@jashnha2
✅ سوم اردیبهشت، جشن اردیبهشت‌گان یا گلستان جشن، فرخنده باد.
🌸 گل مرزنگوش نماد اردیبهشت و جشن اردیبهشت‌گان است 👈
yon.ir/Ffqfb
مردی مقابل رژه، نماد دوستداران اصفهان
✍ شاهین سپنتا
نمایش «مردی مقابل رژه»، به نویسندگی و کارگردانی محسن رهنما، سپاس‌نامهٔ عباس بهشتیان یکی از دوستداران اصفهان است.
این نمایش که تا ۱۲ اردیبهشت در تالار هنر اصفهان روی صحنه است، یادنامهٔ مردی است که همگان او را به واسطهٔ پایمردی خستگی‌ناپذیرش برای پاسداری از میراث فرهنگی اصفهان می‌شناسند.
«مردی مقابل رژه» روایت ایستادگی عباس بهشتیان در ۷۰ سال پیش و در برابر گذر تانک‌ها و خودروهای زرهی ارتش به هنگام برگزاری رژه از روی سی‌و سه پل است تا این پل تاریخی را از آسیب‌های جدی دور نگهدارد.
تلاش برای ثبت خانه‌های تاریخی، احداث آرامگاه صائب تبریزی، نامگذاری خیابان‌های شهر به نام مشاهیر ادب فارسی، و دورکردن مکان توقف خودروهای سنگین از نزدیکی میدان نقش جهان از دیگر کوشش‌های به‌یادماندنی اوست.
شاید کمتر کسی به خاطر داشته باشد که برای نخستین بار این عباس بهشتیان بود که در سال ۱۳۴۳ استفاده از نماد منقوش بر سردر بازار قیصریه را به عنوان نماد اصفهان پیشنهاد داد و گفت:
«...طالع اصفهان که در نقش کاشیکاری سردر قیصریه نمودار است، زمینۀ بسیار شایسته و باستانی برای آرم اصفهان به دست می‌دهد. نگارنده پیشنهاد می‌نماید که انجمن معظم آثار ملّی ایران، این را کتباً به اولیای مسؤول خاطرنشان نمایند، تا نشان خاص اصفهان از سردر قیصریه اقتباس گردد و حتی مجسمه‌ای از این ستاره (صورت فلکی قوس) و کیفیت آن تهیه و در یکی از میدان‌های ورودی شهر نصب گردد. پس از عباس بهشتیان، دکتر لطف‌الله هنرفر اصفهان‌شناس معاصر نیز نقشِ صورت فلکی قوس بر سردر قیصریۀ اصفهان را به‌عنوان نمادی برای شهر تاریخی اصفهان پیشنهاد کرد...»
منبع: نماد اصفهان، شاهین سپنتا، انتشارات نقش مانا، اصفهان، ۱۴۰۴، ص۶۰.
@shahinsepanta
یادداشت‌هایی بر شاهنامهٔ فردوسی(۱)
💠 طالعِ پسران فریدون
✍ شاهین سپنتا
بخش نخست:
در شاهنامهٔ فردوسی و داستان فریدون، او برای آگاهی از طالع پسرانس سَلم، تور و ایرج به اختر‌بینی روی می‌آورد تا به سرنوشت فرخنده یا ناخجستهٔ آنان پی‌برد.
فردوسی، طالع پسران فریدون را در سه بیت بازگو می‌کند. به نظر می‌رسد که در ضبط و ثبت این سه بیت بین صاحب‌نظران و ویراستاران اتفاق نظر وجود ندارد و هر یک به استناد برخی از نسخ دستنویس شاهنامه، این سه بیت را تصحیح کرده‌اند.
پیش از این که به بررسی اختلافِ نظرات در این مورد بپردازیم، هریک از ابیات مورد نظر را از نسخهٔ ویراستهٔ چهار شاهنامه‌پژوه جلال خالقی‌مطلق، جلال‌الدین کزازی، مهری بهفر و مصطفی جیحونی نقل می‌کنیم، تا تفاوت‌ها آشکار شود:
بیت اول:
خالقی‌مطلق، کزازی و بهفر:
به سَلم‌اندرون، جُست از اختر نشان
ستاره: زُحَل دید و طالع: کمان
جیحونی:
به سَلم‌اندرون، جُست زَاختر نشان
سبب مُشتری بود و طالع کمان
بیت دوم:
خالقی‌مطلق، کزازی و بهفر:
دگر، طالعِ تورِ فرخنده: شیر،
خداوند: بهرامِ بر خونْ دلیر
جیحونی:
دگر طالعِ تورِ فرخنده شیر
خداوند خورشیدِ سَعدِ دلیر
بیت سوم:
خالقی‌مطلق و بهفر:
چو کرد اختر فرّخ‌ایرج نگاه،
حَمَل دید: طالع، خداوند: ماه
کزازی و جیحونی:
چو کرد اختر فرّخ‌ایرج نگاه،
کَشَف طالع آمد خداوند ماه
چنانکه هویداست، هر یک از این ابیات ناظر بر طالع یکی از پسران فریدون است و برای طالع هر یک از این سه پسر، خداوندِ طالع آنها نیز ذکر شده است.
نگارنده برای بررسی دقیق این ابیات لازم می‌داند یادآوری کند که طبق احکام نجوم هر برج به سه بخش یا ثلث یا سه‌یک تقسیم می‌شود که وجه نامیده می‌شود و هر وجه ۱۰ درجه دارد. هر وجه یک رَبّ یا خداوند یا کدخدا نیز از بین کواکب دارد. به سخن دیگر، به هر وجه یک سیاره به عنوان «خداوند» اختصاص می‌دادند، تا ویژگی‌های آن وجه را نمایندگی کند.
ابوریحان بیرونی در التفهیم، خداوندان هر یک از سه وجوه بروج دوازده‌گانه منطقةالبروج را در جدولی زیر نامِ «خداوندانِ وجوه» شرح می‌دهد. بر همین استناد، خداوندان وجوه اول، دوم و سوم بروج حَمَل، اسد، قوس و سرطان به ترتیب چنین است:
برج حَمَل(بره): مریخ(بهرام)، شمس(خورشید) و زهره (ناهید).
برج اسد(شیر): زُحل(کیوان)، مُشتری(هُرمز)، و مریخ (بهرام).
برج قوس(کمان): عُطارِد(تیر)، قمر(ماه) و زُحل(کیوان).
برج سرطان (خرچنگ/ کَشَف): زُهره(ناهید)، عُطارِد(تیر)، قمر(ماه).
👈 ادامه در بخش دوم..
@shahinsepanta
🌿 در گردهمایی سالانه هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران، ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴- تهران، سخنانی داشتم با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»
@shahinsepanta
🌿 متن سخنرانی شاهین سپنتا با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»، در گردهمایی سالانه هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران- ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴.
