مهرداد عباسی

27 августа 2022 20:34

حاشیه‌های فمینیستی قرآن
نویسنده: عایشه هدایت‌الله
مترجمان: مرضیه محصص، نفیسه دانش‌فرد
مجموعۀ «اسلام‌پژوهی»/ دبیر: مهرداد عباسی
۳۳۶ صفحه/ ۱۵۰۰۰۰ تومان

تفسیر فمینیستی شاخه‌ای از تفسیر معاصر است که در آن قرآن، برخلاف آثار تفسیری پیشامدرن، به‌شکل کامل از ابتدا تا انتها تفسیر نمی‌شود، بلکه آیاتی با توجه به ارتباطشان با مضامین موردعلاقۀ مفسر انتخاب می‌شوند و مفسر این آیات را در ارتباط با هم تفسیر می‌کند تا برخورد عمومی‌تر قرآن را با مضامین برگزیده‌اش روشن کند. آن دسته از تفاسیر فمینیستی که در این کتاب بررسی شده‌اند همگی در چند نکته مشترک‌اند: نسبت دادن شخصیتِ کامل انسانی و عاملیت اخلاقی به زن مسلمان در چهارچوب قرآن، کلام الاهی دانستن قرآن و باور به پایبندی قرآن به اصل برابری تمامی انسان‌ها، اعم از مرد و زن.
عایشه هدایت‌الله، در ابتدا، پژوهش خود را با این پیش‌فرض رایج فمینیسم اسلامی آغاز می‌کند که قرآن از هر اتهامی دربارۀ بدرفتاری با زنان مسلمان مبرا است و مسئول بی‌عدالتی‌های احتمالی در حق زنان خودِ مسلمانان‌اند نه متن مقدس آنها. اما او در جریان پژوهش از چهارچوب فمینیستی رایج فاصله می‌گیرد و به این نتیجه می‌رسد که شاید نظریۀ فمینیسم اسلامی که بر اصل بدیهیِ بهنجاری برابری جنسیتی در قرآن استوار است به بن‌بستی نظری رسیده است. او به‌عنوان یک مسلمان می‌خواهد اگر به نمونه‌هایی در متن قرآن برخورد که معانی غیرمنتظره‌ای برایش داشت، با آنها صادقانه‌تر مواجه شود و از تحمیل معانی برابری‌طلبانه به متن پرهیز کند.

#نشر_کرگدن
#تجدید_چاپ
#حاشیه‌های_فمینیستی_قرآن
#عایشه_هدایت‌الله
#مرضیه_محصص
#نفیسه_دانش‌فرد
#مجموعه_اسلام‌پژوهی
#مهرداد_عباسی
#مطالعات_قرآنی

مهرداد عباسی

16 июля 2022 12:08

دمکراسی در اسلام
سید خطاب و گری باوما
ترجمۀ میلاد اعظمی‌مرام
مجموعۀ «اسلام‌پژوهی»/ دبیر: مهرداد عباسی
۳۸۴ صفحه/ ۱۷۰۰۰۰ تومان

با مشاهدۀ رفتار دولت‌هایی که خود را اسلامی می‌نامند، این پرسش مطرح می‌شود که «آیا اسلام با دمکراسی سازگار است؟» و مرتبط با آن اینکه «آیا اسلام با حقوق بشر سازگار است؟». تجدید حیات غیرمنتظرۀ اسلام و ورود آن به سیاست، که در ربع آخر سدۀ بیستم آغاز شد و سرعت گرفت، تأمل دربارۀ فلسفۀ سیاسی و نظام حکومتی برآمده از قرآن و سیرۀ پیامبر را ضروری ساخته است. بسیاری از مسلمانان مشتاق‌اند در اسلام منبع و انگیزشی برای حکومت دمکراتیک و حقوق بشر بیابند. این امر در نوشته‌های کسانی بازتاب می‌یابد که می‌کوشند ایمان اسلامی خود را با زندگی‌شان پیوند دهند.
نویسندگان این کتاب، سید خطاب از دانشگاه مونش استرالیا و گری باوما رئیس مرکز پژوهشی تروریسم جهانی در همین دانشگاه، با تشریح آن دسته از برنامه‌های سیاسی مروج دمکراسی و ارزش‌های بشری که ریشه در قرآن و سیرۀ پیامبر دارند، و با رجوع به عصر پیامبر و خلفای راشدین، و نیز با بهره‌گیری از بینش‌های کلامی روشنفکران مسلمان معاصر، می‌کوشند مبنایی اسلامی برای ارزش‌های انسانی به دست دهند. آنان در این کتاب صدایی معاصر به متون مقدس کهن می‌دهند، با این امید که نشان دهند توصیف مواجهۀ اسلام با مقولاتی مانند حقوق بشر و ارزش‌های دمکراتیک در قالب استعارۀ «برخورد تمدن‌ها» بیش‌ازپیش ساده‌انگارانه است.

