بومیان ایران پیش از آریاها ( قسمت ششم)
حسن رفیعی
نشریه بایرام_ شماره 67
/channel/Bayramzn
قبیله ای از حکمرانان قراقویونلو
نوشته ولادمیر مینورسکی
ترجمه علی ابوالقاسمی
نشریه بایرام_ شماره 67
/channel/Bayramzn
طنز من فریاد است
مصاحبه با مشهود ابراهیم خانی
مصاحبه: اکبر بیات
نشریه بایرام_ شماره 67
/channel/Bayramzn
خطیمیز شعریمیز
شعر: قوسی تبریزی
خط: حسن نیک بین
بایرام درگیسی_ 67_جی سایی
/channel/Bayramzn
نشریه بایرام
شماره 67_ شهریور 1396
/channel/Bayramzn
با کودکان کار بر فراز آیلند پیک
گفتگوی اختصاصی بایرام با دکتر فرشته وطن دوست
مصاحبه: مهدی ریاحی
نشریه بایرام_ شماره 66
/channel/Bayramzn
#نشریه_بایرام_pdf
شماره 66_ تیرماه1396
/channel/Bayramzn
❇️شاه جنگ تركان با مغولان
نويسنده: ع٫م.بياني
💠 اگرچه توركان و مغولان داراي ريشه ي مشترك زباني يعني هر دو مربوط به زبان هاي التصاقي(پيوندي) يا بهتر بگوييم «آسيايي» هستند، اما هميشه اين دو قوم بزرگ آسيايي داراي فرهنگ، دين و جغرافياي جداگانه بوده اند.
💠 توركان بيشتر بومي غرب آسيا و اطراف درياچه خزر و مغولان بيشتر بومي شرق آسيا هستند. در طول تاريخ اگرچه در مقطعي قسمتي از توركان تابع لشكر مغول شده اند؛ اما هميشه با ايشان در حال مبارزه بوده اند. توركان قاراخاني(موسوم به آل افراسياب)، توركان بيگدلي خوارزمشاهي(سلطان محمد خوارزمشاه و جلال الدين پسرش) توركان سلجوق آناتولي، شيروانشاهيان آزربايجان و توركان مماليك مصر و شام در برابر مغولان مقاومت كرده اند كه بعضي پيروز و بعضي شكست خورده اند. توسعه طلبي «چنگيز» و بي تدبيري «سلطان محمد خوارزمشاه» و كشتن بازرگانان و سفير چنگيزخان باعث حمله ي او به قلمرو خوارزمشاهيان شد. «برتولد اشپولر» يكي از علل شكست خوارزمشاه در مقابل مغولان را چنين مي نويسد:
«خوارزمشاه با ماليات هاي عديده پشت مردم اين سرزمين وسيع را خم كرد و ناگزير بر حفظ آرامش،سپاهيانش را در سراسر كشور گسترده بود… با اين همه روشن نيست كه چرا خوارزمشاه با همه ي توانايي اش شتابزده رو به فرار نهاد و از مقابله با مغولان هراسيد، در حالي كه پسرش جلال الدين كه قدرت پدر را هم نداشت،در برابر آنان ايستاد و حتي به پيروزي هايي هم رسيد. (ص ۳۰ تاريخ مغول در ايران،اشپولر) اما اين توركان مماليك در مصر و شام بودند كه به رهبري خواهرزاده سلطان جلال الدين خوارزمشاهي يعني محمود بن مودود با نام توركي قوتوز(قطز = احتمالا همان قوتاز توركي باشد؟) و «ظاهر بيبرس» و «منصور قلاوون» براي اولين بار افسانه شكست ناپذيري مغولان را در هم شكست.
