1259
📚📚📚 کاناڵێک بۆ فێرکاریی زمانی کوردی و هەروەها بۆ ناساندنی شاعیران و نووسەران.☟ @f_zimanikurdi دەستپێکی کاناڵ: https://t.me/f_zimanikurdi/200
"ژیری دەستکرد" یان "ژیریی دەستکرد"؟
هەندێ کەس بەهەڵە دەڵێن "ژیری دەستکرد"، ئەوە لە ڕووی ڕێزمانییەوە هەڵەیە. "ژیریی دەستکرد" دروستە.
ناسینی وشەکان:
ژیری (Jîrî): ئەمە ناوە (noun) بە واتای "ئاستی تێگەیشتن، لێهاتووییی هزری، دانایی، توانای فێربوون و شیکارکردنی کێشەکان". وشەکە خۆی بە پیتی "ی" کۆتاییی دێت.
ژیر (Jîr): ئەمە هاوەڵناوە (adjective) بە واتای "دانا، تێگەیشتوو، زیرەک". بۆ نموونە: "پیاوێکی ژیر"، "کچێکی ژیر".
دەستکرد (Destkird): ئەمەش هاوەڵناوە (adjective) بە واتای "دروستکراوی دەستی مرۆڤ، ناسروشتی، دەستکرد".
یاسای ڕێزمانی (دانەپاڵ - Izafe):
لە زمانی کوردیدا (زاراوەی سۆرانی)، کاتێک هاوەڵناوێک (adjective) دێتە دوای ناوێکەوە (noun) بۆ وەسفکردنی، ناوەکە ئامرازێکی لکاندن وەردەگرێت کە بە "دانەپاڵ" ناسراوە. ئەم ئامرازە پێوەندیی نێوان ناو و هاوەڵناوەکە دروست دەکات.
ئەگەر ناوەکە بە پیتی بزوێن کۆتاییی هاتبێت، بەتایبەتی پیتی "ی" (ـی)، ئەوا بۆ لکاندنی بە هاوەڵناوەکەی دوای خۆیەوە، پێویستە "ی"ـیەکی تری (کە ئامرازی دانەپاڵەکەیە) وەربگرێت.
بۆیە: ژیری (ناو، intelligence) + ی (ئامرازی دانەپاڵ) + دەستکرد (هاوەڵناو، artificial) = ژیریی دەستکرد (Artificial Intelligence).
بۆچی "ژیری دەستکرد" هەڵەیە؟
نووسینی "ژیری دەستکرد" وا دەردەخات کە یان "ژیری" خۆی هاوەڵناوەکەیە (کە هەڵەیە، چونکە "ژیری" ناوە)، یان یاسای دانەپاڵ پشتگوێ خراوە.
هەندێک کەس لەوانەیە وا تێ بگەن کە بنچینەی وشەکە "ژیر"ە و "ی"ـی کۆتایی زیادەیە، بۆیە "ژیری دەستکرد" دەنووسن، بەڵام وەک باسمان کرد "ژیر" هاوەڵناوە و "ژیری" ناوە. ئێمە باسی "زیرەکی/دانایی"ـیەکی دەستکرد دەکەین نەک "کەسێکی ژیر"ی دەستکرد.
نموونەی تر بۆ ڕوونکردنەوە:
قوتابی + ی + زیرەک = قوتابیی زیرەک (The clever student)
ماسی + ی + سوورکراو = ماسیی سوورکراو (The fried fish)
جوانی + ی + سروشت = جوانیی سروشت (The beauty of nature)
کورتە و پوخت:
وشەی "ژیری" ناوێکە بە واتای Intelligence و بە پیتی "ی" کۆتاییی دێت. کاتێک هاوەڵناوی "دەستکرد" (Artificial) دێتە دوایەوە بۆ وەسفکردنی، دەبێت ناوەکە ئامرازی دانەپاڵی "ی" وەربگرێت. بۆیە شێوەی ڕاست و دروستی نووسین و گوتن بریتییە لە: ژیریی دەستکرد.
***
#دیاکۆ_هاشمی
#ڕێنووس
#ڕێزمان
#زمان
#زمانەوانی
#هۆنراوەزانی
#فێرگەی_زمانی_کوردی_دیاکۆ_هاشمی
#ژیریی_دەستکرد
🟨ڕوونکردنەوەیەکی پوخت لەسەر کار بەگشتی.
لەسەر دوو چاوگ، نموونە دەهێنینەوە، تێپەڕ و تێنەپەڕ(خوێندن، نووستن)
1️⃣کاری ڕێژەی ڕاگەیاندن، بە گەردانەوە.
*️⃣ڕابردووی نزیک⬅️خوێند، نووست
🟥گەردانکردن: (خوێندم، خوێندت، خوێندی، خوێندمان، خوێندتان، خوێندیان)
🟩(نووستم، نووستیت، نووست، نووستین، نووستن، نووستن)
*️⃣ڕابردووی تەواو⬅️خوێندووە، نووستووە.
⬜گەردانکردن: (خوێندوومە، خوێندووتە، خوێندوویە، خوێندوومانە، خوێندووتانە، خوێندوویانە)
🟥(نووستوومە، نووستوویتە، نووستووە، نووستووینە، نووستوونە، نووستوونە)
*️⃣ڕابردووی بەردەوام⬅️دەخوێند، دەنووست.
🟦گەردانکردن :(دەمخوێند، دەتخوێند، دەیخوێند، دەمانخوێند، دەتانخوێند، دەیانخوێند)
🟫(دەنووستم، دەنووستیت، دەنووست، دەنووستین، دەنووستن، دەنووستن)
*️⃣ ڕابردووی دوور⬅️خوێندبوو، نووستبوو.
🟥گەردانکردن :(خوێندبووم، خوێندبووت، خوێندبووی، خوێندبوومان، خوێندبووتان، خوێندبوویان)
🟩(نووستبووم، نووستبوویت، نووستبوو، نووستبووین، نووستبوون، نووستبوون)
*️⃣ڕانەبردووی ڕاگەیاندن⬅️دەخوێنم، دەنووم.
⬜گەردانکردن:(دەخوێنم، دەخوێنیت، دەخوێنێت، دەخوێنین، دەخوێنن، دەخوێنن)
2️⃣ڕێژەی دانانی⬅️(خوێندن، نووستن)
*️⃣ڕابردووی نزیک⬅️خوێندبا، نووستبا
🟨گەردانکردن: (خوێندبام، خوێندبات، خوێندبای، خوێندبامان، خوێندباتان، خوێندبایان)
🟫(نووستبام، نووستبایت، نووستبا، نووستباین، نووستبان، نووستبان)
*️⃣ڕابردووی تەواو⬅️خوێندبێت، نووستبێت
🟦گەردانکردن:(خوێندبێتم، خوێندبێتت، خوێندبێتی، خوێندبیتمان، خوێندبێتتان، خوێندبێتیان)
⬜(نووستبێتم، نووستبێتیت، نووستبێت، نووستبێتین، نووستبێتن، نووستبێتن)
*️⃣ڕابردووی دوور⬅️خوێندبووبا، نووستبووبا
🟩گەردانکردن: (خوێندبووبام، خوێندبووبات، خوێندبووبای، خوێندبووبامان، خوێندبووباتان، خوێندبووبایان)
🟥(نووستبووبام، نووستبووبایت، نووستبووبا، نووستبووباین، نووستبووبان، نووستبووبان)
*️⃣ڕانەبردووی دانانی⬅️بخوێنم، بنووم
گەردانکردن: (بخوێنم، بخوێنیت، بخوێنێت، بخوێنین، بخوێنن، بخوێنن)
3️⃣ئەرکەکانی چاوگ وەکوو ناو.
1️⃣(بکەر) خوێندن پێشمان دەخات.
2️⃣(نیهاد) خوێندن خۆشە.
3️⃣(بەرکار) دارا خوێندن تەواو دەکات.
4️⃣(ت.بەیاریدە) لە خوێندن دابڕام.
5️⃣(دیارخەری ناو) پەرتووکی خوێندن بەسوودە.
6️⃣(تەواوکەری کاری ناتەواو) کاری من خوێندنە.
ئەمە بابەتێکی کورت و پوخت بوو، بەهیوای سوودبینین.
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63
📝 ئاخۆ وێنەی تیپیکاڵی «مەلای ساڵی ساڵانی کوردەواری» چلۆن بووە؟
✍ د. ئەحمەد ئەحمەدیان؛ زمانناس و نووسەر و توێژەر
ئاخۆ "مەلای ساڵی ساڵانی کوردەواری"، خاوەنی چ جۆرە خوو و خدە و چ چەشنە ئاکارە و کردەوەیەک بووە و چ بیرۆکە و نەریت و کولتوورێکی لا پەسند بووە و چ تایبەتمەندیگەلێکی هەبووە کە مامۆستایەکی ئایینی - تەنانەت مامۆستایەکی زیندوو لە چاخی ئێستەدا - بە هەبوونی ئەو تایبەتمەندییانە لە وێنەی تیپیکاڵی ئەودا دەژمێردرێ؟
١ـ مەلای ساڵی ساڵانی کوردەواری، خۆی قانع و هێدی و هێمن و هەژار بوو و خاوەنی ئەو خوو و خدە و تایبەتمەندییانەش بووە، هەر بەو هۆیەوە گشت "قانع و هێدی و هێمن و هەژار"ەکانی گەل و هەموو هۆنەرانی نێودێر بەو ناسناوانەی لەڕادەبەدەر خۆش دەویست!
٢ـ مەلای ساڵی ساڵان، هاوکات نەتەوەییش بوو و ئایینییش بوو؛ هەردووک لایەنی دینی و نەتەوەیی پاراستبوو و تەرازوو و پێوەر و پێوانەکەی بە هیچ لایەکدا لاسەنگ نەبوو!
٣ـ مەلای ساڵی ساڵان، بۆ نان و نێو و ئیزم و ڕەسم و هیچ پاساو و بیانوویەکی تر (عَضُدُالدَّولَه) = (دەسەڵات‌خواز) نەدەبوو؛ گەر (وَجیەُالمِلَّە) = (خەڵک‌خواز)یش بایە، بەهۆی گەلویستی و نەتەوەدۆستی بوو، نەک ئەوەی کە لە سۆنگەی کردەیەکی بەرژەوەندیخوازانە و پۆپۆلیستییەوە، (وَجیەُالمِّلَە)بوونەکەی بکاتە دووکان و بازار و کەرەستەی بەڕێچوون و سێنەرکۆکردنەوە. ڔوون و ئاشکرایە "لە دڵی خەڵکدابوون"، لە درێژاییی مێژوودا دەردەکەوێت و بە کردەوەی هەلپەرستانە و بە هەلقۆستنەوە بۆ (ارتزاق) لە دین و لە گەل، مەیسەر نابێت؛ بەڵکوو پتر و پێشووتر لە هەموو شتێک "ئیخلاس"ی گەرەکە!
٤ـ مەلای ساڵی ساڵان، (مُذَبذَب)، واتە ”وازوازی“ نەبوو و هەر ڕۆژەی لەسەر ئایینێک و مەرامێک و هەڵوێستێک نەبوو بۆ بەرژەوەندیی تاقی یان تاقمی یان ئۆپۆرتیۆنیستی و هەلپەرستانەی خۆی؛ بەڵکوو قایم و پتوون و ڕاوەستاو و خۆڕاگر بوو لەسەر بنەمایەک و هەڵوێستێک و ئایینێک و مەرامێک!
۵ـ مەلای ساڵی ساڵان، تاقمچێتی و خۆمانخۆمانەی نەدەکرد و تەنیا بەرژەوەندیی ئایین و گەل و نیشتمان و ڕاستەقینەی مەبەست بوو، نەک بەرژەوەندیی تاقمچییانە و مەرامییانە و کاسبکارانە!
۶ـ مەلای ساڵی ساڵان، کتێبی زۆر خۆش دەویست و بەتایبەتی تامەزرۆی زانین و زانیاری و موتاڵا و خوێندنەوە بوو و بۆ زانیاریکۆکردنەوە و موتاڵای بەردەوام و تێگەیشتن و پێگەیشتنی پتر، کۆڕی پرسیار و لێکۆڵینەوە و شیکردنەوەی زانستیی پێک دەهێنا!
٧ـ مەلای ساڵی ساڵان، کوردیزان و کوردیخوێن و کوردینووس بوو و بە هەست و سۆزەوە هونراوەی تەرز و بەرزی شاعیرانی بەرەی پێشووتری ”مەلای ساڵی ساڵانی“ دەخوێندەوە و وتاردان و خوتبە و خیتابەکەشی پێ دەڕازاندەوە!
٨ـ مەلای ساڵی ساڵان، باوەڕی بە فرەتوێژیی کۆمەڵایەتی و ئایینی هەبوو و ڕوانگەیەکی تەواو مرۆڤدۆستانەی هەبوو و ڕێزی بۆ کافر و جوو و فەلەش دادەنا؛ هەر وەک لە ژیاننامەی عەللامە مەلا عەلی قزڵجیدا، زۆربەمان
خوێندوومانەتەوە کە چلۆن پێشەوای ئایینیی جوولەکانی لە سەرووی خۆی داناوە!
٩ـ مەلای ساڵی ساڵان، زۆر بەقنیات و بەرزەدەماغ (عزیزالنفس) و دڵئاوا (کریم‌الطبع) و نەفسبەرز و ڕەوشتبەرز و بەڕەگ و دەمار و خاوەن شکۆی ئایینی و ئەخلاقی بوو!
١٠ـ مەلای ساڵی ساڵان، خاوەنی چێشکەیەکی جوانیپەرستانە و جوانیناسانە بوو و هەموو دیاردەیەکی جوانی پێ جوان بوو، بە بەڵگەی: ”اللە جمیل و یحب الجمال“. چۆن چێشکەی هەستیاری چەواشە نەببوو و وتێک نەچووبوو، هەوڵی خەتخۆشبوونی دەدا، دەنگی خۆشی پێ خۆش بوو و شێعری پاراو و تەڕی کوردیی پێ جوان بوو و بیرگەی لێوانلێو بوو لە لیزگە شێعری تەڕ و پاراوی کوردی؛ پەخشانی ڕازاوەی کوردیی پێ موتورفەیەکی باییدار بوو و لە خوێندنەوەی تێر نەدەبوو و کۆمەڵی هان دەدا بۆ چێژوەرگرتن لەو جوانییە خوداکردانە!
