2920
БССР 1920-х, 1930-х. Кнігі, газеты, часопісы, фота, архітэктура. Дапамога праекту: patreon.com/belaruskipioner Другі канал пра крымінал у БССР 1920-х: @crime1920s Сувязь: @pionerbel
#звязда
"Польша - очаг сусликовой заразы!" - зацемка з газеты "Звезда" ад 28 красавіка 1926 года (знайшоў В.Зелянкоў).
#архітэктурабсср
Нерэалізаваны праект гарадскога тэатра ў Полацку, варыянт 1931 года.
Архітэктары: А.І.Гегела, Д.Л.Крычэўскі.
Чарцяжы са збораў Музея архітэктуры імя Шчусева, Масква.
#рэчыбсср
Пасведчанне аб заканчэнні шасцімесячных курсаў у Дзяржынскай раённай калгаснай школе, выдадзенае тав.Жэўжыку Васілю Янкаву 4 красавіка 1935 года (фота даслаў падпісчык).
#публікуеццаўпершыню
Новая рубрыка на канале "Беларускі піонэр", дзе я буду са сваіх збораў публікаваць копіі арыгінальных архіўных дакументаў, датычных БССР.
Першы дакумент - гэта ліст старшыні Савета Народных Камісараў БССР Галадзеда ва ўсесаюзны СНК Молатаву пра стан работ на пабудове новай АТС у Менску і з просьбай да Наркамата Сувязі аднавіць будаўнічыя працы, 4 сакавіка 1932 года.
Бланк СНК БССР аформлены на 4-х дзяржаўных мовах БССР, замацаваныых Канстытуцыяй 1927 года.
Крыніца: ГА РФ Ф. Р-5446 Оп. 13 Д. 2388 Л.7.
#акцябр
Фота мемарыяльнай дошкі на доме-музеі 1-га з'езда РСДРП у Менску з газеты "Акцябр" (выдавалася на ідыш) № 58, 1938 год (знайшоў С.Марціновіч).
#фотабсср
Фота, выкарыстанае на вокладцы другога тома кнігі Маракова "Галоўная вуліца Мінска", гэта від на трамвайны рух на рагу вуліц Савецкай (цяпер праспект Незалежнасці) і Леніна.
Фота зроблена ў 1932 годзе з вышыні будоўлі Менскага адзялення Дзяржбанка СССР.
#лікбез
У тых падпісчыкаў, хто зараз у Мінску ці недалёка, у бліжэйшыя дні ёсць цудоўная магчымасць набыць адну з галоўных кніг па гісторыі даваеннага Мінска - двухтомнік Л.Маракова "Галоўная вуліца Мінска" - за адносна невялікія грошы. На Мінскай міжнароднай кніжнай выставе, якая сёння адчынілася, на стэндзе "Мастацкая літаратура" за 2 тома просяць усяго 68 рублёў (у розніцы яны каштуюць у разы два даражэй).
#фотабсср #архітэктурабсср
Гэты адміністрацыйны корпус Клінічнага гарадка, рэканструкцыя каторага зараз пачалася, практычна ніколі не трапляўся на даваенныя здымкі, бо яго заўжды закрываў сабой больш буйны корпус №1 клінікі, які знаходзіўся бліжэй да цяперашняга праспекта Незалежнасці. Гэты першы даваенны корпус знеслі ў 1984 годзе, каб пабудаваць новы шматпавярховы корпус клінічнай бальніцы.
#фотабсср
Парад фізкультурнікаў перад Домам Урада ў Менску падчас святкавання "Дня вызвалення Беларусі ад белапалякаў" 11 ліпеня 1935 года.
#лікбез
Артыкул Таццяны Агеенка пра жыллёвыя ўмовы вядомых жыхароў Менска ў 1920-я гады, напісаны на падставе матэрыялаў фонда Цэнтральнага статыстычнага упраўлення БССР (Ф. 30 НАРБ) за 1926-28 гг.
"Краязнаўчая газета" №10 2023.
#архітэктурабсср
Прыклад міжваеннай прамысловай архітэктуры - напрыканцы 1929 года ў Менску ў раёне цяперашняй вуліцы Маскоўскай была адчынена Цэнтральная малочная фабрыка, з самым сучасным для тых часоў абсталяваннем для пастэрызацыі і разліву малака ў шкляныя бутэлькі. Магутнасць фабрыкі была разлічана на 20 000 літраў малака ў дзень. Будынак перажыў вайну, але да 1970-х гадоў абсталяванне фабрыкі стала тэхнічна састарэлым і на месцы былой фабрыкі быў пабудаваны новы цэх малочнага завода (магчыма, стары будынак быў часткова ўпісаны ў новы). У наш час у былых завадскіх карпусах знаходзіца банкаўскае адзяленне. Пра існаванне ў гэтым месцы малочнай вытворчасці сёння кажа тапаніміка - завулак, на якім стаяла малочная фабрыка, дагэтуль мае назву Малочны.
#рэчыбсср
Праграма гастроляў Маскоўскага Дзяржаўнага Яўрэйскага тэатру ў Менску, меркавана 1934 год.
#рэчыбсср
Пасведчанне аб заканчэнні Дзіцячай музычнай школы г.Барысава, выдадзенае Маісею Плісу 24 мая 1941 года.
#мастацтвабсср
Акарэльны малюнак менскага мастака Якава Кругера "Халодная сінагога ў Слуцку", 1921 год.