👈 بخش نخست:
به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد
درودی چو بوی خوش نوبهار...
خانم‌ها، آقایان
در گردهمایی نوروزی جبهه ملّی ایران، سخن از گل سرسبد جشن‌های ایرانی، نوروز، در میان است و از دیدگاه این نگارنده، بازخوانی آثار و اندیشه‌های نوروزی استاد زنده‌یاد ادیب برومند، شاعر ملّی ایران و رهبر فقید جبهه ملّی ایران، شایستهٔ چنین جشنگاهی است.
ادیب برومند، سیاستمدار، ادیب، هنرشناس، سخنور و نویسنده‌ای توانمند بود. سراینده‌ای پرآوازه که در آثار ارزشمندش آزادی‌خواهی، پاسداشت فرهنگ ایران، زبان فارسی، هویت ملّی و آیین‌های ایرانی موج می‌زد.
ادیب برومند، سراینده‌ای میهن‌خواه و دوستدار جشن‌های ایرانی بود؛ بر این بنیاد، از او سروده‌هایی دربارهٔ نوروز و دیگر جشن‌های ایرانی همچون مهرگان، سده و یادروزهای ملّی همچون روز کوروش بزرگ به یادگار مانده است. او در اهمیت برگزاری جشن‌های ایرانی می‌فرماید:
«بزرگداشت جشن سده و مهرگان و جشن‌های دیگر باستانی برای ایرانیان فرض است»
سخن از جشنوار و جشن برگوی
که دلکش چون دَرای کاروانی‌ست
سزد گر دل فراگیریم از اندوه
در آن جشنی کزانِ کامرانی‌ست
ادیب برومند، در سرودهای با عنوان «فروردین، طلیعهٔ بهار» ضمن توصیف بهار دل‌انگیز ایران‌زمین، پایندگی ایران و ایرانیان را آرزومند است:
فصل بهاران رسید با گوهرین زیورا
کرد نوآیین قبا خواجه‌مَنِش در برا
یافت سپاهِ خزان، طُرفه شکست از بهار
نوروز آمد برون، پیروز از سنگرا
سازِ طرب ساز کرد، یکسره ایران‌زمین
از پیِ شاباش این جشن همایون‌فرا
خرم و دلشاد باد، هرکه در این سال نو
خوشدل و خرسند خواست، مردم این کشورا
زنده و پاینده باد، پهنهٔ ایران‌زمین
تا به سپهرِ بَرین، هست مَه و اخترا
او روح ایرانیّت را در این سروده و سروده‌های بهاری دیگرش می‌دمد و از نامداران و بزرگمردان ملّی ایران همچون کوروش، داریوش، جمشید، کاوه، آرش، فریدون، بیژن و اسفندیار نام می‌برد:
بهاران دهد جلوه بر زندگی
بدانسان که نقش‌آفرین بر نُقوش
سزد گر به نوروز گیریم جشن
به یاد جَم و کوروش و داریوش
روح لطیف و طبعِ روانِ شاعر طبیعت‌گرا، مجموعهٔ سروده‌های او را به گلزاری بهشتی از گل‌های بهاری در نوروز و بهار دل‌انگیز ایران زیبا تبدیل کرده است و در بیت‌بیت سروده‌های بهاریش از گل‌هایی چون بنفشه، لاله، لادن، آذریون، سُنبل، خِیری، گل سرخ، سوسن، مُشک‌بید، ریحان، ارغوان و پامچال بجا و شایسته نام می‌برد:
نسیم پاکِ فروردین، سفیرِ گلشن مینو
پی شاباشِ نوروزی، به طَرف لاله‌زار آمد
بیا ای دوست تا ما هم، به دلشادی و خشنودی
به باغستان شویم اکنون، که خُرّم روزگار آمد
مردمداری از دیگر ویژگی‌های شاعر ملّی ایران است. این سخن‌سرای ایران‌دوست و مردم‌گرا در ابتدای سرودهٔ «شادباش نوروز» می‌فرماید:
برخیز و تماشا کن، بنگر که بهار آمد
از فَر بهار اکنون، بس جلوه به بار آمد
نوروز فراز آمد، با صُولتِ بُرنایی
شد کهنه‌جهان یکسر، زیبنده به والایی
سال نو و روز نو، نو کرد جهان از نو
و از عهد کهن رسمی، بنهاد به بُرنایی
شاباش همی‌گویند، این جشن نوآیین را
بلبل به غزل‌گویی، قُمری به خوش‌آوایی
و در پایانِ سروده، او هم‌میهنان دردمند و نیازمند خود را نیز از یاد نمی‌برد و همگان را به دستگیری و دلجویی، و مُروّت با یتیمان و سیه‌بختان، تهی‌دستان و بینوایان، مِسکینان و بیچارگان سفارش می‌کند و ابنای بشر را خوش و خندان آرزو می‌کند.
شاعر ملّی ایران، پایبند به حفظ فرهنگ و آیین‌های ملّی است؛ پس آیین‌های نوروزی همچون برپایی «هفت‌سین» و «سیزده به در» را نیز گرامی می‌دارد:
خوشا عید و خوشا نوروزِ پیروز
خوشا فصل بهار و دلنشین روز
خوشا چیدن به آیینِ نیاکان
بساط هفت‌سین با یادِ پاکان
سیزده را به در، امروز به صحرا رفتیم
سبزی دشت و دمن را، به تماشا رفتیم
سیزده، سُنتِ نوروزی این بوم و براست
از پیِ پاس چنین سُنتِ والا رفتیم
بس عزیز است چنین سُنت دیرینهٔ شاد
کز پیِ عزتِ آن، با دلِ شیدا رفتیم
👈 ادامه در بخش دوم...
@shahinsepanta
🌺 سروش‌روز و فروردین‌ماه، فرخنده باد.
👈 جشنی به نام «سروشگان» نداریم.
✍ شاهین سپنتا
روز هفدهم هر ماه در گاهشماری خورشیدی ایرانی «سروش‌روز» نام دارد. در فرهنگ ایران سروش‌روز به ویژه در فروردین‌ماه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
سروش، نام یکی از ایزدان (یاران ستودنی پروردگار) به معنی «شنیدن»است که منظور از آن «با جان و دل شنیدن» یا «سراپا گوش‌شدن» برای گوش سپردن به پیام آفریدگار است.
سروش، یار دیرین ایزدمهر است و «مهر و پیمان» میان مردمان و مهر و پیمان با پروردگار را می‌پاید.
سروش، مردمان را به باژگرفتن و ستایش پروردگار فرامی‌خواند.
سروش مردمان را فرامی‌خواند تا همه تن گوش شوند و پیامش را که بیداری درون است، بشنوند.
