1262
آگاهی‌های سودمند درباره جشن‌های ایرانی و زمان برگزاری آنها بر پایه تقویم رسمی کشور @JASHNHA2
🌿 سفره هفت‌سین بانو مهگل کوهستانی از کرج. تقویم رومیزی شاهنامه و نسب‌های شاهنامه هم طراحی خود ایشان هست. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌿 سفره هفت‌سین سبز خانواده انتخابی از اصفهان. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌿 سفره هفت‌سین بانو مریم و آقای رضا از آلمان. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌿 سفره هفت‌سین خانواده قربانی از ملایر. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌿 سفره هفت‌سین بانو مهتا متقی از سوئد. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌿 نیایش نوروز،
به فارسی
خدایا چنان کن که هر روز ما
همه سبز باشد چو نوروز ما
دل و دیده باشد ز مهر تو شاد
جهان نو شود، سال فرخنده باد
🌿 @JASHNHA2
💠 روی جلد مجله طنز توفیق به تاریخ ۲۸ اسفند۱۳۳۱.
این طرح در آستانه نوروز ۱۳۳۲ درباره رای دادگاه ونیز در موضوع تائید ملی‌شدن نفت ایران، روی جلد توفیق آمده است.
روی لباس حاجی فیروز واژه ملت نوشته شده و روی کلاه او نیز نشان ملی شیر و خورشید نقش شده است در حالی که نماد انگلیس را تمسخر می‌کند.
این نقش از محبوبیت چهره نوروزی حاجی فیروز نزد عموم مردم ایران حکایت دارد و تصور نقش منفی بردگی برای او در زمان پهلوی را رد می‌کند.
@jashnha2
🎵 نام ترانه: میله‌سمنک (سمنوپزان)
◀️ اجرا: زنان و دختران افغانستانی
☘ جشن سمنوپزان، ۲۳ اسفندماه، فرخنده باد.
@IRANI_TARANEH
@JASHNHA2
@DEl_NAWAZ
🔥 قاشق زنی در شب چهارشنبه‌سوری در محله سنایی تهران. ۱۴۰۱
@jashnha2
با درود.
دوستان درباره منابع تاریخی که از جشن چهارشنبه سوری نام برده شده، پرسیدند. در این جا از برخی منابع تاریخی نام می‌برم:
۱. تاریخ بخارا (۳۵۰ق) نوشته ابوبکر محمدبن جعفر نرشخی: شب‌سوری.
۲. احیاء الملوک (تاریخ سیستان) (۱۰۲۷ق) ملکشاه حسین سیستانی (از امیران سیستان و‌معاصر صفویه): چهارشنبه سوری.
۳. مجمل رشوند (تاریخ رودبار و الموت) (۱۲۷۴ق) نوشته محمدعلی خان رشوند، دوره ناصرالدین شاه: چهارشنبه‌سوری.
۴. خاطرات عین‌السلطنه. دوران احمدشاه قاجار. چهارشنبه‌سوری.
تصویری از احیاءالملوک نیز به پیوست است.
پیروز باشد. شاهین سپنتا
@shahinsepanta
🌿 سفره هفت‌سین بانو روانفر از اصفهان. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌸 ترانه دلبر ابرو کمان... با صدای خواننده تاجیک مهرنگار رستم.
🌼 جشنواره ترانه‌های بهاری تاجیکی، در کانال جشن‌های ایرانی.
@jashnha2
🌿 سفره هفت‌سین آقای علی نیا از انزلی. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌿 سفره هفت‌سین بانو ماه‌منیر آزاده‌فر از اصفهان. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌿 سفره هفت‌سین بانو کارگر از اصفهان. سنبل و گل خیری زرد را خودشان پرورش داده‌اند. نوروز ۱۴۰۲.
@jashnha2
🌸 کانال جشن‌های ایرانی jashnha2@ آمادگی دارد تا عکس‌های سفره هفت‌سین شما دوستداران فرهنگ ایران را به نام خودتان منتشر نماید.
👈 عکس‌های هفت‌سین خود را می‌توانید در تلگرام به نشانی زیر برای شاهین سپنتا بفرستید:
🌿 @SHAHIN_SEPANTA
✅ جشن سمنک‌پزی (سمنوپزان) :
✍️ شاهین سپنتا
جشن سمنک‌پزی در تاجیکستان و افغانستان جشنی زنانه در آستانه نوروز است که در آن زنان و دختران جوان یک شب تا صبح را در کنار دیگ سمنو به دست‌افشانی و ترانه‌خوانی می‌پردازند و در حالی که سمنو را هم می‌زنند، آرزوها و نیازهای خود را از خدا می‌خواهند.
