مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

19 марта 2022 07:46

🇹🇲 Nowruz in Turkmenistan

🇹🇲 نوروز در ترکمنستان

#Nowruz #Turkmenistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

17 марта 2022 07:30

🇦🇫 Nowruz in Afghanistan

🇦🇫 نوروز در افغانستان

#Nowruz #Afghanistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

15 марта 2022 08:00

مقاله‌ای از علی علی‌بابایی درمنی در باب تأثیرپذیری حماسه‌سرایی و تاریخ‌نگاری گرجستان از روایت‌های ملی ایران

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

12 марта 2022 08:03

دو پایگاه اینترنتی بسیار مهم در حوزۀ تاریخ معاصر افغانستان

1) The Afghanistan Digital Library

The Afghanistan Digital Library will retrieve and restore works published in Afghanistan between 1870 and 1930; the long-term objective is to collect, catalogue, digitize and provide access to as many of this period's publications as possible.

• http://afghanistandl.nyu.edu

2) Project of Afghandata

The University of Arizona Libraries in partnership with the Afghanistan Centre at Kabul University is collaborating on Preserving and Creating Access to Afghanistan Literature from the Jihad Period, a project to catalog, digitize, and create metadata. This project is currently funded by the University of Arizona Libraries and ACKU. From 2007 to 2012, the initial project was funded by the National Endowment for the Humanities (NEH).

Content includes:

Unique collection of documents related to Afghanistan history, culture, and its development during the Jihad period and more. ACKU’s permanent collection is the most extensive in the region covering a time of war and social upheaval in the country, with most of the documents in English or the principal languages of Pashto and Dari.

Two newspapers: Anis and Kabul Times are from the University of Arizona Professor Emeritus Ludwig W Adamec's collection, who has provided multiple important titles for digitization. He has written and edited numerous books, including the monumental Historical and political gazetteer of Afghanistan.

Afghanistan Kalanay Yearbook is from the University of Arizona Libraries' collection.

• http://www.afghandata.org

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

28 февраля 2022 12:48

Rābi'a Balkhī - 10th c Poet

نگاره خیالی از رابعه بلخی
اثر محمد رسولی‌پور

#Rabia

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

26 февраля 2022 13:46

🇰🇿 Kazakhstan at a Glance

🇰🇿 قزاقستان در یک نگاه

#Kazakhstan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

23 февраля 2022 13:26

🇺🇿 Visit to Bukhara Silk Carpet Weaving Workshop

🇺🇿 گزارشی کوتاه از یک کارگاه فرش‌بافی ابریشم در بخارا

#Uzbekistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

12 февраля 2022 16:36

نقش سامانیان در تجدیدحیات زبان و ادب پارسی (۲)

غرور ملی و فخر به گذشتۀ ایران موجب علاقۀ عمیق به تاریخ پیش‌ازاسلامِ ایران و داستان‌های حماسی آن گردید. چندین اثر پهلوانی که تاریخ ملی ایران را باز می‌گفت در این دوران به رشتۀ تحریر در آمد؛ مثلاً یکی توسط مسعودی مروزی و دیگری به نثر به‌قلم ابوالمؤيد بلخی که هردو از میان رفته‌اند؛ و باز یکی به نثر توسط ابومنصور معمری، وزیر و دستیار ابومنصور محمد عبدالرزاق طوسی، سپهسالار خراسان که تنها مقدمۀ آن باقی مانده و به «مقدمۀ قدیم شاهنامه» معروف است، و باز یکی دیگر که دقیقی طوسی آغاز کرد و تاریخ گشتاسپ و ظهور زردشت و جنگ‌های پیروان زردشت با لشکر ارجاسب را به نظم آورد ولی به اتمام آن کامیاب نشد و در جوانی درگذشت.