١١ـ مەلای ساڵی ساڵان، ”مەلایەتی“ وەک ئەرک و بەرپرسیاریەتیی کۆمەڵایەتی و ئایینی و شوناسخوازانە و ڕووناکبیرانە سەیر دەکرد و وەک هەل و دەرفەتێکی باییدار بۆ پێشخستنی باری ئەخلاق و ئایین و شوناس و هەروەها سەربەخۆییی بیروبڕیار دەیقۆستەوە!
١٢ـ مەلای ساڵی ساڵان،”مەلایەتی“، وەک دامەزراوەیەکی سەربەخۆ و سەربەست سەیر دەکرد، نەک وەک پاشکۆی ڕێکخراوە و تاقمچیەتی و مەرامچیەتی و هەڵپەهەڵپی بەرژەوەندخوازانە. مەلای ساڵی ساڵان هەرچەند لەڕادەبەدەر دەستکورت بوو، بەهۆی ئەو مەعریفەیەوە هیچ کات وەک کەرەستە و ئامرازی بەڕێوەچوون و پیشە سەیری مەلایەتی نەدەکرد، بەڵکوو ئەوەی بۆ ئەو سەرەتی هەبوو بەرپرسیاریەتیی ئایینی و کۆمەڵایەتی و نەتەوەیی و ئەخلاقی و ڕاپەڕاندنی بەبێمشە و خۆڕاییی تێکڕای ئەم ئیش و چالاکییانە بوو وا پێوەندی بەو بەرپرسیاریەتییە فرەلایەنەوە هەیە!
بۆ خوێندنەوەی درێژەی ئەم وتارە بەپێزە، لێرە کرتە بکەن.
💎 @Perrenus
🔴چهارشنبه آمد و سیزده، بِدَر شد/ضرورت مردم‌نگاری تاریخی در جامعه کردی
✍ اسماعیل شمس
🔺بچه که بودم، عمه‌ای داشتم[روحش شاد]که در اثر یک سانحه فلج کامل شده بود و بیشتر اوقات با ما زندگی می‌کرد. پدرم در طبقه همکف، یک اتاق مستقل برای او درست کرده بود و او که همیشه تنها بود علاقه زیادی به گفتگو با ما بچه‌ها داشت.نخستین افسانه‌های بومی(راز) را از او شنیدم که مواردی مانند "ورکڵە"، "دێوە شەلە" و "حەوت براڵە" هنوز در ذهنم مانده است. بسیاری از آنچه را که آن زمان فقیهان به آنها "خرافات"می‌گفتند و امروزه مردم‌شناسان به آن فرهنگ مردم/عامه(فولکلور) می‌گویند، از او آموختم. نخستین بار او گفت که سیزده نحس است و هرگاه چیزی را می‌شمرد، به سیزده که می‌رسید به جای آن می‌گفت: "زیاد بی"[زیاد شد]. هنگام سیزده بدر هر سال هم به ما می‌گفت: "خواڵەلە گیانە" [خدا جان] دست و پا را از من گرفته است؛ شما بروید و به جای من نحسی سیزده را به در کنید". افزون بر اینها من در معاشرت با او متوجه شدم که برایش چهارشنبه با دیگر روزهای هفته بسیار متفاوت است. با وجود اینکه سواد نداشت حتماً برایش مهم بود کی چهارشنبه می‌رسد. هیچ وقت یادم نمی‌رود یک روز که مادرم می‌خواست او را حمام دهد، مثل همیشه پرسید، امروز چندشنبه است؟ و وقتی مادر پاسخ داد: چهارشنبه، گفت: برو من هرگز چهارشنبه حمام نمی‌کنم؛ چهارشنبه نحس است. تلاشهای ما برای متقاعد کردن او که چهارشنبه هم مثل بقیه روزهاست هیچ فایده‌ای نداشت. او چهارشنبه‌ها هم ناخن کوتاه نمی‌کرد و بسیاری کارهای دیگر که نهی می‌کرد.
🔺غرض از یادآوری این خاطره چه بود؟ پاسخ در امروز و همزمانی چهارشنبه و سیزده بدر است که با استناد به فرهنگ مردم و تقلید از قواعد زبان عرب باید صفت "ذوالنحسین" یعنی صاحب دو نحس بر آن گذاشت. یقین دارم که بر من نقد وارد خواهد شد که این مسائل، خرافات است و جای طرح آن در کانال کردستان‌نامه نیست. من هم به اهل شریعت حق می‌دهم که چنین بگویند، اما از آنان استدعا می‌کنم که به من هم به عنوان یک پژوهشگر تاریخ و فرهنگ مردم اجازه دهند که درباره تاریخ فرهنگی جامعه خودم و آنان پژوهش کنم. همه می‌دانیم که سابقه تاریخنگاری مکتوب در کردستان بسیار کم و در روستاهای آن علاوه بر کوتاه عمر بودن،بسیار نادر است. با وجود این، جامعه کرد دارای چنان فرهنگ شفاهی قدرتمندی است که نظیر آن را در کمتر جایی می‌توان دید. فقدان دین و دولت بومی و رسمی در جامعه کرد که در همه جوامع عامل اصلی آغاز کتابت و یکسان‌سازی فرهنگی و زبانی بوده‌اند، سبب شده است که کردستان افزون بر قدرتمندی فرهنگ شفاهی دارای یکی از متکثرترین انواع فرهنگ شفاهی در سطح جهان باشد. فرهنگ شفاهی هیچ روستای کردستان با روستای کناری آن مثل هم نیست؛ حتی در هورامان که زادگاه خودم است، لهجه مردم دو روستا که در سه کیلومتری هم قرار دارند با هم متفاوت است و مردم منطقه از سبک سخن گفتن می‌فهمند که گوینده دقیقاً اهل چه روستایی است.
🔺امروزه یگانه راه ما برای شناختن تاریخ فرهنگی کرد همین مسائلی است که در ذهن و ضمیر پیرمردان و پیرزنان بی‌سواد ما باقی مانده است. هرچند در پنجاه سال اخیر و با گسترش اندیشه اصلاح فکر دینی در کردستان به تدریج این مسائل ضعیف و کمرنگ شد، اما هنوز و تا وقتی نسل پیر بی‌سواد ما زنده است، فرصت هست. شاید "زیادبی" خواندن عدد سیزده و حمام نکردن یا ناخن نگرفتن در روز چهارشنبه که یک پیرزن روستایی کرد در هورامان مطرح می‌کند برای جوان باسواد شهری امروز کرد، خنده‌دار و برای جوان مذهبی خرافات باشد، اما دهها پرسش را در ذهن منِ مورخ ایجاد می‌کند و دریچه شناخت جهان ذهنی و معنوی اجدادم و تاریخ فرهنگی مردم سرزمینم را به رویم می‌گشاید. من وقتی می‌بینم جمعه برای مسلمانان، شنبه برای یهودیان و یکشنبه برای مسیحیان روز مقدس است، بلافاصله این پرسش برایم مطرح می‌شود که چرا چهارشنبه در فرهنگ مردم سرزمینم این همه مهم است؟ چرا جشن پیرشالیار هورامان در بهمن هر سال باید در روز چهارشنبه آغاز شود؟ چرا سال نو ایزدیها در روز چهارشنبه و به نام جشن چهارشنبه سور[چهارشنبه سرخ] شروع می‌شود؟چرا جشن چهارشنبه سوری در کردستان و سایر نقاط ایران در شب چهارشنبه است؟ چرا در فرهنگ برخی مناطق، خدا جهنم را در چهارشنبه ایجاد کرده است؟ چرا چهارشنبه‌ها نباید به قبرستان رفت؟ چرا برخی چهارشنبه را روز اهریمن و روز ورود جن به بدن انسان می‌دانند؟ چرا "میرنوروزی" در روز چهارشنبه به تخت سلطنت فرضی می‌نشست؟ و دهها کار دیگر که در چهارشنبه انجام می‌شد و نمی‌شد.
🔺دقت بفرمایید بحث چهارشنبه تنها یک مورد از فرهنگ مردم است. دهها هزار موضوع نظیر آن وجود دارد که می‌توان از طریق مردم‌نگاری تاریخی آنها را کشف کرد. داده‌های مردم‌نگارانه مهم‌ترین راه برای شناخت جهان تاریخی و فرهنگی کرد و پیوند آن با دنیای پیرامون است.
@kurdistanname
وانەی شەست و پێنج.
🟨جیاکردنەوەی ئەرکی جێناوە کەسییە لکاوەکان.
1️⃣(بکەر):ئەو کەسەیە، کە کارێک ئەنجام دەدات، بەزۆریش یەک جێناوی لکاو لە ڕستەکەدا دێت و کارەکە ئەنجام دەدات و دەبێتە بکەر.
🔴نموونە:(کۆترەکەم فڕاند)
*️⃣لێرەدا(م) تەواوکەری بەیاریدە نییە، چونکە ئامرازی پەیوەندی نەهاتووە.
*️⃣لێرەدا(م) بەرکار نییە، چونکە ئەگەر جێناوی لکاو بە ناوەکەوە لکاو نابێتە(بەرکار).
*️⃣لێرەدا(م) دیارخەری ناو نییە، چونکە فراوان ناکرێت، ئەگەر فراوانی بکەین و دانەپاڵ بخەینە سەر ناوەکە و جێناوی لکاو بگۆڕین بۆ(من) نابەسترێتەوە.
*️⃣کەواتا(م) بکەرە.
من کۆترەکەم فڕاند.
نموونەیەکی تر:(چووین بۆ بازاڕ)
*️⃣لێرەدا چونکە کارەکە تێنەپەڕ، کەواتە جێناوی لکاوی(ین) نابێتە بەرکار.
*️⃣لێرەدا جێناوە لکاوەکە نابێتە تەواوکەری بەیاریدە، چونکە جێناوەکە ناچێتە دوای ئامرازی پەیوەندی.
*️⃣لێرەدا جێناوەکە نابێتە دیارخەری ناوی، چونکە فراوان ناکرێت.
*️⃣کەواتە(ین) دەبێتە بکەر.
نموونەی تر(جلەکە دەکڕن.)
*️⃣لێرەدا جێناوی(ن) بکەرە، چونکە کارەکە ڕانەبردووە، هەمیشە بکەر دەکەوێتە کۆتاییی کارەکە.
نموونەی تر:(جلەکە بکڕە.)
*️⃣لێرەدا جێناوی(ە) دەبێتە بکەر، چونکە کارەکە داخوازییە، بکەر هەمیشە دەچێتە کۆتاییی کارەکە.
2️⃣(بەرکار): ئەو شتەیە بەرئەنجامدانی کارێک دەکەوێت، بەرکار هەمیشە لەگەڵ کاری تێپەڕ دێت.
*️⃣جێناوی لکاوی بەرکار لەگەڵ ناودا نایە، واتا ناچێتە سەر ناو بەڵکوو دەچێتە سەر کار.
🔴نموونە:(فێرم بکەن)
یان(فێرتان دەکەین)
هەمیشە ئەگەر کارەکە(داخوازی، ڕانەبردوو)بوو، ئەوا جێناوی یەکەم(بەرکارە) دووەم بکەرە.
*️⃣بەڵام ئەگەر کارەکە ڕابردووی تێپەڕ بوو بە دوو جۆر دێت.
🟨یەکەم:ئەگەر دوو جێناوی لکاوی هەمان کۆمەڵە بەدوای یەکدا هاتن، جێناوی یەکەم(بەرکارە) دووەم بکەرە.
نموونە: (لەسێدارەیانم دا.)
سەرنج بدەن "یان" بەرکارە، "م" بکەرە.
🟩بەڵام ئەگەر دوو کۆمەڵەی جیاواز بوون، ئەوا جێناوی کۆمەڵەی دووەم دەبێتە(بەرکار).
نموونە:(لەسێداری دان.)
3️⃣تەواوکەری بەیاریدە: ئەو ناوە یان ئەو جێناوە، کە یەکێک لە ئامرازە پەیوەندییەکانی لەپێش دێت.
*️⃣مەرجە ئامرازەکانی(پێ، تێ، لێ، بۆ...هتد) لە ڕستەدا هەبن.
*️⃣ئەگەر ئەو ناوەی، کە جێناوە لکاوەکە پێوەیە لای ببەین، جێناوە لکاوەکەش بچێتە دوای ئامرازەکە، ئەوا دەبێتە تەواوکەری بەیاریدە.
🟨نموونە(نامەکەی بۆ بنێرە.)
*️⃣لێرە چونکە ئامرازی پەیوەندی لە ڕستەدا بوونی هەیە، کاتێک وشەکەی سەرەتاش لا ببەین، جێناوە لکاوەکە دەچێتە دوای ئامرازی پەیوەندی، بۆیە دەبێتە تەواوکەری بەیاریدە.
(بۆی بنێرە.)
تێبینی/ئەگەر ئامرازی پەیوەندی لە ڕستەدا هەبوو، دوو جێناوی لکاویش هەبوو، ئەوا یەکێکیان دەبێتە ت. بەیاریدە یەکێکیش بکەر.
وەکوو: (نامەکەی بۆم نارد.)
سەرنج بدەن، جێناوەکە ڕاستەخۆ کەوتۆتە دوای ئامرازی پەیوەندی، کەواتە(م) ت. بەیاریدەیە، (ی) بکەرە.
*️⃣ئەگەر ئامرازی پەیوەندی لە ڕستەدا هەبوو، کاری ڕستەش ڕابردووی تێپەڕ بوو، جێناوی لکاو لە کۆتاییی کار هەبوو، ئەوا جێناوەکەی کۆتاییی کار دەبێتە تەواوکەری بەیاریدە.
وەکوو:(پارەکەیان لێ دابەش کردین.)
4️⃣دیارخەری ناو:ئەوەیە، کە جێناوەکە لەدوای ناوێکەوە بێت، بەڵام دەبێت فراوان بکرێت، واتا کە جێناوەکە دەگۆڕین بۆ سەربەخۆ، ئەگەر بەهۆی ئامرازی دانەپاڵی(ی)بەسترایەوە، بە ناوەکەی پێش خۆی، ئەوا دەبێتە (دیارخەری ناو)
🟨نموونە:(ئامۆزاکەم پێشمەرگەیە.)....ئامۆزاکەی من پێشمەرگەیە.
