90921
Fatvo.uz веб-саҳифанинг телеграмдаги расмий каналига хуш келибсиз! Саволлар бу ерга жўнатилади ⬇️ 🌐 http://savollar.muslim.uz 📲 @SavollarMuslimUzBot ©Каналдан маълумот олинганда манба кўрсатилиши шарт.
#muftiy_minbari
🌙 БЕМОР, МУСИБАТГА УЧРАГАНЛАРГА ХУШҲАБАР
🎙 Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
НИКОҲСИЗ ЭКО ҚИЛСА БЎЛМАЙДИМИ?
#никоҳ #ҳалол_ҳаром
❓1329-CАВОЛ: Турмуш қурганимизга 7 йил бўлди фарзандимиз йўқ. ЭКО га ҳам хўжайинимни уруғлари чиқмади, шунга қайнимни уруғидан ЭКО қилдирмоқчи эдик. Никоҳсиз ЭКО қилдиришни хоҳламайман. Шу масалага қандай маслаҳат берасиз?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уламолар сунъий уруғлантириш амалиётини ўта зарур ҳолатда ва фақат ўрталарида шаръий никоҳ бўлган эр-хотинлар орасидагина амалга оширишни жоиз деб ҳисоблайдилар. Сиз бу борада қуйидаги фатвони ўқиб чиқинг (/channel/diniysavollar/270).
Фарзанд кўрмаслик ҳам Аллоҳ таолонинг синови ва дардларнинг бири ҳисобланади.
Қуръони Каримнинг Шўро сурасининг 49-50 оятларида:
لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ يَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ إِنَاثًا وَيَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ الذُّكُورَ
"Осмонлар ва Ернинг ҳукмронлиги Аллоҳга (хос)дир. (У) хоҳлаган нарсани яратур. Хоҳлаган кишисига қизларни ҳадя этур ва хоҳлаган кишисига ўғилларни ҳадя этур".
أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْرَانًا وَإِنَاثًا وَيَجْعَلُ مَنْ يَشَاءُ عَقِيمًا إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ
"Ёки уларга ўғиллар ва қизларни қўшиб берур ва хоҳлаган кишисини фарзанд кўрмайдиган қилиб қўйгай*. Албатта, У (бунинг ҳикматини) билувчи ва (ўзи хоҳлаган нарсани яратишга) қодирдир".
Бу оятдан маълум бўладики, фарзандли бўлиш ёки бепуштлик Аллоҳнинг қудрати ва ҳикмати билан содир бўлади. Ҳар бир мўмин инсон ўзининг тақдирини қабул қилиб, унга шукр қилиши ва бу синовга чиройли сабр қилиши лозим.
Бироқ, касалликдан даволаниш динимиз кўрсатмасидир. Шунинг учун сиз ҳам Аллоҳ таолога дуо ва илтижо қилган ҳолатда фарзанд кўриш чораларини ҳалол йўлларидан фойдаланинг. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
#muftiy_minbari
🌙 ҚИЁМАТДАГИ ХУШХАБАР
🎙 Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЖУМА АЙЁМИНГИЗ МУБОРАК БЎЛСИН!
Улашинг: @diniysavollar
#Эътироф
Юртимиздаги “Фатво маркази”нинг бугунги мавқеи
Шайх Али қори Файзуллоҳ Махдум ўғли
Ўзбекистон мусулмонлари идораси “Қуръон ва тажвидни ўргатиш” бўлими мудири
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЯНГИ КЕЛИН ТАЛОҒИНИ ОЛГАНДАН КЕЙИН ИДДА ЎТИРИШИ ЛОЗИММИ?
#талоқ #идда
❓1325-CАВОЛ: Никоҳ ўқилиб жинсий алоқа қилинмаган бўлса, телефонда “талоғингни бердим” деса, талоғини олган қиз идда ўтирадими? Идда ўтирса қанча вақт кутади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Бу саволнинг жавоби хилвати саҳиҳа бўлган ёки бўлмаганига боғлиқ. “Хилвати саҳиҳа” бу – эр ва хотиннинг никоҳ ақдидан кейин холи бир жойда қолишидир. Бунда уларнинг жинсий яқинлик қилишларига ҳеч қандай монеълик бўлмаслиги керак бўлади.
Хилвати саҳиҳа бўлганда: Агар никоҳдан сўнг хилвати саҳиҳа бўлиб, кейин талоқ берилган бўлса, бу ҳолатда битта ражъий талоқ тушади. Агар улар ярашмоқчи бўлсалар эр-хотин бирга яшаб кетишлари билан никоҳ яна тикланади. Лекин эрнинг талоқ қилишдаги учта имкониятидан бири кетган бўлади.
Шунингдек, хилвати саҳиҳадан кейин талоқ қилинганда, аёлга идда ўтириши вожиб бўлади. Бу ҳақда Аллома ибн Нужайм шундай деганлар:
وَالْخَلْوَةُ بِلَا مَرَضِ أَحَدِهِمَا... كَالْوَطْءِ وَلَوْ مَجْبُوبًا أَوْ عِنِّينًا أَوْ خَصِيًّا... وَتَجِبُ الْعِدَّةُ فِيهَا أَيْ تَجِبُ الْعِدَّةُ عَلَى الْمُطَلَّقَةِ بَعْدَ الْخَلْوَةِ احْتِيَاطًا.
“Эр-хотиндан қайси бирининг касаллигисиз бўлган хилвати саҳиҳа — жинсий яқинлик кабидир. Гарчи, эрнинг жинсий аъзоси кесилган, иннийн (жинсий ожиз) ёки бичилган бўлса ҳам хилвати саҳиҳадан сўнг талоқ қилинган аёлга идда вожиб бўлади” (“Баҳрур роиқ” китобидан бироз қисқартириш билан олинди).
Эри талоқ қилган аёл талоқдан сўнг уч марта ҳайз кўриб, учинчи ҳайзидан пок бўлиши билан иддаси тугайди. Ҳомиладор бўлса, ҳомиласини туққунича идда ўтиради.
Хилвати саҳиҳа бўлмаганда: Агар никоҳдан сўнг хилвати саҳиҳа бўлмасдан талоқ берилса, бунда битта боин талоқ тушган саналади ва аёл идда ўтирмайди. Эр-хотин ярашмоқчи бўлсалар янгидан никоҳ ўқитадилар ва маҳр берилади.
Мазкур ҳолатда аёл идда ўтирмаслиги ҳақида Аллома Мавсилий шундай деганлар:
ولا عدة في الطلاق قبل الدخول
“Аёлни олдига эрнинг кириши (хилвати саҳиҳа)дан олдин талоқ бўлганда идда ўтириш йўқ” (“Ал-Ихтиёр ли таълилил-мухтор” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
#Эслатма
Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро куни оила аҳлига кенгчилик қилиш ҳақида шундай деганлар:
"مَنْ وَسَّعَ عَلَى عِيَالِهِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَسَّعَ اللهُ عَلَيْهِ فِي سَائِرِ سَنَتِهِ" (روَاهُ الْاِمَامُ الْبَيْهَقِيُّ عَنْ عَبْدِ اللهِ ابْنِ مَسْعُودٍ)
яъни: “Ким оила аҳлига Ашуро кунида (озиқ-овқат, кийим-кечак ва бошқа нарсаларда) кенгчилик қилса, йилнинг қолганида Аллоҳ унга кенгчилик қилади” (Имом Байҳақий ривоятлари).