این کوشش‌ها با سرودن شاهنامه توسط فردوسی به اوج رسید. این حماسۀ والا که نزدیک به پنجاه‌هزار بیت است (ازجمله شامل هزار بیت دقیقی) تاریخ ملی ایران را به‌صورتی که ایرانیان باور می‌داشتند و ازاین‌رو تاریخ ملی ایران به شمار می‌رفت، از زمان نخستین پادشاه اساطیری، گیومرث، تا آخرین پادشاه ساسانی، یزدگرد سوم، بیان می‌کند. تاریخی است حماسی در نهایت زیبایی با وقایعی جذاب و حوادثی پرمخاطره، همراه با پندهای اخلاقی و داستان‌های عاشقانه و نکته‌های فلسفی که قدرت شاعرانۀ فردوسی آن را در قالب شعری فخیم که شایستۀ محتوای آن است ریخته است. صفحات شاهنامه سرشار از دلبستگی ژرف به عقاید و آرمان‌های ایران کهن و سنن قهرمانی آن است. سرگذشت قهرمانان دلاور آن که گویاترین و زیباترین بخش این حماسه را تشکیل می‌دهد حاکی از ایمان این پهلوانان به وظیفۀ ملی خود است که دفاع از تمامیت کشور و مظهر آن پادشاهی است. شاهنامه بهتر از هر اثری نمایندۀ روح ایران‌دوستیِ مردم خاور ایران است، مردمی که آغازگر رستاخیز فرهنگی ایران و زنده‌کنندۀ نهادهای هنری و ادبی و اداری کشور بودند، نهادهایی که تا قرن‌های بعد نیز ادامه یافت. در این رستاخیز فرهنگی، شاهنامه ستون استوار افتخار و هویت ملی ایران شد و موجب گردید تا در طول قرن‌های آشفته و طوفان‌زای آینده این هویت پایدار بماند.

همچنین در زمان سامانیان و دست‌نشاندگان ایشان بود که نثر فارسی به‌عنوان زبان علم و دانش پا گرفت و بدین‌ترتیب انحصار زبان عربی در این زمینه پایان یافت. سبک منشیانۀ فارسی که در زمان امویان و با منشآت ابوالعلاء سالم و عبدالحمید كاتب سرمشقی برای نگارش به‌زبان عربی گردیده بود توسط منشیان فرهیختۀ سامانیان تجدیدحیات یافت. رونق اقتصادی همراه با تداوم و ثبات سیاسی موجب روآوردن به فعالیت‌های فرهنگی و افزونی‌یافتن شوق پژوهش و مطالعه و ازدیاد تولید کتاب و ایجاد کتابخانه‌ها گردید. شرحی که ابن‌سینا از کتابخانۀ غنی نوح بن منصور سامانی (۹۷۶-۹۹۷ م.) در بخارا نگاشته است شاهدی بر شکوفایی فرهنگ در آن دوران است.

چندین اثر مهم که نخستین آثار نثر فارسی شمرده می‌شوند در این عصر به وجود آمد. از جملۀ این آثار ترجمۀ فارسی تاریخ طبری اثر ابوعلی بلعمی است که به‌امر منصور بن نوح سامانی (۹۶۱-۹۷۶ م.) انجام یافت. دیگر ترجمۀ تفسیر مفصل قرآن طبری است که به‌فرمان همین پادشاه صورت گرفت. هم او بود که گروهی از علمای طراز اول اسلام را در قلمرو خود گرد آورد و از آنان جواز گرفت که در دایرۀ حکم‌فرماییش خواندن تفسیر قرآن به‌زبان فارسی مجاز باشد؛ از دیگر آثار این دوره حدودالعالم از مؤلفی ناشناس است در شرح جغرافیای جهان؛ دیگر نورالعلوم اثر عرفانی ابوالحسن خرقانی است؛ از آثار علمی یکی هداية المتعلمين في الطب تألیف ابوبکر اخوینی است که متنی درسی در علم طب است. دیگر التفهیم اثر ابوریحان بیرونی در علم نجوم است؛ و دیگر دانشنامۀ علایی اثر ابوعلی سینا است که شامل فلسفۀ ماوراءالطبیعی، منطق، ریاضیات و علوم طبیعی است.

بن‌مایه: یارشاطر، احسان. (۱۳۸۲). رستاخیز ایران و ظهور زبان و ادبیات ملی. ترجمۀ فریدون وهمن. مجلۀ ایران‌شناسی، سال سیزدهم، شمارۀ ۲. ص ۲۸۱-۲۸۵.