ئەرکی(م) دیارخەری ناوە.
*️⃣ئەگەر کۆمەڵەی یەک ببێتە دیارخەری ناو، ئەوا یەکسەر لەدوای ناوەکەوە دێت و فراوانیش دەکرێت.
وەکوو:(مامۆستاکەمان ڕۆیشت.)⬅️مامۆستاکەی ئێمە ڕۆیشت.
*️⃣بەڵام ئەگەر کۆمەڵەی دووەم ببێتە دیارخەری ناو، ئەوا یەکسەر دەچنە کۆتاییی کارەکە.
وەکوو:(پارەکەت خواردم).
سەرنج بدەن(ت) بکەرە و (م) دیارخەری ناوە.
*️⃣ئەگەر ئامرازی پەیوەندییش لە ڕستەدا هەبێت، بەڵام جێناوەکە بە هیچ جۆرێک ناچێتە سەری.
وەکوو:(خوشکم بۆ دکتۆری دەخوێنێت)⬅️ خوشکی من بۆ دکتۆری دەخوێنێت.
ئامادەکردنی:ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
📝 زمانی کوردی و وشەی تازەی بیانی
✍ د. بەختیار سەجادی
ئەم بابەتە بەبۆنەی ساڵڕۆژی کۆچی دواییی مەسعوود محەمەد، زانا و بلیمەتی کوردستانەوە نووسراوە.
ئەگەر نیوکاتژمێر بەناو بەشێکی زۆری ڕادیۆ و تەلەڤیزیۆنە کوردییەکاندا بگەڕێین، کۆمەڵێکی زۆری وشە و دەستەواژەی تازەی بیانیمان بەر گوێ و چاو دەکەوێت. ئەو وشە و دەستەواژانە ڕۆژانە دووبارە دەبنەوە و بە واتایەکی تر، "بەرهەم ئەهێنرێنەوە". ئەمەش دەوری سەرەکیی هەیە لە مسۆگەربوونیان لە زمان و نەستی کوردیدا. ئەم جۆرە ڕەگداکوتاندنە لە ناهۆشیاری و لە ڕەوتێکی درێژخایەندا وا کار لە ئاخێوەری کورد دەکات کە لە ئەنجامدا دەبێتە بەشێکی پێکهێنەری ناسنامەی.
وێڕای ئەمەش، زۆرینەی خەڵکی کوردئاخێوەر لەو پەیڤ و وشانە ناگەن و بەکارهێنانیان لە لایەکەوە دابڕانی نێوان نەوەکان زیاتر دەکات و لە لایەکی تریشەوە، کوردی پارچە لێکدابڕاوەکانی کوردستان زیاتر لە یەک دوور دەکاتەوە. خاڵی جێی سەرنج ئەوەیە کە زۆربەی ئەو وشە و کۆوشە بیانییانەی ئەوڕۆکە بە شێوەیەکی فرەپات بەکار ئەهێنرێن، خاوەنی هاوواتان لە کوردیدا. من لایەنگری پەتیگەریی تۆخ نیم؛ بەکارهێنانی وشەی بیانییش لە هەموو زمانەکاندا ئاسایییە، بەڵام نەک لەو ئاستەدا و بەو زەقییەی ئێستە هەمووان هەستی پێ دەکەن.
شارەزایانی زمان و فەرهەنگ لە ناوەوە و دەرەوەی وڵات چەندین جار ئاماژەیان بۆ ئەم بابەتە کردووە، بەڵام مخابن دەستگە و ڕایەڵەکانی ڕاگەیاندنی کوردی، بە هەرسێ بەشی بینراو و بیستراو و خوێندراوەوە، بایەخ بەم پرسە هەستیارە نادەن کە پەیوەندیی ڕاستەوخۆی بە ڕەوتی پێکهینان و مسۆگەربوونی ناسنامەوە هەیە. بۆیەش لەم ڕووەوە پێویستیان بە پێداچوونەوەی ورد هەیە.
گەر وا بڕوات - واتە، گەر ئەم بابەتە بە جیددی وەرنەگیردرێت و سووژەی کورد، چ وەک تاکی ئاسایی یان وەک بەڕێوەبەری ناوەندێکی پەروەردەیی، ئەکادیمیک و ڕاگەیاندن، بە پارێزەوە لەگەڵ ئەم پرسە هەستیارەدا مامەڵە نەکات و ڕەچاوی ڕێنمایییە زانستی و ڕووناکبیرییەکان نەکات - کارەساتی گەورە لە قۆناغی دادێدا ڕوو دەدات.
واتە، سڕینەوەی سووژەی کورد لە بەستێنی مێژووییی خۆی و لە ناسنامەی کوردیی خۆی، چ وەک تاک و چ وەک گرووپی ئەتنیک و چ وەک نەتەوە. هەندێک لەو وشە و کۆوشانەی هەموومان ئێستە لە ڕاگەیاندن و لە ناوەندە پەروەردەیی و ئەکادیمیکەکاندا بەرەوڕوویان بووینەتەوە و بۆ ئێمەمانان بە زەقی دەردەکەون و بۆ منداڵان بە ئاسایی، بریتین لە:
فیچەر، ئینتێرتەینمێنت، مەگەزین، ستایل، دۆکیۆمێنتەری، داونتاون، کیدز هەپی زۆن، تاوەر، ستی تاورز، بزنس سەنتەر، لیریکس، کوالیتە، ستار سۆلەر، مەڵتیمیدیا، گرەند مۆڵ، چانس، مەیکەب ئارتیست، ڕۆیال هاسپیتاڵ، پرۆداکشن، پرۆدیوسەر، ئەپڵیکەیشن، مۆندیال تایم، باڵانس، شۆمەن، کامیرامەن، سپیشەڵ ڕیپۆرت، میدیا نێتوۆرک، دیزاینەر، تۆپ، مارکێت، ئۆفیس، سەیلز مەنەیجر، سابسکرایب، ڕێکلام، پەکیج، بزنس کلاس، سایت، ئەپ، پرێس کۆنفرانس، ستاف، کولتوور، بی توێڵڤ، سۆسیال میدیا، ئەندرپاس، ئۆڤرپاس، دراما، لینک، ئۆرگان، فەیس، ئایدیا، فۆندەیشن، پۆینت، های، دیتەیڵ، ئۆڤێرئۆڵ، کۆنسێپ، پێرفێکت، فیلەر، براڤۆ، ئێکسێسوار، ستایلیست، پاوێر، پانۆراما، سترێس، وۆرکشۆپ، ئەتێند، نەوتینگ، کینەوت، پانێل، پرۆسیدینگ، پیێر ڕیڤیو، داتاشۆ، جۆین، لیڤ، پابڵیش، پەیپێر، ئارتیکڵ، فاکتێر، ڕیسێرچ، ئیمپەکت فەکتێر، پلەیجێریزم، لیترێچر ڕیڤیو، ئەبسترەکت، ئیندێکس، سابمیشن، ڕیجێکت، ئەی‌ئای، یووئێن، بیزنس، ستۆپ!
با ساڵیادی دواکۆچی بیرمەند و زمانزانی گەورە، مەسعوود محەمەد، بکەینە بۆنەیەک بۆ دوورەپەرێزی لە بەکارهێنانی بەلێشاوی وشەی بیانی.
💎 @Perrenus
وانەی شەست و چوار
🟣گۆڕینی ڕستە.
1️⃣داخواز بۆ ڕابردوو
داخوازی دوو جێناوی هەیە(ە، ن)
🟪ڕابردووی تێپەڕ، ک١.. (ە) بەرانبەر(ت).. (ن) بەرانبەر(تان).
🟨ڕابردووی تێنەپەڕ، ك٢.. (ە)بەرانبەر(یت).. (ن) بەرانبەر (ن).
نموونە: پارەکە ببە.
دەیگۆڕین بۆ ڕابردوو(پارەکەت برد).
(نامەکە بنووسن) ڕابردوو(نامەکەتان نووسی)
یان...(لە شاخەکان سەر بکەوە) ڕابردوو(لە شاخەکان سەر کەوتیت)
2️⃣ڕابردوو بۆ داخوازی
ت/یت....(ە)
تان/ن... (ن)
نموونە: *️⃣جلەکەتان کڕی. دەیگۆڕین بۆ داخوازی.. (جلەکە بکڕن)
*️⃣نامەکەت نووسی. دەگۆڕین بۆ داخوازی(نامەکە بنووسە)
3️⃣داخوازی بۆ ڕانەبردوو.
(ە)⬅️(یت)
(ن)⬅️(ن)
نموونە:*️⃣کتێبەکە بکڕن. دیگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(کتێبەکە دەکڕن)
*️⃣جلەکان هەڵواسە. دیگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(جلەکان هەڵدەواسیت)
4️⃣ڕانەبردوو بۆ داخوازی.
(یت)⬅️(ە)
(ن)⬅️(ن)
نموونە:*️⃣دەبێت وانەکە بنووسیت. دیگۆڕین بۆ داخوازی(وانەکە بنووسە)
لەوانەیە گوڵەکان بکڕن... دەگۆڕین بۆ داخوازی(گوڵەکان بکڕن)
دارەکان دەسووتێن... (دارەکان بسووتێنن)
5️⃣ڕابردوو بۆ ڕانەبردوو.
ئەگەر ڕستەکە پەیوەندیی بە بابەتی بکەر هەبوو یەک جێناو دێت.
ڕابردوو.
لە تێپەڕ (م، مان، ت، تان، ی، یان) دەگۆڕین⬅️بۆ (م، ین، یت، ن، 🔇، ن)
لە تێنەپەڕ (م، ین، یت، ن، 🔇، ن) دەگۆڕین⬅️بۆ(م، مان، ت، تان، ی، یان)
دەبێت کۆمەڵەی یەک دوو کە لەگەڵ ڕابردوو دێن بیگۆڕین بۆ کۆمەڵەی سێ(م، ین، یت، ن، ات، ێت، ن) کە هەمیشە لەگەڵ کاری ڕانەبردوو دێن.
نموونە:*️⃣جانتات کڕی.
دەگۆڕین بۆ ڕانەبردوو.. (جانتا دەکڕیت)
شیعرەکەمان خوێند. دەیگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(شیعرەکە دەخوێنین)
نموونە بۆ تێنەپەڕ*️⃣چوو بۆ هەولێر. دەگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(دەچێت بۆ هەولێر)
ئەم وانەیە درێژەی هەیە.
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
وانەی شەست و سێ
هاوەڵناو لە ڕووی پێکهاتەوە
🔴پێناسە.. هاوەڵناو: وشەیەکە وەسفی ناوێک یان جێناوک دەکات.
نموونە:۱. کچەکە ژیرە.
۲. ئەو جوان بوو.
سەرنج بدەن وەسفی ناو و جێناوی کرد.
🟣تێبینی/هاوەڵناو لە ڕستەدا چوار ئەرکی هەیە.
۱.دیارخەری ناو. مرۆڤی ڕاستگۆ سەردەکەوێت.
۲. دیارخەری جێناو. تۆی ڕاستگۆ سەردەکەویت.
۳.تەواوکەری کاری ناتەواو. ئەو پاکە.
٤.تەواوکەری هاوەڵناوێکی تر. کچێکی سپیی جوانم بینی.
🟠هاوەڵناو لە ڕووی دروستبوونەوە دەبێتە دوو جۆر.
یەکەم: سادە: لە وشەیەکی واتاداری سەربەخۆ پێک دێت، پێشگر و پاشگری لەگەڵ نییە وەکوو(جوان، ژیر، سپی، یەک.... هتد)
دووەم: ناسادە... (داڕێژراو، لێکدراوە).
🔵ناسینەوەی ناو.
1️⃣ئەندامانی لەشی مرۆڤ(سەر، دەست، دڵ، چاو... هتد)
2️⃣ئەندامانی خێزان(باوک، دایک، کچ، کوڕ، ژن، پیاو)
3️⃣شتەکانی دەوروبەر(دۆڵ، شاخ، دەشت، کێو، بەرد)
🟣ناسینەوەی هاوەڵناو.
1️⃣ژمارە(یەک، دوو، دە... هتد)
2️⃣ڕەنگ(سپی، سەوز، شین.. هتد)
3️⃣وەسف(پاک، خۆش، ڕاستگۆ.. هتد)
🔴ناسینەوەی ڕەگی کار.
1️⃣ئەگەر وشەکە.. دە... م، وەرگرت ئەوا ڕەگی کارە(زان، مر، کوژ، پۆش).
🟠ناسینەوەی قەدی چاوگ: دەبێ نوونی لێ کرابێتەوە.(شکا، کڕی، دزی، کەوت، برژا)
تێبینی/وشەکانی(یار، نۆک، چی، وان، دار)دەبنە پاشگر، ئەگەر لەدوای وشەیەکەوە هاتن.
وەکوو:(ترسنۆک، ڕاوچی، کڕیار.. هتد).
تێبینی/ئەگەر(او، ەو، ە، و، بە)، بکەونە نێوان دوو وشە دەبنە ئامراز. وەکوو(دەستبەسەر)
چۆنیەتی وشە لێکدانەوە.
1️⃣(نەمر، نەگۆڕ، نەزان)
پێشگر+ڕەگی کار.... لە سەرەوە باسمان کرد دە... م.. بخەنە پێش کارەکان... وەری گرت ڕەگی کارە.
2️⃣(ناپاک، نەخۆش).
پێشگر+هاوەڵناو... وەکوو دەبینن زیادەکان دەبنە پێشگر، وشەکانی دوای ئەویش دە... م، وەرناگرێت، کاری ناتەواوی(ە)بخەرە سەری وەری دەگرێت، پاکە،، خۆشە.. کەواتا هاوەڵناوە.
3️⃣(یەکەم، نەرمان، ڕووناک).
هاوەڵناو+پاشگر. وشەکانی(یەک، نەرم، ڕوون)هاوەڵناون، بە یارمەتیی پاشگری(ەم، مان، اک)پاشگرن.