Имом Суфён Саврий (р.а): “Биз ушбу ҳадисни амалда қўллаб, унинг айтилганидек эканлигига гувоҳ бўлдик” – деганлар.
Суфён ибн Уяйна (р.а): “Биз буни 50-60 йил тажриба қилиб кўрдик ва фақатгина яхшилик кўрдик”, – деганлар.
Демак, Ашуро куни рўзғорни бут қилиб олинса, йилнинг қолган ойлари ҳам баракали бўлиши умид қилинади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази
🔗 Улашинг: @diniysavollar
ДИНИЙ КИТОБЛАРНИ ТАҲОРАТ БИЛАН УШЛАШ КЕРАКМИ?
#таҳорат
❓1323-CАВОЛ: Ҳозирги кунда Алихонтўра Соғунийнинг "Тарихи Муҳаммадий" китобини ўқияпман. Ўқиётган вақтимда таҳоратли бўлишим керакми? Умуман Қуръондан бошқа шунақа динга оид китобларни ёки Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг китобларини мутолаа қилганда таҳоратли бўлиш керакми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Қуръони карим китоби – мусҳафни таҳоратсиз ушлаш жоиз эмас. Қуръони карим ва тафсир китоблардан бошқа барча диний китобларни таҳоратсиз ушлаш жоиз.
Аслида ушбу масала катта уламолар ўртасида ихтилофли масала бўлиб, Имом Абу Ҳанифа диний китобларни таҳоратсиз ушлашни жоиз десалар, у зотнинг икки шогирдлари – Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадлар макруҳ амал дейишган. Аллома Ҳалабий Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг сўзларини қуйидагича изоҳлаганлар: “Фиқҳ, ҳадис каби диний китобларни ушлаган киши Қуръон оятларини ушлаган ҳисобланмайди, чунки китобда келтирилган оятлар ундаги маълумотларга қўшилиб, унга тегишли бўлиб қолади” (“Шарҳул-муня” китоби).
Мазҳабимизнинг кейинги давр фуқаҳолари ушбу масалада уч хил қарашни келтириб ўтганлар:
1. Диний китобларни таҳоратсиз ушлаш макруҳ.
Аллома Камол Ибн Ҳумом фуқаҳоларнинг сўзларини нақл қилиб, шундай дейдилар:
قالوا: يكره مس كتب التفسير والفقه والسنن لأنها لا تخلو عن آيات القرآن، وهذا التعليل يمنع من شروح النحو.
“Фуқаҳолар: “Тафсир, фиқҳ, ҳадис китобларни таҳоратсиз ушлаш макруҳ, чунки ушбу китоблар Қуръон оятларидан холи эмас”, дейишган. Бундай сабаб келтириш наҳв (араб тили грамматикаси) китобларининг шарҳларини таҳоратсиз ушлашни ҳам ман қилади” (“Фатҳул Қодир” китоби).
2. Диний китоблардаги Қуръон оятлари ўрнини таҳоратсиз ушлаш макруҳ.
Яна бир тоифа фуқаҳолар барча диний китобларни ушлаш жоиз, фақат оят ўринларини ушлаш ножоиз, дейишган. Масалан, “Мухтасарул Қудурий”га шарҳ ёзган Аллома Ҳаддодий шундай деганлар:
أن كتب التفسير لا يجوز مس موضع القرآن، وله أن يمس غيره، وكذا كتب الفقه إذا كان فيها شئ من القرآن، بخلاف المصحف، فإن الكل فيه تبع للقرآن .
яъни: “Тафсир китобларнинг Қуръон оятлари ўрнини таҳоратсиз ушлаш жоизмас. Китобдаги оятлардан бошқа жойларини таҳоратсиз ушлаш жоиз. Шунингдек, фиқҳ китобларида Қуръон оятлари бўлса, оят ўрнидан бошқа жойларини таҳоратсиз ушлаш жоиз. Лекин мусҳафнинг ҳукми ундай эмас. Чунки мусҳафнинг ҳаммаси Қуръон оятларига мансуб ҳисобланади” (“Ас-Сирожул-ваҳҳож” китоби).
3. Тафсирдан бошқа барча диний китобларни таҳоратсиз ушлаш жоиз.
Бу ҳақда машҳур фақиҳ Муҳаммад Мулла Хусрав шундай деганлар:
ورخص المس باليد في الكتب الشرعية إلا التفسير
яъни: “Тафсир китобларидан бошқа диний китобларни таҳоратсиз ҳолда қўл билан ушлашга рухсат этилган” (“Дурарул ҳуккам” китоби).
Мазҳабимизнинг мўътабар манбаларида келтирилган ушбу уч хил қарашни синчковлик билан таҳлил қилган Аллома Ибн Обидийн тафсирдан бошқа барча диний китобларни таҳоратсиз ушлаш жоиз эканини мазҳабимиз қоидаларига мувофиқ экани ва далил жиҳатдан асосли эканини таъкидлаб, жумладан шундай хулоса қилганлар:
الأظهر والأحوط القول الثالث أي كراهته في التفسير دون غيره لظهور الفرق فإن القرآن في التفسير أكثر منه فيغيره وذكره فيه مقصود استقلالا لا تبعا فشبهه بالمصحف أقرب من شبهه ببقية الكتب.
яъни: “Бу масалада далили кучлиси ва эҳиётроғи – учунчи тоифа фуқаҳоларнинг қарашидир. Яъни, таҳоратсиз ҳолда тафсир китобларини ушлаш макруҳ, ундан бошқа диний китобларни ушлаш жоиз эканидир. Чунки диний китоблар билан бошқа диний китоблар ўртасидаги фарқ очиқ маълум. Зеро, тафсирдаги Қуръон оятлари бошқа китобларга нисбатан кўпроқ бўлиб, шу жиҳатдан фарқи катта. Қолаверса, тафсир китобларда Қуръон оятлари мустақил зикр қилинган, тобеъ шаклда эмас. Шунинг учун тафсирни мусҳафга ўхшашлиги бошқа китобларга нисбатан кўпроқ” (“Раддул муҳтор” китоби).
Юқоридагилардан келиб чиқиб, таҳоратсиз ҳолда тафсирдан бошқа диний китобларни ушлаш ва мутолаа қилиш жоиз экани келиб чиқади. Шундай бўлсада, имкони бор киши диний китобларни таҳорат билан ушлаши – тақвога ва шариатни улуғлашга яқин экани жиҳатидан мустаҳаб амал саналади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
БЕМОРНИ ДОМЛАГА ЎҚИТИШ ДИНИМИЗДА БОРМИ?
