Telegram-канал f_zimanikurdi - زانستـــے زمان: Неотсортированное

زانستـــے زمان

14 марта 2025 19:57

وانەی پەنجا و سێ
شێوازی ڕێژەی ڕاگەیاندن
دەبێتە دوو جۆر
🟡:ڕابردووی ڕاگەیاندن
🔴:ڕانەبردووی ڕاگەیاندن

🔵ڕابردووی ڕاگەیاندن چوار دەمی هەیە.
یەکەم: ڕابردووی نزیکی ڕاگەیاندن
دووەم:ڕابردووی دووری ڕاگەیاندن
سێیەم:ڕابردووی بەردەوامی ڕاگەیاندن
چوارەم:ڕابردووی تەواوی ڕاگەیاندن

⚫ڕانەبردووی ڕاگەیاندن: هیچ دەمێکی نییە.

یەکەم:ڕابردووی نزیکی ڕاگەیاندن دروست دەبێت تەنیا بە لابردنی (ن) چاوگ.
هەموو چاوگەکان کۆتایییان هاتووە بە (ن)
نموونە
چوون __ (چوو)

ڕاگرتن _(ڕاگرت)

چاپکردن _(چاپکرد)

تێبینی: ئەگەر هاتوو چاوگەکە پاشگری (ەوە) پێوەبوو چی لێ دەکەین؟
نموونە
هاتنەوە _هاتەوە، تەنیا (ن) چاوگ لادەبەین، ڕێژەی نزیکی ڕاگەیاندنمان بۆ دروست دەکات.
تێبینی ئەگەر هاتوو بە لابردنی (ن) چاوگ دوو بزوێن کەوتنە دوای یەکتر، ئەوا ناوبەندی (ی) زیاد دەکەین، چونکە یاسای زمانی کوردی ڕێگە نادات دوو بزوێن بەدواییەکدا بێن.
نموونە خولانەوە ____ ن لادەبەین
دەبێت (خولاەوە) وەکوو دەبینن دوو بزوێن (ا، ە) کەوتە دوای یەکتر، بۆیە دەبێ ناوبەندی (ی) دابنێین کەواتە دەبێتە (خولایەو)
دۆزینەوە ____ دۆزیەوە... هەڵەیە
دەبێتە دۆزییەوە

دووەم: ڕابردووی دووری ڕاگەیاندن
یاسا (قەدی چاوگ+بوو)
کردن __ کردبوو.
ئامادەبوون ____ ئامادەبووبوو
داگرتن __ داگرتبوو
تێبینییەک: ئەگەر چاوگەکە کۆتاییی هاتبوو بە (بوون) ئەوا لە دۆخی ڕابردووی دوور دەبێتە (بوو) یاساکەی بۆ زیاد بکرێت، چونکە (بوو) یەکەم کارەکەیە، ئەگەر بڵێین ئامادەبوو، ئەوە ڕێژەی نزیکە نەک دوور چونکە تەنیا (ن) چاوگمان لابردووە.
تەواوبوون ____ تەواوبووبوو.
پەیدابوون __ پەیدابووبوو.
شینبوون __ شینبووبوو.
تێبینی ئەگەر هاتوو چاوگەکە پاشگری (ەوە)، (ن) چاوگ لادەبەین (بوو)ی نیشانەی ڕابردووی دوور دەخەینە شوێنی.
خولانەوە ____ خولابووەوە.
چوونەوە ____ چووبووەوە.
لێرە پێویستمان بە (ی) ناوبەند نییە چونکە خۆی (و) ڕۆلی ناوبەند دەبینێت، خولابوویەوە هەڵەیە، (خولابووەوە) ڕاستە.

سێیەم: ڕابردووی بەردەوامی ڕاگەیاندن
یاسا(دە+قەدی چاوگ)
🔵ئەگەر چاوگەکە سادە بوو (دە) دەچێتە سەرەتا.
🔴ئەگەر چاوگەکە داڕێژراو یان لێکدراو بوو (دە) دەچێتە دوای بەشی یەکەم.

نموونەی
چاوگی سادە
نووسین ____ دەنووسی.
داڕێژراو
وەرگرتن _ وەردەگرت.
لێکدراو
سەرکەوتن ___ سەردەکەوت.

تێبینی ئەگەر چاوگەکە کۆتاییی هاتبوو بە پاشگری(ەوە) چۆن ڕابردووی بەردەوامی ڕاگەیاندن دروست بکەین.
وەڵامی/ تەنیا (ن) چاوگ لادەبەین و (دە) دەخینە پێش کارەکە.
دووبارە ئەگەر دوو بزوێن کەوتنە دوای یەک، (ی) ناوبەند زیاد دەکەین.
نموونە
کردنەوە _ دەکردەوە.
خولانەوە ____ دەخولایەوە.

چوارەم: ڕابردووی تەواوی ڕاگەیاندن
یاسا (قەدی چاوگ+ وە، ووە)
ئەگەر کۆتاییی قەدەکە نەبزوێن بوو(ووە) وەردەگرێت، ئەگەر بزوێن بوو (وە) وەردەگرێت.
نموونە
هێنان __ هێنا _ هێناوە.
سووتان ___ سووتا _ سووتاوە.
کردن __ کرد _کردووە.
مردن مرد_ مردووە.
چوون _ چوو _ چوووە❌
چووە✔️ سێ (و) بەدواییەکدا نایە.

تێبینی ئەگەر هاتوو چاوگەکە پاشگری (ەوە) پێوەبوو چۆن بیکەین بە ڕابردووی تەواوی ڕاگەیاندن.
وەڵام/ پێش هەموو شتێک (ن) چاوگ لابدە، نیشانەی (ووەت) یان (وەت) دەچێتە شوێنی (ن)ە لابراوەکە، ئەگەر بزوێن بوو (وەت) نەبزوێن بوو (ووەت)
دۆزینەوە _ دۆزیەوە__ دۆزیوەتەوە.
کردنەوە ___ کردەوە _ کردووەتەوە.

🔴ڕانەبردووی ڕاگەیاندن
وەکوو باسمان کرد ڕانەبردوو هیچ دەمێکی نییە.
یاسا(دە+ڕەگی کار+ جێناوی لکاو کۆمەڵەی سێیەم)
کۆمەڵەی سێیەم (م، ین، یت، ن، ات، ێت، ن)

نموونە
وەرگرتن ___ ئێستا کتێبەکە وەردەگرم.
چاندن ئێستا گەنمم دەچێنم.
چاپکردن ئێستا پەرتووکەکە چاپ دەکەم.
لێرە وەکوو ڕابردوو نییە، (ن) چاوگ لابدەین، ئاسانترین ڕێگە بۆ کرداری ڕانەبردوو هاوەڵکاری کاتی (ئێستا) بخە پێش کارەکەو بیخە سەرخۆت.
نووستن، ئێستا دەنووم.
خواردن، ئێستا نان دەخۆم.
بۆ دڵنیایی بزانیت ڕاستە یان نا، دەبێت بە ئامرازی نەرێی (نا) کارەکە نەرێ بکرێت. ناخۆم، نانووم، یانی (نا) دەچێتە شوێنی (دە).
هەروەها لە چاوگی سادە نیشانەی (دە) دەچێتە سەرەتا، لە داڕێژراو و لێکدراو نیشانەی (دە) دەچێتە بەشی دووەمی کارەکە.
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63