سروش‌باژ، سپاس و درود پروردگار است که مردمان در هنگام بامدادان که خروس (پیک سروش) بانگ برمی‌آورد، پس از بیدارشدن و پادیاب (دست‌نماز) بر زبان جاری می‌کنند.
از آیین‌های این روز نیک و فرخنده، باژگرفتن (زمزمه‌کردن و به آرامی نیایش‌‌خواندن) در نیایشگاه، گستردن خوان و باژگرفتن در هنگام خور و نوش، و سپاس‌مندی از داده‌های اهورایی است. در کتاب پهلوی «بندهش» از گل «خیری سرخ» ویژه سروش نام برده شده است.
نمونه‌هایی از این باژ(واژ)گرفتن را در بخش‌هایی از اوستا همچون «سروش‌باژ»، «سروش‌یشت سرشب» (هر شب پیش از خواب خوانده می‌شود)، و «سروش‌یشت هادخت»، می‌توان یافت.
اگرچه در متون کهن که به جشن‌ها و آیین‌های ایرانی پرداخته‌اند به اهمیت سروش‌روز به ویژه در فروردین‌ماه پرداخته شده است، ولی در هیچ کدام از کتاب‌‌ها همچون آثارالباقیه، التفهیم، زیج‌سنجری، روضه المنجمین و... واژه «سروشگان» وجود ندارد.
«سروشگان»، واژه‌ای ساختگی است که چندسال پیش برای نخستین‌بار نویسنده کتاب «راهنمای زمان جشن‌ها....» بر وزن تیرگان و مهرگان و... آن را برساخته است و از راه همان کتاب، در وبگاه‌ها و نشریات رایج شده است، ولی پشتوانه تاریخی و واژه‌شناسی ندارد.
@jashnha2
✅ سیزده‌به‌در، جشن فرخنده باران‌خواهی
✍ شاهین سپنتا
⛈ در فرهنگ ایرانی، سیزدهمین روز از فروردین‌ماه (همانند سیزدهمین روز از همه ماه‌های سال) به نام ستاره «تیر» یا «تِشتَر» یا همان ستاره « شِعرای یَمانی» که در باورهای کهن، ایزد اهورایی باران و ترسالی بود، نامزد شده است.
بر این پایه، مردم پس از برگزاری جشن‌های نوروزی، در سیزدهم فروردین‌ماه به پاس همه داده‌های اهورایی به نیایش پروردگار یکتا پرداخته و در حالی که در کوه و در و دشت گرد می‌آمدند، در کنار مناظر زیبای طبیعی به شادی و پایکوبی می‌پرداختند و با یاد ایزد باران یا همان تیر (تشتر) از خداوند خواهشِ باران یا طلب برکت و خرمی می‌نمودند.
👈 در نیایش اوستایی «تیر یشت» می‌توان نمونه‌های آغازین از این نیایش‌ها را بازیافت:
«...تشتر، ستاره رایومندِ فره‌مند را می‌ستاییم ... از آن پس دگر باره تشتر رایومند فره‌مند از دریای فراخ‌کرت فراز آید ... پس آن گاه مِه پدید‌آورنده ابر به جنبش درآید. باد نیمروزی وزیدن آغازد و مِه را به پیش ... براند. پس باد چالاک مزدا آفریده ، باران و ابر و تگرگ را به کشتزارها و خانمان‌های هفت کشور برساند .... تشتر ستاره رایومند فره‌مند را می‌ستاییم که به هنگام به‌سررسیدن سالِ مردم، فرمانروایان خردمند، جانوران آزادِ کوهساران و درندگان بیابان نورد، همه برخاستنش را چشم به‌راهند. آن که با سرزدن خویش، کشور را سالی خوش یا سالی بد آورد. آیا سرزمین‌های ایرانی از سالی خوش برخوردار خواهند شد؟...»
💦 در حقیقت، «سیزده به در» یکی از جشن‌های باران‌خواهی است که همه ساله در آستانه تابستان بزرگ و در بهار طبیعت برگزار می‌شود.
🍀 در فرهنگ ایران، چنان که ابوریحان بیرونی نیز در کتاب «آثارالباقیه» یادکرده، تیر روز یا روز 13 از فروردین ماه روزی «نیک» است.
👈 بر این پایه، مردم پس از برگزاری جشن‌های نوروزی، در سیزدهم فروردین‌ماه به پاس همه نعمت‌های اهورایی به نیایش پروردگار یکتا پرداخته و در حالی که در کوه و در و دشت گردهم می‌آیند، در دامان طبیعت به شادی و پایکوبی پرداخته و آرزومند سالی پرباران و سبز و بابرکت هستند.
🍀 سنت رها کردن سبزه به آب روان، پیشکش کردن سبزه نوروزی به ایزدبانوی آب‌های روان (آناهیتا) است.
این کار نمادین است و می‌توان برای پیشگیری از انباشته‌شدن سبزه‌ها در رودخانه‌ها و آلودگی آب‌ها، در هر شهر یک سبزه به صورت نمادین توسط مردم تهیه و طی مراسمی در آب جاری رها شود که هم زیباتر و هم باشکوه‌تر است.
✅ پس نیازی نیست هزاران سبزه در جوی‌ها و نهرها و رودخانه.ها انداخته شود و باعث آلودگی محیط زیست شود.
🌿 گذاشتن سبزه‌ها روی خودرو و بردن آن به جاده‌ها نیز باعث افزایش تصادفات رانندگی می‌شود.
🌿 در سیزده‌به‌در پای درختان و در بوته‌زارها آتش روشن نکنیم و آتش‌هایی را که در محیط طبیعی روشن می‌کنیم، پس از ترک طبیعت حتما خاموش کنیم.
🌿 یک کپسول آتش نشانی کوچک مخصوص خودرو همراه داشته باشیم.
🌿 از ریختن بازمانده غذا و دیگر زباله‌ها به طبیعت خودداری کنیم و زباله‌ها را در کیسه زباله جمع آوری و با خود به شهر بیاوریم و به رفتگر شهرداری تحویل دهیم.
🌿 از بستن تاب به شاخه درختان جوان خودداری کنیم.
🌿 درختان سپیدار (کبوده) کهنسال، دچار پوسیدگی تنه یا درون قرمزی می‌شوند که باعث شکسته شدن از محل پوسیدگی با وزش باد یا ضربه می‌شوند. پس زیر این درختان ننشینیم و به ساقه‌های این درختان تاب نبندیم.
🌿 از شکار و صید گونه‌های مختلف جانوری و به ویژه صید‌ماهی پرهیز کنیم.
🌿 هنگام گره زدن سبزه، مراقب باشیم به گیاهان آسیب نزنیم و از چیدن گل و گیاه خوددرای کنیم.
✅ با طبیعت مهربان باشیم تا سیزده به دری سالم و شاد داشته باشیم.
@SHAHINSEPANTA
@JASHNHA2
✅ ششم فروردین‌ماه فرخنده باد.