#نشر_کرگدن
#تازه‌های_چاپ
#دمکراسی_در_اسلام
#مجموعه_اسلام‌پژوهی
#سید_خطاب
#گری_باوما
#میلاد_اعظمی‌مرام
#اسلام_سیاسی

@kargadanpub

مهرداد عباسی

04 июля 2022 17:54

🔅دورۀ «صرف‌ونحو قرآن»

🔹در آکادمی یادمان، از حدود شش سال پیش تا کنون، چند دورۀ آموزشی در قالب دو عنوان کلیِ «متن‌خوانی آثار کلاسیک» و «گفتارهای قرآن‌شناسی در عصر مدرن» برگزار کرده‌ام. دوره‌هایی چون «متن‌خوانی مجمع‌البیان» و «متن‌خوانی امالی سیدمرتضی» از نمونه‌های عنوان نخست و دوره‌هایی نظیر «رهیافت ادبی به قرآن» و «آشنایی با قرآن‌شناسی یوسف الصدیق» در زمرۀ عنوان دوم بوده‌اند. از این پس، تصمیم دارم عنوان جدیدِ «گفتارهای صرف‌ونحو قرآن» را نیز به دو عنوان قبلی بیفزایم و هر از گاهی با مخاطبانی هم‌دل دوره‌ای در این باب برگزار کنم.

🔹کنجکاوی‌ در نقش و اعراب کلمات و جملات قرآن از لذت‌بخش‌ترین فعالیت‌های فکری و علمی در دهۀ دوم عمرم بود و اثر آن را بیش‌وکم تا به امروز در ذهن و زبانم حس می‌کنم، چنان‌که طی سال‌های اخیر و در کسوت مدرس دانشگاه نیز تدریس گاه‌به‌گاهِ واحدهای مرتبط با «اعراب قرآن» را از جذاب‌ترین زمان‌های حضورم در کلاس و دانشگاه می‌‌یابم. اگرچه در سال‌های اخیر دغدغه‌های پژوهشیِ ظاهراً مهم‌تر جای این دل‌مشغولی‌های دوران نوجوانی و جوانی را گرفته‌اند، با پیشنهادی ساده و مختصر از سوی دوستان و دانشجویانی پی‌گیر و علاقه‌مند، گویی یاد ایام شباب کردم و برگزاری دوره‌ای ویژۀ تحلیل نحوی قرآن را با علاقه پذیرفتم.

🔹باری، در تابستان جاری، نخستین دوره از عنوان کلیِ «گفتارهای صرف‌ونحو قرآن» را آغاز خواهم کرد. در این دورۀ تابستانی، که از سه‌شنبۀ آینده آغاز خواهد شد، در قالب ده جلسۀ حدوداً دوساعته (چهار تا شش عصر)، می‌کوشم به تحلیل نحوی یا «اِعراب» آیات سورۀ حدید (سورۀ پنجاه‌وهفتم قرآن) بپردازم. جلسه‌های دوره در گوگل‌میت برگزار می‌شود و امیدوارم بتوانم از امکانات تدریس آن‌لاین برای انتقال بهتر مطالب و مفاهیم به‌خوبی استفاده کنم. برای تسهیل در تکرار مطالب و تمرین بیشتر مخاطبان، فایل صوتیِ ضبط‌شدۀ هر جلسه (پس از پایان جلسه) در اختیار همۀ ثبت‌نام‌کنندگان قرار خواهد گرفت.

✔️ برای ثبت‌نام و کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ چندوچون دوره لطفاً فقط از طریق ارسال پیام به شمارۀ واتساپ خانم نرگس طوافی (09125020824) اقدام کنید.

▪️برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

09 мая 2022 05:06

📌 خیلی دور، خیلی نزدیک
گفت‌وگو با پژوهشگران ایرانیِ خارج از مرزها
به میزبانیِ زهیر میرکریمی (ملبورن)

🔷 نشست ششم
ایزوتسو: اسلام‌پژوهی و فلسفۀ شرقی
با حضور بهمن ذکی‌پور (چیبا، ژاپن)

🔹 پنج‌شنبه ۲۲اردیبهشت / ۱۲ مه
ساعت ۲۱ تهران/۲:۳۰ آدینۀ ملبورن/ ۱:۳۰ آدینۀ توکیو

✅ در صفحۀ اینستاگرام دورنما:
https://www.instagram.com/doornamaaa/

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک
#بهمن_ذکی‌پور
#توشی‌هیکو_ایزوتسو
#فلسفۀ_شرقی
#با_دورنما_همراه_باشیم

@doornamaa

مهرداد عباسی

12 марта 2022 14:55

📌 خیلی دور، خیلی نزدیک
گفت‌وگو با پژوهشگران ایرانیِ خارج از مرزها
به میزبانیِ زهیر میرکریمی (ملبورن)

🔷 نشست پنجم
نسخه‌پژوهی از مکه تا ملبورن
با حضور لیلا الحق (ملبورن)

🔹 پنج‌شنبه ۲۶ اسفند/ ۱۷ مارس
ساعت ۲۱ تهران/ ۴:۳۰ آدینۀ ملبورن

✅ در صفحۀ اینستاگرام دورنما:
https://www.instagram.com/doornamaaa/

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک
#لیلا_الحق
#نسخه_پژوهی
#نسخه‌های_خطی_اسلامی
#با_دورنما_همراه_باشیم

مهرداد عباسی

13 февраля 2022 06:37

📌 خیلی دور، خیلی نزدیک
گفت‌وگو با پژوهشگران ایرانیِ ساکن اروپا
به میزبانیِ زهیر میرکریمی (ملبورن)

🔷 نشست سوم
عربستان در دوران باستان متأخر
با حضور مجید منتظرمهدی (آکسفورد)

🔹 پنج‌شنبه ۲۸ بهمن/ ۱۷ فوریه
ساعت ۲۱ تهران/ ۴:۳۰ آدینۀ ملبورن/ ۱۸:۳۰ اروپای مرکزی/ ۱۷:۳۰ لندن

✅ در صفحۀ اینستاگرام دورنما:
https://www.instagram.com/doornamaaa/

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک
#مجید_منتظرمهدی #دوران_باستان_متأخر #پیدایی_اسلام
#با_دورنما_همراه_باشیم