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

07 февраля 2022 17:45

A manual of Tajiki Persian Script and Grammar

دستور خط فارسی تاجیکی

#Tajikistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

10 января 2022 12:49

یبغو نشین اغوزها
اینجا سرزمین غزان در منطقه اوستیورت بود و سلجوقیان از این منطقه برآمدند
/channel/Dosuyecaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

06 января 2022 08:05

بحر خزر و حدود آن در صورة الأرض ابن حوقل

برگرفته از: أبي القاسم بن حَوقَل النّصيبي. کتاب صُورَةُ الأرض (دار المکتبة الحياة، بيروت، ۱۹۹۲). ص ۳۲۷.

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

22 декабря 2021 13:06

نقشۀ سرزمین‌های قفقاز و بلاد اطراف آن در سده‌های پنجم و ششم هجری.

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

01 декабря 2021 07:57

ارابه های محل سکونت مغول ها
چادرهای ایشان بر روی ارابه حمل میشدند و توسط گاوها کشیده میشدند
/channel/Dosuyecaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

27 ноября 2021 09:44

Distribution of the Caucasian languages

نقشهٔ پراکندگی جغرافیایی زبان‌های قفقازی

#Language #Caucasus

Channel | @Dosuyecaspian
Channel | @Dosuyecaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

11 ноября 2021 13:12

اینفوگرافی پادشاهی ارشاکونی ارمنستان (اشکانیان ارمنستان)
/channel/pooyeshesimorgh
اینفوگرافی قبلی:
/channel/pooyeshesimorgh/195

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

18 марта 2022 07:49

🇺🇿 Nowruz in Uzbekistan

🇺🇿 نوروز در ازبکستان

#Nowruz #Uzbekistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

16 марта 2022 08:01

🇹🇯 Nowruz in Tajikistan

🇹🇯 نوروز در تاجیکستان

#Nowruz #Tajikistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

13 марта 2022 12:57

گفتار مختصری از مرحوم عنایت‌الله رضا: چگونه نام آذربایجان بر اران نهاده شد؟

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

08 марта 2022 20:22

Central Asia - Caucasus Institute
University of Tehran

پژوهشگاه قفقاز و آسیای مرکزی

مطالعات آکادمیک جهان ایرانی با تمرکز بر آسیای میانه، افغانستان، قفقاز و کرانه‌های کاسپین

دانش‌آموختگان مطالعات تاریخ قفقاز و آسیای مرکزی - دانشگاه تهران

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

27 февраля 2022 08:14

Rudaki, known as the first ‘New Persian’ poet, born in the 9th century AD.

نگارۀ خیالی از رودکی معروف به پدر شعر پارسی نو.
اثر محمد رسولی‌پور

#Samanid #Rudaki

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

24 февраля 2022 08:25

🇺🇿 The tomb of Amir Ismail Samani in Bukhara, exterior view

🇺🇿 گزارشی از نمای بیرونی آرامگاه امیر اسماعیل سامانی در بخارا

#Samanid #Uzbekistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

22 февраля 2022 07:44

مقالۀ ایران در آینۀ دیگران از دکتر جلال متینی
این مقاله در واکنش به ایران‌زدایی از شاهنامه و تاریخ‌تراشی‌های نویسندگان افغانستانی نوشته شد و در نخستین شمارۀ مجلۀ ایران‌شناسی چاپ شد.

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

12 февраля 2022 16:25

نقش سامانیان در تجدیدحیات زبان و ادب پارسی (۱)

اهمیت سامانیان نه‌تنها در اتخاذ یک نظام اداریِ دیرپا بود، بلکه مهم‌تر از آن در پشتیبانی و تشویق بی‌دریغ ایشان در پرورشِ فرهنگی نیرومند و پربار و نیز کوشش در ایجاد آثار نظم و نثر به‌زبان فارسی بود. دربار ایشان که محسود و سرمشق جانشینانشان قرار گرفت آراسته به حضور کسانی بود چون رودکی، پدر شعر فارسی و مدیحه‌سرای دربار نصر ابن احمد سامانی (۹۱۴-۹۴۳ م.)، مسعودی مروزی، شهید بلخی، محمد فرالاوی، ابوشکور بلخی، ابوشعیب هراتی، حکیم میسری مؤلف کتابی طبی به‌نظم، ابوطاهر خراسانی، ابوالمؤید بلخی، بدیع بلخی، منجیک ترمذی، طاهر چغائی، و بسیاری دیگر.[۱]