4️⃣(بەختیار، ئاسنگەر، زێڕین، دەشتەکی، گۆشتن)
ناو+پاشگر، وشەکانی (بەخت، ئاسن، گۆشت، دەشت)ناون، بە یارمەتیی پاشگرەکانی(یار، گەر، ین، ن،) بوونەتە هاوەڵناو.
ئەم بابەتە درێژەی هەیە.
ئامادەکردنی:ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
پرسیاری فێرخوازان ئایە(بە) و (بن)لە کۆتاییدا دەلکێن یان جیا دەنووسرێن؟
🔴پێش وەڵامدانەوە دەبێت بزانین.. ئەوە (بە)و (بن) نیین... (ببە)(ببن) کورت کراوەنەتەوە.
چۆن (بە) نییە، (ببە)؟
وەڵام/ هەموو ئەو کارانەی کۆتایییەکەیان (بە) لە چاوگی (بوون)ەوە وەرگیراون.
نموونە: چاوگی (بەردەوامبوون)
دەیخەینە دۆخی داخوازی.
یاسای داخوازی(ب+ڕەگی کار+ە یان ن)
بەردەوام ببە... بەردەوام ببن.
بەڵام چونکە لە دەم خۆش نییە، دەربڕینی تۆزێک قورسە، (ب) دەقرتێنین ئەمەش شتێکی ئاسایییە لە هەموو زمانێک قرتان هەیە، بەڵام نەبێتە هۆی تێکدانی وشەکە.
🟤نموونەی دووەم: (ئاگاداربوون)
بەپێی یاسا.
بۆ تاک... ئاگادار ببە.
بۆ کۆ... ئاگادار ببن.
کورتکراو...ئاگادار بە.
ئاگادار بن.
تێبینی/ ئەو (ب)کە دەقرتێ هیی ڕەگی کاری بوون... نییە، هیی ڕێژەی داخوازییە، کە لە زۆر کات دەقرتێ و کێشە بۆ وشەکە دروست ناکات.
وەکوو: ڕاکە، ڕابکە.
🟣لە کۆتاییدا بۆمان دەرکەوت هەمیشە(بە) و (بن)جیا دەنووسرێن.
وریا بە✅... نەک وریابە.❌
ئازا بە✅.... نەک ئازابە.❌
ئارام بن✅... نەک ئارامبن.❌
سوور بن✅... نەک سووربن.❌
ئامادەکردنی:ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
🔴 دوگانگی اسلامیت و کردیت، بدعتی بیهوده و بنیادبرافکن؛ به بهانه تقارن جشن رمضان و ایام نوروز
✍ اسماعیل شمس
🔺این روزها بیشتر از هر زمان دیگری می‌شنویم که جماعتی از اسلامگرایان کرد جشن نوروز را عید مجوسان و ضد اسلام می‌نامند و گروهی دیگر هم اعیاد رمضان و قربان را عید عربی و اسلامی و بیگانه با جامعه کردی می‌خوانند. این دوگانگی تا زمانی که در سطح عقیدتی و مسٲله خواص جامعه است، چندان مهم نیست، اما وقتی به سطح فرهنگی و میان عامه مردم کشیده شود، بسیار خطرناک و مشکل‌آفرین است. به بیان دیگر وقتی بخشی از مردم کرد جشن نوروز را برپا می‌کنند، اگر از سوی گروهی دیگر از مردم به آنان برچسپ ضد دین داده شود؛ و در مقابل، آنگاه که همین گروه روزه می‌گیرند و عید فطر را جشن می‌گیرند، از سوی گروه دیگر، عرب‌پرست و ضد کرد خوانده شوند؛ اینجا دقیقاً همان لحظه‌ای است که باید هشدار داد.
🔺 پیش از هر چیز، به اعراب غبطه می‌خورم که خداوند خاتم پیامبرانش را از میان آنان برگزید و کتاب قرآن را هم به زبان عربی بر او نازل کرد. همین مسئله سبب شد که در دیار عرب، دیگر دغدغه هیچ نویسنده‌ای دوگانگی میان اسلامیت و عربیت نباشد، زیرا بدون اسلام، عرب هرگز اعتباری در جهان نداشت و همه چیزش را با اسلام به دست آورد. در زمینه اعیاد سالانه هم مطالعه کتاب "المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام"، نوشته جواد علی نشان می‌دهد که بسیاری از اعیاد اسلامی مانند قربان و فطر جزو احکام امضایی و نه تٲسیسی اسلام‌اند و پیش از اسلام در میان اعراب رواج داشته و اسلام با اندکی تغییرات آنها را پذیرفته است. نظریه "چرخش زبانی" امروز به ما یاد داده است که زبان تنها کلمه و لفظ نیست، بلکه تاریخ، فرهنگ و سنت سیاسی، اجتماعی و اعتقادی یک جامعه است. برای نمونه ریشه‌شناسی واژه عقل نشان می‌دهد که مفهوم آن در جامعه عربی عصر ظهور اسلام صددرصد با آن چیزی که ما امروز از آن می‌فهمیم، یعنی خرد تفاوت دارد و همینطور بسیاری از اصطلاحات دیگر که اینجا مجال بیان آنها نیست. منظور من این است که هر زبانی در پیوست با زمینه و پیشینه فرهنگی و اجتماعی محل تولد آن فهمیده می‌شود و اگر کلمات و جملات آن زبان وارد جامعه دیگری شوند، مردم آن جامعه هم آنها را بر اساس فرامتن خاص خود یعنی بستر تاریخی و فرهنگی گذشته و حال خویش درک می‌کنند.بالفرض اگر دین اسلام در جامعه کردی و به زبان کردی ظهور می‌کرد هیچ ضرورتی به طرح دوگانه کردیت و اسلامیت نبود، زیرا چنین بحثی اصلاً موضوعیت نداشت، اما چون کتاب قرآن و دین اسلام با زبان عربی نازل شده و سنت آن هم در چارچوب فرهنگ حاکم بر جامعه عرب تدوین شده است، وقتی به جامعه کردی و هر جامعه غیر عربی وارد می‌شود، خواه ناخواه بحث نسبت دین با زبان، فرهنگ و هویت بومی مطرح می‌شود.
🔺نگارنده بر این باور است که اکثریت مردم کرد پس از سپری کردن دوران ستیز و چالش با دین اسلام و سیاست عربی سرانجام زیر بار زبان عربی و سلطه اعراب نرفتند، اما مسلمان شدند و دین اسلام را با زبان و فرهنگ و سنن بومی جامعه خود سازگار کردند. پیش از آغاز دوران معاصر و نفوذ ایدئولوژیهای مدرن غربی و شرقی و اسلام سیاسی عربی و ترکی در کردستان، ما شاهد هیچ نوع دوگانگی میان اسلامیت و کردیت نبودیم و اسلامیت به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر کردیت پذیرفته شده بود.حق هم همین است، زیرا اگر جغرافیا و جامعه و فرهنگ کردی را یک ظرف در نظر بگیریم،اسلام همانند یک مظروف وارد آن شده است و به هیچ وجه مظروف را نمی‌توان از ظرف جدا کرد. از سوی دیگر نباید انتظار داشت که فرهنگ اسلامی و رویکرد مسلمانان در جامعه کردی دقیقاً همان چیزی باشد که در جامعه عربی هست.
🔺به این اصطلاحات نگاه کنید. مردم ما به شکلی هوشمندانه حتی برای روزه و عید فطر اصطلاحات خاصی را به زبان خود آفریده‌اند که طبق نظریه چرخش زبانی، لفظ و مفهومی خاص و البته متفاوت از مبدٲ در دل آنها قابل ردیابی است.
صوم: ڕۆچێ/ڕۆژوو
مبارک: پیرۆز
سحر: پارشەو/پارشێو
افطار: ڕۆچەکەرڐەی/ڕۆچەماڕای/ڕۆژوو شکاندن
افطاری: وەربانگ/بەربانگ
عید فطر: جەژنە/جێژنی ڕەمەزان
روزە شش روز شوال: شێشڵان/شەشڵان/شەشەڵان
اذان: بانگ
🔺 هدف از آوردن این اصطلاحات چیست؟ با یک تمثیل، موضوع را بیشتر باز می‌کنم. در آیات ۲۷ تا ۳۰ سوره حجر خداوند از خلقت فیزیک و ماده بشر و سپس دمیدن روح خود در او می‌گوید و آنگاه از فرشتگان می‌خواهد که به سبب روح خدایی به او سجده کنند.اگر ما جامعه و فرهنگ و زبان عربی را همان کالبد و ظرف مادی و مانند جسم انسان در نظر بگیریم، دین اسلام نیز همان روح خدایی است که در آن دمیده شده است. اتفاقی که در جامعه کردی رخ داد،چه بود؟ مردم روح اسلام را گرفتند و آن را وارد جسمی جدید(جامعه کردی) کردند، به‌همین سبب به صوم، ڕۆچێ/ڕۆژوو، به سحر، پارشه‌و/پارشێو و به عید فطر، جشن رمضان گفتند.
@kurdistanname
👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇
🔴پرسیاری فێرخوازان...(دا) لە چ کاتێک دەلکێت لە چ کاتێک جیا دەنووسرێت؟
جارێ پێش ئەوەی وەڵام بدەینەوە دەبێ بزانین سێ جۆر (دا)مان هەیە کە هەر یەکێک دەکرێت واتای ڕستەکە بگۆڕێت بەتایبەت لە کۆتاییی ڕستەکە.
🟡(دا) وەکوو پێشگر.
هەمیشە دەلکێت بە وشەی دوای خۆیەوە چاوگی داڕێژراو دروست دەکات، تەنیا کاتێک جێناوە لکاوەکان دەچنە سەری مەودا هەیە لەنێوانیان.
نموونە(داخستن، داڕشتن، داگرتن، داهێنان... هتد)
بۆ گەردانکردن(دام خست، دام گرت، دام ڕشت)
🟣(دا)دۆخی دووەم وەکوو پاشبەند.
لەم دۆخەدا هەمیشە دەلکێت و هیچ کاتێک جیا نانووسرێت.
نموونە(لە دەستمدا گوڵ هەیە،
لە بنەڕەتدا مافی مرۆڤ درۆیە.
لە شەڕدا ترسنۆکەکان دەردەکەون.
زۆربەی کات(دا) دەچێتە سەر هاوەڵکار و هاوەڵناو دەلکێت.
لە خۆشیدا، لە بەیانیدا.
🟤(دا) لە دۆخی سێیەم وەکوو کار هەمیشە جیا دەنووسرێت تکایە ڕەچاوی ئەم خاڵە و هیی دووەم بکەن.
چونکە زۆر جار دەبێتە هۆی گۆڕینی واتا، کە لە خوارەوە ئاماژەی پێ دەدەین.
(دا) وەکوو کار لە چاوگی (دان) وەرگیراوە.
نموونە( لە دەرگام دا.
بەردێکم لە دیوار دا.
مامۆستا لە منی دا.
سەرنج بدەنە نموونەکان هەموو(دا)کان کارن و جیا نووسراون.
چەن جیاوازییەک لەنێوان لکانی(دا) نەلکانی.
نموونە: لە سەرمدا، لە سەرم دا.
لە سەرمدا گرێ هەیە. واتا لەناو سەرم گرێ و خوێن هەیە.
لە سەرم دا، لەهۆش چوو.
واتا شتێکم لە سەری داوە، وەکوو لێدان.
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٧١. فەرهەنگی زاراوەکانی ئەدەب و زانستە مرۆڤایەتییەکان.
نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد
http://www.mediafire.com/file/uiexcani1bxzg0t/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%2595%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C_%25D8%25A6%25DB%2595%25D8%25AF%25DB%2595%25D8%25A8_%25D9%2588_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%2595_%25D9%2585%25D8%25B1%25DB%2586%25DA%25A4%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%2595%25D8%25AA%25DB%258C%25DB%258C%25DB%2595%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586.pdf/file
٧٢. قامووسی زبانی کوردی
دانەری: عەبدولڕەحمان زەبیحی.
بڵاوکەرەوە: ناوەندی بڵاوکردنەوەی فەرهەنگ و ئەدەبیاتی کوردی (ئینتشاراتی سەڵاحەددینی ئەییوبی)
٥٩٠ لاپەڕە/ ١٤.٦٨٩ م. ب.
http://www.mediafire.com/file/l8xyi9grizs4hea/%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2588%25D9%2588%25D8%25B3%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C_%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C_%255B%25D8%25B9%25DB%2595%25D8%25A8%25D8%25AF%25D9%2588%25D9%2584%25DA%2595%25DB%2595%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25B2%25DB%2595%25D8%25A8%25DB%258C%25D8%25AD%25DB%258C%255D.pdf/file?fbclid=IwAR1j4L3fcECKa6mKaDueZgYRJpgu_2l_pOAXIUgBgiUlpzQTp2yW0nZBmD8
٧٣. فەرهەنگی کاوە [هەرسێ بەرگەکەی]
دانەری: عەبدوڵڵا ئیبراهیمی.
