه در دجله غرق کردند.
👈 بخوانید: مطالعه متن کامل
🆔 @ijtihadnetwork
💢 مقاصد الشریعه و ساختار حکیمانه‌ی دین
✔️ استاد علی‌اکبر رشاد:
🔹 دین، پیامی آسمانی است که با هدفی حکیمانه به ساحت انسان تنزّل یافته است. اگر دین فاقد مقاصد بلند و اهداف مشخص باشد، نزول وحی و ارسال رسولان، بی‌معنا خواهد بود.
🔸 پیام الهی از عناصری تشکیل شده که هرکدام ویژگی‌ها و اقتضائاتی دارند؛ با شناخت این ویژگی‌ها می‌توان به اهداف نهایی شریعت پی برد.
🔹 نخستین اصل آن است که خداوند، مبدأ حکیم این پیام، نمیتواند دینی غیرحکیمانه ارائه دهد؛ بنابراین، دین باید بر پایه‌ی مصالح و مقاصد بلند بنا شده باشد. هر آن‌چه با حکمت ناسازگار باشد، از شریعت بیرون است و موضوع حکم دینی قرار نمی‌گیرد.
🔸 بزرگترین مقصد دین، تقرب به خداوند است؛ کمالی که همه‌ی ارزش‌های انسانی در آن تجلی می‌یابد. دین همچنین عقل، جان، آبرو، عدالت، آزادی و محیط زیست انسان را پاس می‌دارد و در پی صلح و کرامت اوست.
🔹 درک مقاصد شریعت، ما را به فهمی ژرف‌تر و منسجم‌تر از دین می‌رساند و امکان اجتهادی پویا و معنادار را در جهان معاصر فراهم می‌سازد. بدون توجه به این مقاصد، فهم دین ناقص و گاه گمراه‌کننده خواهد بود.
بریده‌ای از درس خارج فقه
🆔 @ijtihadnetwork
🔔 رویداد هم‌اندیشی نخبگان و فضلای حوزه درباره منشور حوزه پیشرو و سرآمد
🔺 موضوع: بازسازی ساختار علمی حوزه در راستای بلاغ و حکمرانی
🎙 با حضور و ارائه: اساتید و نخبگان حوزه علمیه مشهد
🗓 زمان: چهارشنبه 21 خرداد - ساعت 6 الی 9 صبح
🕌 مکان: مشهد مقدس، دفتر تبلیغات اسلامی خراسان، مرکز تخصصی آخوند خراسانی (ره)
🆔 @ijtihadnetwork
قالَ الإمامُ علی بن محمد النقی الهادی: «ألعُجبُ صارِفٌ عَن طَلَبِ العِلمِ، داعٍ اِلَی الغَمطِ وَ الجَهلِ» خودپسندی مانع تحصیل علم است و انسان را به سوی نادانی و خواری می‌کشاند. (میزان الحکمة؛ ج ۶ ص ۲۴)
🔔 فراخوان همایش بازخوانی اندیشه‌ها، آثار و نوآوری‌های «علامه فرزانه» مرحوم آیةالله محمد واعظ‌زاده خراسانی
🔻محورهای همایش:
1. زیست‌نامه، حیات علمی، پژوهشی، فرهنگی و اجتماعی استاد محمد واعظ‌زاده خراسانی؛
2. اندیشه‌ها، آثار و نوآوری‌های استاد محمد واعظ‌زاده خراسانی در حوزه علوم قرآنی و تفسیری؛
3. اندیشه‌ها، آثار و نوآوری‌های حدیثی استاد محمد واعظ‌زاده خراسانی؛
4. تقریب مذاهب و همگرایی اسلامی در منظومه فکری استاد محمد واعظ‌زاده خراسانی؛
5. اندیشه‌ها، آثار و نوآوری‌های فقهی و اصولی استاد محمد واعظ‌زاده خراسانی؛
6. اندیشه‌ها، آثار و نوآوری‌های تاریخی و اجتماعی استاد محمد واعظ‌زاده خراسانی
▫️ مهلت ارسال چکیده: ۲۰ مرداد ۱۴۰۴
▫️ مهلت ارسال مقالات: ۳۰ آبان ۱۴۰۴
🌐 سامانه همایش: conf.mazaheb.ac.ir
🗓 زمان و مکان برگزاری: بهمن ۱۴۰۴ - مشهد مقدس
🆔 @ijtihadnetwork
💢 فقه جهاد تبیین در اندیشه آیةالله خامنه‌ای؛ ظرفیتی مغفول در فضای اجتهادی حوزه
✍️ حجةالاسلام هادی عجمی
هرچند در سال‌های اخیر، «فریضه و واجب بودن جهاد تبیین» به یکی از مطالبات کلان و راهبردیِ رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیةالله خامنه‌ای، تبدیل شده است، اما حقیقت آن است که پرسشی پنهان ممکن است در زوایای ذهن برخی از حوزویان وجود داشته باشد: آیا چنین نظریاتی از سوی رهبری، صرفاً ریشه در جایگاه حکومتی ایشان دارد، یا افزون بر آن، مستند به مبانی فقهی و فقاهتی نیز هست؟ آیا ایشان تنها عالمی نواندیش و دغدغه‌مند نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی‌اند، یا آن‌که دیدگاه‌های ایشان مستند به فقه جواهری و ریشه‌دار در گنجینه فقه امامیه است؟