✍ شاهین سپنتا
🌸 در فرهنگ ایران، ششمین روز از فروردین‌ماه یا خرداد روز از فروردین‌ماه، روز نوروز بزرگ یا نوروز خاصه، یا نوروز خردادی یا خردادسالان نامیده می‌شود.
🌸 یکی دیگر از نام‌های این روز «هفدرو/هودرو/هبدرو» است که منظور از آن «هفتاد و دو» رویداد مهم تاریخی است که یا در این روز اتفاق افتاده و یا به خاطر اهمیت ششم فروردین‌ماه به این روز نسبت داده شده است چنان که به گواهی متن پهلوی « ماه فروردین،روز خرداد» ایران‌زمین در چنین روزی پیدایی یافت و زرتشت آیین خود را در چنین روزی آشکار کرد و در این روز منوچهر و آرش‌کمانگیر سرزمین‌های ایرانی را از تورانیان بازپس گرفتند.
🌸 به روایت بیرونی در آثارباقیه، ایرانیان در این روز برای همه جهانیان سعادت آرزو می‌کنند و این روز را «روز امید» نیز نام نهاده‌اند.
براین‌پایه، روز ششم فروردین‌ماه که روز بنیاد ایران و روز امید و خوشبختی برای همه ایرانیان و جهانیان است، به عنوان «روز ملّی همبستگی ایرانیان» و یا «روز ملّی ایران» پیشنهاد شده است.
🌸 به گواهی وِجَرْکَرد دینی، یکی دیگر از رویدادهای ششم فروردین‌ماه در فرهنگ ایران، زادروز اشو زرتشت پیامآور خرد، آزادی، صلح، و شادی است.
زایش زرتشت در این روز بهاری در فروردین‌یشت از کتاب اوستا بازتاب یافته و آمده است: «...هنگام زادن و بالیدنش،آب‌ها و گیاهان شادمان شدند. هنگام زادن و بالیدنش، آب‌ها و گیاهان بالیدند. هنگام زادن و بالیدنش، همه آفریدگان سپنتا‌مینو به خود مژده رستگاری دادند: خوشا به روزگار ما، اینک آتربانی (آتش‌بان)زاده شد: سپیتمان زرتشت...از این پس دین نیک مزدا در هفت کشور گسترده شود...»
🌸 در باورهای کهن ایرانی، چنان که در کتاب‌های دینکرد، زادسپرم و زراتشت‌نامه آمده، زرتشت تنها نوزادی بود که هنگام زاده‌شدن از مادر، به نشانه شادمانی برای پیروزی اندیشه نیک بر اندیشه بد و به نشانه اهمیت شادی برای مردمان، می‌خندید.
این باور کهن، پیامی ژرف را در خود نهفته دارد و آن این که منش نیک، شادی‌آفرین است، و همه پیروان و دوستداران این آموزگار بزرگ ایرانی باید همواره در زندگی، مهرورزی، شادکامی و شادمانی درونی را پیشه خود سازیم، و خوشبختی را برای یکدیگر به ارمغان آوریم و از اندوه و سوگواری دوری کنیم و همواره بکوشیم تا جهانی شاد و به دور از جنگ، خونریزی، دشمنی، اندوه و افسردگی داشته باشیم و برای صلح و آشتی در همه جهان تلاش کنیم.
@shahinsepanta
@jashnha2
💠 در سال ۱۳۸۸ پیشنهاد برپایی اتحادیه نوروز را مطرح کردم و در سخنرانی رسمی در گردهمایی نوروزی جبهه ملی ایران در سال ۱۴۰۳، بر ضرورت تشکیل آن تاکید کردم.
تشکیل اتحادیه نوروز اگرچه در بین نیروهای ایران‌گرا موافقان بسیاری دارد و جز این نگارنده، دیگران نیز در طرح آن کوشیده‌اند، ولی متاسفانه تاکنون به یک مطالبه ملی تبدیل نشده است.
اما ظاهرا اردوغان اهمیت و ضرورت آن را درک کرده است و می‌خواهد نوروز را دستمایه اتحاد در جهان ترک قرار دهد.
فراموش نکنیم که در منطقه خاورمیانه هر سنگری را که ایران‌گرایان و ایرانی‌تباران خالی کنند، پانترک‌ها ان را فتح خواهند کرد.
@shainsepanta
💠 جُستاری با نام «جشن نوروزی گلدان» در ویژه‌نامه نوروزی ۱۴۰۴ نشریه ره‌آورد مهر منتشر شد.
@shahinsepanta
🌿 سومین نشست مشترک کتابخوانی گروه فرهنگی ایرانشهر و انجمن فرهنگی افراز با ارائه کتاب کلثوم‌ننه(فرهنگ عامه زنان دوره صفوی) نوشته آقاجمال اصفهانی توسط سرکار خانم آنا امیری (کارشناس ارشد پژوهش هنر) برگزار شد.
📸 ۲۰ اسفندماه ۱۴۰۳
@shahinsepanta
🌸 به فرخندگی ۲۰ اسفندماه، جشن گلدان، در آستانه بهار و نوروز.
✍️ شاهین سپنتا
از دیرباز و در چهارگوشه ایران‌زمین، جشن‌های متنوعی در طول سال برگزار شده است. برخی از این جشن‌ها همچنان در میان مردمان زنده‌اند و هنوز با دگرگونی‌هایی برپا می‌شوند.
بیرونی، در آثارالباقیه آنجا که به گاهشماری اهل خوارزم می‌پردازد به مناسبت‌های ماه دوازدهم یا «اسپندارمجی» از گاهشماری خوارزمی می پردازد، می‌نویسد: روز بیستمش، روز اینجه باشد و «تفسیره الاصیصه».
از سخن بیرونی درباره برپایی جشن یا مناسبتی با نام اینجه در بین مردمان خوارزم چند نکته دریافت می شود:
نخست: این جشن در منطقه خوارزم، خاستگاه ایرانیان، جشنی شناخته شده بوده است.
دوم: بربنیان گاهشمای خوارزمی این جشن در روز 20 از ماه آخر سال خوارزمی یا « اسپندارمجی» برابر با ۲۰ اسفندماه یعنی ده روز مانده به نوروز برگزار میشده است، پس یکی از جشن های پیشواز نوروز بوده است.
سوم: اگرچه امروز ریشه واژه «اینجه» برما آشکار نیست اما خود بیرونی که از مردمان خوارزم بوده و به زبان خوارزمی تسلط داشته و آن را شاخه‌ای از درخت تناور ایران باستان می‌داند، در تفیسر این واژه از عبارت عربی «الاصیصه» استفاده می‌کند.
در فرهنگ واژگان عربی در شرح أَصِيص آمده است: آنچه از ظرف‌ها كه شكسته شده باشد، گلدان كه در آن نهال يا درخت گل بكارند.
