1262
آگاهی‌های سودمند درباره جشن‌های ایرانی و زمان برگزاری آنها بر پایه تقویم رسمی کشور @JASHNHA2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ سورنا فیروزی، باستان‌شناس:
https://www.instagram.com/p/CLTw0qUsTkW/?igshid=9ej2johfd0cd
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ استاد هاشم رضی پژوهشگر جشن‌های ایرانی درباره شش روز اختلاف در زمان برگزاری جشن‌ها می‌نویسد:
این شش روز اختلاف از آن جهت است که در گاهشماری جدید و تعیین سال کبیسه و شمسی ثابت، پنج روز اندرگاه و اضافی را در شش ماه اول سال سرشکن کرده و نیمی از سال را هرماه ۳۱ روز به حساب آورده و ماه آخر ۲۹ روز و در هر چهار سال ۳۰ روز.
ولی زرتشتیان جشن مهرگان را روز دهم مهر به جای شانزدهم جشن می‌گیرند و همین مساله موجب بسیاری مشکلات میان پارسیان هند و رویدادهای تاسف انگیز و اندوهباری شد که دامنه اختلاف هنوز ادامه دارد و عده‌ای پیرو تقویم عرفی و قدیم یعنی نگرفتن کبیسه‌اند و عده‌ای پیرو سال ثابت و کبیسه‌دار شمسی و این امر در ایران میان زرتشتیان به ویژه در یزد نیز موجب عدم هماهنگی در اجرای جشن ها می‌شود.
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ دکتر محمد حیدری ملایری، استاد و منجم ایرانی در رصدخانه پاریس فرانسه در مقاله اش با عنوان "بازنگری فشرده بر تقویم ایرانیان" درباره اصلاحات انجام شده در گاهشماری ایرانی می‌نویسد:
هدف اصلی اصلاحات علاوه بر مشکلات اداری و اقتصادی، حفظ نوروز، یکی از مهمترین نمادهای هویت ایرانی، نیز بوده است به طور خلاصه، اصلاحات یک نتیجه خیلی برجسته و شاید بی‌نظیر در تاریخ ایرانیان نیز داشته است و آن وابستگی شدید نوروز به نقطه اعتدالی بهار است که این مورد به علت نبودن افزایش یک روز در هر ۴سال، در تقویم زرتشتیان ساسانی وجود نداشته است، آنها در عوض در هر ۱۲۰سال یک ماه کامل به تقویم اضافه می‌کردند.
سال ایرانیان به ۱۲ماه با وابستگی زیادی به فصل‌های واقعی سالانه، تقسیم می‌شود. ۶ماه اول تقویم امروزی ۳۱روز دارد و ۵ماه دیگر ۳۰روز و ماه آخر ۲۹ یا ۳۰روز دارد.
در این طریقه تقسیم‌بندی طول ماه‌ها با طول واقعی فصل‌های نجومی که تعداد روزهای آنها با هم برابر نیست (بهار و تابستان از پاییز و زمستان طولانی‌تر است) تطبیق داده شده است.
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ دکتر تورج پارسی، پژوهشگر زرتشتی فرهنگ ایران و جشن‌های ایرانی:
«...روز پنجم هر ماه به سپندارمذ نامور بوده که در ماه اسفند این روز را به نام زنان جشن مى‌گرفتند. به همین دلیل هم جشن سپندارمذ مى‌باید در همان روز پنجم اسفند برگزار بشود و نه روز ۲۹ بهمن. امید دارد که جشن ها که داراى اصول نجومى هستند، دستخوش آشفتگى بیش از این نشده و در برگزاری‌شان که بسیار پسندیده است، اصول نجومى آنها رعایت بشود.»
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ دکتر جلال‌خالقی‌مطلق، شاهنامه‌پژوه:
«ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه که در سال ۳۹۱ هجری تألیف کرده‌است، آنجا که درباره جشن‌های ایرانی سخن می‌گوید، از جشنی نام می‌برد که در روز اسفندارمذ در ماه اسفندارمذ، یعنی در پنجم اسفند برگزار می‌شد.
در ایران کهن، یک جشن بهاری زنان بوده که در آن روز زنان از آزادی بیشتری برخوردار بودند و به‌ویژه دختران «دم‌بخت» به همسرگزینی تشویق می‌شدند و از این رو این جشن را «مردگیران» می‌نامیدند...