💠 نبرد «عين جالوت» در سال ۶۵۸ ه.ق(جمعه ۲۶ رمضان) سرنوشت جهان را تغيير داد، زيرا اگر مغولان پيروز مي شدند، از طريق شمال آفريقا به اسپانيا رفته و مي توانستند اروپا را فتح كنند. اما سلطان «قوتوز» در «عين جالوت» با شكست مغولان، جهان گشايي آنان را متوقف كرد. (دولت مماليك، عصام محمد شبارو ص ۸۱ و ۸۲)
💠 بعد از قوتوز، اين «بايبرس» بود كه در مكان ها و زمان هاي مختلف، مغولان را عقب راند. عاقبت سلطان قلاوون در سال ۷۰۳ ق به سختي مغولان را شكست داد و فاتحانه به مركز حكومت خود در قاهره بازگشت. «در حالي كه پشت سر او هزار و ششصد اسير مغول دست بسته حركت مي كردند و سرهاي كشته شدگان مغول بر گردن آنان آويزان بود. علاوه بر آن، هزار سر بود كه به هزار نيزه زده بودند.» (دولت مماليك ص ۸۸)
💠 سرانجام مغولان كه مراغه، سپس تبريز و سلطانيه را به پايتختي انتخاب كرده بودند، در ميان توركان مسلمان حل شدند. نويسنده كتاب دولت مماليك مي نويسد: «از اين رو اسلام آوردن مغول ها، چيزي جز تورك شدن آن ها نيست.»(دولت مماليك، ص ۹۱)
💠 با اين حساب اين گونه مي توان تحليل كرد كه داستان جعلي ترويج يا تحميل زبان توركي به وسيله ي مغولان در ايران جز يك افسانه سياسي منفعت دار، چيز ديگري نيست. بلكه قاطعانه مي توان گفت كه اين مغولان بودند كه در ميان توركان مسلمان از آسياي مركزي گرفته تا آزربايجان و آناتولي و شام حل شدند و از بين رفتند. اگرچه عده اي از توركان در كنار چيني ها، خراساني ها و … در سپاه مغول حضور داشتند، ولي اين مغولان بودند كه در ميان انبوه مسلمانان تورك و تاجيك به تحليل رفتند. «به گونه اي كه با روي كار آمدن خاندان هاي حكومتگر آزربايجاني مثل «قاراقويونلو» و «آغ قويونلو» و سپس «صفوي» ها به تدريج از مغول ها در ايران در آغاز قرن دهم هجري/شانزدهم ميلادي تحت حكومت صفويان شيعي، اثري باقي نماند.» (دولت مماليك، ص ۹۲)
منابع :
۱-دولت ماليك، عصام محمد شبارو، ترجمه شهلا بختياري، ناشر پژوهشكده حوزه و دانشگاه، قم، چاپ اول، ۱۳۸۰ ش.
۲-تاريخ مغول در ايران، برتولد اشپولر، ترجمه محمود ميرآفتاب، انتشارات علمي و فرهنگي، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۷۲ ش.
برداشت از: ماهنامه«بايرام» زنجان – دي ۱۳۹۰- شماره ۳۸ – ص ۱۵
➕تۆرک اوْخۇلۇ👇🏼👇🏼👇🏼
●○● @anadilimiz_az ●○●
@Bayramzn
مقاله گذری اجمالی بر منابع و مآخذ تاریخی "صدر جهان"
رامین سلطانی
نشریه بایرام_ شماره 65
/channel/Bayramzn
#نشریه_بایرام_pdf
شماره 65
سال یازدهم_ 1396
/channel/Bayramzn
محیط آشیقی قم- ساوه- همدان/ اسدالله امیری
منتشر شده در نشریه بایرام- زنجان- شماره ۱۹- تیرماه ۸۸
محيط آشيقي قم - ساوه-همدان.
اساتيد و محققين فرهنگ ترکي، محيط آشيقي موجود در ايران را از نظر جغرافيايي و شيوههاي اجرا به مناطق مختلفي تقسيم نموده اند. از جمله دکتر علي قافقازيالي در کتاب "ايران تورکلري آشيق محيط لري" محيط آشيقي ايران را به نواحي زير تقسيم ميکند:
1) محيط آشيقي تبريز- قاراداغ
2) محيط آشيقي اورميه
3) محيط آشيقي سولدوز- قاراپاپاق
4) محيط آشيقي زنجان
5) محيط آشيقي قم- ساوه
6) محيط آشيقي خراسان-ترکمن صحرا
7) محيط آشيقي قشقايي(جنوب و مركز ايران).
در اين مقاله سعي شده است به محيط فرهنگي شش استان قزوين، تهران، مرکزي، قم و همدان و البرز پرداخته شود.
ميتوان گفت مرکزيت محيط آشيقي مذکور در شهر قم قرار دارد.