در لغت نامه دهخدا هم در شرح «اصیص» آمده است: ظرف شکسته و به قولی نیم سبویی که در آن ریاحین کارند. نیم خُم. گلدان. آوند شکسته یا آن نصف سبوست که در آن ریاحین کارند. در لغت‌نامه در شرح «نیم‌خُم» اصیص را همان نیم‌خُم یا گلدان سفالین داند که در آن شاهسپرم کارند.
و در شرح شاهسپرم می‌نویسد: «شاه اسپرغم نوعی از ریحان که برگ خرد دارد و به غایت خوشبوست. و در صیدنه ابوریحان بیرونی مسطور است که اسپرغم اسم مطلق ریحان است. شاهسپرم نام یکی از اقسام ریحان است که برگ خرد دارد و به غایت خوشبوست و آن را شاسپرم نیز گویند. و اسپرغم و صور دیگر آن هر گیاه و میوه خوشبوست نه گل، و ترجمه آن ریحان است.»
پس چنانکه روشن شد، مردمان خوارزم در روز بیستم از اسفندماه بر بنیان سنتی کهن به پیشواز نوروز می‌رفتند و در کوزه گلدان‌های سفالی که همان «إصيص الزهور» عربی یا به تعریف دقیق‌تر نیم‌خُم باشد، شاهسپرم می‌کاشتند.
ابوریحان بیرونی خود در کتاب «صیدنه» گل شاه اسپرم را یکی از گیاهان خوشبو می‌داند و می‌گوید که عرب‌ها آن را «ریحان» می‌نامند.
برای کاشت ریحان داخل گلدان باید بذر ریحان را یک تا دو روز قبل از کاشت در مقداری آب ولرم خیساند تا خوب متورم شوند، سپس گلدان مناسب سفالی با ارتفاع ۱۵سانتی متر انتخاب و با مخلوط خاک باغچه و خاکبرگ پر کرده و دانه‌ها را از آب بیرون اورده و نم آنها را با یک پارچه می‌گیریم. سپس دانه‌ها را در روی خاک پاشیده و روی آنها را با یک لایه خاک نرم می‌پوشانیم، سپس سطح گلدان را هر روز دو تا چهار بار آب می‌دهیم و دو تا پنج روز در جای گرم قرار می‌دهیم؛ پس از سبزشدن دانه‌ها باید نور کافی به سبزی‌ها برسد.
پس می‌توان پذیرفت که در جشن گلدان عموما به کاشت شاه اسپرم (ریحان) به صورت خاص یا کاشت انواع سبزه و گل‌های خوشبو به صورت عام می‌پرداختند.
کاشت سنبل و گذاشتن گلدان گل سنبل بر سفره هفت‌سین نیز یکی از سنت‌های نوروز است. به گواهی بندهش، گل سنبل نماد ایزد بهرام، تجسمی از نیروی شکست‌ناپذیر و پیروزی‌بخش است. پیروز همچنین صفت همیشگی نوروز است. گل همچنین نماد بهار طبیعت است.
در سال‌های اخیر کاشتن گل «شب‌بوی معمولی» بیشتر از سنبل متداول شده است که به نظر می رسد علت آن کشت آسان‌تر، بهای کمتر، نیاز به مراقبت کمتر، ماندگاری بیشتر، تنوع رنگ و عطری به مراتب بیشتر نسبت به سنبل است. البته گل‌های رنگارنگ لاله و پامچال نیز دوستداران خود را دارند و بر سر سفره‌های نوروزی گذاشته می‌شوند.
پس بر پایه آنچه گفته شد، جشن گلدان در خوارزم، جشنی بهاری در بیستم اسفندماه و در آستانه نوروز ویژه کاشت گل‌ها و گیاهان خوشبو بوده است و به نظر می‌رسد که سنت کاشت انواع سنبل و شب بو و دیگر گل‌های بهاری که اکنون در سرزمین‌های ایرانی در آستانه نوروز متداول است، تداوم همان سنت کهن یعنی جشن گلدان باشد.
👈 متن کامل این جستار برای نخستین بار در ماهنامه گردشگری سپاهان (کوله) شماره اسفندماه ۹۷ منتشر شده و سپس در تارنگار ایران نامه به نشانی زیر در دسترس خواهد بود.
http://drshahinsepanta.blogsky.com/
@shahinsepanta
@jashnha2
🌿 دومین نشست شاهنامه‌خوانی در سال جاری (نشست ۳۷) با همکاری گروه فرهنگی ایرانشهر و انجمن افراز در اصفهان برگزار شد. در این نشست به خوانش ادامه داستان فریدون پرداختیم.
📸 یکشنبه ۳۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴- عکس و فیلم: رضا ناصری
@shahinsepanta
یادداشت‌هایی بر شاهنامهٔ فردوسی(۱)
💠 طالعِ پسران فریدون
✍ شاهین سپنتا
بخش دوم:
در بیت اول، جیحونی، خداوند برج کمان را به استناد یکی از نسخ، مشتری آورده است. در حالی که مشتری در شمار هیچ یک از خداوندان وجوه برج کمان که طالع سَلم در آن است، قرار ندارد. پس به نظر می‌رسد که مصرع «سبب مشتری بود و طالع کمان» نمی‌تواند اصالت داشته باشد.
خداوند وجه سوم از برج قوس(کمان)، زحل یا کیوان(نحس اکبر) است. پس طالع سلم نیز نافرخنده است.
در بیت دوم، جیحونی، خداوند برج شیر(اسد) را به استناد یکی از نسخ، خورشید(شمس) با صفت «سعدِ دلیر» ثبت کرده است. در حالی که خورشید در شمار هیچ یک از خداوندان وجوه برج اسد نیست. پس به نظر می‌رسد که مصرع «خداوند، خورشیدِ سعدِ دلیر» نیز اصالت ندارد. این ضبط به دلیل دیگری نیز نمی‌تواند صحیح باشد و آن این که در این ابیات، طالعِ سَلم و ایرج نحس است، و منطقی نیست که از بین سه پسر فریدون، تنها طالع تور سعد باشد؛ چنانکه فریدون از مجموع طالع نافرخندهٔ سه فرزندش درمی‌یابد:
از اختر بریشان نشانی نُمود
که آشوبِش و جنگ بایِست بود
پس چون خداوند وجه سوم برج اسد(شیر) مریخ یا بهرامِ سرخ و خونریز (نحس اصغر) است، سرنوشت تور نیز نافرخنده است.
در بیت سوم، خالقی‌مطلق، قمر(ماه) را به استناد برخی از نسخ، خداوند بُرج حَمَل آورده است. در حالی که ماه، خداوند هیچ یک از وجوه برج حَمَل نیست. پس به نظر می‌رسد که مصرع «حَمَل دید: طالع، خداوند: ماه» نیز اصالت ندارد.