به این فهرست خیره‌کننده از بزرگان ادب باید نام فردوسی حماسه‌سرای بزرگ را نیز بیفزاییم که حماسۀ والای خود شاهنامه را نخستین بار در زمان سامانیان سرود.

دربارۀ شعر دورۀ سامانی، نخستین نکته‌ای که توجه انسان را جلب می‌کند تنوع آن است. آثار منظوم این دوره شامل اشعار غنایی (عاشقانه)، حماسی، پندآمیز، روایی، فلسفی و مدح و هجا است.

نکتۀ دیگر پختگی این اشعار باوجودِ جوانی و نوسالی چه از حيث مضمون و اندیشه و چه از حیث زبان و بیان است. اشعار خوب دورۀ سامانی به‌هیچ‌روی خام و بدوی‌نما نیست. هرچند در مقایسه با اشعار دوره‌های بعد ساده و موجز و خالی از زینت‌های شعری است. این اشعار در حقیقت نمایندۀ فرهنگی غنی و بارور است که ریشه‌های دیرین دارد.

نکتۀ سومی که دربارۀ اشعار دورۀ سامانی جلوه می‌کند شادابی و نشاط آن‌ها است. ناامیدی و بدبینی محیط این اشعار را تیره نمی‌کند و روی‌هم‌رفته سرخوشی و امیدواری و بهره‌گیری از نعمات زندگی است که در این اشعار به چشم می‌خورَد. هرچند شعر سامانی خالی از تأملات فلسفی نیست ولی اندیشۀ ترک لذات دنیوی و پیش گرفتن زهد و فقر، و اندیشه‌های عرفانی و خوار شمردن امور این جهانی از خصوصیات شعر سامانی به شمار نمی‌رود. عشق به طبیعت و زندگی است و تحسین آنچه لذت‌بخش و زیبا است که از این اشعار می‌تراود.

لحن نیرومند و پرتوانی با مكث‌ها و سكون‌های مناسب بر آهنگ فاخر این اشعار حاکم است. تشبیهات کوتاه و استعاره‌هایی که در آن‌ها دو چیز به‌هم ماننده شده باشند (مانند لب و لعل، ابرو و کمان، دندان و مروارید) و صنعت «تناسب» که در آن کلماتی که با هم نسبتی دارند (مثل شب و روز، دست و پا، آب و خاک و باد و آتش) و استعاراتی که مبتنی بر تشخص یا جاندار شمردن مفاهیم است (مثل دستِ تقدیر، دیدۂ عبرت، دلِ شب) صنایع عمده‌ای هستند که در این اشعار به کار می‌روند. برعکس، تشبیهات درازگونه و مرکب که در آن‌ها مشبه و مشبه‌به هرکدام دارای اجزایی هستند و این اجزاء متقابلاً به هم شبیه‌اند (مثل تشبیهی که برزویۀ طبیب در مقدمه بر کلیله‌ودمنه آورده است و در آن زندگی آدمی را به وضع کسی تشبیه کرده است که هنگام سقوط در چاهی پایش بر تن چهار مار قرار می‌گیرد که از دیوارۀ چاه سر بیرون کرده‌اند، و با یک دست بوته‌ای را که کنار دهانۀ چاه روییده است محکم می‌گیرد و در این میان با دست دیگر به خوردن عسلی که بر دیوارۀ چاه یافته است مشغول می‌شود و از اژدهایی که در بُنِ چاه دهان گشوده و نیز امکان نزاع میان ماران و همچنین از دو موش سیاه و سفید که ریشۀ بوته‌ای را که دستاویز او است می‌جوند غافل می‌ماند. در این تشبیه اژدها مرگ است و ماران طبایع چهارگانه و عسل نعمات زندگی و موش‌های سیاه و سفید شب و روز اند که ریشه‌خوار ایام عمر آدمی‌اند) چندان موردتوجه شاعران سامانی نیست.