#дам_солиш
❓1322-CАВОЛ: Халқ орасида касал бўлган инсонни мулла ёки эшонга ўқитиш деган тушунча бор. Шу тушунча шариатга қанчалик тўғри келади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм. Бу иш шариатимизга мувофиқ келади. Фақат дам солувчи киши мулла ёки эшон бўлишидан ташқари, Қуръони каримни тўғри ўқийдиган киши, ё беморнинг яқинлари, ёки беморнинг ўзи ҳам бўлиши дуруст. Дам солиш асосан Қуръони карим суралари ва оятлари, ҳадиси шарифда келган дуолар билан бўлади.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом ичида ширк сўзлари бўлмаган дам солиш дурустлигини баён қилганлар. Яна ҳадиси шарифларда турли газанда ҳайвон ва ҳашаротлар чаққанда, жинниликда, кўз текканда, иситмада ва шу каби касалликларда Қуръон ўқиб даволашга кўрсатмалар берганлар. Жумладан: Қайс ибн Талқ отасидан ривоят қилади:
كُنْت عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَدَغَنِي عَقْرَبٌ ، فَجَعَلَ يَمْسَحُهَا وَيُرْقِيهِ
“Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ёнларида эдим. Мени чаён чақиб олди. У киши (чаён чаққан жойни) силаб, дам солдилар” (Имом Таҳовий ривоятлари).
Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
لَدَغَتْ رَجُلًا مِنَّا عَقْرَبٌ ، عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ رَجُلٌ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، أَرْقِيهِ فَقَالَ مَنْ اسْتَطَاعَ مِنْكُمْ أَنْ يَنْفَعَ أَخَاهُ فَلْيَفْعَلْ
"Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ёнида биримизни чаён чақиб олди. Бир киши: “Эй, Аллоҳнинг Расули, дам солайми?” деди. У зот айтдилар: “Ичингизда ким биродарига фойда келтира олса, шундай қилсин!” (Имом Таҳовий ривоятлари).
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг бу сўзларидан беморга фойда берадиган ҳар қандай дам солиш дурустлиги тушунилади.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом бемор бўлганларида Жаброил алайҳиссалом қуйидаги сўзлар билан дам солганлар:
بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيك مِنْ كُلِّ شَيْءٍ يُؤْذِيك مِنْ شَرِّ كُلِّ ذِي نَفْسٍ وَنَفَسٍ ، وَعَيْنٍ ، اللَّهُ يَشْفِيك ، بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيك
яъни: “Сенга озор берувчи ҳар бир нарсадан, ҳар бир жонли, нафас олувчи ва ёмон кўздан Аллоҳнинг номи билан руқя қиламан (дам соламан). Аллоҳ сенга шифо беради. Аллоҳнинг номи билан дам соламан” (Имом Таҳовий ривоятлари). (“Шарҳи Маонил осор” китоби).
Дам солиш учта шарт билан дуруст бўлади:
1. Қуръони карим ёки Аллоҳ таолонинг исми сифатлари билан бўлиши;
2. Араб тилида бўлиши ёки бошқа тилда бўлса ҳам, маъноси тушунарли бўлиши;
3. Дам солишнинг ўзи билан эмас, Аллоҳ таолонинг изни ва қудрати билан шифо топишига эътиқод қилиши (“Ал-мавсуъатул фиқҳийя ал-Кувайтия”).
Дам солиш ҳам даволанишнинг бир тури бўлиб, у бошқа даволаниш турлари: анъанавий тиббиёт ва замонавий тиббиётдан фойдаланишни ман қилмайди. Балки Қуръон оятлари мўминларнинг ҳам руҳига, ҳам жасадига шифо бўлганидан даволанишнинг бошқа турларига ёрдамчи бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЖУМА АЙЁМИНГИЗ МУБОРАК БЎЛСИН!
Улашинг: @diniysavollar
#muftiy_minbari
🌙 АЛЛОҲ УЧУН ЙИҒЛАГАНМИСИЗ?
🎙 Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари
🌐 /channel/+ZgkOZopwJwc3ZWEy
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
MUSLIM.UZ GA 😎 OBUNA BO'LING ✅ VA ULASHING🗣
▶️ Muslimuzz/featured">YouTube | 📷Instagram | 🔵 Facebook
ҚИЗ БОЛАГА “НОИЛА” ИСМИНИ ҚЎЙИШ ЖОИЗМИ?
#исм_қўйиш
❓1319-CАВОЛ: Қизимга “Ноила” деб исм қўйганмиз. Бир танишим, бундай исм динимизда ножоиз исмлардан, чунки бу аввалги замонларда бир бутнинг номи бўлган, деди. Мен қизимнинг исмини ўзгартиришим керакми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Қиз фарзандга “Ноила” деб исм қўйш жоиз ва бу исмни ўзгартиришга зарурат йўқ. “Ноила” араб тилида “туҳфа”, “совға” каби маъноларни англатади. Уни “Аллоҳнинг туҳфаси”, деб талқин қилиш ҳам мумкин.
Тўғри, жоҳилият даврида Маккадаги Сафо ва Марва тоғи оралиғида мушрикларнинг “Ноила” деб номланган санами бор бўлган. Лекин бу “Ноила” исмининг ножоиз эканига далолат қилмайди. Чунки бугунги кунда ҳеч бир мусулмон киши ўзининг қизига “Ноила” деб ўша бутни улуғлаш мақсадида исм қўймайди.
Қолаверса, бу исм Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларида саҳобалар орасида маълум ва машҳур бўлган. Жумладан:
1. Ноила бинти Фарофиса. Машҳур саҳоба ҳазрати Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳунинг аёллари.
2. Ноила бинти Робиъ ибн Қайс ибн Омир. Пайғамбаримиз алайҳиссаломга байъат қилган саҳобия аёллардан.
3. Ноила бинт Саъд ибн Молик Ал-Ансория;
4. Ноила бинти Салома Ансорийя. Ибн Саъд ўзининг “Табақотул кубро” китобида Пайғамбаримиз алайҳиссаломга байъат қилган саҳобия аёллардан эканини зикр қилган;
5. Ноила бинти Убайд ибн Ал-Ҳур Ал-Ансория (“Ал-Исоба фи тамйизис саҳоба” китоби).
Шунингдек, саҳобалардан “Абу Ноила” – “Ноиланинг отаси” дея куня билан танилган саҳобалар ҳам бўлган. Масалан, Бадр ғазотида қатнашган саҳобалардан – Силкон ибн Салома Ал-Ашҳалийнинг ҳам кунялари “Абу Ноила”, деб аталган (Абу Нуаймнинг “Маърифатус саҳоба” китоби).
Пайғамбаримиз алайҳиссалом одатда номақбул ва шариатга зид исмларни ўзгартирар эдилар. Масалан, Осия (гуноҳкор) исмини “Жамила” (чиройли, гўзал), “Ҳарб” (уруш) исмини “Силм” (тинчлик) деб ўзгартирганлар. Лекин мазкур “Ноила” исмли саҳобия аёлларнинг исмларини ўзгартирганлари маълум эмас.
Шундан келиб чиқиб, қизингизнинг исмини ўзгартиришга ҳожат йўқ. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
НАМОЗДАН КЕЙИН БИРОВ “НАМОЗНИ КАМ ЎҚИДИНГИЗ”, ДЕСА...