اما مصرع «کَشَف طالع آمد، خداوند: ماه» مطلوب نظر است، چون کَشَف به معنی سرطان یا خرچنگ است و بودن ماه، خداوند وجه سوم در برج سرطان (خرچنگ) یا کَشَف، ناخجسته است. پس طالع ایرج نیز نافرخنده است.
اگرچه، خالقی‌مطلق خود در زیرنویس این مصرع آورده است که در نسخ دستنویس کتابخانه‌های بریتانیا، دارالکتاب قاهره، پاریس، توپقاپی‌سرای استانبول، لنینگراد، دانشگاه آکسفورد و برلین نیز عبارات «کَشَف طالع آمد» یا کَشَف دید: طالع» آمده است، اما آن را ترجیح نداده است.
پس از دیدگاه نگارنده، با درنظرگرفتن مفاهیم احکام نجوم، صحیح‌ترین ضبط از سه بیت مورد نظر به صورت زیر است:
به سَلم‌اندرون، جُست زَاختر نشان
ستاره: زُحَل دید و طالع: کمان
دگر، طالعِ تورِ فرخنده: شیر،
خداوند: بهرامِ بر خونْ دلیر
چو کرد اختر فرّخ‌ایرج نگاه،
کَشَف طالع آمد، خداوند: ماه
---
منابع:
بیرونی، ابوریحان.التفهیم لاوائل صناعة التنجیم، نشر هما، تهران، ۱۳۶۷، ص۴۰۳ و ۴۰۵.
جیحونی، مصطفی. شاهنامه فردوسی، کتاب اول، شاهنامه‌پژوهی، اصفهان، ۱۳۷۹،ص۸۳.
فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، دفتر یکم، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۸۶، ص۱۰۶.
فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه، تصحیح مهری بهفر، دفتر یکم، نشر نو، تهران، ۱۴۰۳، ص۴۶۶-۴۶۵.
کزازی، میرجلال‌الدین. نامهٔ باستان، جلد اول، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۹۴، ص۴۲۸-۴۲۷.
مصفی، ابوالفضل. فرهنگ اصطلاحات نجومی، مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، ۱۳۶۶، ص۶۲۰.
@shahinsepanta
برگزاری جلسه دیدار نوروزی جبهه ملی ایران
دیدار نوروزی اعضای شورای مرکزی جبهه ملی یران، در روز پنجشنبه ۲۱ فروردین ماه ۱۴۰۴ از ساعت ۱۷ تا ۲۰ برگزار شد.
مراسم با پخش سرود جبهه ملی ایران آغاز شد. آنگاه صدای دکتر محمد مصدق مربوط به پیام نوروزی سال ۱۳۳۱ و پیامی از شهید دکتر حسین فاطمی پخش گردید.
سپس خانم‌ها مینو مرتاضی لنگرودی (فعال سیاسی و مدافع حقوق زنان) و نسرین ستوده (وکیل زندانیان سیاسی و مدافع دیرپای حقوق بشر) و آقایان دکتر محسن فرشاد (عضو هیات رهبری اجرائی و سخنگوی جبهه ملی ایران)، دکتر شاهین سپنتا (عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران)، علی حجازی یزدی (پژوهشگر فلسفه و از علاقه‌مندان نهضت ملی ایران)، علی نظری کاکوندی (شاعر پیرو راه دکتر مصدق) و دکتر حسین موسویان (رئیس شورای مرکزی جبهه ملی ایران) سخنانی پیرامون جشن نوروز و مسائل روز کشور ایراد کردند.
مراسم با پخش سرود ملی «ای ایران» و با هم‌خوانی حاضران پایان پذیرفت.
روابط عمومی جبهه ملی ایران
تهران – ۲۲ فروردین ۱۴۰۴
@shahinsepanta
🌿 متن سخنرانی شاهین سپنتا با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»، در گردهمایی سالانه هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران- ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴.
👈 بخش دوم:
ادیب برومند در جای‌جای سرودهای بهاری و نوروزی خود به فراخورِ سخن، از شهرها و نواحی مختلف در جغرافیای ایران همچون شیراز، البرز، رامسر، شهسوار، ساری و اصفهان یاد می‌کند، اما به واسطهٔ دلبستگی به سپاهان «ولادتگاهش» و «بُنگه دلخواهش»، دربارهٔ فروردین و اردیبهشت اصفهان می‌فرماید:
بس خوش آمد در سپاهان جلوهٔ خرم‌بهار
خاصه در هنگامِ فروردین، کنار زنده‌رود
خرما شهر سپاهان، خاصه در اردیبهشت
کز صفایش بازیابی، جلوهٔ خرم‌بهشت
با این همه، سرایندهٔ ایران‌گرا در ستایش بهار و نوروز ایران‌زمین تنها به زادگاهش نمی‌پردازد.او در سرودهٔ «نوروز باستان» از گسترهٔ فرهنگی نوروز یاد می‌کند و شهرهای ایرانشهر از خوارزم تا ری، از بخارا تا بامیان و بلخ، از هرات تا سمرقند، از دربند تا شیراز، از ایروان و گنجه تا تیسفون و قراباغ، و از شیروان تا بحرین را نام می‌برد و در پایان یادآوری می‌کند که جشن ملّی نوروز همواره زمینه‌ساز همبستگی و نزدیکی همهٔ ملت ایران بوده است و می‌توان و باید که پیوسته چنین باشد.
نوروز جشن ملّی ایران ز دیرباز
اقوام را به دامن تَحبیب پرورید
شادا و خرما، دل این ملّت هَژیر
کین جشنِ ویژه را به چنین روز برگزید
ادیب برومند آرزو داشت که بهار ایران‌زمین سرشار از پیروزی، آزادی و آبادی فرا رسد و مردمانش بهره‌یاب از سُرور و کامیابی باشند و امروز ما نیز هم‌صدا با او می‌خوانیم:
دگرباره از گردشِ روزگار
بهار آمد و پس گل آورد بار
امید آن که امسالِ ایران‌زمین
ز پیروز بختی، شود کامیار
همه مردمش، بهره‌یاب از سُرور
همه بهره‌اش، رحمت کردگار
ز آزادی آرد به کف دسترنج
به آبادی افسون کند کشت و کار
ایدون باد.
@shahinsepanta
🌿 نخستین نشست شاهنامه‌خوانی در سال جاری (نشست ۳۶) با همکاری گروه فرهنگی ایرانشهر و انجمن افزار برگزار شد. در این نشست به خوانش ادامه داستان فریدون پرداختیم.
@shahinsepanta
✅ سبزه گره‌زدن به یاد پیوند مهری و مهریانی
✍ شاهین سپنتا
🌱 سبزه گره‌زدن یکی از آیین‌های سیزده‌به‌در و به معنای گره‌زدن زندگی خود با طبیعت است با این آرمان که همیشه زندگی سبز داشته باشیم.