👈 بخوانید
🆔 @ijtihadnetwork
💢 سیمایی از آیات ثلاث حوزه‌ی قم
✍🏻 از شرح‌حال خودنوشت عبّاس زریاب خویی
◻️ سیّد صدرالدین صدر قدّی بلند و قیافه‌ای نورانی و باشکوه داشت و در لهجهٔ فارسیِ او لحن عربی شنیده می‌شد. ... آقای سیّد صدرالدین صدر، علاوه بر تبحّر در فقه و اصول، در ادبیّات عرب و تاریخ اسلام نیز اطّلاعات عمیق داشت و در آگاهی به سیاست زمان از آن دو معاصر خود جلوتر بود. حسن‌معاشرت و خلق و رفتار کریمانه و نجیبانه و برخوردهای انسانی‌اش او را بسیار ممتاز ساخته بود و سزاوار بود که علاوه بر رهبری روحانی، رهبری سیاسی حوزهٔ قم را در برابر اولیای دولت نیز داشته باشد.
◻️ آقا سیّد محمّدتقی خونساری در نظر طلّاب فقیهی زبردست و بحّاث بود. مجلس درس او که در مدرسهٔ فیضیّه زیر کتابخانه تشکیل می‌شد جلسهٔ پرشور و گرمی بود و مباحثات تند و دراز در آن مجالس درمی‌گرفت. آقا سیّد محمّدتقی بی آن‌که خسته شود، مانند کُشتی‌گیر آزموده و مجرّب، آمادهٔ مبارزه تا دقیقهٔ آخر بود و هرگز میدان را خالی نمی‌کرد و جز در موارد بسیار نادر، تند نمی‌شد. این حوصله و شکیباییِ بی‌نظیر او در گوش‌دادن به حرف شاگردان و دنبال کردن بحث و استدلال تا نفَس آخر میدان تربیت و آموزش خوبی برای طلّاب بود و آنان را در بحث و جدال نیرومند می‌ساخت و توانایی تفکّر و نیروی استدلالشان را بالا می‌برد. به همین جهت، بیشتر به طرح مسأله و تحقیق در فروع و شقوق آن می‌پرداخت و چون در کلام و فلسفه قوی بود، اساس درس و بحث او مخصوصاً در اصول، بر استدلال کلامی و منطقی بود و این هم مزیّت عقلانی خاصّی به درس او می‌بخشید.
نتایجی که در مسائل فقهی به آن می‌رسید غالباً در همان شب پیش از درس بود و به همین جهت گاهی ارتجالی به نظر می‌آمد. از جمله وقتی که مبحث صلوة را عنوان کرده بود، چون به بحث نماز جمعه رسید در مقابل شگفتی حضّار و طلّاب به وجوب نماز جمعه معتقد شد و در بحثِ جنجالی که به راه انداخت، سخن خود را پیش برد و اعلام کرد که از جمعهٔ آینده نماز جمعه را در صحن مدرسهٔ فیضیّه برپا خواهد کرد!
◻️ آقای سیّد محمّد حجّت وضع و حالی دیگر داشت. او جوان‌تر از دو قرین خود بود، امّا به جهت افراط در کشیدن سیگار از سلامت جسمی مطلوبی برخوردار نبود. بسیار کوشا بود و هیچ‌گاه از مطالعه خسته نمی‌شد و به طوری که می‌گفتند گاهی تا بعد از نصف شب نیز به مطالعه ادامه می‌داد. این کوشایی و جدّیت فوق‌العاده از همان آغاز تحصیل در او بوده است و به طوری که می‌گفتند یکی از علل ضعف جسمی و بیماری مزمن او همین مطالعهٔ زیاد در نجف بوده است.
هوای شهر نجف، هوای خشن بیابان عربستان را با گرما و رطوبت غیر قابل تحمّل سواحل خلیج فارس جمع کرده است. تا چند سال پیش که لوله‌کشی معمول نشده بود، کمیِ آب نیز بر مشقّات و زحمات ساکنان شهر می‌افزود. طلّاب که غالباً گرفتار فقر و سوءتغذیه هم بودند در برابر این فشارهای طبیعی و اجتماعی غالباً خُرد می‌شدند و بعضی‌ها زودتر به شهرهای خود بازمی‌گشتند.