#намоз
❓1317-CАВОЛ: Тўрт ракатли намозни ўқиб тугатгандан кейин бошқа бир киши: “Уч ракат ўқидингиз”, деса, лекин намозхон қалбида тўрт ракатдан кам ўқиганига шак бўлмаса, қандай йўл тутилади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Намозхон ёлғиз ўзи намоз ўқиётган бўлсин ёки имом бўлиб, одамларга намоз ўқиб бераётган бўлсин, салом берганидан кейин битта адолатли (омонатдор, ишончли) киши мисол учун, “Сиз пешинни уч ракат ўқидинг” деса, намозхон тўрт ракат ўқиганига аниқ ишончи бўлса, хабар берувчининг гапига эътибор бермайди. Агар хабар берувчининг ростгўй ёки ёлғончи эканида шак қилса, эҳтиёт юзасидан намозни қайта ўқийди. Бу ҳақида “Фатовои Оламгирия” китобида бундай дейилган:
إذَا شَكَّ الْإِمَامُ فَأَخْبَرَهُ عَدْلَانِ يَأْخُذُ بِقَوْلِهِمَا رَجُلٌ صَلَّى وَحْدَهُ أَوْ صَلَّى بِقَوْمٍ فَلَمَّا سَلَّمَ أَخْبَرَهُ رَجُلٌ عَدْلٌ إنَّكَ صَلَّيْتَ الظُّهْرَ ثَلَاثَ رَكَعَاتٍ قَالُوا إنْ كَانَ عِنْدَ الْمُصَلِّي أَنَّهُ صَلَّى أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ لَا يَلْتَفِتُ إلَى قَوْلِ الْمُخْبِرِ ، كَذَا فِي الْمُحِيطِ وَلَوْ شَكَّ الْمُصَلِّي فِي الْمُخْبِرِ أَنَّهُ صَادِقٌ أَوْ كَاذِبٌ رُوِيَ عَنْ مُحَمَّدٍ - رَحِمَهُ اللَّهُ تَعَالَى - أَنَّهُ يُعِيدُ الصَّلَاةَ احْتِيَاطًا
“Агар имом неча ракат ўқигани шак қилса, икки адолатли киши унга неча ракат ўқиганини айтса, уларнинг гапига амал қилади. Бир киши ёлғиз намоз ўқиди ёки жамоатга имом бўлиб ўқиди. Салом бергандан кейин бир адолатли киши унга “Сиз пешин намозини уч ракат ўқидингиз”, деди. Бу масалада уламолар: “Агар намозхон тўрт ракат ўқиганига аниқ ишонч ҳосил қилса, айтган одамнинг гапига эътибор бермайди (“Муҳийт” китоби). Агар намозхон хабар берувчининг ростгўй ёки ёлғончи эканида шак қилса, имом Муҳаммад раҳимаҳуллоҳдан ривоят қилинган гапга кўра, эҳтиёт юзасидан намозни қайта ўқийди”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЖАМОАТ НАМОЗИДА АЁЛ ВА ЭРКАКНИНГ БИР САФДА ТУРИШИ
#Ҳаж_умра #намоз
❓1315-CАВОЛ: Масжиди набавий ва Масжидул ҳаромда бир ҳолатга кўзим тушди. Баъзи жойларда аёллар учун алоҳида жой қилинган экан. Аммо бошқа жойларда, масалан, масжидул ҳаром ташқарисида бир жойда эркаклар сафда турган бўлса, уларнинг ёнида аёллар ҳам саф тортган бўлади. Аёл киши эркак билан бир сафда турса, эркак кишининг намози бузилади”, деб ўқиган эдим. Юқорида айтилган ҳолатдаги намозлар шунга тушиб қолмайдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ўзингиз айтгандек икки ҳарамда, айниқса, масжидул ҳаромда аёллар учун пластмасса тўсиқлар билан алоҳида жой қилинади. Бунда мутлақо муаммо йўқ. Эркаклар намозига таъсир қилмайди. Аммо бошқа жойларда шундай қилинмаган бўлса ва аёллар, гарчи маҳрам бўлса ҳам, ҳеч қандай тўсиқсиз ёки орада бўш жойсиз эркаклар билан бир сафда уланиб турса, аёлларнинг икки ёнидаги ва орқасидаги кишиларнинг намози бузилади.
Уламолар намозда аёл кишининг эркак билан баробар туриши сабабли эркакнинг намози бузилишига бир нечта шарт қўйишган. Шу шартлардан бири топилса, эркакнинг намози бузилади. Улардан бири эркак ва аёл кишининг орасида тўсиқ ёки бўшлиқ бўлмаслигидир. Бу ҳақида “Фатовои Оламгирия”да бундай дейилган:
ومنها أن يكونا بلا حائل ... وأدنى الحائل قدر مؤخر الرحل وغلظه غلظ الأصبع والفرجة تقوم مقام الحائل وأدناه قدر ما يقوم فيه الرجل، كذا في التبيين.
“(Битта фарз намозда аёл киши эркак билан бир сафда туриб қолганда эркакнинг намозининг бузилиш) шартларидан бири эркак ва аёл ўртасида тўсиқ бўлмаслигидир. Тўсиқнинг энг кичиги эгарнинг суячиғичалик, қалинлиги бармоқнинг қалинлигида бўлиши керак. Орадаги бўшлиқ ҳам тўсиқ ўрнига ўтади. Унинг энг ози бир киши турадиган жой бўлиши керак. “Табйин”да шундай келган”.
Демак, орада бир киши сиғадиган бўш жой ёки тўсиқ бўлса, эркакнинг намозига путур етмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
УШБУ ИДИШЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ МУМКИНМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1314-CАВОЛ: Мен мусофирдаман. Бу ер мусулмон юрти эмас. Уларнинг гўшт пиширадиган керамика металидан таёрланган махсус идиши бор. Ундан мусулмон бўлмаган шахслар фойдаланади. Бу идишлар овқат қолдиқларини умуман ўзида ушлаб қолмайди. Биз шу идишни геллар билан ювиб, фойдалансак бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ғайридинлар ишлатадиган идишлардан фойдаланишнинг зарари йўқ. Улар овқат пишириб еганларидан кейин яхшилаб ювиб ташлаб, овқат пиширсангиз бўлади. Чунки улар баъзида бизнинг динимизда рухсат берилмаган маҳсулотлардан овқат тайёрлашади ва натижада идиш нопок ҳолга келади. Темир, пластмасса, чинни ёки сиз айтгандек керамика каби ўзига нажосатни шиммайдиган идишлар бўлса, уларни сув билан ювилса, пок бўлади. Тахта, сопол каби нажосат шимадиган идиш бўлса, уларни уч марта ювиб, қуритиш орқали покланади.
“Фатово Оламгирия” китобида бундай дейилган:
قال محمد - رحمه الله تعالى - ويكره الأكل والشرب في أواني المشركين قبل الغسل ومع هذا لو أكل أو شرب فيها قبل الغسل جاز ولا يكون آكلا ولا شاربا حراما وهذا إذا لم يعلم بنجاسة الأواني فأما إذا علم فإنه لا يجوز أن يشرب ويأكل منها قبل الغسل
“Имом Муҳаммад раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар: Мушрикларнинг идишларида уларни ювишдан олдин еб-ичиш макруҳ саналади. Шундай бўлсада, еб ёки ичиб қўйган бўлса, жоиз бўлаверади. Ҳаром нарсани еган ёки ичган бўлиб қолмайди. Бу ҳукм уларнинг идишининг нажосат эканини билмаган ҳолатга тегишли. Агар бундай идишнинг нажосат эканини билса, ювишдан аввал ундан ейиш ёки ичиш мумкин эмас”.
Демак, яхшилаб ювиб юборгандан кейин овқат пишириб ейишда монелик йўқ. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЎТГАНЛАР ҲАҚИДА “РАҲМАТЛИ” ДЕЙИШ ЖОИЗМИ?