اما در پس این رفتار نمادین باوری زیبا و کهن، بسیار متعالی و انسانی نهفته است.
دختران و پسران جوان در روز «سیزده‌به‌در» دو سبزه را با نیت پیوند با زوج مناسب یا مورد نظر خود به هم گره‌می‌زنند و این دو سبزه در حقیقت نماد «مهری و مهریانی» (نخستین زوج بشر) هستند.
🌱 در باورهای کهنسال ایرانی، مهری و مهریانی (مشی و مشیانه) نخستین زوج بشر در زمین بودند که به صورت دو گیاه از نطفه کیومرث (نخستین انسان) رویدند و با پیچش و پیوند با هم از «گیاه‌پیکری» به «انسان‌پیکری» درآمدند، روان مینوی یافتند و نسل بشر در گیتی از آنان پاگرفت.
🌱 مهری و مهریانی (نخستین زوج آدمی) در باورهای ایرانی جایگاهی بس فراتر نسبت به باورهای سایر ملت‌ها دارند.
👈 جایگاه آنها از این نظر بلندتر است که از خوردن میوه ممنوعه (سیب یا گندم) منع نشدند بلکه اهورامزدا به آنان کشت گندم، دامداری، خانه‌سازی، هنر، پیشه و هم‌آغوشی آموخت؛ از جایی همچون بهشت رانده نشدند، بلکه در زمین خاکی پدید آمدند تا با آموزه‌های اهورایی (اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک) زمین را بهشت سازند؛ یکی از دنده دیگری پدید نیامد (تحقیر جنسیتی در میان نبود) بلکه هر دو در کنار هم و با هم رویدند و بالیدند.
🌱 مهری و مهریانی، (در پیوند با هم گیاهی به نام مهرگیاه یا مردم گیاه هستند) بر روی زمین رویدند؛ این دو وظیفه دارند با یاری یکدیگر زمین را از وجود اهریمن پاک کنند، هر دو همسان (همانند) و همبالا (هم‌اندازه) هستند (تاکید بر اصل برابری زن و مرد از ابتدای خلقت) و تن آنها چنان به هم پیوند می‌خورد که شناخت یکی از دیگری به آسانی ممکن نیست (هیچ یک بر دیگری برتری جنسیتی ندارد)؛ زندگی مهری و مهریانی در زمین با اقرار به آفریدگاری اهورامزدا و نبرد با اهریمن (اندیشه بد، گفتار بد، کرداربد) آغاز می‌شود.
🌱 بر این پایه، در باورهای ایرانی داستان آفرینش آدمیان با بهار طبیعت در هم گره‌می‌‌خورد و همه ساله به هنگام نوروز و در روز تیر از ماه فروردین دختران و پسران جوان با گره زدن سبزه، به یاد «مهری و مهریانی» (نخستین زوج آدمیان) در اندیشه پیوند و خوشبختی هستند.
@jashnha2
@SHAHINSEPANTA
💠 فیلم گفت‌وگو با دوست گرامی دکتر شروین وکیلی درباره رویدادهای تلخ اورمیه و پیشنهاد ششم فروردین‌ماه به نام «روز ملّی همبستگی ایرانیان»
#نوروز
#اورمیه
#ایرانشهر
#روز_ملی_همبستگی_ایرانیان
@shahinsepanta
🌿 ششم فروردین، روز ملّی همبستگی ایرانیان
✍ شاهین سپنتا
نوروز، دیرپاترین و گسترده‌ترین جشن ایرانیان است که همواره پیامآور همبستگی بین ایرانیان و نویدبخش صلح و دوستی بین همه برپادارندگان نوروز و دیگر مردمان جهان بوده و خواهد بود.
ششم فروردین یا روز خرداد از فروردین‌ماه(نوروز بزرگ/ویژه) از دیرباز، اهمیت و جایگاه ویژه‌ای نزد ایرانیان داشته است و آن را بهترین و گرامی‌ترین روزها می‌دانستند.
در متن پهلوی «ماه فروردین، روز خرداد» این روز چنان اهمیتی دارد که از پدیداری رویدادهای اسطوره‌ای یا تاریخی بسیاری که در این روز روی داده یا رخ خواهد داد، سخن رفته است.
چنانکه گزارش شده است، مردم در دوران جمشید این روز را نوروز خواندند و همچنین بنیان‌نهادن ایران و سپردن ایرانشهر از سوی فریدون به ایرج در این روز روی داده است، و در این روز منوچهر و آرش‌کمانگیر سرزمین‌های ایرانی را از تورانیان بازپس گرفتند.(۱)
ایرانیان، ششم فروردین را «هفدرو» نیز می‌نامیدند، چون باور داشتند که ۷۲ رویداد مهم سرنوشت‌ساز در زندگی و تاریخ ایرانیان در این روز روی داده است.(۲)
ابوریحان بیرونی نیز در آثارالباقیه شماری از رویدادهای مهم ششم فروردین‌ماه را برمی‌شمارد و یادآوری می‌کند که به امید سعادتمندی همه جهانیان «ایرانیان این روز را روز امید نام نهادند.»(۳)
براین‌پایه، روز ششم فروردین‌ماه که روز بنیاد ایران و روز امید و خوشبختی برای همه ایرانیان و جهانیان است، به عنوان «روز ملّی همبستگی ایرانیان» و یا «روز ملّی ایران» پیشنهاد می‌شود.
به این امید که در چنین روز فرخنده‌ای همه ایرانیان همبسته و پیوسته به پیام یگانگی نوروز گوش بسپارند و با آرمان همیشگی یکپارچگی ایران و همبستگی ملّت بزرگ ایران، همه برپادارندگان نوروز و دیگر جهانیان را به صلح و آشتی فراخواند.
-------------
۱) متن‌های پهلوی، ماه فروردین روزخرداد،جاماسب جی منوچهر جی جاماسب آسانا، سعید عریان، انتشارات علمی،تهران،۱۳۹۹،ص۱۱۷.
ماه فروردین روز خرداد، به‌کوشش محمدصادق کیا،ایران‌کوده، شماره۱۶،ص۸.
۲) یادگار دیرین،کورش نیکنام،بهجت،تهران،۱۳۹۴،ص۳۳.
۳)آثارالباقیه‌عن‌القرون‌الخالیه، ابوریحان بیرونی، عزیزالله علیزاده، فردوس،تهران،۱۳۹۰،ص۲۸۲.
@jashnha2
🌿 فیلم کامل سخنرانی شاهین سپنتا عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران، با عنوان «اتحادیه نوروز، همبستگی ملی، همگرایی منطقه‌ای» در دیدار سالانه جبهه ملی ایران در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ که با حضور اعضای شورای مرکزی، هواداران، اعضای سازمان‌ها و احزاب جبهه ملی ایران برگزار شد.