روز این جشن پنجم اسفند بود. پر بیراه نیست اگر بانوان روشنفکر ایرانی دست کم، کنگره‌ها و جلسات ویژه مسایل زنان را در این روز برگزار کنند تا یاد آن جشن دوباره زنده گردد.»
@jadhnha2
🔥 کارگاه جشن سده در گروه همیاران همت‌آباد با اجرای شاهین سپنتا در تاریخ ۹۹.۱۱.۸ در نشانی زیر بایگانی و در دسترس است:
http://www.nhha.ir/fa/workshop/25
@shahinsepanta
🔥 پیام شاهین سپنتا به فرخندگی جشن سده در ویژه برنامه دانشگاه جهانی کورش بزرگ، دهم بهمن‌ماه۹۹.
@shahinsepanta
🔥 پخش زنده جشن سده در کانال یوتوب دانشگاه جهانی کورش بزرگ
https://youtu.be/OEhYP6Lwskc
@jashnha2
🔥 دهم بهمن‌ماه، جشن ملی سده، فروزان‌باد.
@jashnha2
🐓 خوان بهمنگان۹۹ با شیر، نان و پنیر، تخم‌مرغ، کشک، شیربرنج، برنجک، پشمک، شیرینی سنتی، شمع و آیینه
@jashnha2
🐓 کوکو سبزی (غذای گیاهی) بر خوان بهمنگان۹۹. عباس رسول‌زاده بیدگلی از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 آش بهمنگان بر خوان بهمنگان۹۹. عباس رسول‌زاده بیدگلی از آران و بیدگل.
@jashnha2
✅ خروس سپید (پرنده پارسی) یار مهر و ایزد سروش و نماد جشن #بهمنگان (دوم بهمن) که به باورهای اسلامی نیز راه یافت. برگی از کتاب نهج الفراديس.
@JASHNHA2
✅ جشن بهمن گان روز ملی حمایت از حیوانات فرخنده باد.
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ ذبیح بهروز در «تقویم نوروزی شهریاری» به سابقه استفاده از ماه های ۳۱روزه در تقویم خورشیدی اشاره کرده می‌نویسد:
یکی دیگر از سال‌های نوروزی دستگاه کرنولوژی ایران سالی است که شماره روزهای ماه‌های آن اقتباس از تقویم برجی می‌باشد. در این قسم سال خورشیدی، شش‌ماه اول را ۳۱روز ، پنج ماه را ۳۰روز و ماه آخر سال را در سال‌های ساده ۲۹ روز و در سال‌های کبیسه ۳۰روز حساب می‌کنند.
این قسم تقویم خورشیدی پیش از صفویه و یا قدیم‌تر در فارس معمول بوده و به همین ترتیب در تاریخ اکبری در هند به کار رفته است.
از اوائل دوران خاندان پهلوی این تقویم به جای تقویم خورشیدی برجی، تقویم رسمی دولتی شده است.
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ دکتر ایرج ملکپور، استاد نجوم دانشگاه تهران:
انسان‌های اولیه ماه را تقریبا ۳۰ شبانزوز و یک سال را تقریبا ۱۲ماه برآورد کردند.
بعدها که اقوام متمدن‌تر شدند، دریافتند که نسبت مدت سال به مدت ماه دقیقا برابر ۱۲نیست پس منطق حکم می‌کرد که تعداد ماه‌های سال را همان ۱۲نگهدارند و در عوض برای تطبیق مدت سال واقعی و سال دوازده ماهی، تعداد شبانروز برخی از ماه‌های سال را افزایش دهند یا به عبارت دیگر دریافتند که جهت انطباق آغاز فصول طبیعی بر آغاز ماه‌ها باید از ماه‌های با تعداد شبانروز متفاوت استفاده کرد.
برای رسیدن به این هدف فصل‌های گرم سال را شش ماه ۳۱شبانروزی در نظر گرفتند. چون مدت فصل‌های گرم سال به طور طبیعی تقریبا ۱۸۶ روز و مدت فصل‌های سرد سال تقریبا ۱۷۹ روز است و برابر نیستند.