آقای حجّت، با ساختمان جسمیِ شکننده امّا روحی مقاوم و پایدار و لجوج، سال‌های دراز در شرایط سخت نجف به تحصیل ادامه داد و چون هوشی تند و حافظه‌ای بسیار قوی داشت توانست از دروس علمای درجهٔ اوّل آن مرکز علمی مانند مرحوم آقا ضیای عراقی و مرحوم میرزا محمّدحسین نائینی و مرحوم حاج شیخ محمّدحسین اصفهانی حدّاکثر فایده را تحصیل کند.
سیّد محمّد حجّت در جمع اقوال و آرای استادان خود و هضم و تحلیل آنها استاد بود. بیانی فوق‌العاده و دلنشین داشت و می‌توانست مشکل‌ترین مسائل را با ساده‌ترین و عالی‌ترین بیان، تفهیم کند. جلسات درس او مانند جلسات درس آقا سیّد محمّدتقی خونساری نبود و از شور و ولولهٔ بحث و جدال خالی بود، امّا در عوض به صورت محاضره و کنفرانسِ منضبط و موزونی بود که طلّاب مستعد می‌توانستند پس از پایان درس با دست پر و مطالب تازه بیرون آیند و مطالب درس را با یکدیگر تلقین و تکرار کنند.
او به شاگردان و طلّاب کمتر اجازهٔ بحث و سؤال می‌داد و غالباً تند می‌شد و برای آن‌که رشتهٔ مطالب منظّم که آماده کرده بود گسیخته نشود، شخص سؤال‌کننده یا معترض را دعوت به سکوت می‌کرد و این دعوت با خشونتِ یک معلّم دبیرستان همراه بود و به همین‌جهت بعضی از طلّاب را که می‌خواستند، با سؤال و اعتراض به مطالب، خود را بنمایانند و جلوه‌گری کنند از خود می‌رنجاند.
استبداد او در ادارهٔ حوزه و کیفیّت تقسیم وجوه میان طلّاب و بی‌اعتنایی او به اعتراضات و یک‌دندگی او مایهٔ ظهور دشمنان زیادی برای او گردید و همین مخالفان و معاندان چنان تند رفتند و در خصومت خود پافشاری کردند که سرانجام موفّق شدند او را از میدان بیرون کنند. خداوند رحمتش کناد که مصداق خشنٌ صلبٌ في ذات الله بود.»
(تحقیقات اسلامی: نشریّه بنیاد دایرة المعارف اسلامی، سال دهم، بهار و تابستان ۱۳۷٤، شماره ۱و۲، ص ٤٥ – ٤٧)
🆔 @ijtihadnetwork
📚 «تحریرالأصول»، تقریرات اصولی مرحوم آیةالله حاج میرزا باقر زنجانی به قلم استاد سید محمد موسوی شاهرودی منتشر شد
تقریر یک دوره خارج اصول مرحوم آیةالله حاج میرزا باقر زنجانی از فقهای برجسته نجف اشرف به قلم شاگرد مبرز ایشان استاد حاج سید محمد موسوی شاهرودی از علمای برجسته مشهد در ۴ مجلّد از سوی مؤسسه بوستان کتاب قم به زیور طبع آراسته شد.
لازم به ذکر است در سال‌های گذشته تقریر بحث استصحاب ایشان منتشر شده بود که مجددا با تصحیح و اضافات دوره کامل اصول در سال جاری منتشر گردید.
🆔 @ijtihadnetwork
💢 دو خسران در سپهر اجتهاد: غیبت فلسفه‌ی شریعت و فلسفه‌ی فقه
🔻راهی به‌سوی فقهی زنده و زمان‌شناس
✔️ استاد احمد مبلغی:
فلسفهٔ شریعت، زینتِ حاشیه نیست، بلکه گوهرِ متن است؛ نه زیورِ علم، که زیربنای فهم است. آن‌که در پی فقهِ زنده و زبان‌دار است، ناگزیر باید از کوچهٔ فلسفه شریعت بگذرد. پیش از فقهِ مألوف، این معرفتِ ژرف‌نگر است که رخ می‌نماید و میدان می‌گشاید.
این بنیان، بر دوشِ پرسشی بزرگ و سنگین نهاده است: چرا فقه بورزیم؟ چرا از شریعت بپرسیم؟ چون سرچشمه را نشناسیم، آب را به کجا ببریم؟ چون غایتِ حکم و پیوندِ آن با فطرت و تاریخِ انسان مجهول ماند، گاه فقه به تصویری بدل می‌شود؛ چونان خطی بر دیوار، یا نقشی بی‌اثر.