@doornamaa

مهرداد عباسی

17 января 2022 07:04

📌 خیلی دور، خیلی نزدیک
گفت‌وگو با پژوهشگران ایرانیِ ساکن اروپا
به میزبانیِ زهیر میرکریمی (ملبورن)

🔷 نشست یکم
«قرآن مورخان»: تفسیری تاریخی‌ـ‌‌انتقادی
با حضور مجید سلیمانی (پاریس)

🔹 پنج‌شنبه ۳۰ دی/ ۲۰ ژانویه
ساعت ۲۱ تهران/ ۴:۳۰ ملبورن/ ۱۸:۳۰ اروپای مرکزی

✅ در صفحۀ اینستاگرام دورنما:
https://www.instagram.com/doornamaaa/

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک
#مجید_سلیمانی #قرآن_مورخان
#با_دورنما_همراه_باشیم

@doornamaa

مهرداد عباسی

23 декабря 2021 08:33

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

19 декабря 2021 15:09

ویدئوی بالا گزیده‌ای بسیار کوتاه و هایلایت‌شده از گفت‌وگوی بلند مؤسسۀ «مؤمنان بدون مرز» با یوسف الصدیق دربارۀ زندگی فکری و نگاه او به قرآن و سنت اسلامی است. رویکرد کلی الصدیق به قرآن از همین عبارات کوتاه تا حدی پیداست. ترجمۀ گفته‌های او در این ویدئو در پست بعدی خواهد آمد.

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

14 декабря 2021 08:31

✨ مدخل «صرفه» در دانشنامۀ جهان اسلام

🔹 از دوران دبیرستان و بعدتر ‌که درس مهندسی می‌خواندم و گرایشی به بحث‌های دینی داشتم، پرسش کلیشه‌ای و کلاسیک «قرآن چرا معجزه است؟» همواره ذهنم را می‌خلید. پس از آشنایی با مطالعات اسلام و قرآن و ورود به بحث‌های آکادمیک، این پرسش برای من شکل علمی‌تری به خود گرفت. در آثار کلاسیک قدیم و جدید مرتبط با این بحث‌ها عموماً ذیل عنوان «وجوه اعجاز قرآن» از اختلاف‌های صاحب‌نظران در تبیین وجه اعجاز این متن می‌گویند، که عمدۀ آنها حرف‌هایی تکراری و پر از مدعاهایی اعتقادی و تدافعی است و معمولاً در فضای رقابت با ادیان دیگر و به هدف دفاع از ایدئولوژی مذهبی و فرقه‌ای مطرح می‌شود. بررسی و نقد این گفته‌ها و نوشته‌ها و مدعاها دربارۀ قرآن ـ که در دورۀ اخیر می‌توان با تعبیر «اعجازتراشی» هم از آنها یاد کرد ـ مجالی موسع می‌طلبد. در پژوهش‌های انتقادی در دهه‌های اخیر تا حدی این موضوع را بررسی و نقد کرده‌اند، اما بی‌گمان جای کارهای جدی‌تر به زبان فارسی دربارۀ این موضوع همچنان خالی است.

🔹 یکی از کهن‌ترین و در عین‌حال جالب‌ترین وجوه پیشنهادشده برای تبیین اعجاز قرآن ـ که از همان نخستین سال‌های ورودم به این مطالعات توجهم را به خود جلب کرد ـ «نظریۀ صرفه» بود. خلاصۀ این نظریه آن است که وجه اعجاز و علت ناکامی مخالفان در پاسخ‌گویی به هم‌آوردی قرآن را نباید درون متن قرآن و در ویژگی‌هایی چون فصاحت و بلاغت و نظم و تألیف جست، بلکه این مانعی خارجی و به‌طورمشخص ارادۀ الهی است که در طی سده‌های متمادی امکان ارائۀ چیزی شبیه قرآن را از مخالفان گرفته است. طبیعی است که این نظریه‌ با چنین مدعایی مخالفت‌های بسیاری را در میان عالمان و متکلمان مسلمان در همۀ ادوار تاریخ برانگیخته باشد. اما به‌رغم مدعای برخی مخالفان صرفه، هرگز بر رد و انکار این نظریه اجماعی وجود ندارد و گروهی از مشهورترین متکلمان شیعی، معتزلی و حتی اشعری نظریۀ صرفه را پذیرفته‌اند‌‌ و بلکه سرسختانه از آن دفاع کرده‌اند. بررسی عمیق سیر تاریخی پیدایی و انواع مواجهه‌ها با نظریۀ صرفه نکاتی در خور درنگ دربارۀ تحولات تاریخی کلام و عقاید اسلامی به دست می‌دهد. مدخل «صرفه» به قلم من به‌تازگی در جلد بیست‌ونهم دانشنامۀ جهان اسلام منتشر شده است. اکنون نسخۀ پی‌دی‌اف این مقاله در آکادمیای من نیز قابل دسترسی است.

✅ برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

01 декабря 2021 14:17

📌 درس‌گفتار اسلام‌شناسی در عصر مدرن
قسمت چهارم - محمد احمد خلف‌الله

🔹 محمد احمد خلف‌الله از نام‌های آشنا در قرآن‌پژوهی نواندبشانه در سدۀ بیستم میلادی است. خلف‌الله را در ایران و بیشتر کشورهای اسلامی به‌عنوان نمایندۀ رهیافت ادبی و با کتاب «الفن القصصی فی القرآن الکریم» می‌شناسند،، کتابی که برآمده از رسالۀ دکتری نافرجام او و حاوی نظریه‌ای نامتعارف در نسبت وحی و تاریخ بود. حرف اصلی و مهم نویسنده در کتاب این است که داستان‌پردازی قرآن بیش از هر چیز با احساسات و عواطف مخاطبان سر و کار دارد و لزوما با واقعیت تاریخی منطبق نیست.