سمنو که از جوانه‌های گندم درست می‌شود، پس از پخته‌شدن، بر خوان نوروزی جای می‌گیرد و نماد زن و زمین و زندگی و زایش و نشانی از امشاسپندبانو «سپنتا آرمیتی» فروزه آفریگار یکتاست.
در جشن سمنک‌پزی در افغانستان، زنان و دختران همراه با دف یا دامبک در پای دیگ، ترانه سمنک‌پزی را می‌خوانند. خواندن این ترانه در شب جشن سمنک‌پزی با تفاوت‌هایی در نقاط مختلف متداول است.
در ایران به این جشن «سمنوپزان» می‌گویند و در حدود یک هفته مانده به نوروز برگزار می‌شود. متن ترانه سمنک‌پزی را در ادامه بخوانید و آوای آن را بشنوید:
سمنک در جوش، ما کفچه زنیم
دیگران در خواب ما دفچه زنیم
سمنک نذر بهار است
میله شب‌زنده‌دار است
این خوشی سالی یک بار است،
سال دیگر یانصیب.
سمنک در جوش، ما کفچه زنیم
دیگران در خواب، ما دفچه زنیم
آرزو امشب خروشد
سمنک درخود بجوشد
دلخوشی جامه بپوشد،
سال دیگر یانصیب.
سمنک در جوش، ما کفچه زنیم
دیگران در خواب، ما دفچه زنیم
بی‌شکر شیرینی دارد
خود به خود رنگینی دارد
طعم خوش چون فرینی دارد،
سال دیگر یانصیب.
سمنک در جوش، ما کفچه زنیم
دیگران در خواب، ما دفچه زنیم
خوش نمايد رو به جوشش
ديدنى باشد خروشش
ساجقك دارد به دوشش
سال ديگر يا نصيب
سمنک در جوش، ما کفچه زنیم
دیگران در خواب، ما دفچه زنیم
پی نوشت: سمنک=سمنو/ میله=جشن/ کفچه زدن=دست زدن/ دفچه=دف کوچک/ یا نصیب= خدا نصیب کند، انشاالله/ فرینی=فرنی/ ساجقک= اشاره به چسبندگی سمنو همچون آدامس یا ساجق در گویش اهل افغانستان.
@SHAHINSEPANTA
@JASHNHA2
✅ حاجی فیروز در گذرگاه تاریخ :
از استوره تموز و رپیتوین، تا پیک بهار و چهره نمایشی نوروزی.
✍🏼 نوشته #دکترشاهین_سپنتا
برگرفته از کانال :@shahinsepanta
در سال‌های گذشته، برخی افراد از روی ناآگاهی یا از سر ستیز با نمادهای نوروز به عنوان بزرگترین جشن ملی ایرانیان، به بهانه‌های مختلف و عامه‌پسند به مخالفت با سبزه نوروز یا ماهی سرخ سفره نوروزی (نماد برج حوت) پرداختند. پیش از این نیز شاهد ستیز با جشن‌های نوروزی دیگر همچون چهارشنبه‌سوری و سیزده‌به‌در از سوی برخی افراد و نهادها بودیم.
تازه‌ترین بی‌مهری از روی ناآگاهی با نمادهای نوروزی، نامه معاونت امور اجتماعی شهرداری تهران بود که در نوروز ۱۴۰۰ منتشر شد مبنی بر پرهیز استفاده از حاجی فیروز با چهره سیاه در نمایش‌های خیابانی به بهانه پیشگیری از برداشت نژادپرستانه برخی افراد ناآگاه.
برخی افراد فرصت‌طلب نیز در همسویی با این نامه، نسبت‌های ناروایی مبنی بر ارتباط حاجی فیروز با برده‌داری و نژادپرستی را در فضای مجازی گسترش دادند.
در پاسخ به این شایعات و نسبت‌های ناروا، نکاتی فهرست‌وار یادآوری می‌شود:
ادامه در 👈🏼 : is.gd/un4Nkf
🆔 @NFIfans
🌄 میکی ماوس آیین‌های ایرانی سال نو را معرفی می‌کند.
👈شرکت دیزنی با انتشار ویدیویی از «میکی ماوس»، شخصیت کارتونی خلق شده در این شرکت رسانه‌ای، نوروز را به عنوان جشن ملی ایرانیان تبریک گفت و آیین‌های مربوط به چهارشنبه سوری، نوروز و سیزده بدر را در این ویدیو توضیح داد.
tel: jashnha2
🍀 جشن ملی چهارشنبه‌سوری را «ایرانی» برگزار کنیم
✍️ شاهین سپنتا
🔥 🔥🔥 جشن چهارشنبه‌سوری پیشینه‌ای کهن و چند هزارساله دارد. بن‌مایه‌های چهارشنبه‌سوری به آخرین گاهان‌بارِ سال، یا «گاهنبار پنجه» بازمی‌گردد که در پنج روز پایانی سال برگزار می‌شده است.