@shahinsepanta
💠 نگاهی به پیشنه نیایش گردش سال یا دعای تحویل سال، از این نگارنده که در ماهنامه حافظ، فروردین ۱۳۸۸ منتشر شد.
@shainsepanta
🍀 نیایشِ نوگشتِ سال(دعای‌تحویل‌سال) را به فارسی بخوانیم:
خدایا چنان کن که هر روز ما
همه سبز باشد چو نوروز ما
دل و دیده باشد ز مهر تو شاد
جهان نو شود، سال فرخنده باد
🌿 @JASHNHA2
🍀 جشن ملی چهارشنبه‌سوری را «ایرانی» برگزار کنیم
✍️ شاهین سپنتا
🔥 🔥🔥 جشن چهارشنبه‌سوری پیشینه‌ای کهن در ایران دارد. به نظر می‌رسد که بن‌مایه‌های چهارشنبه‌سوری به آتش‌افروزی در آخرین گاهان‌بارِ سال، یا «گاهنبار پنجه» بازمی‌گردد که در پنج روز پایانی سال برگزاره میشده است.
پیشینیان، در روزهای گاهان‌بار پنجه بر فراز بام خانه که بلندترین جای خانه بوده، پییش از سپیده‌دمان آتش می‌افروختند،و فَروَهَر نیاکان درگذشته را به پیشواز می رفتند، زیرا به باورشان در چنین روزهایی فروهر آنان برای همراهی در جشن بازمی‌گردند.
🔥🔥🔥 به‌گواهی تاریخ بخارا، پس از اسلام این جشن با نام «شب سوری» در شب یکی از روزهای پایانی سال برگزار میشده است.
به نظر می‌رسد که به تدریج این جشن در شبِ آخرین چهارشنبه سال تثبیت شد و «چهارشنبه‌سوری» به‌معنی «چهارشنبه سرخ و آتشین» نام گرفت.
🔥🔥🔥 امروزه، روشن‌کردنِ آتش بر پشت‌بام خانه‌ها یا تپه‌های مشرف بر شهر یا روستا اگرچه در برخی از مناطق هنوز پابرجاست، اما در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور فراموش شده است.
🔥🔥🔥 در شب چهارشنبه‌سوری، سه یا هفت کُپه آتش روشن می‌شود و آیین کهن گذر از آتش، ۳ یا ۷ بار از روی این کپه‌ها با گفتن زبانزد معروف «سرخی تو از من/ زردی من از تو...»، که در حقیقت خواهش پاکی درونی و بیرونی از آتش فروزان و نور ایزدی است، انجام می‌دهند.
🔥🔥🔥 برخی از سنت‌های چارشنبه‌سوری مانند فال‌گوش، کجاوه‌اندازی، فال‌کوزه، آجیل شیرین مشکل‌گشا، کوزه‌شکنی، گره‌گشودن و قفل‌گشایی، شال‌اندازی، پختن آش‌رشته یا رشته‌پلو با این که ریشه در باورهای کهن دارند، اما شکل امروزین به خود گرفته‌اند و اگرچه هنوز در برخی نقاط به صورت پراکنده برگزار می‌شوند، با این همه در بسیاری از نقاط کشور خصوصا در شهرهای بزرگ مورد بی‌مهری قرار گرفته و رنگ باخته‌اند.
🔴 متأسفانه به‌تدریج این آیین‌های شاد جای خود را به جنگ و گریز خیابانی و ترقه‌زدن توسط برخی جوانان داده، اما واقعیت این است که استفاده از ترقه‌های پر سرو صدا، با اصالت جشن چهارشنبه‌سوری در تضاد است.
🔴 بیایید همه با هم به پویش ملی «تحریم مواد آتش‌زای خطرناک» پپیوندیم تا چهارشنبه‌سوری را کاملا «ایرانی» برگزار کنیم، یعنی در صلح و آرامش و شادی چهارشنبه‌سوری بی خطر و باشکوهی داشته باشیم.
✅ برافروختن آتش، حلقه زدن دور آتش با دست در دست یکدیگر، نیایش پروردگار، یادی از نیاکان و درگذشتگان، آرزوی سالی شاد و پربار، و یا گذر از آتش و خواندن سروده ها و ترانه‌های شاد بهترین راه برای زنده نگه داشتن این آیین زیباست.
🔥🔥🔥 قاشق‌زنی یکی از سنت‌های زیبا و خیرخواهانه شب چهارشنبه‌سوری است. در این سنت، دختران یا پسران جوان در گروه های ۳ یا چهار نفره، شاد و خندان، چادری بر سر انداخته و چهره خود را می‌پوشانند و به صورت ناشناس به در خانه همسایگان رفته و با قاشق بر کاسه یا قابلمه فلزی یا بر در خانه می‌کوبند تا همسایه از خانه بیرون آید و بدون هیچ گفتگویی، مقداری خوراکی یا پول در کاسه خالی آنها بریزد. خوراکی‌ها یا پولی که قاشق‌زن از همسایگان جمع‌آوری می‌کند معمولا در اختیار نیازمندان قرار می‌گیرد تا در آستانه نوروز شادی‌ها را با یکدیگر تقسیم کرده باشند.
@JASHNHA2
💐 امروز ۲۰ اسفندماه، جشن گلدان در فرهنگ ایران است. جشنی که تا پیش از این نامی از آن در میان نبود و تنها در حد چند کلمه در آثارالباقیه از آن نام برده شده بود.
جای بسی خرسندی است که در سال‌های گذشته سهم کوچکی در بازآفرینی و گسترش مفاهیم این جشن کهن داشته‌ام و امروز به کوشش دوستداران فرهنگ ایران این جشن زیبا و پرمحتوا به شیوه نوین و با هدف آموزش‌های زیست‌محیطی به کودکان برگزارشده است.
برگزاری جشن گلدان، با کوشش گروه تجربه‌محور ژینکو و اقامتگاه ارگ سنگی در روستای سنگان در نزدیکی تهران خبر خوبی بود که امروز به دستم رسید.
در این برنامه، آقای دکتر اسکندری پژوهشگر و محقق گیاه‌شناسی، برای کودکان و خانواده‌هایشان با توجه به اقلیم کوهستانی منطقه سنگان، صحبت‌هایی جذاب درباره انواع گیاهان منطقه داشتند.
در این جشن، کودکان از نزدیک گیاهان را لمس کردند و سپس با خلاقیت خود گلدان‌های زیبایی را به‌عنوان آثار هنری ساختند و نمونه‌هایی از گیاهان جمع‌آوری شده را در گلدان‌ها گذاشتند.
در ادامه، دکتر اسکندری به همه شرکت‌کنندگان بذر اهدا کردند و گروه ژینکو نیز به همه بچه‌ها مدادهای کاشتنی با بذر ریحان هدیه داد.
@shahinsepanta