#ўтганларни_дуо_қилиш
❓1330-CАВОЛ: Марҳумлар ҳақида гапирганда ҳозир кӯп кишилар "раҳматли бӯлиб кетган", деб айтишмоқда. Шунда мен бундай дейиш хато десам, ким айтди буни, деб сӯрашяпти. Шунга бир изоҳли жавоб берсангиз?
💬ЖАВОБ: Вафот этган мўмин-мусулмонларнинг ҳаққига мазкур сўзлар билан дуо қилиш ва ўтганларга Аллоҳнинг раҳмат ва мағфиратини умид қилиш мустаҳаб-савобли ишлардан биридир.
Мусулмон инсоннинг мусулмон устидаги ҳақларидан бири вафотидан кейин уни яхшилик билан эслаш, хотирлаш ва ҳаққига хайрли дуо қилишдир.
وَالَّذِينَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آَمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ
“Улардан кейин (дунёга) келган зотлар айтурлар: “Эй, Раббимиз! Ўзинг бизларни ва биздан илгари иймон билан ўтганларни мағфират этгин ва қалбларимизда иймон келтирган зотларга нисбатан гина пайдо қилмагин! Эй, Раббимиз! Албатта, Сен меҳрибон ва раҳмли зотдирсан!” (Ҳашр сураси, 10 оят).
Аллоҳ таоло ушбу ояти каримада мусулмонларга ўзларидан аввал иймон билан ўтган зотларнинг ҳаққига дуо ва мағфират сўраб дуо қилишларини таълим бермоқда. Мусулмонлар асрлар оша ушбу таълимотга содиқ қолиб келмоқдалар.
Ўтганларни хотирлаш ва уларнинг ҳақларига дуо қилиш турли халқларда турлича ибора ва сўзлар билан ифода қилинади. Бизнинг халқимизда ўтганларни “марҳум”, “мағфур” “раҳматли”, “раҳматли бўлиб кетган” ва шу каби дуо маъносидаги сўзлар билан ёдга олиш урф бўлган ва бу савобли амалдир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ХОТИНИГА, СЕН МЕНГА ҲАРОМСАН, ДЕСА НИМА БЎЛАДИ?
#талоқ
❓1328-CАВОЛ: Мен телефонда хотинимга 1 марта “Талоғингни бердим”, деб, сўнг 2 марта “Шу кундан бошлаб сен менга ҳаромсан” деб айтганман. Шунда 3 талоқ тушадими?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Бундай ҳолатда икки талоқ тушган ҳисобланади. Эр-хотин ярашмоқчи бўлсалар, (маҳр бериш билан бирга) қайтадан никоҳ ўқитишлари шарт бўлади.
Телефон орқали бўлса ҳам хотинига “Талоғингни бердим”, деса, бу билан бир ражъий талоқ тушади. Агар ундан кейин: “Шу кундан бошлаб сен менга ҳаромсан”, деса, бунда боин талоқ тушади ва ушбу ибора икки маротаба такрорланган бўлсада, иккинчиси ҳисобга олинмайди. Уни аввалгисидан хабар бериш деб саналади. Бу ҳақда Аллома Хаскафий раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
) لَا ) يَلْحَقُ الْبَائِنُ ( الْبَائِنُ ) إذَا أَمْكَنَ جَعْلُهُ إخْبَارًا عَنْ الْأَوَّلِ : كَأَنْتِ بَائِنٌ بَائِنٌ ، أَوْ أَبَنْتُكِ بِتَطْلِيقَةٍ فَلَا يَقَعُ لِأَنَّهُ إخْبَارٌ فَلَا ضَرُورَةَ فِي جَعْلِهِ إنْشَاءً
“Агар аввалгисидан хабар қилишнинг имкони бўлса, боин талоқ боинга қўшилмайди. Масалан, “сен боинсан, боинсан ёки сен боинсан, сени бир боин талоқ қилдим”, каби гапларда (иккинчи айтилган) талоқ тушмайди, чунки бу хабар беришдир, уни янгидан айтилган талоқ қилишга зарурат йўқ...” (“Дуррул мухтор” китоби).
Бу ўринда саволга кўра жавоб бўлди, лекин ҳар бир талоқ масаласи жонли мажлисда эр-хотин иштирокида кўриб чиқилади. Шунинг учун талоқ масаласида саволи бўлган оилалар расмий имом домлалар ҳузурига бориб, ҳолатни баён қилиб саволларига жавоб олишлари керак. Акс ҳолда кўп тушунмовчиликлар келиб чиқади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЭМИКДОШНИНГ АКАСИ МАҲРАММИ?
#қасам
❓1327-CАВОЛ: Эмикдошимнинг туғишган, лекин отаси бошқа бўлган акаси менга номаҳрамми ёки маҳрамми?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Эмикдошингиз гўдаклигида сизнинг онангизни эмган бўлса, унинг ака-укалари сизга номаҳрам бўлади. Чунки сиз улар билан бир онани эмганингиз йўқ.
Агар сиз чақалоқлигингизда эмикдошингизнинг онасини эмган бўлсангиз, у аёлнинг барча фарзандлари сизга маҳрам бўлади. Баъзиларининг отаси эмикдошингизнинг отасидан бошқа бўлса ҳам ҳукм шундайлигича қолади, яъни маҳрам бўлади. Буни аёл иккинчи марта турмушга чиққанда ўзи билан эргаштириб келган бола мисолида кўриш мумкин. Бу ҳақда аллома Хаскафий шундай деганлар:
( وَلَا حِلَّ بَيْنَ رَضِيعَيْ امْرَأَةٍ ) لِكَوْنِهِمَا أَخَوَيْنِ وَإِنْ اخْتَلَفَ الزَّمَنُ وَالْأَبُ
"Бир аёл эмизган икки бола ўртасида никоҳ ҳалол бўлмайди. Чунки улар (эмишган) ака-укадир. Агарчи турли вақтларда эмган бўлса ҳам, ёки оталари бошқа-бошқа бўлса ҳам" ("Дуррул мухтор" китоби, Разоъ боби).
Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ҚУРЪОН БИЛАН ҚАСАМ ИЧИШ МАСАЛАСИ
#қасам
❓1326-CАВОЛ: Қуръон билан қасам ичиб, қасамини бузиб қўйса, каффорот вожиб бўладими?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Динимизга кўра қасамлар фақат Аллоҳ номи билан бўлиши керак. Аллоҳдан бошқанинг номи билан қасам ичиш фиқҳий манбаларимизда макруҳи таҳримий (ҳаромга яқин макруҳ) ҳисобланади. Лекин фуқаҳоларимиз Қуръон билан қасам ичса, эътиборга олинади дейишган.
Қуръон билан қасам ичиш аввалги замонларда урф бўлмаган ва уламолар “Қуръон билан қасам ичилса, унинг эътибори йўқ” дейишган. Мазҳабимиздаги “Мухтасарул Қудурий”, “Виқоя”, “Мухтор” каби мўътабар фиқҳий матн китобларимизда ҳам аввалги давр уламоларининг мазкур фатвоси қайд этилган. Масалан, Аллома Мавсилий бу ҳақда шундай деганлар:
والحلف بغير الله تعالى ليس بيمين كالنبي والقرآن والكعبة
“Пайғамбар, Қуръон, Каъба каби Аллоҳдан ўзга билан ичилган қасам – қасам ҳисобланмайди” (“Ал-Мухтор лил фатво” китоби).