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ دکتر موبد کورش نیکنام نماینده پیشین زرتشتیان در مجلس در نامه‌ای به انجمن موبدان تهران طرحی را برای اصلاح سالنمای زرتشتی ارائه کرد و با بیان این که ناهماهنگی‌هایی در سالنمای کنونی زرتشتیان وجود دارد، نوشت:
« برای اینكه گاهشماری خود را با تقویم خورشیدی و برپایه دانش گاهشماری هماهنگ سازیم و بازنگری دیگری پس از تقویم پیش از ساسانی داشته باشیم و ناهماهنگی های یادشده را درست كنیم و در یادگیری اسامی ۳۰ روز ماه نسبت به اعداد تقویم خورشیدی راهكاری ساده‌تر داشته باشیم كه بدانیم روز ۱۳ هر ماه، تشتر- روز ۲۰هر ماه، ورهرام- روز ۳۰ هر ماه، انارام و ... خواهد بود. باید ناهماهنگی‌های یاد شده در گاهشماری سنتی هماهنگ گردد».
وی با بیان برخی از این ناهماهنگی‌ها که هم‌اکنون در سالنای زرتشتی وجود دارد می‌نویسد:
« در سالنمای زرتشتی شاهد برخی ناهماهنگی‌ها هستیم. روزهای اول هر ماه زرتشتی باید اورمزد نام داشته باشد ولی در تقویم خورشیدی یکم فروردین- ۳۱ فروردین- ۳۰ اردیبهشت- ۲۹ خورداد
ورداد- ۲۸ تیر- ۲۷ امرداد- ۲۶ شهریور- ۲۵مهر، آبان، آذر، دی و بهمن را باید اورمزد بنامیم و به همین ترتیب ناهماهنگی در بقیه روزهای سنتی زرتشتی با تقویم خورشیدی وجود دارد.
* پرسه تیر ماه در پایان ماه خورداد واقع شده است و پرسه اسفندماه در ماه بهمن خورشیدی است.
* جشن شهریورگان در ماه امرداد خورشیدی قرار گرفته است.
* شانزدهمین روز هر ماه زرتشتی مهر نام دارد ولی جشن مهرگان در روز دهم مهرماه خورشیدی برگزار می‌شود....».
هموند انجمن موبدان در ادامه به طرح خود اشاره می‌کند و می‌نویسد:
« چون روز اضافی در فرهنگ گاهشماری اورداد نام دارد كه هر چهار سال یكبار (سال كبیسه) به نام روز ۳۰ از ماه اسفند (پس از ۵ روز پنجه) اضافه می‌كنیم پس از این واژه (اورداد) برای روزهای اضافی هر ماه در فصل بهار و تابستان استفاده كنیم یعنی روز ۳۱ فروردین را روز اورداد از ماه فروردین بدانیم. روز ۳۱ از ماه اردیبهشت را روز اورداد از ماه اردیبهشت و به همین ترتیب تا پایان شهریور كه روز ۳۱ این ماه را نیز اورداد بنامیم با این كار آغاز تمام ماه های ۱۲گانه زرتشتی نیز از اورمزد شروع می‌شود و تا انارام روز پایان می‌یابد. با این ابتکار و تغییر آن در گاه شماری سنتی، روزهای پرهیز از خوردن گوشت هر ماه در روزهای دوم ، دوازدهم، چهاردهم و بیست و یكم ثابت خواهد شد و تمام ناهماهنگی های دیگر نیز برطرف خواهد شد به عنوان مثال جشن اسفندگان در ماه اسفند قرار می‌گیرد نه ۲۹ بهمن- شب چله، روز انارام و ۳۰ آذر بزرگترین شب سال خواهد شد- جشن دی‌گان در ماه آذر نخواهد بود- جشن مهرگان و سده هر دو روز مهر یعنی شانزدهمین روز ماه قرار می‌گیرد - پرسه اسفندماه در ماه بهمن اجرا نخواهد شد و گاهشماری درست‌تری خواهیم داشت».
@jashnha2
📕 دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور:
✅ دکتر جلیل‌دوستخواه، اوستاشناس:
«... برخی از دوستان، با استناد به دیگرگونی گاهشمار خورشیدی کنونی نسبت به گاه شمار باستانی، زمان برگزاری جشن ِاسپندارمَذگان را شش روز بازپس می برند و در روز ۲۹ بهمن‌ماه می‌شناسند. اما همان‌گونه که پیشتر هم روشنگری کردم، روز ِدرست و سزاوار ِ این جشن، همان پنجم اسفندماه است.
در پاسخ به دوستانی که ۲۹بهمن را جشن اسفندگان شمرده و با پیام های مهرآمیزشان آن را «فرخنده باد !» گفته‌اند، نوشتم:
جشن اسپندارمذگان (اسفندگان) در پنجم اسفندماه (و نه ۲۹بهمن)، بر شما فرخنده‌باد!
