1262
آگاهی‌های سودمند درباره جشن‌های ایرانی و زمان برگزاری آن‌ها بر پایه تقویم رسمی کشور @JASHNHA2
🌿جشن‌گلدان، ۲۰ اسفندماه، فرخنده‌باد.
👈 با سپاس از سرکار خانم قشلاقی که این پامچال‌های زیبا را فرستادند.
@jashnha2
@shahinsepanta
🔥 جشنی به نام نوسره نداریم. نوسده همان سده است.
✍ شاهین سپنتا
چندسال است که در نخستین روزهای بهمن‌ماه در برخی تارنگارها و پیام‌رسان‌ها از جشنی به نام «نوسره» نام برده می‌شود و گفته می‌شود که همزمان با پنجم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است.
در چنین هنگامه، برخی نیز درباره آن گمانه می‌زنند، و دوستداران جشن‌های ایرانی درباره چیستی و چگونگی آن جشن می‌پرسند.
بررسی‌های این نگارنده نشان می‌دهد که نام درست جشنی که درباره آن گفتگو می‌شود «نوسده» است که منظور از آن نیز همان «جشن سده» است که در دوره‌ای به دلیل جابجایی اندرگاه در تقویم، به جای دهم بهمن‌ماه، در پنجم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است و پس از بازنگری در تقویم این اشکال نیز برطرف شده است.
گفتنی است که واژه «نوسره» در هیچ کدام از منابع اصلی درباره جشن‌های ایرانی نیامده است و گویا تنها در یکی از ترجمه‌های معاصر از کتاب آثارالباقیه (از عربی به پارسی)، به این صورت ثبت شده و از آنجا به نوشتارها و جستارها راه یافته است. در ادامه به برخی از منابع، نگاهی خواهیم داشت:
۱- در متن اصلی (عربی) کتاب «زیج سنجری» نوشته عبدالرحمن خازنی (قرن ۵و۶ هجری، دوره سلجوقی) از این روز به نام «نوسده» نام برده شده است.
۲- بیرونی در متن عربی و فارسی کتاب «التفهیم» از این روز به نام «برسده» و «نوسده» یاد می‌کند و می‌نویسد: «پیش از سده روزی است، او را برسده گویند و نیز نوسده، و به حقیقت ندانستم از وی چیزی.»
۴- در متن اصلی (عربی) آثارالباقیه، بیرونی این واژه را «نوسده» به معنی «السدق‌جدید» و «برسده» به معنی «فوق‌السدق» نوشته است: «والیوم خامس منه و هو "روز اسفندارمز" یسمی "نوسده" ای "السدق‌جدید" و یقال "برسده" ای " فوق‌السدق" لانّه قبله بخمسه الایام و هو من ماثر بیوراسف...»
چنان‌که پیداست، بیرونی در «التفهیم» بنیان سده را به داستان شکست بیوراسب (ضحاک) از فریدون و حقانیت ارمائیل (مَس‌مغان/مَه‌مُغان) نسبت می‌دهد و از بنیان نوسده ابراز ناآگاهی می‌کند، اما در آثارالباقیه بنیان نوسده را نیز به همان داستان بیوراسب می‌رساند و تلویحا به یکی‌بودن این دو جشن اشاره می‌کند.
۴- همچنین، نام این روز در کتاب «منتهی‌الإدراک فی تقسیم‌الاٴفلاک» نوشته «بهاءالدین مروزی» به صورت «نوسدق»، در کتاب «عجائب‌المخلوقات» نوشته «زکریای قزوینی» به صورت «نوسده»، و در «زین‌الاخبار» نوشته «گردیزی» به صورت «برسده» آمده است.
۵- جشن سده پیش از اسلام، صد روز پس از آغاز آبان ماه (آغاز زمستانِ پنج‌ماهه) و برابر با دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است ولی از هنگامی که در پایان ساسانیان (دوره فیروز ساسانی) پنج روز پایان سال یا «پنجه» یا «اندرگاه» به آخر آبان‌ماه افتاد، صدمین روز پس از آغاز زمستانِ بزرگ پنج‌ماهه یا یکم آبان‌ماه، همزمان با پنجم بهمن‌ماه شد، پس نام آن را «نوسده» نهادند.(جشن سده، نشریه شماره۲ انجمن ایران‌شناسی، ص۱۳/ گاهشماری در ایران قدیم، حسن تقی‌زاده، ص۲۱و۲۴)
۶- سده، (اسم مرکب از: سد= صد +ه، پسوند نسبت) به معنی منسوب به شماره سد (صد) است.
جشن سده یک دوره صد روزه است که درست پس از دوره چهل روزه (چله) آغاز می‌شود و تا نیمه اردیبهشت که جشن بهاربد یا جشن برداشت غله یا گاهنبار میانه‌سبز ادامه دارد.
در متون عربی و فارسی قدیم، سده را به صورت معرب سدق یا صدق نوشته‌اند. (سده: دهخدا، نقل از آنندراج و غیاث) اما شکل دیگر آن «سده» نیز تا امروز همچنان متداول بوده است
براین پایه، صورت نخست این واژه «سدک» بوده است که به «سده» تغییر یافته است. پس‌آوای «ک» در اینجا نشانه نسبی است و منسوب بودن به صفت قبل از خود را بیان می‌کند و صفت را تبدیل به اسم می‌کند. مانند: زردک، سفیدک، سیاهک، سرخک.(کاف‌نامه کسروی)
مهرداد بهار نیز سده یا سدک را واژه‌ای اوستایی به معنای پیدایی می‌داند که خود می‌تواند اشاره به پیدایش آتش باشد.