🔹 خلف‌الله اما در دهه‌های پایانی عمرش به فعالیت سیاسی و اجتماعی روی آورد و تالیفات او نیز در این دوره از عمرش به‌طور عمده به کاوش‌هایی قرآنی دربارۀ مسئله‌ها و دغدغه‌های معاصر مسلمانان اختصاص یافتتد.

✅ چهارمین قسمت درس‌گفتار ویدئویی «اسلام‌شناسی در عصر مدرن» را به آرا و آثار محمد احمد خلف‌الله اختصاص داده‌ام نسخۀ کامل این ویدئو اکنون در «کانال آپارات مهرداد عباسی» قابل مشاهده است.

🌐 برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

18 ноября 2021 14:33

.
📌درس‌گفتار اسلام‌شناسی در عصر مدرن
قسمت دوم - فضل‌الرحمان

🔹 دومین قسمت درس‌گفتار ویدئویی «اسلام‌شناسی در عصر مدرن» را به بررسی شخصیت و آرا و آثار فضل‌الرحمان، مدرنیست تأثیرگذار پاکستانی-آمریکایی، اختصاص دادم. ساختار اصلی این درس‌گفتار برگرفته از مقاله‌ای بود که سال‌ها پیش نوشته بودم و بعدها زیر عنوان «رویکرد تاریخی فضل‌الرحمان به قرآن» منتشر شد. در این ویدئو، علاوه بر گزارشی از زندگی دراماتیک فضل‌الرحمان، عمدتاً به نظریۀ او دربارۀ تفسیر امروزی قرآن (موسوم به نظریۀ دوحرکتی) و دیدگاه او دربارۀ سازوکار وحی پرداخته‌ام. شناخت عمیق پروژۀ فکری فضل‌الرحمان به فهم بسیاری از نظریه‌های اصلاح‌گرایانۀ دهه‌های اخیر در عرصه اسلام و مدرنیته - ازجمله در ایران - کمک زیادی خواهد کرد.

✅ نسخۀ کامل این ویدئو در کانال آپارات مهرداد عباسی قابل مشاهده است.

🌐 برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

09 ноября 2021 18:00

✨ مهرداد عباسی: رویکرد ادبی امین الخولی به قرآن

نسخۀ کامل ویدئو (حدود ۷ دقیقه) در:
✅ آپارات دورنما ✅ یوتوب دورنما

🔹 ویدئوی بالا برشی کوتاه از گفتار بلند مهرداد عباسی، اسلام‌‌‌پژوه ایرانی، دربارۀ آثار و افکار امین الخولی، اسلام‌شناس مصری، است که به‌همت کافه‌سرو و در قالب درس‌گفتار «اسلام‌شناسی در عصر مدرن» تولید و در ۱۳۹۹ خورشیدی منتشر شده است. عباسی در این ویدئو به رویکرد کلی امین الخولی به اسلام و قرآن اشاره می‌کند و می‌گوید که خولی رویکرد ادبی را تنها رویکرد صحیح به قرآن در دورۀ معاصر می‌داند و در مقابل، مخالف کسانی است که می‌خواهند علوم طبیعی مثل فیزیک و زیست‌شناسی و علوم انسانی مثل اقتصاد و سیاست‌ را از قرآن استخراج کنند. او پروژۀ فکری و مجموعۀ فعالیت‌های علمی و عملی خولی را ذیل ابرمسئلۀ «اسلام و مدرنیته» می‌بیند و مواضع او دربارۀ اسلام و قرآن را پاسخی از جانب نواندیشی مسلمان با دغدغه‌های دینی و فرهنگی و ملی به مسائل برآمده از تقابل ارزش‌های دنیای جدید با مفاهیم سنتی اسلامی تلقی می‌کند.

✅ نسخۀ کامل ویدئو را همچنین می‌توانید در بخش دیدنی‌ها در تارنمای دورنما ببینید.
@doornamaa

مهرداد عباسی

29 октября 2021 15:31

✨ مطالعۀ آکادمیک اسلام در غرب ـ دانشگاه مذاهب اسلامی

✅ نسخه کامل ویدئو (حدود ۸۶ دقیقه) در آپارات:
https://www.aparat.com/v/nIy9C/

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

21 октября 2021 17:11

✨ سیطرۀ رویکرد فیلولوژیک در اسلام‌پژوهی غربیان
گفتار مهرداد عباسی دربارۀ کتاب «نگرش‌‌هایی به اسلام در مطالعات ادیان»

✅ نسخه کامل ویدئو (حدود ۳۸ دقیقه) در آپارات:
https://www.aparat.com/v/BwbFW/

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

27 августа 2022 20:34

🎊🎊 تجدید چاپ شد
خرید مستقیم با تخفیف ویژه:
@kargadanpubBot

مهرداد عباسی

16 июля 2022 12:08

🎊🎊 منتشر شد
خرید مستقیم با تخفیف ویژه:
@kargadanpubBot

مهرداد عباسی

04 июля 2022 17:54

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

26 марта 2022 15:08

#تبریک_سال_نو

🍃 دورنما فرارسیدن فصل بهار را تبریک و شادباش می‌گوید و در سال جدید برای همگان تندرستی و بهروزی آرزو می‌کند. پیشنهاد دورنما به علاقه‌مندان مطالعات آکادمیک اسلام برای روزهای باقی‌مانده از تعطیلات نوروز دیدن یا شنیدنِ گفت‌وگوهای زمستانیِ «خیلی دور، خیلی نزدیک» است. نسخه‌های صوتی و تصویری این پنج گفت‌وگوی پُرداده و سودمند، که هر کدام حدود نود دقیقه‌ است، در حساب‌های کاربری دورنما در فضای مجازی قابل دسترسی‌اند و در فرستۀ پیشین معرفی شده‌اند.