پیشینیان، در روزهای گاهان‌بار پنجه، مقداری هیزم بر فراز بام خانه که بلندترین جای خانه بوده است، گرد می‌آوردند و در سپیده‌دمان روی بام خانه آتش روشن می‌کردند و طی آیینی، فَروَهَر نیاکان درگذشته را به پیشواز می رفتند، زیرا به باورشان در چنین روزهایی فروهر آنان برای همراهی در جشن بازمی‌گشته‌اند.
🔥🔥🔥 نیاکان ما این جشن را پس از اسلام در برخی نواحی با نام جشن «شب سوری» در شب یکی از روزهای پایانی سال برگذار می‌کردند. به تدریج این جشن در شبِ آخرین چهارشنبه سال تثبیت شد و «چهارشنبه‌سوری» به‌معنی «چهارشنبه سرخ و آتشین» نام گرفت.
🔥🔥🔥 امروزه، روشن‌کردنِ آتش بر پشت‌بام خانه‌ها یا تپه‌های مشرف بر شهر یا روستا اگرچه در برخی از مناطق هنوز پابرجاست، اما در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور فراموش شده است.
🔥🔥🔥 در شب چهارشنبه‌سوری، سه کُپه آتش به نشانه اندیشه نیک، گفتار نیک، و کردار نیک و یا هفت کُپه آتش به نشانه اورمزد و امشاسپندان هومن، اردیبهشت، شهریور، سپندارمند، خرداد، امرداد روشن می‌شود و آیین کهن گذر از آتش به صورت 3 یا 7 بار گذر از روی این کپه‌ها با گفتن زبانزد معروف «سرخی تو از من/ زردی من از تو...»، که در حقیقت خواهش پاکی درونی و بیرونی از آتش فروزان و نور ایزدی است و ریشه آن به سنت کهن گذر از آتش باز می‌گردد، انجام می‌شود و در حقیقت سرخی آتش را نشانه تندرستی و گرمايش را زندگي بخش می‌دانند.
🔥🔥🔥 برخی از سنت‌های چارشنبه‌سوری مانند فال‌گوش، کجاوه‌اندازی، فال‌کوزه، آجیل شیرین مشکل‌گشا، کوزه‌شکنی، گره‌گشودن و قفل‌گشایی، شال‌اندازی، پختن آش‌رشته یا رشته‌پلو با این که ریشه در باورهای کهن دارند، اما شکل امروزین به خود گرفته‌اند و اگرچه هنوز در برخی نقاط به صورت پراکنده برگزار می‌شوند، با این همه در بسیاری از نقاط کشور خصوصا در شهرهای بزرگ مورد بی‌مهری قرار گرفته و رنگ باخته‌اند.
🔴 متأسفانه به‌تدریج این آیین‌های شاد جای خود را به جنگ و گریز خیابانی و ترقه‌زدن توسط برخی جوانان داده، اما واقعیت این است که استفاده از ترقه‌های پر سرو صدا، با اصالت جشن چهارشنبه‌سوری در تضاد است.
🔴 بیایید همه با هم به پویش ملی «تحریم مواد آتش‌زای خطرناک» پپیوندیم تا چهارشنبه‌سوری را کاملا «ایرانی» برگزار کنیم، یعنی در صلح و آرامش و شادی چهارشنبه‌سوری بی خطر و باشکوهی داشته باشیم.
✅ برافروختن آتش، حلقه زدن دور آتش با دست در دست یکدیگر، نیایش پروردگار، یادی از نیاکان و درگذشتگان، آرزوی سالی شاد و پربار، و یا گذر از آتش و خواندن سروده ها و ترانه‌های شاد بهترین راه برای زنده نگه داشتن این آیین زیباست.
🔥🔥🔥 قاشق‌زنی یکی از سنت‌های زیبا و خیرخواهانه شب چهارشنبه‌سوری است. در این سنت، دختران یا پسران جوان در گروه های 3 یا چهار نفره، شاد و خندان، چادری بر سر انداخته و چهره خود را می‌پوشانند و به صورت ناشناس به در خانه همسایگان رفته و با قاشق بر کاسه یا قابلمه فلزی یا بر در خانه می‌کوبند تا همسایه از خانه بیرون آید و بدون هیچ گفتگویی، مقداری خوراکی یا پول در کاسه خالی آنها بریزد. خوراکی‌ها یا پولی که قاشق‌زن از همسایگان جمع‌آوری می‌کند معمولا در اختیار نیازمندان قرار می‌گیرد تا در آستانه نوروز شادی‌ها را با یکدیگر تقسیم کرده باشند.