علاوه بر شهر قم شهرهاي کرج، ساوه و همدان نيز به عنوان مراکز آشيقي اين منطقه مطرح ميباشند. به گفته آقاي نصرت الله زرگر، فعال فرهنگي منطقه شهريار و کرج، هاواهاي اين منطقه شبيه به هاواهاي ساوه ميباشد. از طرفي مناطقي مانند بيجار و قروه در استان کردستان تحت تاثير موسيقي ترکي استان همدان بوده و همچنين اين محيط ميتواند نقش حلقه اتصال موسيقي مناطق ترکنشين مركزي و جنوبي کشور از قبيل فريدن، چادگان، شهرکرد، سامان، قشقائيه، طوايف ترک استان کرمان با موسيقي آذربايجان ايفا نمايد. از شعراي بسيار تاثيرگذار اين محيط حکيم تيليم خان ساوه‌اي ميباشد. در كنار حكيم تيليم خان شعرايي مانند شاه اسماعيل خطايي، خسته قاسيم، مأذون قشقايي، مهجور خندابي نيز بر اين محيط تأثير نهاده اند. از نقطه نظر تنوع لهجه نيز، اين محيط رنگارنگي زيبايي را دارا ميباشد: لهجه ترکهاي شاهسون و غير شاه سون در کنار لهجه باستاني ترکي خلجي در ناحيه خلجستان (مابين قم و تفرش) و همچنين لهجه خاص شهرهاي خنداب و شهرستان بهار و نیز روستاهاي اطراف خمين و محلات (شهرها و روستاهاي قورچي باشي، چنار و ...) تنوع لهجه(ترکي) خاصي به اين محيط داده است.
اشعار و داستانهايي که توسط آشيقهای این محیط خوانده ميشود عبارتند از:
داستان کوراوغلو، شاه اسماعيل، اصلي و کرم، سيدي و پري، اسعد نظام، تيليم خان و مهري، خسته قاسم، مأذون قشقايي، مهجور خندابي، آشيق رضعلي، تورکمان محمود، آشيق رضا بهاري و ... . در خصوص حكيم تيليم خان علاوه بر اينكه اشعار پر محتواي ايشان زينت بخش مراسم آشيقي بوده، داستان عاشقانه مهري و تيليم خان نيز توسط آشيقها نقل ميگردد. معمولاً آشيقي كه از تيليم‌خان بيشتر بداند، همان قدر استادتر است.
اساتید هنر آشیقی:
مرحومین اساتید: اسماعيل شاهمرادي، محمد حسن هنرمند، مسيح الله رضايی، حيدر محمودي، غياث جباري، بالاخان دانش بيات.
در حال حاضر اساتید علی رمضانی(گونش)، حسين علي حسيني، تقي محيط، ارشد جلالی، رمضان باقي، محمدعلي صحرايي در کنار آشيقهاي جوانتري چون: نادر رنجبر، مهدي صدري، علي ولدخاني، کاظم مشهدي، محمد خانکي، مهدی جواهری، محمود بلبل، حسن دژم و ... نقش به سزايي در شکوفايي اين هنر اصيل در محيط مورد بحث دارند.
کاربرد کلمه اوزان:
آقاي مهرعلي احمدي از اهالي ساوه از قول مادر بزرگ مرحومه اش خانم گول صنم که طبع شعري نيز داشته است نقل ميکند که ايشان در جريان يک موضوع خانوادگي که يکي از پسرانش با دختري ازدواج ميکند، مرحومه گول صنم باجي اعتراض خود را به اين ازدواج با سرودن في البداهه اين دوبيتي ابراز ميدارد:
ائمميزه اوزان گلير
پرگاروموز پوزان گلير
ياخچوموزو يامانوموز
آسگونلو دفترينده يازان گلير.
آقاي احمدي با نقل موضوع فوق اوزان را "آشوق" معني نمود.
آشيقها معمولا پيام آور زندگي ميباشند. هر جا آشيق مينوازد آنجا پر است از عشق و عرفان و زندگي. آشيقها تمام تجربيات تلخ و شيرين يک ملت را از گذشتههاي دور به نسل جديد منتقل ميکنند. گاهي حتي تک مصرعي که از زبان آشيق خارج ميشود يک دنيا تجربه و حکمت در آن نهفته است:
ائله گئد گلگينن يول اينجيمه سين.