١٩٨٠ لاپەڕە/ ٣٣.٩٢ م. ب.
http://www.mediafire.com/file/fsxb6rjda3w4s5a/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%2595_%255B%25D9%2587%25DB%2595%25D8%25B1%25D8%25B3%25DB%258E_%25D8%25A8%25DB%2595%25D8%25B1%25DA%25AF%25DB%2595%25DA%25A9%25DB%2595%25DB%258C%255D.pdf/file
۷٤. فرهنگ لغت منصوريان؛ ايلامی بفارسی
لغات زبان محلی ایلامی
حبیب الله منصوریان
١٦٨ ص/ ٦.٥٨ م. ب.
http://www.mediafire.com/file/i0gvqivg4wv0w0s/%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2587%25D9%2586%25DA%25AF_%25D9%2584%25D8%25BA%25D8%25A7%25D8%25AA_%25D9%2585%25D9%2586%25D8%25B5%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586_%255B%25D8%25AD%25D8%25A8%25DB%258C%25D8%25A8_%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2584%25D9%2587_%25D9%2585%25D9%2586%25D8%25B5%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586%255D.PDF/file
۷٥. زاراوەی کارگێڕی
ئامادەکردنی: لێژنەی فەرهەنگ لە ئەکادیمیای کوردی
٢٨٦ لاپەڕ/ ٩١٨.٥ ک. ب.
http://www.mediafire.com/file/r6g4trq7qan364h/%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2588%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D9%2589_%25D9%2583%25D8%25A7%25D8%25B1%25DA%25AF%25DB%258E%25DA%2595%25D9%2589_%25E2%2580%2593_%25D9%2584%25DB%258E%25DA%2598%25D9%2586%25DB%2595%25DB%258C_%25D9%2581%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D8%25B1%25D9%2587%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D9%2586%25DA%25AF_%25D9%2584%25D9%2587%25E2%2580%258C_%25D8%25A6%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D9%2583%25D8%25A7%25D8%25AF%25D9%258A%25D9%2585%25D9%258A%25D8%25A7%25D9%2589_%25D9
٧٦. فەرهەنگی باشوور
چاپی تازە، ڕەنگاوڕەنگ
دانەر: ئاکۆ جەلیلیان
١٢٤٠ لاپەڕ/ ٤٢ م. ب.
http://www.mediafire.com/file/sfe82azvwin3h80/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B4%25D9%2588%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%258C_%25DA%2586%25D8%25A7%25D9%25BE%25DB%258C_%25D9%2586%25D9%2588%25DB%258E%25D8%258C_%25DA%2595%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2588%5DA%2595%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF_%255B%25D8%25A6%25D8%25A7%25DA%25A9%25DB%2586_%25D8%25AC%25DB%2595%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2584%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586%255D.pdf/file
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٥١. فەرهەنگی سایکۆلۆژی. کوردی - عەرەبی - ئینگلیزی. سابیر بەکر بۆکانی.
http://www.mediafire.com/file/sjkvtwe8n1lh2g5/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25B3%25D8%25A7%25DB%258C%25DA%25A9%25DB%2586%25D9%2584%25DB%2586%25DA%2598%25DB%258C.pdf/file
٥٢. فەرهەنگی کوردی کرمانجی کوردی کرمانجی. جەلادەت عەلی بەدرخان.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1921/%D9%85%DB%8C%D8%B1%20%D8%AC%DB%95%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%95%D8%AA%20%D8%A8%DB%95%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%20-%20%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%A7%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.pdf
٥٣. پێناسە و ڕاڤەی زاراوەکانی کۆمپیوتەر. نووسینی: ئاراس نوری ئەحمەد.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/%D9%BE%DB%8E%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%95%20%D9%88%20%DA%95%D8%A7%DA%A4%DB%95%DB%8C%20%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1.pdf
٥٤. الهدیة الحمیدیة في الغة الكردية. نووسینی: ضياء الدين باشا الخالدي.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A9%20%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%A9%20%20.pdf
٥٥. Ferhenga Erebi Kurdi.
Zaravaye Kurdmanci
D. Cano. M. Shergo.
109 L.
٥٦. فەرهەنگی دانیمارکی - کوردی کرمانجی.
http://www.mediafire.com/file/wkf8n2u1u60dbdx/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B1%25DA%25A9%25DB%258C_-_%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C_%25DA%25A9%25D8%25B1%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AC%25DB%258C.pdf/file
٥٧. فەرهەنگۆک. عەرەبی - کوردی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1924/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%D9%89%20%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%89%D8%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%89.pdf
٥٨. مافنامە (فەرهەنگی وشە دادوەرییەکان). ئینگلیزی - کوردی.
https://archive.org/details/sarabia_20160121_1833
٥٩. فەرهەنگی ئارین. (فێربوونی وشەی ئینگلیزیی بە هۆنراوە.)
ئامادەکردنی: دوکتۆر یاسین سەردەشتی.
ژ.ل: ۹۱.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1921/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%20-%20%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%20-%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.PDF
٦٠. فەرهەنگی لەک و لوڕ.
دانان و کۆکردنەوەی: حەمیدی ئێزەد پەناه.
لێدوان و بەراوردکردنی: مەحموود زامدار.
چاپخانەی کۆڕی زانیاری کورد - بەغدا. ١٩٧٨ز.
٢٣٢ لاپەڕە/ ٧ م. ب.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1922/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%84%DB%95%DA%A9%20%D9%88%20%D9%84%D9%88%DA%95.PDF
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٣١. فەرهەنگا گولی. فارسی - کوردی. بەرهەمی: مەسعود خالد گولی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%A7%20%DA%AF%D9%88%D9%84%DB%8C.pdf
٣٢. فەرهەنگا کانی. کوردی - کوردی (کرمانجی ژووری - ژێری). بەرهەمی: جگەرسۆز.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%A7%20%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C.pdf
٣٣. فەهەنگی زاراوە. (زاراوەگەلی ڕاگەیاندن و کارگێڕی و قوتابخانەیی). بەدران ئەحمەد حەبیب.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%20%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95.pdf
٣٤. فەرهەنگی ئەتڵەسی توێکاری لەشی مرۆڤ. کوردی - ئینگلیزی. دانانی: موستەعین لەیلانی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1921/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%A6%DB%95%D8%AA%DA%B5%DB%95%D8%B3%DB%8C%20%D8%AA%D9%88%DB%8E%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%20%D9%84%DB%95%D8%B4%DB%8C%20%D9%85%D8%B1%DB%86%DA%A4.pdf
٣٥. فەرهەنگی ئینگلیزی - کوردی کرمانجی.
https://archive.org/download/kurdishenglishdictionarymichaell.chyet_202001/ferheng%20enclizi%20kurmanci.pdf
٣٦. فەرهەنگی واتاناسی. نووسینی: ئێلمیرا داوود. وەرگێڕانی: مەسعوود بابایی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1921/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C.pdf
٣٧. فەرهەنگی ناوی کوردی. (ناوی کچ و کوڕانی کوردی). بەرهەمی: گیوی موکریانی. ئامادەکردن و پێداچوونەوەی: د. کوردستان موکریانی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1922/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.pdf
٣٨. فەرهەنگی کوردی - ئینگلیزی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/ferheng%20enclizi%20kurmanci.pdf
٣٩. فەرهەنگی قانوونی. عەرەبی - کوردی - ئینگلیزی - فەڕەنسی. د. نوری تاڵەبانی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1922/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C%20-%20%D8%AF%DA%A9%D8%AA%DB%86%D8%B1%20%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C%20%D8%AA%D8%A7%DA%B5%DB%95%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C.pdf
٤٠. فەرهەنگی زەویناسی (Geology). ئینگلیزی - کوردی. دانانی: د. ئیبڕاهیم م. محێدین.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1922/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%B2%DB%95%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C.pdf
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
١١. فەرهەنگی باشوور. (کوردی - کوردی - فارسی)
نووسەر: عەباس جەلیلیان (ئاکۆ)
ژمارەی لاپەڕەکان: ٨٣٤.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D9%88%D9%88%D8%B1.pdf
١٢. فەرهەنگی بێستوون.
سۆرانی - هەورامی.
دانانی: حامید درودی - حاتەم مەنبەری.
۲۲٦ لـاپەڕە/ ۱۳ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D8%A8%DB%8E%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%88%D9%86%20%D8%B3%DB%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%20-%20%D9%87%DB%95%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C.PDF
١٣. گوڵ چنینەوە لە خەرمانی ''هەنبانەبۆرینە''ی هەژار
(ئەو وشانەی لە هەنبانەبۆرینەدا نەهاتوون، یا بە هەڵە هاتوون).
نووسەر: عەبدوڵڵا حەسەن زادە.
١٥١ لـاپەڕە/ ٢ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%DA%AF%D9%88%DA%B5%20%DA%86%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%95%D9%88%DB%95%20-%20%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%DA%B5%DA%B5%D8%A7%20%D8%AD%DB%95%D8%B3%DB%95%D9%86%20%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%95.pdf
١٤. فەرهەنگی ئاسان. (عەڕەبی-کوردیی)
فەرهەنگیار: ئاکۆ فاتیح.
ژ. ل: ٥٥٢.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86.pdf
١٥. فەرهەنگا کوردی-ئەڵمانی. (نوسخەی ئەمازۆن.)
دانانی: دارا میرخان.
http://www.mediafire.com/file/dzfbqy881mom0q9/ferhenga+kurd%C3%AE+-+alman%C3%AE+%28dara+am%C3%AErxan%29.pdf
١٦. فەرهەنگی ئینگلیزی - کوردی - فەڕەنسی.
دانانی: جۆیس بڵاو.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/K%C3%BCrt%C3%A7e-t%C3%BCrk%C3%A7e-fransizca-ingilizce%20s%C3%B6zl%C3%BCk.pdf
١٧. فەرهەنگی فەرمانبەران!
دانانی: عەبدولستار فەتاح حەسەن - ئەنوەر محەمەد تاهر.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%A7%20%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%A7%20%28%D8%B9%DB%95%D8%B1%DB%95%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%29.PDF
١٨. فەرهەنگا سپیرێز. (عەڕەبی-کوردی.)
دانان: محەمەد ئەمین دۆسکی.
١١٠٨. لـاپەڕە/ ١٤ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%A7%20%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8E%D8%B2%20%D8%B9%DB%95%DA%95%DB%95%D8%A8%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.PDF
١٩. وشەنامە. (وشەنامەکی ئێتیمۆلۆژیای زمانی کوردی).
بەرهەمی: جەمال نەبەز.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%88%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%20-%20%D8%AC%DB%95%D9%85%D8%A7%D9%84%20%D9%86%DB%95%D8%A8%DB%95%D8%B2.pdf
٢٠. سەرنجێک لە چەند زاراوەیەکی بەکارهاتوو و کۆڕی زانیاری کورد.
نووسینی: جەمال نەبەز.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D8%B3%DB%95%D8%B1%D9%86%D8%AC%DB%8E%DA%A9%20%D9%84%DB%95%20%DA%86%DB%95%D9%86%D8%AF%20%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%8C%20%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%88%20%D9%88%20%DA%A9%DB%86%DA%95%DB%8C%20%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF.PDF
خولی نوێی فێرکاریی ڕێنووسی زمانی کوردی.
شەوانە کاتژمێر 9 و نیم.
/channel/waneyziman
Miĥemed kurdî:
مُهلک= کوشندە، کوژەر، بکوژ، مرێنەر، تیابەر، لەناوبەر
✅✅✅
مهلکه= مەترسیگا، جێگەی مەترسیدار، قڕانگە، جێگای بڤە، جێگای ترس و مردن، شوێنی پڕمەترسی
✅✅✅✅
مفتش= پشکێنەر، پشکن، پشکنەر، گەڕێنەر، گەڕێن
✅✅✅✅
تفتیش= گەڕان، پشکنین، پیاگەڕان، وشکنین
✅✅✅✅
تفتیش عقاید= ڕاپشکنی، پشکنینی بیروباوەڕ
✅✅✅✅
تفتیش عقاید= ڕاپشکنی، پشکنینی بیروباوەڕ، باوەڕپشکنی
✅✅✅✅
حق تفتیش= مافی پشکنین(گەڕان)
✅✅✅✅
انتخاب شایسته= هەڵبژاردنی شیاو(شایان/بەجێ/پەسندکراو)
✅✅✅✅
صمیمی= گەرموگوڕ، نێوانخۆش، بەین‌خۆش، کۆک، هاودڵ، یەکدڵ
✅✅✅✅
صمیمیت= گەرموگوڕی، نێوانخۆشی، بەینخۆشی، کۆکی، هاودڵی
✅✅✅✅
انتخاب عمومی= هەڵبژاردنی گشتی
✅✅✅✅
الغاگر= هەڵوەشێنەر، پووچەڵکەر، بەتاڵکەر، هەڵوەشێن
✅✅✅
مُلغی= هەڵوەشاو، پووچەڵکراو، هەڵوەشێندراو، بەتاڵکراو
✅✅✅✅
الغا کردن= هەڵوەشاندنەوە، پووچەڵکردنەوە، بەتاڵکردنەوە
✅✅✅✅
🟨وانەی شەست و حەوت.
گرفتی نێوان(و) و (وو)، لە زمانی کوردیدا بەتایبەتی کوردیی سۆرانی.
ئایە هەردووکی یەک شتن، بەشێکی زمانەوانان دەڵێن پێویستمان بە(وو) نییە کاتێک واتای وشەکە ناگۆڕدرێت، بەڵام ئەم قسەیە زانستی نییە، لە هیچ ناوەندێکی ئەکادیمی پشتی پێ نابەسترێت.
لە چوار جۆر باسی(و) دەکەین و شی دەکەینەوە نموونەش دەنووسین.
1️⃣(لە بواری دەنگناسی یان فۆنەتیکدا) لە ڕووی دەنگناسییەوە بۆ گۆکردنی دەنگی(و) دواوەی زمان بەرەو نەرمەمەڵاشوو بەرز دەبێتەوە، لێوەکان شێوەی دەگرنە خۆ، بەبێ تەگەر با لە سییەکان تێدەپەڕێ..
2️⃣(لە بواری واچناسی یان فۆنۆلۆجیدا)، لە سیفاتەکانی ئەم دەنگە لە ڕووی واچناسیدا جووتڕووە وەکوو بزوێن، و وەستاو نەبزوێن دەردەکەوێت.
نموونە(ولات⬅️Wilat)و (لاو⬅️Law) (و)کان وەستاون.
لە وشەی(گوڵ⬅️Gul)دا بزوێنن.
لە ڕێنووسی کوردیی لاتینیدا، هەر یەکە و پیتی تایبەت بە خۆی هەیە و هیچ کێشەیەکی نییە.
هەروەها یارمەتیی ڕێنووسی ئارامیشی داوە، تاکوو ببێتە هۆکار بۆ نەهێشتنی ئەم باسە، گوایە هیچ جیاواز نین.
(و) لە بزوێندا هەمیشە کورتە، (وو) لە بزوێندا هەمیشە درێژە.
(و) دەبێتە نەبزوێن و لە سەرەتادا دێ.
(وو) هەرگیز نابێتە نەبزوێن و هەرگیز لە سەرەتادا نایە.
لە داڕشتنی بڕگەدا(و) کاتێک دەبێتە ناوک هەمیشە بزوێنە(توند).