🍃 از میان همۀ دقیقه‌ها و صحنه‌های جذاب این پنج گفت‌وگو شاید یکی از شورانگیزترین سکانس‌ها بُرش کوتاه بالا باشد که در آن میهمان و میزبان از عشق می‌گویند و از رواداری ایرانیان. این گفت‌وگوی کوتاه را در آغاز سالی نو و شروع بهاری نو ـ به‌‌عنوان عیدی ـ به همۀ مخاطبان دورنما تقدیم می‌کنیم. به امید ایرانی شاد و آباد و آزاد.

#عیدی_دورنما
#سکانس_برتر
#ایران_و_اسلام
#با_دورنما_همراه_باشیم

@doornamaa

مهرداد عباسی

26 февраля 2022 17:25

📌 خیلی دور، خیلی نزدیک
گفت‌وگو با پژوهشگران ایرانیِ ساکن اروپا
به میزبانیِ زهیر میرکریمی (ملبورن)

🔷 نشست چهارم
زردشتیان و مسلمانان در بغدادِ سدۀ سوم
با حضور کیانوش رضانیا (بوخوم)

🔹 پنج‌شنبه ۱۲ اسفند/ ۳ مارس
ساعت ۲۱ تهران/ ۴:۳۰ آدینۀ ملبورن/ ۱۸:۳۰ اروپای مرکزی

✅ در صفحۀ اینستاگرام دورنما:
https://www.instagram.com/doornamaaa/

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک
#کیانوش_رضانیا
#اسلام_و_ایران
#اسلام_و_دین_زردشتی
#با_دورنما_همراه_باشیم

@doornamaa

مهرداد عباسی

31 января 2022 13:28

📌 خیلی دور، خیلی نزدیک
گفت‌وگو با پژوهشگران ایرانیِ ساکن اروپا
به میزبانیِ زهیر میرکریمی (ملبورن)

🔷 نشست دوم
مدافعه‌جویی‌های آشکار و پنهان در اسلام‌پژوهی
با حضور مجید دانشگر (فرایبورگ)

🔹 پنج‌شنبه ۱۴ بهمن/ ۳ ژانویه
ساعت ۲۱ تهران/ ۴:۳۰ آدینۀ ملبورن/ ۱۸:۳۰ اروپای مرکزی

✅ در صفحۀ اینستاگرام دورنما:
https://www.instagram.com/doornamaaa/

#خیلی_دور_خیلی_نزدیک
#مجید_دانشگر #اسلام‌_پژوهی_دانشگاهی
#با_دورنما_همراه_باشیم

@doornamaa

مهرداد عباسی

23 декабря 2021 08:33

✨ دورۀ آن‌لاین زمستانیِ سال دوصفر

🔹 در ادامۀ دوره‌های آکادمی یادمان، که از چند سال پیش به‌صورت حضوری آغاز شد و با شروع محدودیت‌های کرونا با دوره‌های آف‌لاین ادامه یافت، در زمستان پیشِ رو دوره‌ای آن‌لاین در قالب «گفتارهای قرآن‌شناسی در عصر مدرن» برگزار خواهم کرد. در این دوره می‌کوشم، در ده جلسۀ حدوداً نود دقیقه‌ای، قرآن‌شناسیِ یوسف الصدیق، متفکر و محقق تونسی، را بر مبنای متن آثار او معرفی کنم. او در پاریس تحصیل کرده و آثارش را به فرانسه می‌نویسد. محتوای این دوره مطالعۀ بخش‌هایی از کتاب «هل قرأنا القرآن؟ أم علی قلوب أقفالها» است که ترجمه‌ای عربی از مشهورترین اثر نویسنده به فرانسه و حاوی مهم‌ترین آرای او دربارۀ موضوعات مرتبط با تاریخ، تفسیر و علوم قرآن است. رویکرد یوسف الصدیق به قرآن را می‌توان رویکردی مبتنی بر فلسفه و انسان‌شناسی تلقی کرد. دربارۀ آثار و اندیشه‌های او مطلبی به زبان فارسی در اختیار نیست؛ امیدوارم این دوره بهانه‌ای و فتح‌بابی برای شناساندن دقیق و عمیق آرای این محقق و متفکر مسلمان تونسی به علاقه‌مندان مطالعات آکادمیک اسلام باشد. در آخرین مطلب اینستاگرام (و تلگرام) خودم، ویدئویی کوتاه از یوسف الصدیق را همراه با ترجمۀ فارسی گفتار او به اشتراک گذاشتم که شاید برای آشنایی کلی با رویکرد او مفید باشد.

🔹 برای ثبت‌نام و کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ چندوچون جلسات دوره به شمارۀ واتساپ خانم نرگس طوافی ـ که در پوستر آمده است ـ پیام بدهید.

🔹 فایل ضبط‌شدۀ هر جلسه در اختیار ثبت‌نام‌گنندگانی که امکان حضور در جلسات آنلاین ندارند قرار خواهد گرفت.