@Bayramzn
نشریه بایرام_ اون ایل لیک اوچون اؤزل سایی
شماره 64_ سال دهم_ 1395
/channel/Bayramzn
درد قالیبافان رنج دیده از زبان استاد تیموری (گفتگو با بهلول تیموری هنرمند و استادکار فرش و نقشه در زنجان)
گفتگو: صحرا رضایی
فصلنامه بایرام_ شماره1
/channel/Bayramzn
İran Türkolojisinde Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Yayın Etik Sorunları
Mahammad Razzaghi
فصلنامه بایرام_ شماره1
/channel/Bayramzn
جینلی آغاج
اروجعلی دوزنانی
فصلنامه بایرام_ شماره1
/channel/Bayramzn
مختصری پیرامون منشا الفبای ترکی رونیک (قسمت اول)
نوشته جرارد کلاوسون
انتخاب و ترجمه: رامین سلطانی
نشریه بایرام_ شماره 67
/channel/Bayramzn
ادبی مکتبلر_ کلاسیسیسم
کامیار بالسینی
بایرام درگیسی_ 67_جی سایی
/channel/Bayramzn
خطیمیز شعریمیز_ پروین دن ترجمه
شعر: کریم زعفری
خط: حسن نیک بین
بایرام درگیسی_ 67_جی سایی
/channel/Bayramzn
#نشریه_بایرام_pdf
شماره 67_ شهریور 1396
/channel/Bayramzn
🔸 بیانیه خانه مطبوعات استان زنجان در اعتراض به مصوبه هیات دولت در خصوص حذف الزام چاپ آگهی های مزایده و مناقصه دولتی در روزنامه ها🔸
کیست که نداند مطبوعات کشور در طی این سال‌ها به علت هجمه‌ی تحریم‌ها و وضعیت وخیم اقتصادی کشور و نیز با تحمل طفیلی ویروس کرونا، در شرایط اضطرار و دشواری به سر می‌برد و در این اثنا ناگهان خبر می‌رسد هیات دولت با مصوبه‌ای نسنجیده الزام چاپ آگهی‌های مناقصه و مزایده‌ی دولتی در روزنامه‌ها را حذف کرده است.
نکته‌ی قابل تامل اینکه این اقدام هیئت دولت علاوه بر اینکه تیر خلاصی بر پیکره‌ی مطبوعات کشور است از جهتی حتی مغایر با مواد قانونی مصوب مجلس شورای اسلامی و قوانین متعدد بالادستی است.
خانه مطبوعات استان زنجان در کنار خانه‌های مطبوعات کشور اعتراض شدید خود را به این مصوبه‌ی هیئت دولت اعلام داشته و از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و خانه مطبوعات کشور انتظار دارد از تمام ظرفیت قانونی و مدنی خود برای لغو این مصوبه استفاده نموده و حیات رو به موت مطبوعات را از خطر تعطیلی‌های خودخواسته نجات دهند.
در پایان یادآور می‌شود تصمیم‌گیری در حوزه‌های مرتبط با رسانه‌ها، نه در صلاحیت وزارت صمت که وظیفه‌ی ذاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در صلاحیت این وزارتخانه است.
🔹 خانه مطبوعات استان زنجان 🔹
بو آی شعری_ عندلیب کاشانی دن بیر تورکجه شعر
بایرام درگیسی_ 66_جی سایی
/channel/Bayramzn
نشریه بایرام
شماره 66_ تیرماه1396
/channel/Bayramzn
آدی خیرلیگه گلسین،آشیق عرب پرنلو
فتح الله دویرانی
بایرام درگیسی_ 65_جی سایی
/channel/Bayramzn
پروین اعتصامی دن بیر تورکجه ترجمه_ کریم زعفری
بایرام_ 65_جی سایی
/channel/Bayramzn
بایرام_ شماره 65
سال یازدهم_ 1396
/channel/Bayramzn
#نشریه_بایرام_pdf
شماره 64_ سال دهم_ 1395
/channel/Bayramzn
سلام
حورمتلی اوستادلار و دوستلار
بایرام #فصلنامه‌سی‌نین قیش نمره‌سینده (نمره 2 - مسلسل 84) موضوسو «کوراوغلو» حاقیندا اولاجاق.
تاریخ،
افسانه،
اوسطوره،
موسیقی،
فولکلور،
خطی نسخه‌لر،
خالق اینام‌لاری،
نمایش،
فیلم و فیلم‌شناسیلیق،
کتابشناسلیق،
شعر،
داستان،
تطبیقی ادبیات،
آیری مملکت‌لرده کوراوغلو داستانی
و ...
و هرزاد کوراوغلو حاقیندا.
سئوه سئوه یازی مطلب و مقاله گؤزلوروک.
bayramzangan@gmail.com
09127425477
بایرام تحریریه هیأتی- دی 99- زنگان.
/channel/Bayramzn
قیش گئجه لریمیز (گذری بر روزهای سرد زمستانی در فرهنگ عامه ترکان)
صحرا رضایی
فصلنامه بایرام_ شماره 1
/channel/Bayramzn
آغاخانیم
اکبر حمیدی (علیار)
فصلنامه بایرام_ شماره1
/channel/Bayramzn
تنهالیغین او اوزونده
یازار: امیر ممدلی
حاضیرلایان: علی شکری
فصلنامه بایرام_ شماره1
/channel/Bayramzn