بەڵام گەر وەکوو پاشناوێک هات، دەبێتە وەستاو یان نەبزوێن(کەو، خاو)
3️⃣(لە ئاستی وشەزانی یان مۆڕفۆلۆجیدا) (و) مۆڕفیمێکی داڕێژراوە، دەچێتە قەدی چاو، بۆ دروستبوونی هاوەڵناو، ئەگەر کۆتاییی کارەکە بزوێن بێت وەکوو:(سووتاو، فەوتاو، ترشاو)
بەڵام ئەگەر نەبزوێن بێت(وو)ی درێژ وەردەگرێت وەکوو:(مردوو، بابردوو)
4️⃣(لە ئاستی ڕستەسازیدا)
*️⃣(و) ڕۆڵی بەستن دەگێڕێت.
(ناو و ناو و...)نموونە(سەردەشت و سەقز و مەریوان و مهاباد)چوار شاری ڕۆژهەڵاتی کوردستانن.
*️⃣(هاوەڵناو و هاوەڵناو و)
وەکوو.... سێوەکە گەورە و سوور و شیرینە.
5️⃣ئەگەر(و) و (وو) دوو فۆنمیش نەبن وەکوو وەکوو ئەوان دەڵێن، جیاوازیی نێوانیان زۆر زۆر زەقە زیاتر لە سەدەیەکە (و) کورت و (وو) درێژ کەوتوونەتە نێو ئەلفبێی کوردییەوە، سەدان کتێب بەو دوو پیتە، کە جیاوازن نووسراون بۆیە ناکرێت بە بیانۆی ئەوەی جیاواز نین.. وشەیەکی وەکوو(دوو بکەین بە دو) کە هەمان کێشە لە(ی)دا هەیە.
لە خوارەوە چەند نموونەیەک دەنووسین کە بە گۆڕینی و... بۆ وو، هەروەها پێچەوانەش واتای دەگۆڕێت.
کول ⬅️⬅️ کوول.
کوڕ ⬅️⬅️ کووڕ.
تور ⬅️⬅️ توور.
قول ⬅️⬅️ قوول.
چون ⬅️⬅️ چوون.
ڕەنگە زیاتریش هەبن.
نووسینەوە و ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
وانەی شەست و شــەش
🟨ئەرکە دەرنەکەوتووەکان لە ڕێزمانی کوردیدا.
1️⃣:کەی جێناوی لکاو بۆ کەسیی سێیەمی تاک وەکوو بکەر دەرناکەوێت؟
*️⃣وەڵام: ئەگەر کارەکە ڕابردووی تێنەپەڕ بوو.وەکوو(لە ژوورەکە خەوت).
2️⃣کەی جێناوی لکاو بۆ کەسیی سێیەمی تاک وەکوو(بەرکار، ت. بەیاریدە، دیارخەری ناو)دەرناکەوێت؟
*️⃣وەڵام: ئەگەر کارەکە ڕابردووی تێپەڕ بوو.
3️⃣کەی جێناوی لکاوی بۆ کەسیی دووەمی تاک وەکوو بکەر دەرناکەوێت؟
*️⃣وەڵام: ئەگەر کۆتاییی ڕەگی کار بە بزوێنەکانی(ە، ا، ێ، وو، ۆ) هاتبوو. وەکوو(بکە، بڕۆ، بسووتێ، بنوو).
4️⃣کەی کاری ناتەواوی(ە) دەرناکەوێت؟
*️⃣وەڵام: ئەگەر جێناوە لکاوەکان دیار و ئاشکرا بن. وەکوو(من بەهێزم)
5️⃣کەی ئامرازی دانەپاڵی(ە) دەرناکەوێت؟
*️⃣ وەڵام: ئەگەر ناوە دیارخراوەکە کۆتاییی بە بزوێنی(ا، ۆ، ێ، ە)هاتبوو، بەڵام لە بڕگەیەک زیاتر بوو، ئەوا ئامرازی دانەپاڵی(ە) دەرناکەوێت. وەکوو(مامۆستا، گەزۆ، هەرمێ، ئەستێرە)
نموونە: مامۆستا زیرەکەکە هات.
دانەپاڵی(ە)لەنێوان مامۆستا و زیرەک... دەرنەکەوتووە.
6️⃣ئەگەر هیچ جێناوێک لە ڕستەدا نەبوو، ئەوا بزانن بکەر دەرنەکەوتووە.
*️⃣نموونە: لە شیعرەکە تێ گەیشتووە. سەرنج بدەن ئەگەر جێناوی کەسیی سەربەخۆی(تۆ) زیاد بکەین ڕاستەوخۆ دەردەکەوێت. (تۆ لە شیعرەکە تێ گەیشتوویت)
7️⃣چۆن بزانین بەرکار دەرنەکەوتووە؟
*️⃣وەڵام:ئەگەر کارەکە ڕابردوو بوو، یەک جێناوی لکاو بە کارەکەوە لکابوو، ئەوە بزانن بەرکار دەرنەکەوتووە.⬅️وەکوو:سوپاسم کرد.
8️⃣چ کاتێک ت. بەیاریدە، دەرناکەوێت؟
*️⃣وەڵام: ئەگەر ئامرازی پەیوەندی هەبوو، کارەکەش ڕابردوو بوو، یەک جێناویش هەبوو و بە ناوەکەوە لکابوو، ئەوا ت. بەیاریدە دەرناکەوێت.
وەکوو:(پارەکەم بۆ برد.)یان (شیعرەکەمان بۆ خوێندەوە)
9️⃣چۆن بزانین دیارخەری ناو دەرنەکەوتووە؟
*️⃣وەڵام: ئەگەر کارەکە ڕابردوو بێ، یەک جێناو هەبێت و بە ناوەکەوە لکابێت، ئەوا دیارخەری ناو دەرناکەوێت.
وەکوو:(چیرۆکەکەم نووسی)
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63
تەواوکەری وانەی شەست و چوار.
🟨ئەگەر ڕستەکە پەیوەندیی بە بابەتی(بەرکار، دیارخەری ناو، تەواوکەری بەیاریدە) هەبوو.
کە دوو جێناوی لکاو دێن، ئەوا 1️⃣ك١(م، مان، ت، تان، ی، یان) دەگۆڕێن بۆ ⬅️ک٣(م، ین، یت، ن، ات، ێت، ن).
2️⃣ک٢(م، ین، یت، ن، 🔇، ن) دەگۆڕێن بۆ ⬅️ک١(م، مان، ت، تان، ی، یان)
بەم شێوەیەی خوارەوە.
نموونە:*️⃣بەرکار.(فێری کردین)، وەکوو دەبینن پەیوەندیی بە (بکەر و بەرکارەوە هەیە). (ی)ک١ بکەرە، (ین)ک٢ بەرکارە.
*️⃣ی⬅️ات، ێت.
*️⃣ین⬅️مان.
ئێستا دێین ڕستەکە دەگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(فێرمان دەکات)ڕاستەوخۆ شوێنی جێناوە لکاوەکان پێچەوانە دەبێتەوە.
*️⃣بۆ تەواوکەری بەیاریدە.
(ماڵەکەیان لێ تاڵان کردین).
وەکوو دەبینن(یان) بکەرە، (ین)، تەواوکەری بەیاریدەیە.
(یان)⬅️(ن).
(ین)⬅️(مان).
ڕستەکە دەبێتە(ماڵەکەمان لێ تاڵان دەکەن.)
*️⃣بۆ دیارخەری ناو.
ڕستە(کتێبەکەم بردیت.)
سەرنج بدەنە هەردوو جێناوە لکاوەکان(م) بکەرە، (یت) دیارخەری ناوە.
(م)⬅️(م).
(یت)⬅️(ت).
دەیگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(کتێبەکەت دەبەم.)
تێبینی/ئەگەر هەردوو جێناوە لکاوەکە کۆمەڵەی یەکەم بوون، ئەوا ئەو جێناوەی(بکەرە) دەیگۆڕین بۆ کۆمەڵەی سێیەم.
نموونە:(ڕزگارمانی کرد.)
سەرنج بدەن،(مان) بەرکارە، (ی) بکەرە.
گوتمان تەنیا بکەر دەگۆڕین، (ی) بکەین بە کۆمەڵەی سێ(ات، ێت).
دەبێتە(ڕزگارمان دەکات).
نموونەی تر(ماڵەکەت لێمان داگیر کرد) بیگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(ماڵەکەمان لێ داگیر دەکەیت)
نموونەی تر(پارەکەمی دزی).
دەیگۆڕین بۆ ڕانەبردوو(پارەکەم دەدزێت)
6️⃣ڕانەبردوو بۆ ڕابردوو.
*️⃣ئەگەر ڕستەکە پەیوەندیی بە بابەتی بکەرەوە هەبوو، کە یەک جێناو دێت ئەوا.. ک٣(م، ین، یت، ن، ات، ێت، ن) دەگۆڕین بۆ تێپەڕک١(م، مان، ت، تان، ی، یان).
تێنەپەڕ ک٢(م، ین، یت، ن، 🔇، ن). بەم شێوەیە⬇️.
نموونە:*️⃣تێپەڕ(جلەکان دەشۆین.)
دەیگۆڕین بۆ ڕابردوو(جلەکانمان شووشت).
نموونە:*️⃣تێنەپەڕ(لە هەولێر دەڕۆم. )
دەیگۆڕین بۆ ڕابردوو(لە هەولێر ڕۆیشتم.)
ئامادەکردنی:ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63
🔳 ڕۆنانی وشەی (سێزدەبەدەر) چۆنە؟
🟢 (سێزدەبەدەر) وشەیەکی لێکدراوە.
🔳 پێکهاتەکەی چۆنە؟
🟢 ئەم وشەیە پێک هاتووە لە:
ژمارە + ئامرازی لێکدەر + هاوەڵکار
سێزدە + بە + دەر = سێزدەبەدەر
🌻 @renusisaratayi
تەواوکەری وانەی شەست و سێ
🟡هاوەڵناوی لێکدراو: لە ناوەکەی دیارە لە دوو وشەی واتادار یان زیاتر پێک دێت.
نموونە👇👇👇👇
1⃣(چاوکاڵ، بەژنچنار)
2⃣(گوڵبەدەم، ڕووبەخاڵ، دەستبەسەر)
3⃣(دووڕوو، دووزمان، دوودڵ)
4⃣(بۆرەهەژار، پاکوخاوێن)
5⃣(ڕەشئەسمەر، تازەپێگەتشتوو)
6⃣(بەدبەخت، خۆشباوەڕ)
7⃣(ڕۆژنامەنووس، قورئانخوێن)
8⃣(جلشۆر، ڕاوکەر، خەباتکەر، ڕەنجدەر)
9⃣(ڕەشپۆش، گەشبین، خۆشنووس)
تێبینی/یاسای وانەی ڕابردوو سەرەتا ڕەگی کار، (دە...م) بۆ زیاد بکەن ئەگەر وەری گرت، ڕەگی کارە.
لێکدانەوەی نموونەکان.
1⃣:چاو+باز، بەژن+چنار.
بە یاسای (ناو+ناو)
2⃣:گوڵبەدەم، ڕووبەخاڵ، دەستبەسەر.
بە یاسای(ناو+ئامرازی ناوبەندی"بە"+ناو)
3⃣:دوو+ڕوو، دوو+زمان، دوو+دڵ.
گوتمان هەموو ژمارەکان هاوەڵناون.
کەواتە: بە یاسای(هاوەڵناو+ناو)
4⃣:بۆر+ە+هەژار، پاک+و+خاوێن.
بە یاسای (هاوەڵناو+ناوبەند+هاوەڵناو )
5⃣:ڕەش+ئەسمەر، تازە+پێگەیشتوو.
بە یاسای(هاوەڵناو+هاوەڵناو)
6⃣:خۆش+باوەڕ، بەد+بەخت.
بە یاسای(هاوەڵناو+ناو)
7⃣:قورئان+خوێن، ڕۆژنامە+نووس.
بە یاسای(ناو+ڕەگی کار)
8⃣:خەبات+کە+ر، ڕەنج+دە+ر، جل+شۆ+ر.
بە یاسای(ناو+ڕەگی کار+پاشگر)
9⃣:ڕەش+پۆش، گەش+بین، خۆش+نووس.
بە یاسای(هاوەڵناو+ڕەگی کار)
ئامادەکردنی:ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
🔴مۆرفیمی(یش) یەکێک لەو مۆرفیمانەی زۆر چالاکە لە زمانی کوردیدا.
لێرە باسی کۆمەڵێک هەڵە دەکەین، کە زۆر کەس هەستی پێ ناکەن، کاتێک مۆرفیمی(یش) دەچێتە سەر وشەکە جاری وا هەیە پێویستی بە دوو(ی) دەبێت چونکە مانای وشەکە دەگۆڕێت ئەم دوو(ی)یەش، ئێمەی زیادی ناکەین، بەڵکوو خۆی پێکهاتەی وشەکە دوو (ی) هەیە، بەبێ ئەوەی هەستی پێ بکەین.
🟣لە خوارەوە چەند نموونەیەک دەنووسین بۆ ئەوەی ئیتر نەکەوینە ئەو هەڵەیەوە.
نموونە:
1️⃣(بەیانیش کچێکی باشە.)
(بەیانییش باران دەبارێت.)
سەرنج بدەنە هەردوو وشەی(بەیانیش و بەیانییش)، دەبینن هەردووکیان واتایان جیاوازە(بەیان)ی یەکەم ناوی کەسێکە،(بەیانی)ی دووەمیش باسی کات دەکات، هەروەها خۆشی دوو (ی) گرت.
2️⃣(کوردیش میللەتێکی مەردە.)
(کوردییش زمانێکی دەوڵەمەندە.)
سەرنج بدەنە هەردوو وشەی(کوردیش، کوردییش)پێکهاتەی یەکەم لە (کورد)ەوە هاتووە، باسی نەتەوە دەکات، یەک (ی)دەگرێت.
بەڵام وشەی(کوردییش) خۆی لە (کوردی)ەوە هاتووە، کە باسی زمان دەکات.
3️⃣(هەژاریش نەهاتووە بۆ فێرگە.)
(هەژارییش دەردێکی کوشندەیە.)