✅ برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

#یوسف_الصدیق #مهرداد_عباسی
#هل_قرآنا_القرآن #آکادمی_یادمان #نحن_لم_نقرأ_القرآن_بعد
#رویکرد_فلسفی_به_قرآن #انسان‌شناسی_و_قرآن
#انتروپولوژی_و_قرآن
#مطالعۀ_آکادمیک_اسلام
#قرآن‌شناسی_در_عصر_مدرن

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

19 декабря 2021 15:09

🔷 ترجمۀ گفتار یوسف الصدیق در ویدئو

🔹 نوعی فلسفۀ افلاطونیِ عمیق در قرآن وجود دارد که آن را متواضعانه نشان داده‌ام. از قرآن چیزهایی بیرون کشیدم که من را تحت‌تأثیر قرار داد.

🔹 اعجاز قرآن در الفاظ نیست. باید از اعجاز لفظی رها شویم. اعجاز قرآن در این است که یک شخص به نام محمد همۀ دانسته‌های عالم را دریافته است.

🔹 این نوع وحی قرآن نوعی وحی فلسفی عمیق است که تا امروز قابلیت فلسفه‌ورزی داشته است. این حرف ژیل دلوز از بزرگ‌ترین فیلسوفان معاصر است.

🔹 چگونه مفسرانی در قرن بیستم می‌گویند ذوالفرنین مربوط به قبل از طوفان است و شاگرد ارسطو نیست؟

🔹 مسئلۀ انسان در قرآن امری جدید است. معاصران محمد این موضوع را درک نمی‌کرده‌اند، و نمی‌شود از آنها انتظار داشت که چنین چیزی را بفهمند.

🔹 ناگزیر باید گفت محمد فرزند زمانه‌اش بوده است. امکان ندارد خداوند ما را تا سه هزار سال به قوانین قرن هفتم میلادی ارجاع دهد. باید موضع نهایی‌مان را دربارۀ این موضوع روشن کنیم.

🔹 تاریخ اسلام همواره بر ضد «متن مؤسِس» و بر ضد قرآن بوده است./ منظور از «سنت خدا» در قرآن قوانین حاکم بر عالم و طبیعت و کهکشان‌هاست.

🔹 در مطالعۀ انسان‌شناسانۀ قرآن، باید در الفاظ و مفاهیم متن دقت کنیم.

🔹 در قرآن نیرویی هست و بافت متن قرآن وجود این نیرو را نشان می‌دهد.

🔹 جوانان ما و بلکه همۀ مؤمنان به دین اسلام باید تحقیق کنند که راویان حدیث چه کسانی‌اند.
برخی آیات قرآن تا کنون هرگز «قرائت» نشده‌اند و به‌لحاظ فلسفی هنوز آنها را نفهمیده‌ایم.

🔹 چند دهه است که با گروهی از همکارانم، کوشیدیم به غرب بگوییم که متن قرآن قابلیت بحث و گفت‌وگو با آرای بزرگان فلسفه از افلاطون تا امروز را دارد، اما قبل از این کار باید متن قرآن را از میراث تفسیری زدود.

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

19 декабря 2021 15:09

🔹 یوسف الصدیق، فیلسوف و انسان‌شناس تونسی، تحصیلات دانشگاهی‌اش را در پاریس گذرانده و رویکرد فلسفی و انسان‌شناسانۀ او به اسلام و قرآن در سال‌های اخیر واکنش‌های زیادی در رسانه‌های مختلف بین‌المللی داشته است. مهم‌ترین آرای یوسف الصدیق را می‌توان در مشهورترین کتاب او با عنوان «ما هرگز قرآن را نخوانده‌ایم» (به فرانسه) یافت که ترجمه‌ای عربی از آن با عنوان «هل قرأنا القرآن؟ أم علی قلوب أقفالها» در اختیار است. در زمستان پیشِ رو دوره‌ای برای آشنایی با رویکرد او به قرآن بر مبنای ترجمۀ عربی این کتاب برگزار خواهم کرد که جزئیات آن به‌زودی اطلاع‌رسانی خواهد شد.

✅ برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

#دوره_متن‌خوانی
#قرآن‌شناسی_در_عصر_مدرن
#آکادمی_مطالعات_قرآنی_یادمان

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

14 декабря 2021 08:31

انتشار مقالۀ «صرفه» به‌ قلم #مهرداد_عباسی
در جلد بیست‌ونهم «دانشنامۀ جهان اسلام»

مهرداد عباسی

24 ноября 2021 14:09

📌 درس‌گفتار اسلام‌شناسی در عصر مدرن
قسمت سوم – امین الخولی

🔹 امین الخولی در نیمۀ نخست سدۀ بیستم اندیشه‌هایی نو در اسلام‌پژوهی و قرآن‌پژوهی عرضه کرد. شاگردان خولی در مصر و برخی کشورهای عربی دیگر مکتب او را پروراندند و به دستاوردهایی قابل‌توجه و قابل‌تأمل دست یافتند. خولی یک مجدد بالذات بود که می‌گفت «اول التجدید قتل القدیم فهما». با فلسفه، ادبیات و هنر غرب تا حد زیادی آشنا بود، نظریۀ داروین را بسیار جدی می‌گرفت و به دین نگاهی تکاملی داشت. شناخت رویکرد قرآن‌شناسانۀ ادیب عرب‌زبانی چون امین الخولی به قرآن اهمیتی دوچندان دارد، چراکه قرآن اساساً پدیده‌ای زبان‌بنیاد و درآمیخته با فرهنگ و ادب عربی است. در قسمت سوم درس‌گفتار ویدئویی «اسلام‌شناسی در عصر مدرن» به بررسی شخصیت و آرا و آثار امین الخولی پرداخنه‌ام. در نیمۀ نخست این ویدئوی حدوداً یک‌ساعته به زندگی و محورهای اساسی اندیشۀ او توجه داده‌ام و در نیمۀ دوم بیشتر به تلاش‌ها و تکاپوهای او در عرصۀ فهم و تفسیر قرآن اشاره کرده‌ام.