بر همین بنیان، چنان‌که در منابع بالا اشاره شده، «نوسده» نیز به «نوسدق» معرب شده است. چنان که هفتق نیز معرب هفته است.(منتهی الارب)
۷- در هیچ‌کدام از متون قدیم، جدید و فرهنگ واژگان، واژه «نوسره» به کار نرفته است و به نظر می‌رسد که این اشتباه از ترجمه آثارالباقیه -اکبر داناسرشت- آغاز شده باشد که واژه نوسده را نوسره نوشته است و دیگر پژوهشگران نیز بدون مراجعه به متن اصلی کتاب یا سایر متون، همان اشتباه را تکرار کرده‌اند.
۸- پس، جشنی به نام نوسره نداشته‌ایم و تنها در مقطعی در پایان دوران ساسانی و پس از اسلام، جشن سده در دو زمان پنجم بهمن‌ماه (نوسده) و دهم بهمن‌ماه (سده) برگزار شده و سپس در خاطره جمعی ثبت شده است، و سده و نوسده دو نام برای یک جشن است.
امروزه، شاید بتوان در نوسده به پیشواز سده رفت ولی شایسته است جشن سده با ه‍مازوری به گونه همزمان در دهم بهمن‌ماه در ایران و دیگر کشورها برگزار شود.
@shahinsepanta
@jashnha2
🔥 نان سیروگ (سیرو) از خوردنی‌های جشن سده.
@jashnha2
🔥 دهم بهمن‌ماه، جشن ملی سده، فروزان باد.
@jashnha2
🐓 امسال هم همچون سال‌های پیش، جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه، به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده گرامی در کاشان به زیبایی برگزار شد.
دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۱
🙏 از ایشان برای کوشش بی‌دریغی که هر سال در برگزاری جشن بهمنگان دارند و می‌کوشند خانواده‌ها و به‌ویژه کودکان را با پیام والای این جشن برای پاسداشت زیستگاه و به ویژه گونه‌های جانوری آشنا کنند، بی‌کران سپاسگزارم.
@jashnha2
🐓 فیلم کامل رقص زیبای دختران در جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش خانه عشق در تهران و سرکار خانم آرزو شفیعی.
@jashnha2
🐓 خوان بهمنگان، دوم بهمن ۱۴۰۰، سرکار خانم شهربانو هاشمی از روستایی در آباده فارس.
@jashnha2
🐓 جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش خانه عشق در تهران و سرکار خانم آرزو شفیعی.
@jashnha2
🎧 دلنواز شماره ۸۳۹
#جشن_بهمنگان
#خداداد_کاویانی #نوش_آفرین
#آلبوم_ندای_نیاکان
❤️ @DEL_NAWAZ
🌿 @jashnha2
💠 @irani_taraneh
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
📚 کتاب گاهشماری و جشن‌های ایران باستان
✍🏻 هاشم رضی
@jashnha2
🔥 دهم بهمن‌ماه، جشن ملی سده، فروزان‌باد.
@jashnha2
✅ جشن سده (10 بهمن‌ماه) ، جشن پیدایش آتش در فرهنگ ایران و از جشن‌های پیشواز نوروز شاد و فرخنده باد.
🔥 جشن سده
🌿 سروده: شاهین سپنتا
سپاس و ستایش ز مزدای پاک
که آتش ز نورش شده تابناک
چنین رفته از پیشدادان سخن
که هوشنگ آن پادشاه کهن
چو سد روز از آغاز آبان گذشت
ز کوهی به یاری یاران گذشت
چو ناگه بر آن کوه ماری خزید
بر آن شد به سنگش کند ناپدید
بزد سنگ، اما بشد آن سیه
گریزان و پنهان شد از هر نگه
چو سنگش سر سنگ دیگر رسید
به ناگه ز آن آتشی برجهید
چو نور از دل سنگ آمد برون
شگفت آمد از سنگ خارا فزون
ز این داستان ایزدان پاس داشت
ز شادی آن آتشی برفراشت
به گردش نشستند شاه و سپاه
گشاده رُخ و شادمان تا پگاه
چو آهن به گرمای آتش نواخت
ز آهن بسی نیک‌افزار ساخت
فزون شد به دستور او کشت و کار
به خیش‌آهن و تیشه در کشت‌زار
ز آن نامور، کشور آباد گشت
زمین سبز و گیتی پر از داد گشت
« ز هوشنگ ماند این سده یادگار»
که بادا به گیتی رهش پایدار
سده را چنین نیک بنیان نهاد
روانش خوش و خرم و شاد باد.
@SHAHINSEPANTA
🐓خوان بهمنگان هما گلستانی از سیرجان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۱
@jashnha2
🐓 خوان بهمنگان، دوم بهمن ۱۴۰۰، سرکار خانم هما گلستانی از سیرجان.
@jashnha2
🐓 جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش خانه عشق در تهران و سرکار خانم آرزو شفیعی.
@jashnha2
🐓 جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه، در سال‌های پیشین به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🌿 خوان سپید بهمنگان با آیینه، آتش، عود، شیر، ماست، نان و پنیر و سبزی، آش سبزیجات، شیربرنج، شیرینی پشمک، کشک، تخم مرغ، گل سفید.
جشن بهمنگان. دوم بهمن‌ماه.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۰. به کوشش آقای عباس رسول‌زاده بیدگلی و خانواده از آران و بیدگل.
@jashnha2