همچنان بر این باورم که کاربرد گاهشماری خیامی (مشهور به جلالی)، نباید ما را از پاسداشت یادگار نیاکان ارجمندمان بازدارد.
برماست که همه جشن‌های یازده‌گانه با پسوند «- گان» از ماه دوم تا دوازدهم را هم، مانند ماه یکم در همان روزهای اصلی (روزهای یکی‌شدن ِ نام روز و ماه) برگزاریم و به روزهای دیگری منتقل نکنیم تا انگیزه بنیادین برگزاری آنها از یاد نرود.
ما هم اکنون، جشن های نوروز، فروردین‌گان (فروردگان)، یلدا و سده را به درستی در همان زمان‌های تعیین شده برای آنها در روزگار باستان (یکم فروردین، سی‌ام آذر و دهم بهمن)، برمی‌گزاریم. پس چرا در مورد جشن‌های یازده‌گانه اردیبهشت‌گان تا اسفندگان، دچار این آشفته‌کاری و سامانْ‌شکنی شده‌ایم؟...»
@jashnha2
.
🌸 اسفندگان روز زن است، به ولنتاین دل خوش نباید کرد.
✍️ دکتر میرجلال‌الدین کزازی
اگر جهانیان اندکی درباره جشن سپندارمذگان (اسفندگان) می‌دانستند، هرگز به ولنتاین دل خوش نمی‌‌‌کردند. و این جشن ایرانی، در سراسر گیتی جشن بزرگداشت زن می‌شد.
در فرهنگ‌هایی که من می‌شناسم، جشنی هم‌پایه سپندارمذگان و بزرگداشت زن نمی‌بینم. گاهی کسانی که با فرهنگ ایرانی بیگانه‌اند، ناآگاهانه این جشن را با ولنتاین برابر و همسان می‌دانند.
اگر این دو جشن یک هم‌مانندی با یکدیگر داشته باشند، همان گرامیداشت جایگاه زن است. اما ولنتاین جشنی است که پیشینه دیرینه ندارد، و از یک رخداد تاریخی مایه گرفته است. در حالی که اسپندارمذگان جشنی کهن، آیینی و باور شناختی است.
سپندارمذ، یکی از شش فرشته در آیین نیاکان ماست که شش ویژگی بنیادین اهورامزدا را می‌سازند و با خود او «هفت بی‌آکَفت» را پدید می‌آورند. آکَفت به معنی سستی و کاستی (عیب) است. در این میان سه فرشته در نمادشناسی کهن ایرانی نرینه هستند و سه فرشته مادینه ستوده می‌شود که یکی از آنها سپندارمذ است.
این ویژگی مادینه در سپندارمذ، انگیزه‌ای نیرومند شده است، تا جشن بزرگداشت امشاسپند، جشن بزرگداشت زن باشد.
@jashnha2
🔺ثبت جشن سده، فرصتی برای گردشگری جشن‌های ایران
🔥آتش مهر ایران در کرانه‌های زاینده رود
سال گذشته جشن سده از جشن‌های کهن ایران به ثبت ملی رسید. این اولین قدم برای حفظ و احیای یکی از میراث ناملموس ایران است که می‌تواند پتانسیل درخوری برای گردشگری شهرهای ایران از جمله اصفهان باشد؛ فرصتی که باید توسط نهادهای متولی برنامه ریزی شود.
جشن سده ریشه در استوره‌های ایران دارد؛ جشنی که شعله‌های آتش آن، شعله‌های تابان مهر ایران است و هیچگاه خاموش نشده. اصفهان و زاینده رود شاهد تمام عیار نمیرایی این مهر است؛ آنجا که مرداویج، سردار ایرانی آتش جشن سده را با شکوه تمام برای زنده کردن مواریث فرهنگ ایران در کرانه زاینده رود برپا کرد.
روایت‌های متعدی برای خاستگاه جشن سده وجود دارد؛ از پدید آمدن آتش و نسبت دادن آن به هوشنگ پیشدادی در شاهنامه و یا به قول ابوریحان بیرونی که می‌گوید جشن سده را به کیومرث، انسان یا پادشاه نخستین در فرهنگ ایران نسبت داده اند تا اینکه عده‌ای گفته‌اند این تسمیه به مناسبت صد روز مانده به آغاز رویش ساقه‌های غلات بوده است و یا مهرداد بهار، استوره شناس که ظهور و جلوه خورشید در پایان چهل روز زمستان بزرگ را جشن ظاهر شدن خورشید دانسته و جنبه تقویمی به آن داده است.