Лекин қасам масалалари асосан урфга қарагани ҳамда Қуръондан Аллоҳнинг каломи назарда тутилгани эътиборидан кейинги давр фуқаҳолари Қуръон билан ичилган қасамнинг эътибори бор эканига ва ўша қасам бузилганида каффорот вожиб бўлишига фатво беришган. Ҳижрий 9-асрда яшаб ўтган буюк фақиҳ Аллома Камол ибн Ҳумом раҳимаҳуллоҳ ушбу масалада шундай деганлар:
ولا يخفى أن الحلف بالقرآن الآن متعارف فيكون يمينا
“Шубҳасиз бугунги кунда Қуръон билан қасам ичилганда – қасам деб эътиборга олинади” (“Фатҳул Қодир” китоби).
Фатвои Оламгирийяда ушбу масала бироз тафсилот билан зикр қилинган:
قَالَ : مُحَمَّدٌ رَحِمَهُ اللَّهُ تَعَالَى فِي الْأَصْلِ لَوْ قَالَ : وَالْقُرْآنِ لَا يَكُونُ يَمِينًا ذَكَرَهُ مُطْلَقًا ، وَالْمَعْنَى فِيهِ ، وَهُوَ أَنَّ الْحَلِفَ بِهِ لَيْسَ بِمُتَعَارَفٍ فَصَارَ كَقَوْلِهِ : وَعِلْمِ اللَّهِ ، وَقَدْ قِيلَ هَذَا فِي زَمَانِهِمْ أَمَّا فِي زَمَانِنَا فَيَكُونُ يَمِينًا ، وَبِهِ نَأْخُذُ ، وَنَأْمُرُ ، وَنَعْتَقِدُ ، وَنَعْتَمِدُ ، وَقَالَ : مُحَمَّدُ بْنُ مُقَاتِلٍ الرَّازِيّ لَوْ حَلَفَ بِالْقُرْآنِ قَالَ : يَكُونُ يَمِينًا ، وَبِهِ أَخَذَ جُمْهُورُ مَشَايِخِنَا رَحِمَهُمْ اللَّهُ تَعَالَى كَذَا فِي الْمُضْمَرَاتِ .
“Муҳаммад Аш-Шайбоний раҳимаҳуллоҳ “Ал-Асл” китобида “Қуръон”га қасам ичса, қасами ҳисобга олинмайди, деб умумий қилиб айтганлар. Унинг маъноси шуки, бундай қасам урф-одатда йўқ эди. Бу худди Аллоҳнинг илмига қасам ичгандек бўлади. Шунинг учун, фуқаҳолар Қуръон билан ичилган қасам эътиборга олинмаслиги аввалги уламоларнинг замонида эди, дейишади. Аммо, бизнинг давримизда у ҳақиқий қасам бўлади. Шу фатвони оламиз, шунга буюрамиз, шунга эътиқод қиламиз ва шунга суянамиз. Муҳаммад ибн Муқотил Ар-Розий раҳимаҳуллоҳ “Агар “Қуръон”га қасам ичса, қасами дуруст бўлади”, деганлар. Ана шу гапни бизнинг кўпчилик машойих фақиҳларимиз олишган. “Музмарот” китобида ҳам шундай дейилган” (“Фатовои Оламгирийя” китоби).
Шунга кўра, Қуръон билан ичилган қасам қасам ўлароқ эътиборга олинади ва уни бузиш сабабидан каффорот вожиб бўлади. Қасам каффоротининг миқдори ҳақида аввал батафсил жавоб берилган. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
#muftiy_minbari
🌙 ИНТЕРНЕТ ЗИНОГА САБАБ БЎЛМАСИН!
🎙 Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
БИРОН ИШНИ НИЯТ ҚИЛСА, НАЗР ҚИЛГАН БЎЛАДИМИ?
#назр
❓1324-CАВОЛ: 1) Сешанба куни "Пайшанба кунида рўза тутаман" деб ният қилган эдим. Лекин рўза тутиш эсимдан чиқибти. Энди шу рўзани қазоси тутиладими?
2) Ва юқорида айтилган вазиятга кўра, бу сафар таҳажжуд намозини ўқийман деса-ю, лекин кечаси тура олмаса, уни қазосини ўқиб қўядими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Нафл ибодатларнинг қазоси бўлмайди. Бундан ташқари ният қилиб қўйишнинг ўзи билан ибодат зиммага вожиб бўлиб қолмайди. Агар шу куни рўза тутишни назр қилдим ёки назрни ифодалайдиган сўзлар билан айтган бўлсангиз, ана шунда назрга айланади ва тутиб бериш лозим бўлади. Қолаверса, назрни қалб билан қилинмайди, балки тилда айтиш лозим. Фиқҳий манбаларимизда бу борада маълумотлар берилган:
فركن النذر هو الصيغة الدالة عليه وهو قوله: لله عز شأنه علي كذا، أو علي كذا، ونحو ذلك
“Назрнинг рукни назрга далолат қилувчи сийғада бўлишидир. “Аллоҳ учун зиммамга шу иш лозим бўлсин”, “Зиммамга шу иш лозим бўлсин” каби назрни ифодаловчи сўзлар бўлиши лозим. (“Бадоеъус саноеъ” китоби).
"لأن المعول عليه في النذر هو اللفظ... فلا يكفي في ذلك النية وحدها بدونه."
“Назрдаги асосий нуқта лафздир. Шунга кўра назр қилишни лафзда айтмай, қуруқ ният қилишнинг ўзи кифоя қилмайди”. (“Ал-Мавсуъа ал-фиқҳийя” китоби).
Демак, сизнинг “Пайшанба кунида рўза тутаман” ёки “Бу сафар таҳажжуд ўқийман” деб ният қилишингиз билан зиммангизга назр вожиб бўлиб қолмайди ва тутмаганингиз учун қазоси лозим бўлмайди. Валлоҳу аълам!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
#Ашуро
🌙 1 КУНЛИК КЕНГЛИК - 1 ЙИЛЛИК БАРАКАГА ТЕНГ
🎙 Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари
🌐 /channel/+ZgkOZopwJwc3ZWEy
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
#Ашуро
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ашуро кунининг рўзаси – Аллоҳдан умид қиламанки – бир йил олдинги гуноҳларга каффорат бўлади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
🗓 9 Муҳаррам - 15 июль - душанба
⏱ Саҳарлик (оғиз ёпиш) вақти: 03:23
⏱ Ифторлик (оғиз очиш) вақти: 19:58
🗓 10 Муҳаррам - 16 июль - сешанба
⏱ Саҳарлик (оғиз ёпиш) вақти: 03:24
⏱ Ифторлик (оғиз очиш) вақти: 19:57
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази
🔗 Улашинг: @diniysavollar
МЕССЕНЖЕРЛАР ОРҚАЛИ ЁЗИЛГАН САЛОМГА ОҒЗАКИ АЛИК ОЛИШ КИФОЯМИ?