سەرنج بدەنە هەردوو وشەی(هەژاریش و هەژارییش)، پێکهاتەی هەردووکیان جیایە، یەکەمیان (هەژار)، هاوەڵناوە، مۆرفیمی (یش) دەچێتە سەری کردوویەتی بە ناو، بەڵام (هەژاری) ناوی واتایییە، مۆرفیمی (یش)دەچێتە سەری بە واتای هەژاری دێت.
بۆمان دەرکەوت بە لابردنی یەک(ی) تەواوی واتاکەی دەگۆڕێت.
ئامادەکردنی:ئازاد هەولێری.
@Fergyrezmanikurdi63
🔺افزون بر تفاوت ساختار زبانی روزه و جشن رمضان در کردستان با جهان عرب شیوه برپایی جشن رمضان در میان کردان با اعراب متفاوت بود. شاید جوانان خبر نداشته باشند، اما نسل ما هنوز خاطرات خوش روز جشن رمضان را با خود به همراه دارد. روز جشن برای ما روزی کاملاً متفاوت و خلاف عادت بود. همگان زیباترین و جدیدترین لباسهای خود را می‌پوشیدند.از نیمه‌شب در هر خانه‌ای غذای مخصوص جشن(دو چاشته) که معمولاً پلوخورش یا آبگوشت بود، بارگذاشته می‌شد. این نوع غذا که همیشە در ناهار یا شام صرف می‌شد، در روز جشن، خاص صبحانه بود. اگر خانواده‌ای"کم‌دست" [فقیر] بودند در سایه سنت نیک "کاسه هامسا" [ کاسه همسایه] بیشترین تنوع غذایی را داشتند،زیرا همسایگان از غذای جشن خود برای آنان می‌بردند. در برخی نواحی غذا را به مسجد می‌بردند و مردم از غذای یکدیگر می‌خوردند.مهم‌ترین مراسم روز جشن، "گردن آزادی" بود و مردان در مسجد و زنان در خانه‌ها همدیگر را درآغوش می‌گرفتند و عطر خوش صلح و دوستی همه‌جا را فرا می‌گرفت. بازدید از خانه‌های یکدیگر تا دم غروب ادامه داشت. شلوغ‌ترین خانه، مال کسی بود که "نوجشن" داشت، یعنی در فاصله جشن قبلی تا جشن جدید عزیزی را از دست داده بود. اموات در این روز فراموش نمی‌شدند و مردم سر مزار عزیزانشان هم می‌رفتند. "جَژنانه" یا عیدی دادن، به‌ویژه برای کودکان زیباترین سکانس این جشن ملی بود و هیچ کس از این حس خوب بی‌بهره نمی‌ماند. پرسش، این است که کدام ویژگی این جشن در جهان عربی دیده می‌شود؟ این جشن هرچند به یک مناسبت دینی برگزار می‌شد، اما کاملاً رنگ و بوی کردی داشت و همگان حتی آنانی که روزه نمی‌گرفتند، در آن سهیم بودند. به راستی کدام امر ملی و اجتماعی تا این اندازه می‌تواند بنیانهای وحدت جامعه و شادی جمعی را تحکیم کند؟ چه کسی می‌تواند جشنی با چنین ویژگیهای کردانه را که تاروپود جامعه کردی را درنوردیده و در مسیر خیر و صلاح اجتماعی قرار داده است،جشنی عربی و ضد کردی بنامد؟
🔺در آن سوی دیگر جشن نوروز هم کاملاً با جغرافیا و جامعه کرد عجین بود. تا پیش از ورود مدرنیته و گسترش رسانه‌های ارتباط جمعی نوروز هر منطقه و گاه هر روستا جدا از مناطق همجوار بود. در مناطق گرمسیر کردستان بهار کردی یا جشن سرسال معمولاً از ابتدای ماه بهمن آغاز می‌شد و به تدریج تا نواحی شمالی و کوهستانی‌تر امتداد می‌یافت. نوروز جشن پایان سرمای سیاه زمستان و آغاز زندگی دوباره برای طبیعت و جانداران بود. نوروز جشن آغاز کار دهقانان و باغداران و دامداران بود و روشن کردن آتش و شادی در دور آن نماد غلبه نور و گرما بر سرما و سیاهی بود. معمرین ما نقل می‌کردند که پیش از آغاز عصر ایدئولوژی و دوگانه سازی مفاهیم، امام جمعه و جماعت روستا در نوروزگاه کنار مردم آتش روشن می‌کرد و با آنان نوروز و سرسال کردی را جشن می‌گرفت و اگر این رویداد با روز جمعه مقارن بود به اتفاق مردم به مسجد می‌رفتند و فریضه جمعه را هم ادا می‌کردند. هیچ عالم کردزبانی پیش از ورود ایدئولوژیهای اسلام سیاسی عربی و ترکی در چند دهه اخیر به کردستان نوروز را حرام نخوانده است. علمای عرب یا ترک چون چنین جشنی نداشتند، عجیب نبود که از ماهیت آن بی‌خبر بمانند و آن را نماد مجوسیگری و آتش‌پرستی بدانند، اما عالم کردی که از دل فرهنگ و جامعه خود برخاسته بود همراه با مردمش آن را جشن می‌گرفت و هرگز آن را رویاروی دیانت نمی‌دید.
🔺به باور من مهم‌ترین وظیفه اهل قلم کرد که دغدغه امروز و فردای جامعه و جغرافیای خود را دارند،چه سکولار و چه دیندار، این است که اجازه ندهند ایدئولوژیهای رنگارنگ وارداتی سبب گسترش دوگانه کردیت و اسلامیت در جامعه کردی شوند. در اینجا البته بحث من اعتقادی نیست.اعتقاد یا التزام به قوانین دین امری شخصی است، اما در حوزه اجتماعی و فرهنگی نباید چنین دوگانه بنیادافکنی ترویج شود. اگر ما فارغ از اندیشه و تفکر خویش هم در جشن نوروز و هم در جشن رمضان و ... همچون اجدادمان با هم شرکت می‌کردیم، سرمایه اجتماعی خود را تحکیم می‌نمودیم، اما اگر هم چنین نمی‌کنیم بهترین راه احترام به هر دو جشن به عنوان یک سنت کردی است. راه دور نرویم کریسمس که در غرب سکولار توسط همگان و حتی آتئیستها جشن گرفته می‌شود، چیست؟ آیا به مناسبت زادروز عیسی مسیح(ع) نیست؟ کدام چپگرا یا ملی‌گرای سکولار غربی آن را به سبب اینکه عیسی اهل فلسطین و دینش غیر غربی است، نفی می‌کند؟
🔺امروزه متفکران برجسته جهان به این نتیجه رسیده‌اند که مختصات جامعه دوقطبی همان نشانگان یک بیمار دوقطبی است و جامعه‌ای که بخشی از آن در مقابل بخشی دیگر قرار گیرد و فاقد یک وجه مشترک مورد پذیرش دو طرف باشد، جامعه‌ای بیمار است. نباید اجازه داد دوگانه سازی اسلامیت و کردیت، جامعه را گرفتار اختلال شخصیت دو قطبی کند که نتیجه‌ای جز سقوط و انحطاط تدریجی پیکره اجتماعی و سرزمینی ما نخواهد داشت.
@kurdistanname
بابەتێک، کە زۆر کەس پرسیار دەکەن ئایە لە کوردیدا بوونی هەیە؟
🔴ئەویش بابەتێی کۆکردنە بۆ بەرانبەر.
واتا بەرانبەرەکەت تاکە، بەڵام تۆ بە شێوازی کۆ قسە دەکەیت.
نموونە: دەڵێی (بژین، بەخێر هاتن، دەستتان خۆش، بەڕێزن، وا مەفەرموون... هتد)
جارێ دەبێت بزانین ئەمە بۆ بەگەورەدانانی بەرانبەرەکەیە، لە کوردیدا نەبووە لە عەرەبی هاتووەتە نێو کوردی، هەم ئەوەی کورد زۆرینەی موسڵمانە هەمیش بەهۆی جوگرافیاوە بەرکەوتەی زۆرمان هەیە لەگەڵ عەرەب و زمانەکەی.
لە پێشتردا لەنێو زمانی عەرەبییش بوونی نەبوو، دوای دابەزینی ئایەتەکانی قورئان ئەم دیاردەیە سەری هەڵدا.
خودای گەورە ویستی وەکوو تەحدایەک بۆ قوڕەیش و شاعیرەکانی ئەوکات زمانێکی جیاوازتر بەکار بهێنێت بۆ قورئانی پیرۆز، کە تا ئێستاش هیچ کەسێک نەیتوانیوە بەم شێوازە بەلاغییە، نەک کتێبێک تەنانەت چیڕۆکێکیش وەکوو ئایەتی قورئان بنووسێت.
ئێمەی موسڵمان گومانمان نییە، قورئان قسەی خودایە، هەر خۆی خاوەنی ئەرز و ئاسمانە، بەڵام لە قورئان وشەی (کۆ، واتا ئێمە)ی زۆر بەکار هێناوە، بۆ گەورەیی و شکۆ و جیاوازیی زمانی قورئان.
چەند نموونەیەک.
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ
به‌ڕاستی ئێمه ئه‌م ئایه‌تانه‌مان دابه‌زاندووه له شێوه‌ی قورئانێکی پاراودا به زمانی عه‌ره‌بی بۆ ئه‌وه‌ی ئێوه لێی تێ بگه‌ن و ژیریتان بخه‌نه‌کار.
سووڕەتی یووسف ئایەتی ۲
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَىٰ بِآيَاتِنَا
سوێند بە خودا بەڕاستی ئێمە مووسامان ڕەوانە کرد.
سووڕەت ئیبڕاهیم ئایەتی ٥
يَا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ يَحْيَىٰ لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِيًّا
خوای گه‌وره نزاکه‌ی گیرا کردوو فه‌رمووی: ئه‌ی زه‌که‌ریا به‌ڕاستی ئێمه مژده‌ت ده‌ده‌ینێ به‌وه‌ی که کوڕێکت پێ ده‌به‌خشین و ناویشی - یه‌حیا - یه، پێش ئه‌و که‌سمان هاوناوی ئه‌و نه‌کردووه
سووڕەتی مەڕیەم ئایەتی ۷
وَإِنَّا لَجَاعِلُونَ مَا عَلَيْهَا صَعِيدًا جُرُزًا
بێگومان ئێمه سه‌رئه‌نجام هه‌رچی له‌سه‌ر ئه‌م زه‌ویه‌دا هه‌یه ته‌ختی ده‌که‌ین و ده‌یکه‌ینه گۆڕه‌پانێکی وشك و برنگ و ساف
ئامادەکردنی: ئازاد هەولێری
@Fergyrezmanikurdi63
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٧٧. فەرهەنگی ئەستێرەزانی
دانەر: کەمال جەلال غەریب
ئینگلیزی - عەرەبی - کوردی
عەرەبی - کوردی - ئینگلیزی
١٧٥ لاپەڕ/ ٣١ م. ب.
https://www.mediafire.com/file/s5v3h7lj1x4lw9h/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25A6%25DB%2595%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258E%25D8%25B1%25DB%2595%25D8%25B2%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C_%255B%25DA%25A9%25DB%2595%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2584_%25D8%25AC%25DB%2595%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2584_%25D8%25BA%25DB%2595%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25A8%255D.pdf/file?fbclid=IwAR3nk4hWcBRo12Qwsdr4OM9ZNDLr6AAcQT6zjYHBbbYvhjk64pVcdz6iBOo
٧٨. فەرهەنگۆکی زانستی
دانەر: جەمال نەبەز.
هەولێر، ١٩٦٠
https://www.mediafire.com/file/0b8esmlu4550kpw/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%2586%25DA%25A9%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258C_%255B%25D8%25AC%25DB%2595%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2584_%25D9%2586%25DB%2595%25D8%25A8%25DB%2595%25D8%25B2%25D8%258C_%25DB%25B1%25DB%25B9%25D9%25A6%25DB%25B0%255D.pdf/file
٧٩. کەمالنامە
فەرهەنگی زانستی
عەرەبی - ئینگلیزی - کوردی
١٧١٦ لاپەڕ/ ٣٩ م. ب.
http://www.mediafire.com/file/2c9nw3ixmdx1zoo/%25D9%2583%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2586%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2587%25E2%2580%258C_-_%25D9%2581%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D8%25B1%25D9%2587%25D9%2587%25E2%2580%258C%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258C.pdf/file
٨٠. فەرهەنگی وێنەداری گیاندارەکان
بە تایبەتی لە کوردستاندا
کوردی - عەرەبی - ئینگلیزی
١٨٤ لاپەڕە/ ٢٠.٦ م. ب.
http://www.mediafire.com/file/h651rlpbr62l734/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D9%2588%25DB%258E%25D9%2586%25DB%2595%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1%25DB%258C_%25DA%25AF%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1%25DB%2595%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25A8%25DB%2595_%25D8%25AA%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25A8%25DB%2595%25D8%25AA%25DB%258C_%25D9%2584%25DB%2595_%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25D8%25A7.PDF/file
٨١. کەڵە فەرهەنگی ڕووەکە ئابوورییەکان
بە تایبەتی لە کوردستاندا
کوردی - عەرەبی - ئینگلیزی
http://www.mediafire.com/file/0fbdcesws486mo2/%25DA%25A9%25DB%2595%25DA%25B5%25DB%2595_%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25DA%2595%25D9%2588%25D9%2588%25DB%2595%25DA%25A9%25DB%2595_%25D8%25A6%25D8%25A7%25D8%25A8%25D9%2588%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C%25DB%258C%25DB%2595%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586.pdf/file
٨٢. پڕۆژەی زاراوەی زانستیی کوردی
١٤٩ لاپەڕە/ ١.٩ م. ب.
http://www.mediafire.com/file/pzi9oflly02ckoc/%25D9%25BE%25DA%2595%25DB%2586%25DA%2598%25DB%2595%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%2595%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258C%25DB%258C_%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C.pdf/file
٨۳. فەرهەنگی شەبەکی - ئینگلیزی
Shabaki–English Dictionary
دانەر: عەبباس سوڵتان
٤٠٤ لـاپەڕە/ ٣ م. ب.
https://www.mediafire.com/file/mrn4pwyckjvhfx8/Shabaki_%25E2%2580%2593_English_Dictionary-_Farhangi_Shabaki_%25E2%2580%2593_Inglizi_%255BAbbas_Sultan%255D.pdf/file
٨٤. فەرهەنگی شیکارانەی زاراوەی ئەدەبی بەرگی 1
بەرگی یەکەم
دانانی: بەختیار سەجادی و محەمەد مەحمودی
https://archive.org/download/1_20230407_20230407_2120/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%20%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C%20%D8%A6%DB%95%D8%AF%DB%95%D8%A8%DB%8C%20-%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%201.pdf
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٦١. فەرهەنگی پزیشکی ئینگلیزی - عەرەبی - کوردی.