اشعار غنایی که موضوع آن‌ها بیشتر عشق شاهدان جوان است عموماً اشعاری پرنشاط و و سبک‌روح و حتی گاه طیبت‌آمیزند. شعر سامانی کمتر از غم فراق و بی‌وفایی معشوق و جفاکاری روزگار که مایۀ غالب غزل‌های فارسی پس از قرن پنجم است اثر دارد و از زاری شاعر بر جور معشوق و خاکساری‌اش در برابر وی خالی است. هرچند باید گفت که این اشعار از تأمل در ناپایداری روزگار و بی‌وفایی ایام خالی نیست.

پی‌نوشت:
[۱]: محمد عوفی، «لباب الالباب»، به‌کوشش ادوارد براون در دو جلد،
E. G. Luzac & Co. and E. J., Brill, London and Leiden, 1903, I, pp. 2-28.
؛رضاقلی‌خان هدایت، مجمع الفصحاء، ۶ جلد، امیرکبیر، تهران ۱۳۳۶-۱۳۴۰، ص ۱۳۰ و بعد؛
Browne, op. cit., I, pp. 445-480; Safa, op. cit., I, pp. 369-456; De Blois, op.cit., I, s.v.; Lazard op.cit., II, pp. 23-194.

بن‌مایه: یارشاطر، احسان. (۱۳۸۲). رستاخیز ایران و ظهور زبان و ادبیات ملی. ترجمۀ فریدون وهمن. مجلۀ ایران‌شناسی، سال سیزدهم، شمارۀ ۲. ص ۲۸۱-۲۸۵.

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

07 февраля 2022 07:07

🇺🇿 Uzbekistan's Geographic Challenge

🇺🇿 نگاهی گذرا به کشور ازبکستان و چالش‌های جغرافیایی آن

#Uzbekistan

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

07 января 2022 17:46

دیلم و طبرستان در صورة الأرض ابن حوقل

برگرفته از: أبي القاسم بن حَوقَل النّصيبي. کتاب صُورَةُ الأرض (دار المکتبة الحياة، بيروت، ۱۹۹۲). ص ۳۱۹.

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

05 января 2022 08:22

نقشۀ ارمینیه و آذربایجان و اران در کتاب صورة الأرض تألیف ابن حوقل (جغرافی‌دان عرب قرن چهارم هجری).

برگرفته از: أبي القاسم بن حَوقَل النّصيبي. کتاب صُورَةُ الأرض (دار المکتبة الحياة، بيروت، ۱۹۹۲). ص ۲۸۶.

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

06 декабря 2021 08:33

محدوده پراکنش تات های قفقاز
/channel/Dosuyecaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

28 ноября 2021 16:40

THE SHRINKING ARAL SEA (1960-2014)
It was once the world's fourth largest body of inland water but has shrunk to a fraction of its former size because of the diversion of its inflowing rivers for agricultural irrigation.

خشک شدن تدریجی دریاچۀ آرال (۱۹۶۰-۲۰۱۴)
آرال (واقع در میان قزاقستان و ازبکستان) زمانی چهارمین دریاچۀ بزرگ جهان بود؛ اما با انحراف رودخانه‌های ورودی به آن برای آبیاری کشاورزی، در سال‌های اخیر به کسری از اندازۀ سابق خود کوچک شده است.

#AralSea #MiddleAsia

Channel | @DosuyeCaspian
Channel | @DosuyeCaspian

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

21 ноября 2021 08:16

موزیک ویدئویی از گروه موسیقی trio mandili از گرجستان با ساز محلی پاندوری
/channel/BazmeParviz

مطالعات قفقاز و آسیای مرکزی

01 ноября 2021 17:10

❃آهنگ مریک از هلن
فولکلوریک شاد ارمنی

━━━━━━━━━━━━
❈ @BazmeParviz ❈
━━━━━━━━━━━━