#поклик
❓1321-CАВОЛ: Турли мессенжерлар орқали ёзилган саломларга оғзаки алик олиб қўйса кифоями ёки жавобни ёзма тарзда ёзиш ҳам керакми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Турли мессенжерлар (телеграм, ватсап ва бошқа иловалар) ва электрон почта ёки SMS хизматлари орқали ёзилган саломларга оғзаки алик олиш вожиб бўлади. Ёзма равишда алик олиб, жавоб қайтариш мустаҳаб саналади. Бу борада Аллома ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар:
(قَوْلُهُ وَيَجِبُ رَدُّ جَوَابِ كِتَابِ التَّحِيَّةِ) لِأَنَّ الْكِتَابَ مِنْ الْغَائِبِ بِمَنْزِلَةِ الْخِطَابِ مِنْ الْحَاضِرِ مُجْتَبًى وَالنَّاسُ عَنْهُ غَافِلُونَ ط .أَقُولُ : الْمُتَبَادَرُ مِنْ هَذَا أَنَّ الْمُرَادَ رَدُّ سَلَامِ الْكِتَابِ لَارَدُّ الْكِتَابِ.
яъни: “Мактуб орқали келган саломга алик олиш вожиб бўлади. Чунки ғоиб кишидан келган мактуб гўёки ёнида турган кишининг оғзаки хитоби кабидир (“Мужтабо” китоби). Одамлар эса бунга бепарводирлар. Шунга кўра айтаманки, мактуб орқали келган саломга оғзаки алик олиш вожиб бўлади, ёзма жавоб қайтариш эмас” (“Раддул-муҳтор” китоби).
Шунингдек, “Кувайт фиқҳ энциклопидяси”да ушбу масала тафсилот билан зикр қилинган:
ﻭﻛﺬا ﻟﻮ ﺑﻠﻐﻪ ﺳﻼﻡ ﻓﻲ ﻭﺭﻗﺔ ﻣﻦ ﻏﺎﺋﺐ ﻭﺟﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﺃﻥ ﻳﺮﺩ اﻟﺴﻼﻡ ﺑﺎﻟﻠﻔﻆ ﻋﻠﻰ اﻟﻔﻮﺭ ﺇﺫا ﻗﺮﺃﻩ. ﻭﻗﺪ ﻭﺭﺩ ﻓﻲ اﻟﺼﺤﻴﺤﻴﻦ ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ - ﺭﺿﻲ اﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ - ﻗﺎﻟﺖ: ﻗﺎﻝ ﻟﻲ ﺭﺳﻮﻝ اﻟﻠﻪ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ: ﻫﺬا ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻳﻘﺮﺃ ﻋﻠﻴﻚ اﻟﺴﻼﻡ، ﻗﺎﻟﺖ: ﻗﻠﺖ: ﻭﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼﻡ ﻭﺭﺣﻤﺔ اﻟﻠﻪ . ﻭﻳﺴﺘﺤﺐ ﺃﻥ ﻳﺮﺩ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺒﻠﻎ ﺃﻳﻀﺎ ﺑﺄﻥ ﻳﻘﻮﻝ: ﻭﻋﻠﻴﻚ ﻭﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼﻡ
“Шунингдек, бир кишига ғоиб – бошқа жойдаги одамдан мактубга ёзилган салом етиб келса, унга ўқиган заҳоти дарҳол сўз орқали алик олиш вожиб бўлади. Зеро, “Икки саҳиҳ тўплам”да ворид бўлган ҳадисда Оиша розияллоҳу анҳо: “Менга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Жаброил фаришта сенга салом айтмоқда”, деб айтдилар. Мен айтдим: “У зотга ҳам Аллоҳнинг саломи ва раҳмати бўлсин” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти). Ушбу ҳолатда саломни етказувчига ҳам: “Сизга ва унга ҳам салом бўлсин”, каби иборалар билан алик олиш мустаҳаб саналади”
Бугунги кундаги мессенжерлар (телеграм, ватсап ва бошқа иловалар) ва электрон почта ёки SMS хизматлари орқали ёзилган саломлар ҳам – мактубда ёзилган салом билан ҳукми бир хил. Шунга кўра, ғоиб одамдан келган салом хоҳ ёзма равишда бўлсин, хоҳ бирор элчи орқали бўлсин, уни қабул қилган кимса дарҳол оғзаки алик олиши вожиб бўлади ва шунинг ўзи кифоя қилади. Лекин ёзма равишда алик олиб, жавоб қайтарса, янада зиёда ажру савобга эга бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ҒУСЛГА ҚОДИР БЎЛМАГАН БЕМОР ЖУНУБЛИКДАН ҚАНДАЙ ПОКЛАНАДИ?
#ғусл #бемор #поклик
❓1320-CАВОЛ: Яқинда операция бўлдим. Ўрнимдан туриш, ўтириш мумкин эмас. Аёлим ёрдамида таҳорат олиб, ётган ҳолда намоз ўқияпман. Уйқумда эҳтилом бўлдим. Ғусл қила олмайман. Бундай ҳолда қандай қилиб покланиб намоз ўқийман?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Сиз ғусл қила олмасангиз ҳам таяммум қилиш билан покланаверасиз. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:
وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا
яъни: “Агар бемор бўлсаларингиз ёки сафарда бўлсаларингиз ё бирорталарингиз таҳоратхонадан келса ёки аёлларга яқинлик қилса-ю, сув топа олмасаларингиз, покиза тупроқ билан таяммум қилинглар” (Нисо сураси, 43-оят).
Демак, мазкур далилларга кўра сув билан ҳақиқий покланиш имкони йўқ бўлиб қолган пайтда, покиза ер жинси билан ҳукмий покланиш жоиз бўлади. Таяммум қилишга рухсат берилган ушбу оятда “Агар бемор бўлсангиз” дейилган. Биров бемор бўлса-ю, сув ишлатиб таҳорат ёки ғусл қилганда ҳалокатга учраши, бирор аъзоси талафот кўриши, беморлиги зиёда бўлиши, чўзилиб кетиши, тузалиш кечга сурилиши кабилардан аниқ хавф бўлса, таяммум қилиши жоиз.
Ер жинси – тупроқ, қум, тош, оҳак, гипс, сурма, сурматош, олтингугурт каби ердан бўлган ашёлардир. Шунингдек, турли буюмлар устидаги (масалан, кийимдаги ёки кўрпа-тўшакдаги) чанг ҳам ер жинсига киради. Шу чангни қасд қилиб, таяммум қилиш ҳам мумкин.
Таяммум қилмоқчи бўлган одам енгини тирсакларидан юқоригача шимаради. Покланишни ният қилиб, икки қўлини тупроққа ёки ер жинсидан бўлган нарсага уриб, юзига суртади. Икки қўлини иккинчи марта уриб, аввал чап қўлининг кафти орқали ўнг қўлини чиғаноқлари билан қўшиб масҳ қилади. Кейин ўнг қўлининг кафти орқали чап қўлини чиғаноқлари билан қўшиб масҳ тортади. Шу билан таяммум қилган бўлади.
Сиз шу тарзда то ғусл қилишга қодир бўлгунингизга қадар таяммум қилиб, намозларингизни адо этишингиз мумкин. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
Bismillahir Rohmanir Rohim!
“Fatvo.uz” rasmiy kanalining lotin alifbosidagi shakli ham ishga tushdi!
Islom – ilm-maʼrifat dini. Hazrati Paygʼambarimiz sollallohu alayhi vasallamga nozil qilingan Qurʼoni karim oyatlarida 811 marotaba ilmga undash bor. Hadisi sharifda: “Ilm talab qilish har bir muslim va muslimaga farzdir”, — deb taʼkidlangan (Imom ibn Moja rivoyati).