@JASHNHA2
🔥 چهارشنبه‌سوری، پیوندی با داستان سیاوش در شاهنامه ندارد
✍ شاهین سپنتا
چند سال است که در آستانه چهارشنبه‌سوری شایعه‌ای در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که ریشه‌های کهن چهارشنبه‌سوری را به داستان سیاوش در شاهنامه فردوسی پیوند‌می‌زند. درحالی که پیوندی بین این دو به دلایلی که در ادامه یادآور خواهم شد وجود ندارد.
🚫 نخست خلاصه متن شایعه را بخوانید:
«سیاوش يكى از مظلوم‌ترين چهره‌هاى شاهنامه است كه وقتى زن‌پدرش سودابه، به او دل بست هرگز به مكر نامادرى گرفتار نشد. تا اينكه اين جسارت به گوش پدرش كيكاووس رسيد و شديدا مورد خشم او گرديد. سياوش از پدر خواست تا براى اثبات پاكى و بی‌گناهيش از هفت تونل آتش گذر كند و اگر سالم بيرون آمد، آن را دليل بى گناهيش بداند. این آزمون آتش در آخرين سه‌شنبه (بهرام‌شید) سال انجامید و او سرفرازانه بيرون آمد. به دستور پدر قرار شد که فردایش یعنی چهارشنبه (بهرام شید) در وسط میدان اصلی شهر سوری به کل مردم بدهد که شد چهارشنبه‌سوری و اين روز جشن ملى شناخته شد.»
✅ درباره پیوند نداشتن داستان سیاوش با چهارشنبه‌سوری چند نکته را یادآوری می‌کنم:
یک- در داستان سیاوش از «سور سیاوش» پس از آزمون گذر آتش و «سوگ سیاوش» پس از کشته‌شدن به کینه گرسیوز، یاد‌شده است اما منظور از «سور» در داستان سیاوش به‌هیچ‌روی چهارشنبه‌سوری نیست.
در این داستان، پس از آن که سیاوش در اثبات بی‌گناهی‌خود از آزمون «گذرآتش» سربلند بیرون می‌آید، کیکاوس از این رویداد شادمان می‌شود، رامشگران را فرامی‌خواند و سه‌شبانه روز جشنی برپا‌کرده و کامروایی می‌کند: « سه روز اندر آن سور می درکشید.»
👈 در داستان سیاوش در شاهنامه، به این مساله که این جشن چه روزی در هفته بوده اشاره نشده است و هیچ ارتباط معنی‌داری نیز بین «سورِ سیاوش» و آیین‌های پیشواز نوروز نیست.
دو- ریشه‌های تاریخی چهارشنبه‌سوری به جشن کهن آخرین گاهان‌بارِ سال، یا جشن «همس پت میدیم گاه»، یا «گاهان‌بار پنجه» بازمی‌گردد که در پنج روز پایانی سال برگزار می‌شده است و آخرین روز آن با آتش‌افروختن بر بام خانه همراه بوده است.
پس از اسلام و به گواهی کتاب «تاریخ بخارا» نوشته «ابوبکر‌محمدبن‌جعفر نرشخی» در قرن چهارم، از این جشن با نام «شب‌سوری» نام برده شده است.
سه- در زبان فارسی «سور» به معنی «جشن» است که برای نمونه در ترکیباتی همچون «سیرسور»، «ختنه‌سوران» و «سورچران» می‌توان یافت.
👈 اما واژه «سوری» به معنی «سرخ آتشین» است که در ترکیباتی همچون «گل‌سوری» به معنی گل سرخ یا «شب‌ِسوری» به معنی شب سرخ و آتشین به‌کار می‌رود.
👈 پس منظور از چهارشنبه‌سوری نیز چهارشنبه سرخ یا آتشین است که در برخی شهرها گول‌چارشَمبه (اردبیل)، گوله-گوله چارشمبه (گیلان)، و یا چارشمبه-سُرخی(اصفهان) نیز گویند که همگی تاکیدی بر این دیدگاه است.
این تعبیر «سرخی/ سوری» در شب چهارشنبه را در زبانزد نیایش‌گونه «زردی من از تو، سرخی تو از من» که در چهارشنبه سوری هنگام گذر از آتش خوانده‌می‌شود، می توان یافت.
تنها شباهت آیین‌های امروزی چهارشنبه‌سوری با داستان سیاوش، «گذرِ آتش» است که آن هم به جایگاه مقدس آتش در فرهنگ ایران و باور کهن پاکی آتش، پاک‌کنندکی و نسوزاندن پاکان در آزمون گذر از آن باز می‌گردد.
@SHAHINSEPANTA
@JASHMHA2