دانانی: د. عەبدولڕەحمان عەبدوڵڵا.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1923/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%BE%D8%B2%DB%8C%D8%B4%DA%A9%DB%8C%20%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%20-%20%D8%B9%DB%95%D8%B1%DB%95%D8%A8%DB%8C%20-%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.PDF
٦٢. فەرهەنگی پزیشکی کوردی.
٨٢ لاپەڕە.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1924/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%86%DA%A9%DB%8C%20%D9%BE%D8%B2%DB%8C%D8%B4%DA%A9%DB%8C%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.PDF
٦٣. فەرهەنگا کوردی - تورکی.
دانانی: د. ئیزۆلی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/ferhenga%20kurd%C3%AE%20-%20tirk%C3%AE%20-%20D.%20%C3%AEzol%C3%AE.pdf
٦٣. Hezarav Perwîz Cîhanî Ferhenga Thematîk li ser avê.
٦٤. فەرهەنگێ کوردی - تورکی.
Ferhenga-Zimane Kurdi-Tirki
By: Sinan-Alptekin
ئامادەکردنی: سینان ئالپتەکین.
ژ. ل: ١٢١.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/Ferhenga-Zimane-Kurdi-Tirki-Sinan-Alptekin.pdf
٦٥. فەرهەنگۆکی پزیشکی فارسی کوردی.
د. کامران ئەمین ئاوە.
٦٦. ئەناتۆمییا بەدەنا مرۆڤان
Enatomîya Bedena Mirovan.
Doç. Dir. Hûseyîn bektaş.
68 L/ 5 MB.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/Anatom%C3%AEya%20Bedena%20Mirovan.pdf
٦٧. فەرهەنگا کورمانجی - ئینگلیزیی.
دانانی: میشێل ل.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/Kurdish-English%20Dictionary%20-%20%5BMichael%20L.%20Chyet%5D.pdf
٦٨. فەرهەنگی باڵندە - ئەحمەد بەحری
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/%D8%A8%D8%A7%DA%B5%D9%86%D8%AF%DB%95%20-%20%D8%A6%DB%95%D8%AD%D9%85%DB%95%D8%AF%20%D8%A8%DB%95%D8%AD%D8%B1%DB%8C.pdf
٦٩. بەرزاییەکانی وشە. (ناسنامەی وشە.)
https://archive.org/download/20200115_20200115_1816/%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%A9%DB%95%D9%88%D8%AA%D9%86%20-%20%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%95%DB%8C%20%D9%88%D8%B4%DB%95.pdf
٧٠. کولتوور و فەرهەنگی کوردی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1921/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%88%D8%B1%20%D9%88%20%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.PDF
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٤١. فەرهەنگی زەردو. عەرەبی - کوردی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1922/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%B2%DB%95%D8%B1%D8%AF%D9%88.pdf
٤٢. فەرهەنگ زانستی. ئینگلیزی کوردی. کۆکردنەوەی: تاریق وەیسی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1923/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%20-%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.pdf
٤٣. فەرهەنگی زاراوەی شانۆیی. کوردی - عەرەبی - ئینگلیزی.
http://www.mediafire.com/file/g83esdrqh103f9w/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%2595%25DB%258C_%25D8%25B4%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%2586%25DB%258C%25DB%258C.pdf/file
٤٤. فەرهەنگی زاراوەکانی ئینتەرنێت و چات. ئینگلیزی - کوردی.
نوسین و ئامادەکردنی: هێمن مەلا کەریم بەرزنجی.
http://www.mediafire.com/file/a26xwudxfa01eyf/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%2595%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C_%25D8%25A6%25DB%258C%25D9%2586%25D8%25AA%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2586%25DB%258E%25D8%25AA_%25D9%2588_%25DA%2586%25D8%25A7%25D8%25AA.pdf/file
٤٥. فەرهەنگی زاراوەکانی فەلسەفە و زانستە کۆمەڵایەتییەکان.
ئینگلیزی - فارسی - کوردی. ئامادەکردنی: فەرشید شەریفی.
http://www.mediafire.com/file/nu5jp6yuwkyzcbe/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%2595%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C_%25D9%2581%25DB%2595%25D9%2584%25D8%25B3%25DB%2595%25D9%2581%25DB%2595_%25D9%2588_%25D8%25B2%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%2595_%25DA%25A9%25DB%2586%25D9%2585%25DB%2595%25DA%25B5%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%2595%25D8%25AA%25DB%258C%25DB%258C%25DB%2595%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2586.pdf/file
٤٦. فەرهەنگی داتا ئینگلیزی کوردی.
http://www.mediafire.com/file/7izptru0bwp3bxz/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C_%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25AA%25D8%25A7_-_%25D8%25A6%25DB%258C%25D9%2586%25DA%25AF%25D9%2584%25DB%258C%25D8%25B2%25DB%258C_-_%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C.pdf/file
٤٧. فەرهەنگی تەکنەلۆژیای زانیاری. کوردی، ئینگلیزی کوردی. زانستپەروەرانی کورد.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1923/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%95%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7%DB%8C%20%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%8C%20%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%20-%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.pdf
٤٨. فەرهەنگی باڵندە. دانانی: ئەحمەد بەحری.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1923/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%A8%D8%A7%DA%B5%D9%86%D8%AF%DB%95.pdf
٤٩. فەرهەنگی نوێ. (زاراوەی نوێ). وەرگێڕانی لە فارسییەوە: بورهان قانع.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1922/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%86%D9%88%DB%8E%D8%8C%20%D9%84%DB%95%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%DB%8C%DB%95%D9%88%DB%95%20%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%20%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%B9.PDF
٥٠. فەرهەنگی عەرەبی - کوردی.
http://www.mediafire.com/file/cag5u58mz5q5s7l/%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25B1%25D9%2587%25DB%2595%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%2586%25DA%25A9_%25D8%25B9%25DB%2595%25D8%25B1%25DB%2595%25D8%25A8%25DB%258C_-_%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C.PDF/file
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٢١. مەوسوعەی جودی. (بۆ چەمک و زاراوەکانی سەردەم).
بەرهەمی: مەسعوود عبدالخالق.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%85%DB%95%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%DB%95%DB%8C%20%D8%AC%D9%88%D8%AF%DB%8C%20-%20%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%20%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82.pdf
٢٢. فەرهەنگی هەرمان. کوردی - کوردی.
بەرهەمی: عەلی نانەوازادە.
بەرگی یەکەم:
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%87%DB%95%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%20-%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%20-%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85.PDF
بەرگی دووەم:
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%87%DB%95%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%20-%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%20-%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85.pdf
٢٣. فەرهەنگی شێخانی. کوردی - کوردی.
دانانی: عەبدولوەهاب شێخانی.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D8%B4%DB%8E%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C.pdf
٢٤. فەرهەنگی شاسوار.
(سەرجەمی ئەو وشە و پەراوێزانەی سیامەند شاسواری لە شیعر و نووسین و وەرگێڕانەکانی، بەکاری هێناون).
دانانی: سیامەند شاسواری.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D8%B4%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%20-%20%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%85%DB%95%D9%86%D8%AF%20%D8%B4%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C.PDF
٢٥. فەرهەنگی نڤار. (فارسی - کوردی)
دانانی: زاهیر محەمەد ڕەشید.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%86%DA%A4%D8%A7%D8%B1%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.pdf
٢٦. فەرهەنگی دانشگاه کوردستان. فارسی - کوردی. (هەرسێ بەرگەکەی).
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.pdf
٢٧. فەرهەنگی هەژیر. فارسی - کوردی.
بەرهەمی: هەژیر عەبدوڵڵا پور.
بەرگی یەکەم:
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%87%DB%95%DA%98%DB%8C%D8%B1%20-%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%8C%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85.pdf
بەرگی دووەم:
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%87%DB%95%DA%98%DB%8C%D8%B1%20-%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%8C%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85.pdf
٢٨. وشە گوڵینەکانی ئاویەر. کوردی - کوردی - فارسی.
موحسین ڕازی
https://archive.org/download/20200115_20200115_1842/%D9%88%D8%B4%DB%95%20%DA%AF%D9%88%DA%B5%DB%8C%D9%86%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%A6%D8%A7%D9%88%DB%8C%DB%95%D8%B1.pdf
٢٩. فەرهەنگی پزیشکی دەوەن. (ئینگلیزی - عەرەبی - کوردی)
بەرهەمی: دکتۆر جەمال ڕەشید.
بەرگی یەکەم:
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%BE%D8%B2%DB%8C%D8%B4%DA%A9%DB%8C%20%D8%AF%DB%95%D9%88%DB%95%D9%86%20-%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85.pdf
بەرگی دووەم:
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%BE%D8%B2%DB%8C%D8%B4%DA%A9%DB%8C%20%D8%AF%DB%95%D9%88%DB%95%D9%86%20-%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85.pdf
بەرگی سێیەم:
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%BE%D8%B2%DB%8C%D8%B4%DA%A9%DB%8C%20%D8%AF%DB%95%D9%88%DB%95%D9%86%20-%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%D8%B3%DB%8E%DB%8C%DB%95%D9%85.pdf
٣٠. فەرهەنگی ئاڤێستا. کوردی - کوردی.
https://archive.org/download/20200115_20200115_1921/%D8%A6%D8%A7%DA%A4%DB%8E%D8%B3%D8%AA%D8%A7.pdf
گەنجینەی فەرهەنگە کوردییەکان
نوێ کراونەتەوە.
ئامادەکردنی: زیاد ئەسعەد
Ziyad Es'ed
🌻 @renusisaratayi
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
١. فەرهەنگی هەنبانەبۆرینە. (کوردی - کوردی - فارسی). (ڕوونترین نوسخەی فەرهەنگەکەیە.) بەرهەمی: هەژار.
١٠٦۰ لـاپەڕە/ ١٨٢ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%87%DB%95%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%95%D8%A8%DB%86%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%95%20-%20%D9%87%DB%95%DA%98%D8%A7%D8%B1%DB%8C%20%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C.pdf
٢. فەرهەنگی خاڵ. (کوردی - کوردی).
دانانی: شێخ محەمەدی خاڵ.
٥٧١ لـاپەڕە/ ٦٣ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D8%AE%D8%A7%DA%B5.pdf
٣. فەرهەنگی کوردستان. (کوردی - کوردی).
دانانی: گیوی موکریانی.
۹٥۱ لـاپەڕە/ ۲۹ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20-%20%DA%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%20%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C.pdf
٤. فەرهەنگی ڕێژگە. (ئەو وشانەی لە هەنبانەبۆرینەدا نەهاتوون). (کوردی - کوردی - فارسی).
فەرهەنگنووس: ئەمین گەردیگلانی.
۲۸۲ لـاپەڕە/ ۲ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%DA%95%DB%8E%DA%98%DA%AF%DB%95.pdf
٥. فەرهەنگی مەردۆخ. (کوردی - کوردی - فارسی - عەرەبی).
نووسینی: زانای بەناوبانگ و هەرەبلیمەت
جەنابی ئایەتوڵڵا شێخ موحەممەد مەردۆخی کوردستانی.
لێکۆڵینەوە و ئامادەکردنی: ڕەئووف رەهنموون.
بەرگی یەکەم؛ (ئـ ... ژ)
۹٦٥ لـاپەڕە/ ۸۹ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%85%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%86%D8%AE-%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%20-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20-%D8%B9%DB%95%DA%95%DB%95%D8%A8%DB%8C%20-%20%28%D8%A6%D9%80-%DA%98%29-%20%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85.pdf
بەرگی دووەم؛ (س ... ی)
۸٥۳ لـاپەڕە/ ۱۳۲ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%85%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%86%D8%AE%20-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%20-%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20-%D8%B9%DB%95%DA%95%DB%95%D8%A8%DB%8C%20-%28%D8%B3-%DB%8C%29-%D8%A8%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8C%20%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85.pdf
٦. فەرهەنگی ئازادی. (باشترین فەرهەنگی ئینگلیزی بۆ کوردیی.)
دانانی: د. ڕەشید قەرەداغی.
١٢٦٣ لـاپەڕە/ ٥٩ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%A6%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%20-%20%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%20-%20%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C.pdf
٧. فەرهەنگی مەهاباد.
فەرهەنگێکی قوتابخانەیی کوردی و ئارەوییە!
گیوی موکریانی.
٥٥۲ لـاپەڕە/ ۷ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D9%85%DB%95%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF%20-%20%DA%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%20%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C.pdf
٨. فەرهەنگی ناهید. (کوردی-کوردی-فارسی).
محەممەد ناهید.
٧١٤ لـاپەڕە/ ٨ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AF.pdf
٩. فەرهەنگی هەرزە.
فەرهەنگێکی کوردی کوردییە.
ئامادەکردنی: سادق ئەحمەد عوسمان ڕۆستایی-جنان سعید محەمەد-ڕەسووڵ عەلی
- بێگەرد تەها - حەیدەر ئەحمەد خدر.
پێداچوونەوەی: سەلام ناوخۆش.
٢٦٨ لـاپەڕە/ ٨ م. ب.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%87%DB%95%D8%B1%D8%B2%DB%95.pdf
١٠. فەرهەنگی دوانەی ئۆکسفۆرد. ''سەلام ناوخۆش''.
''ئینگلیزی - کوردی
کوردی - ئینگلیزی''.
(ئینگلیزی - سۆرانی - بادینی).
نووسینی: سەلام ناوخۆش.
(ئۆکسفۆردی نوێ).
پێداچوونەوەی: محمد هەریری.
ژمارەی لاپەڕەکان: ٧٥٦.
https://archive.org/download/20200114_20200114_2024/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%87%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%20%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%20%D8%A6%DB%86%DA%A9%D8%B3%D9%81%DB%86%DA%95%D8%AF.PDF