Inson oʼzi bilmagan narsasini ulamolardan soʼrab oʼrganishi kerak. Zero, Аlloh taolo Qurʼoni karimda: “Аgar bilmaydigan boʼlsangiz, zikr ahllaridan soʼrangiz!” deb buyurgan (Nahl, 43). Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Bilimsizlikning davosi savoldir”, – deya bayon qilganlar (Imom Аbu Dovud rivoyati).
Siz aziz muxlislarning talab va istaklarini inobatga olib, Fatvo markazi tamonidan “Fatvo.uz” telegram kanalning lotincha alifbosidagi koʼrinishi ishga tushdi.
Аlloh taolo ushbu boshlanayotgan ishni xayrli va barakotli boʼlishini nasib etsin! Omin!
Oʼzbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Ulashing: @fatvouzlotin
НИФОСЛИ АЁЛ ҚИРҚ КУН ИЧИДА ҲАЙЗ КЎРИШИ ҲАМ МУМКИНМИ?
#аёлларга_оид_масала #ҳайз #нифос
❓1318-CАВОЛ: Нифосли аёл қирқ кун ичида ҳайз кўриши ҳам мумкинми? Масалан, аёл киши нифоси тугаётганини оч суюқлик келишидан билса ва яна қон келишни бошласа, бу қон ҳайз бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Нифоснинг энг кўп муддати 40 кун деб белгиланган. Лекин бу дегани ҳар бир аёл албатта 40 кун нифос кўради дегани эмас. Ҳар бир аёлнинг нифос ва ҳайзда ўзининг одат куни бўлади. Яна бир нарсани билиш лозимки, бир аёл модомики нифос кўриш жараёнида экан, айни вақтда у ҳайз кўрмайди. Яъни нифос ва ҳайз бир вақтда жамланмайди. Қолаверса, икки ҳайз ёки нифос ва ҳайз орасидаги энг кам поклик 15 кун бўлиши керак. Агар нифос кўраётган аёлнинг нифоси тугаб, орадан 15 кун ўтмасдан яна қон кўриб қолса, бу ҳайз дейилмайди, балки агар бу ҳолат 40 кун ичида бўлаётган бўлса, кейинги қонни ҳам нифос дейилади. 40 кундан ўтиб кетгандан кейин бўлаётган бўлса, кейинги қон истиҳоза қони дейилади. Нифоси тўлиқ тугаб, ўн беш ва ундан кўп кунлар пок бўлгандан кейин қон кўрса, бу қон ҳайз қони дейилади.
وَأَقَلُّ الطُّهْرِ بَيْنَ الْحَيْضَتَيْنِ أَوْ النِّفَاسِ وَالْحَيْضِ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْمًا وَلَيَالِيهَا إجْمَاعًا
“Икки ҳайз ёки нифос ва ҳайз орасидаги покликнинг энг кам муддати уламолар ижмосига кўра ўн беш кеча ва кундуздир” (“Раддул муҳтор” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
ТЎШАККА МИХЛАНИБ ҚОЛГАН БЕМОРНИНГ ҚИБЛАГА ЮЗЛАНИШИ
#намоз #бемор
❓1316-CАВОЛ: Мен тўшакка михланиб қолганман. Ётган бемор қиблага оёғини узатиб намоз ўқиши кераклигини ўқидим. Аммо менда бошим қиблада бўлиб қолган. Каравотим шундай жойлашган. Баъзан уйдагилар кароватимни айлантириб беришади. Баъзан ҳеч ким бўлмай қолади. Шундай ҳолатда қиблага юзланмасдан намоз ўқисам бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уйда ҳеч ким бўлмай, сизни қиблага қаратиб қўядиган одам топилмай қолса, шу ҳолатингизда, яъни қиблага юзланмаган ҳолатда ҳам намоз ўқийверасиз. Сиз бундай ҳолатда узрли ҳисобланасиз. Чунки шариатда бир қанча узрлар туфайли намозхон қибладан бошқа томонга қараб намоз ўқишга рухсат берилган. Шулардан бири сиздаги каби ҳолат. Бундан ташқари уйдагилар бўлса-ю, сизни қиблага қаратиш учун каравотингизни айлантириб қўйиш сабабли сизга зарар етадиган бўлса, бу ҳолат ҳам узр ҳисобланиб, ўша ҳолатингизда намоз ўқисангиз бўлади. Бу борада “Фатовои Оламгирия”да бундай дейилган:
مَرِيضٌ صَاحِبُ فِرَاشٍ لَا يُمْكِنُهُ أَنْ يُحَوِّلَ وَجْهَهُ وَلَيْسَ بِحَضْرَتِهِ أَحَدٌ يُوَجِّهُهُ يُجْزِيهِ صَلَاتُهُ إلَى حَيْثُمَا شَاءَ .كَذَا فِي الْخُلَاصَةِ وَكَذَا إذَا كَانَ يَجِدُ مَنْ يُحَوِّلُهُ وَلَكِنْ يَضُرُّهُ التَّحْوِيلُ .هَكَذَا فِي الظَّهِيرِيَّةِ .
“Тўшакка михланиб қолган бемор қиблага юзлана олмаса ҳамда ёнида уни қиблага қаратиб қўядиган одам ҳам бўлмаса, қай томонга юзланиб ўқиса ҳам намози дуруст бўлаверади. “Хулоса”да шундай келган. Шунингдек, ёнида қиблага қаратиб қўядиган одам бор-у, лекин айлантириб қўйиш беморга зарар берса, бунда ҳам истаган томонига қараб намоз ўқийверади. “Заҳирия”да шундай келган”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
"ISLOMDA MOLIYAVIY MASALALAR".
🕤Vaqti: 36:00 daqiqa
🎙Mutaxassis: Fatvo markazi mutaxasisi: Abduvohid Ahmadaliyev
✔️ 01:22 Islom moliyasi nima?
✔️ 10:40 Nasiya savdo, bo‘lib to‘lash, murobaha, musavama atamalari hozirgi kunda keng tarqalgan. Ular o‘zi nima?
✔️ 22:26 Chegirma qilib sotish joizmi?
✔️ 27:03 Keshbeklarni olish halolmi?
✔️ 28:51 Taomlanish maskanlarida ovqatlariga qo‘shib, xizmat pulini ham qo‘shib qo‘yishadi shu ish to‘g‘rimi?
✔️ 32:44 Mijozlarga xizmat qiluvchi shaxs ham oylik olib, ham qilgan xizmatidan ma'lum foiz olishi to‘g‘rimi?
✔️ 33:48 Xulosa
ziyomediamarkazi9852?si=I8ynV94AWn-uh5z1">
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.ziyomediamarkazi9852?si=I8ynV94AWn-uh5z1">
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
fatvouz">🔗 Улашинг: @diniysavollar
🌙 ҲИЖРИЙ ЯНГИ ЙИЛИНГИЗ МУБОРАК БЎЛСИН!
✅ 2024 йилнинг 7 июль куни – янги 1446 ҳижрий йил – Муҳаррам ойи бошланишининг 1 кунидир. Ашуро куни 2024 йилнинг 16 июль, сешанба кунига тўғри келади.
✍️ Даврон НУРМУҲАММАД