✅ نسخۀ کامل این ویدئو در «کانال آپارات مهرداد عباسی» قابل مشاهده است.

🌐 برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

11 ноября 2021 09:03

✨ درس‌گفتار اسلام‌شناسی در عصر مدرن

🔹 از حدود سه سال پیش به این سو، ضبط درس‌گفتار ویدئویی «اسلام‌شناسی در عصر مدرن» را به همت و پیشنهاد دوستان کافه‌سرو آغاز کردم و تا کنون چهار قسمت از آن منتشر شده است. در این درس‌گفتار به گروهی از متفکران جهان اسلام پرداخته‌ام که ایده‌ای نو و پروژه‌ای منسجم در مواجهه با مسئلۀ دین و دنیای جدید داشته‌‌اند و به‌نوعی به ابرمسئلۀ اسلام و مدرنیته اندیشیده‌اند. از قسمت دوم به بعد، هر جلسه به معرفی شخصیت، آثار و افکار و شرح منظومۀ فکری یکی از این متفکران اختصاص یافته است. نخستین جلسه اما شامل کلیات و مقدمات بحث است که برشی از آن در ویدئوی بالا آمده است. در پست‌های آینده، از قسمت‌های بعدی این درس‌گفتار خواهم گفت.

✅ نسخۀ کامل ویدئوی قسمت نخست در «کانال آپارات مهرداد عباسی» قابل مشاهده است.

✅ برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

@drmehrdadabbasi

مهرداد عباسی

29 октября 2021 15:31

مطالعۀ آکادمیک اسلام در غرب

🔹 در یک‌دهۀ اخیر ـ یعنی تقریباً در سراسر دهۀ نود خورشیدی ـ بیشتر وقت و انرژی‌ام در کار دانشگاهی را به بهانه‌های مختلف به دفاع از اسلام‌/قرآن‌پژوهی آکادمیک، بدان معنا که در غرب رخ می‌دهد، اختصاص داده‌ام. گاهی به‌ بهانۀ انتشار کتابی از مجموعه‌ام در حکمت یا کرگدن در جلسه‌ای یا نشستی سخنرانی کرده‌ام، گاه به مناسبت ایامی خاص با نشریه‌ یا وبسایتی عمومی یا تخصصی گفت‌وگویی انجام داده‌ام؛ و گاهی نیز به بهانۀ تدریسِ درسی مرتبط به بیان دیدگاه‌های خودم در این باب پرداخته‌ام. گمان می‌کنم عمدۀ حرف‌هایی را که ده سال پیش تصمیم گرفته بودم بزنم، در این مدت زده‌ام و حالا باید برای ده سال پیش رو ـ یعنی دهۀ نخست سدۀ جدید خورشیدی ـ برنامه‌ریزی کنم.

🔹 فارغ از این نکتۀ بالا ـ که باید سر فرصت به آن پرداخت ـ یکی از سخنرانی‌های مفصل‌ من در دفاع از این نوع پژوهش‌ها در پاییز نودوهفت اتفاق افتاد که به‌لطف یکی از دانشجویان فاضل‌ام و به‌دعوت دانشگاه مذاهب اسلامی، گفتاری حدوداً نود دقیقه‌ای با عنوان «مطالعۀ آکادمیک اسلام در غرب» در چهار بخش ارائه دادم. بخش نخست مقدمات و کلیات؛ بخش دوم انگیزه‌ها؛ بخش سوم روش‌ها؛ و بخش چهارم نمونه‌ها. در این گفتار، از تعریف، ضرورت و پیش‌نیازهای مطالعۀ آکادمیک اسلام گفتم؛ رویکردهای شاخص اسلام‌پژوهی و افراد شاخص هر یک را معرفی کردم و تقابل این رویکردها را در آکادمیای غربی نشان دادم؛ و از برخی محصولات متنوع و متکثر فضای مطالعات اسلام در غرب نام بردم.

🔹 ویدئوی بالا برشی کوتاه از این گفتار بلند در آذر ‌ماهِ سه سال پیش است که فایل کامل صوتی‌اش همان زمان در کانال تلگرام من بارگذاری شد و اکنون در قالبی جدید در کانال آپارات من در دسترس قرار گرفته است.

✅ برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

مهرداد عباسی

21 октября 2021 17:12

✨ سیطرۀ رویکرد فیلولوژیک در اسلام‌پژوهی غربیان

🔹 کتاب «نگرش‌‌هایی به اسلام در مطالعات ادیان» هفتمین شماره از مجموعۀ «مطالعات قرآن و حدیث» (به سرپرستی و دبیری من) در انتشارات حکمت بود که در بهار نودوشش منتشر شد و با انتشار آن فعالیت من در این مجموعه نیز به پایان رسید.