امروز، فقه ما گرفتارِ دو خسران است: نخست، غیبتِ فلسفهٔ شریعت، که روح و غایت و خمیرهٔ شریعت را در دسترس قرار می دهد. دوم، غیبتِ فلسفهٔ فقه، که به نقدِ پیش‌فرض‌ها، روش‌ها و عادت‌های فقهی می‌پردازد.
فقه، رودخانه‌ای‌ست روان؛ اگر مبدأ آن تیره باشد، مقصد نیز به ناکجا می‌رسد و چون پرسش از عقلانیتِ شریعت غایب شود، فقه از نجاتِ کشتیِ جامعه درمی‌ماند. درمانِ این درد، عقلانیتِ حاضر است: فلسفه‌ای که در دلِ جامعه نفس می‌کشد، نه در کنجِ کتابخانه خاموش می‌ماند.و این دو، چون بال‌های پروازند: بی‌یکی، پروازی در کار نیست.
👈 متن کامل
🆔 @ijtihadnetwork
💢 بازخوانی سه بُعد شخصیت شیخ اعظم انصاری؛ ما کجا ایستاده‌ایم؟
استاد سید محمدرضا سیستانی در سخنانی، به بازخوانی سه بُعد اساسی از شخصیت فقیه سترگ شیخ انصاری پرداخت.
او بُعد علمی شیخ را در آثار بی‌بدیلی همچون رسائل و مکاسب و تأثیر ماندگار آن بر نظام آموزشی حوزه‌ها برجسته کرد.
در بُعد عقلی و تدبیری، از نقش ایشان در تثبیت مرجعیت عامه، مواجهه حکیمانه با بحران‌های اجتماعی زمانه، و ایستادگی در برابر دربار و نفوذ دولت‌های بیگانه سخن گفت.
در بُعد اخلاقی و تقوایی نیز نمونه‌هایی از زهد، پارسایی و بی‌اعتنایی وی به مال و مقام را یادآور شد و در پایان، مخاطبان را به تأمل در این پرسش برانگیخت که: «ما کجا ایستاده‌ایم؟»
👈 متن سخنان
🆔 @ijtihadnetwork
📚 «سلسله نشست‌های جایگاه فقهی حقوقی شورای نگهبان در قانونگذاری، نظریه فتوای معیار» کتاب شد
این کتاب در راستای محوریت بررسی فتوای معیار در قانونگذاری و در ۱۸۸ صفحه توسط دکتر اسماعیل آقابابایی عضو گروه حکمرانی و مدیریت مرکز تحقیقات اسلامی مجلس نگارش شده و از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.
در بخشی از کتاب آمده است: اصول متعدد قانون اساسی از جمله اصل ۴، ۹۴ و ۹۶ بر لزوم تدوین قوانین بر اساس موازین شرعی و تشخیص آن توسط فقهای شورای نگهبان تاکید دارند با این حال در اینکه کدام فتوای فقهی می‌تواند معیار در قانونگذاری قرار گیرد، دیدگاه‌های مختلفی مطرح است، از جمله: فتوای کارامد، فتوای مشهور، فتوای فقیه حاکم، فتوای فقهای شورای نگهبان، فتوای فقیه اعلم و فتوای اسهل به خصوص در مسائل کیفری.
این نوشته در قالب یک مقدمه و چهار نشست علمی به نقد و بررسی دیدگاه‌های یادشده می‌پردازد و در تلاش است ضمن بیان دیدگاه‌های مختلف، زمینه اجرایی‌شدن اصول یادشده از قانون اساسی را فراهم ساخته و قدمی در تحکیم و تدوین قوانین مبتنی بر شرع بردارد.
🆔 @ijtihadnetwork
💢 بازخوانی تخصیص قرآن به خبر واحد
✔️در نسبت پرچالش میان «قطعیت قرآنی» و «ظنیت خبر واحد»، نظریه تخصیص قرآن به خبر واحد، به نقطه‌ای کانونی در منازعات اصولی بدل شده است؛ مسئله‌ای که صرفاً یک نزاع فنی نیست، بلکه گره‌گاه تقابل دو نظام معرفتی و دو رویکرد هرمنوتیکی به منابع دین است.
🔻شیخ حیدر حب‌الله در نشست علمی اخیر خود، با نگاهی تطبیقی و تحلیلی، ریشه‌های این نزاع را در تفکیک میان «قطع عرفی» و «قطع منطقی»، و همچنین در تفاوت تلقی‌ها از ماهیت تخصیص – از «بیان» تا «نسخ جزئی» – بررسی کرده و تصویری از چگونگی شکل‌گیری نظام‌های متفاوت اصولی، ارائه می‌دهد؛ تصویری که می‌تواند برای بازاندیشی در رابطه قرآن و سنت در فقه معاصر راهگشا باشد.
👈 متن گزارش + صوت در «اجتهاد»
🆔 @ijtihadnetwork