#кнігібсср
Знайшлася і кніга ў якой быў недахоп літар "ў" і "ё" з папярэдняга запісу - гэта выданне паэмы Міхася Чарота "Босыя на вогнішчы" 1925 года ад Акрпалітасьветы Калінінскай акругі ў г.Клімавічы (далёка ад сталіцы, таму і зразумелы такі недахоп беларускіх знакаў у мясцовых наборшчыкаў).
Тэкст кнігі цалкам у PDF можна глянуць на вікікрыніцах.
#рэчыбсср
Віншавальныя лісты прафесару В.В.Подараву ў сувязі з 35-цігоддзем прафесійнай дзейнасці ў Наркамат земляробства СССР у Маскву ад Менскай балотнай станцыі (па-руску) і ад акруговага меліяратара Аршанскай акругі Вянглоўскага (па-беларуску). Красавік 1927 года.
Плакат на русском и беларуском языках, призывающий евреев принять участие в строительстве Биробиджана.
Михаил Длугач, 1932 год.
#звязда #лікбез
Як "Звезда" стала "Зьвяздой".
9 жніўня 1927 года у дзень свайго дзесяцігоддзя галоўная партыйная газета БССР "Звезда" выйшла пад новай беларускай назвай "Зьвязда" (згодна з арфаграфіяй таго часу), ад гэтага моманту і да сёння газета выходзіць цалкам па-беларуску.
Рашэнне аб пераводзе партыйнай прэсы на беларускую мову было прынятае яшчэ ў 1924 годзе, калі на II сесіі ЦВК БССР была зацверджана на дзяржаўным узроўні палітыка беларусізацыі. Але ў дачыненні да "Звезды" працэс зацягнуўся на 3,5 гады. Зрэшты, не гледзячы на рускамоўную назву, у першую палову 1920-х газета фактычна была двухмоўнай - цэлыя раздзелы, асабліва прысвечаныя вясковым справам, у "Звезде" даваліся на беларускай мове, і з часам колькасць беларускамоўных артыкулаў павялічвалася.
Больш падрабязна пра тое, як "Звезда" пераходзіла на беларускую мову, можна пачытаць у артыкуле на старонцы сучаснай газеты "Звязда" (спасылка).
У якасці ілюстрацыі: две шапкі газеты за жнівень 1927 года №178 са старой назвай і №179 з новай.
#кнігібсср
Рэцэпт вывучэння беларускай мовы ад старшыні ЦВК БССР Аляксандра Рыгоравіча Чарвякова, агучаны ў кнізе "За Савецкую Беларусь" у 1927 годзе.
#фотабсср
Падобны фотаздымак, зроблены ў той жа час з іншай кропкі будоўлі, такім чынам, што ў кадр патрапіла частка будучага Дзяржбанка.
#фотабсср
Арка на ўездзе ў БССР з боку УССР. Кадр з кінахронікі "Жаночы аўтапрабег па СССР" 1936 года (спасылка на відэа цалкам).
#фотабсср
Віды мястэчка Койданава (цяпер г. Дзяржынск) з разбурэннямі, здзейсненымі польскай арміяй пры адыходзе, Савецка-Польская вайна, ліпень 1920 года.
🏛С историей – на «Вы»
СУ-16 первого треста приступило к реконструкции здания 1933 года постройки☝️ на пересечении пр. Независимости с ул. П. Бровки. Свое 90-летие постройка-юбиляр, имеющая статус историко-культурной ценности, встретит обновленной.
✅За несколько недель строители демонтировали двускатную кровлю на площади более 600 «квадратов», разобрали деревянную стропильную систему. Сейчас демонтируют оконные блоки (около 140 кв. м), разбирают перегородки, кирпичные столбы, снимают со стен штукатурный слой на площади более 1800 кв. м.
📍Деревянные перекрытия первого и второго этажей будут заменены на монолитные. Для этого предстоит усилить существующие фундаменты и залить новые под опорные колонны.
Планируется, что к апрелю демонтажные работы завершатся👍 и начнется этап активного строительства.
📌В будущем здесь разместятся службы РУП «МИНГАЗ».
#архітэктурабсср
Альтэрнатыўныя варыянты Вялікага дзяржаўнага тэатра БССР (Оперны тэатр), прапанаваныя савецкімі архітэктарамі на конкурс 1933 года (у конкурсе тады перамог праект Іосіфа Лангбарда).
1. Праект арх.Ноя Троцкага.
2-4. Праект арх.Абрамава.
5-8. Праект арх.Рыгора Бархіна (два варыянты).
#мастацтвабсср
Менскія замалёўкі 1928 года ад мастачкі Марыі Уладычынай у лепшай якасці.
Печать жилищно-арендного кооперативного товарищества N 9 г. Минска. 1930-е годы
Читать полностью…
#чырвонаябеларусь
Вокладка сакавіцкага нумара часопіса "Чырвоная Беларусь" №5 1930 года.
#рэчыбсср
Чырвоны штандар, падораны рабочымі менскага заводу "Энергія" рабочым-металістам заводу "Лямпен-Шнайдэр" ("Lampen-Schneider") у Лейпцыгу, Германія, 1920-я гады (з фондаў Лейпцыгскага музея).
Душанбе в 1925 году, в городе организован отряд первых таджикских пионеров.
Читать полностью…
Калі на смартфоне няма беларускай раскладкі )
З выдання 1920-х (знайшоў М.Нікалаеў).