🔹 این کتاب حاوی دوازده مقالۀ روش‌شناسانه به‌قلم گروهی از محققان و متخصصان مطالعات اسلام و ادیان است که همگی کوشیده‌اند روش‌های مطالعۀ ادیان را در تحلیل انواع داده‌های متنی، تاریخی، اجتماعی، مناسکی و نمادینِ اسلام به‌کار گیرند. ریچارد مارتین، ویراستار کتاب، می‌گوید پرسش اساسی ما در همایش آریزونا ـ که در سال هشتاد میلادی برگزار و منتهی به انتشار کتاب شد ـ این بود که چه روش‌هایی در علوم انسانی و اجتماعی مناسب‌ترین روش‌ها برای تحلیل و تفسیر متون ادبی و اجتماعیِ اسلام است؟

🔹 کتاب «نگرش‌ها» را می‌توان واکنشی به سیطرۀ رویکرد فیلولوژیک به متون و منابع اسلامی در آکادمیای غربی تا آن زمان قلمداد کرد. به‌نوشتۀ چارلز آدامز، برخی مقاله‌های کتاب در تقابل با گرایش‌های افراطی و انحصاریِ متن‌شناختی و فیلولوژیک در مطالعات سنتی اسلام در غرب قرار می‌گیرند و تأکید آنها بر معرفی آن اسلامی است که مردم مسلمان تجربه و زندگی می‌کنند. جایگاه حقیقی دین تجربۀ پیروان آن است و محققان باید، بیش از هر چیز، خودشان را در معرض آن تجربه قرار دهند.

🔹 ویدئوی بالا بخشی از گفتار من در این نشست پیشاکرونایی است که دی ماه چهار سال پیش در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد. فایل کامل صوتی این گفتار همان روزها در کانال تلگرام من بارگذاری شد و اکنون در قالبی جدید در کانال آپارات من قابل دسترسی است.

✅ برگرفته از اینستاگرام مهرداد عباسی

مهرداد عباسی

18 октября 2021 16:18

🔅 به‌اضافۀ پادکست ـ قسمت سوم
دربارۀ کتاب «حاشیه‌های فمینیستی قرآن»
گفت‌وگو با علیرضا دوستدار

در سومین قسمت از «به‌اضافۀ پادکست» دورنما، دکتر علیرضا دوستدار، دانشیار دانشگاه شیکاگو در مطالعات اسلام و انسان‌شناسی ادیان، از کتاب «حاشیه‌های فمینیستی قرآن» و دیدگاه‌های عایشه هدایت‌الله دربارهٔ تفسیر فمینیستی قرآن و آیندهٔ آن می‌گوید. از دکتر دوستدار آثار متعددی در حوزۀ انسان‌شناسی و مطالعات اجتماعی اسلام اغلب به انگیسی منتشر شده‌اند، ازجمله کتابی با عنوان «ماوراءالطبیعهٔ ایرانی» (انتشارات دانشگاه پرینستن، ۲۰۱۸).

📌 بخشی از مهم‌ترین نکته‌های دکتر دوستدار در این گفت‌وگو از این قرارند:

🔻 هدایت‌الله می‌گوید ما باید متوجه باشیم تقاضای عدالتی که از قرآن داریم در بستر تاریخی و فرهنگی خاصی مطرح شده و حالت جهان‌شمول ندارد، اما نتیجه‌ای که می‌گیرد این نیست که ما نباید چنین تقاضایی بکنیم، چون این به‌هرحال دغدغهٔ ماست. از طرف دیگر، باید توجه داشته باشیم که اگر متن قرآن یا به‌ویژه تفاسیر قرآن با تعریف امروزی ما از عدالت فمینیستی منطبق نیستند، نباید لزوماً آن‌ها را ضدزن تلقی کنیم. شاید آن افراد نیز به دنبال عدالت بوده‌اند اما عدالت را طور دیگری می‌فهمیده‌اند. البته این هم به معنای پذیرش تعریف آن‌ها از عدالت نیست.

🔻 یکی از تفاوت‌های نگرش هدایت‌الله با مفسران فمینیستی نسل اول این است که می‌گوید اگر آیه‌ای با درک فعلی ما جور درنمی‌آید فایده‌ای ندارد که آن را با ارجاع به آیهٔ دیگری توجیه کنیم، باید تکیه‌مان را جای دیگری بگذاریم. منبع اصلی ما به جای قرآن یک موقعیت عقلانی متکی بر لحظهٔ تاریخی و فرهنگی خاصی است که ما از آنجا با قرآن مواجه می‌شویم و در عین حال درک می‌کنیم که مواجهه‌مان با قرآن مواجههٔ محدودی است.

🔻 بخش زیادی از کارهای تفسیر فمینیستی قرآن در دانشگاه‌های غربی انجام شده و دغدغهٔ آن‌ها پیشبرد سنت اسلامی نبوده بلکه می‌خواسته‌اند نوعی معرفت علمی و سکولار نسبت به این متون ایجاد کنند. طبیعتاً وقتی از درون سنت آکادمیک با سنت مذهبی مواجه می‌شوید محدودیت‌هایی دارید. از داخل دانشگاه نمی‌توانید بیایید و یک زیست جدید اسلامی را پایه‌گذاری کنید. البته افرادی مثل ودود و بارلاس هم در این جریان هستند که مخاطب‌شان فقط افراد دانشگاهی نیستند و دغدغه‌شان یافتن راهی برای زیست مسالمت‌آمیز زنانی که دغدغهٔ برابری جنسیتی دارند با سنت اسلامی است.

✅ این پادکست را می‌توانید در صفحۀ شنیدنی‌ها در تارنمای دورنما و همچنین کانال تلگرام دورنما بشنوید.