به هر روی جشن سده، جشنی ملی و نه دینی است که در شامگاه دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شود. گرچه نگاهبانان این جشن کهن هموطنان زرتشتی بوده‌اند اما همواره همه اقوام و مردم ایران به فراخور شرایط در شهرهای ایران در نشاط برگزاری این جشن ملی مشارکت کرده‌اند.
اواخر اسفند ماه سال گذشته این جشن کهن با تاخیر به ثبت ملی رسید و وزیر میراث فرهنگی از استانداران خواست تا اقدامات لازم برای احیا این میراث ملی تاکید و پیگیری شود. در واقع پیش از ایران، تاجیکستان در سال ۹۶ این جشن را در فهرست میراث ملی آن کشور ثبت کرد و دو سال بعد، با تاخیر، در سال ۹۸، ایران این جشن را در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسانید.
گرچه این جشن کهن در شهرهای ایران، چون کرمان، یزد، اهواز و یا به شکل جشن کشاورزی در خور و بیابانک اصفهان برگزار می‌شود اما به واقع در شهر اصفهان که روزی شاهد شکوه بزرگترین جشن سده به همت مرداویج زیاری، سردار ایرانی بوده است و در تمامی کتب تاریخ و فرهنگ ایران و اصفهان شناسی به این واقعه فرهنگی اشاره شده، می‌توان چشم امیدی به برگزاری این جشن با توجه به آنچه وزیر میراث فرهنگی بر احیا این میراث کهن تاکید کرده داشت؟!
آیا کرانه‌های زاینده رود باز هم می‌تواند شاهد جشن سده، آتش مهر ایران باشد؟ اتفاقی که پتانسیل درخوری از تجمیع میراث طبیعی و تاریخی است؛ فرصتی که باید دید چقدر میدان برای ظهور ورونق گردشگری خواهد داشت؟!
📍شاهین سپنتا، پژوهشگر جشن‌ها در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به بزرگترین جشن سده که هزار و صد و نوزده سال پیش در اصفهان برگزار شده است، گفت: مرداویج زیاری، سردار دلاور ایرانی در دوران دیلمی، با انگیزه زنده نگاه داشتن آیین‌های ایرانی، بزرگترین جشن سده ثبت شده در تاریخ ایران را با شکوه هرچه تمام‌تر در کرانه‌های زیبای زاینده رود برگزار کرد. پس اصفهان به واسطه این سابقه تاریخی می‌تواند یکی از کانون‌های برگزاری جشن سده باشد و همه ساله گردشگران پرشماری را به این شهر بیاورد و بر رونق گردشگری جشن‌ها بیافزاید. به نظر می‌رسد این جشن در اصفهان باید در مکانی با سابقه تاریخی و نزدیک به زاینده رود برگزار شود، از این روی پیشنهاد می‌شود سازه‌های موقت نمایشگاه بین المللی اصفهان در کنار پل شهرستان برچیده شود و محل آن پس از تسطیح و زیرسازی به عنوان جشنگاه سده یا سده‌گاه اصفهان مورد استفاده قرار گیرد و البته پیش از آن ارزیابی‌های زیست محیطی و میراث فرهنگی دراین‌باره انجام شود.
📍فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان نیز در گفت‌وگو با ایرنا، ثبت جشن سده را آغاز خوبی برای راهی دانست که باید با سیاستگذاری‌های ملی و استانی دنبال شود. وی برنامه‌ها برای حفظ و احیای جشن سده در اصفهان و از جمله برگزاری این جشن در کرانه زاینده رود و پل شهرستان را نیازمند برنامه ریزی و کار کارشناسی دانست.
اللهیاری با اشاره به اهمیت ثبت سده گفت: اگر به سمت ثبت و حفظ این آیین‌ها نرویم، با توجه به پهنه گسترده حوزه فرهنگی ایران بزرگ،ممکن است در کشورهای دیگر مورد توجه قرار بگیرند و نکته اینجاست که بحثی که مطرح می‌شود این است که چرا در کشوری که مادر و در واقع خاستگاه اصلی این آیین‌ها است توجه نشده است. وزارت میراث فرهنگی با این دیدگاه جشن سده را در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسانیده و به استان ها ابلاغ کرده است و باید در دستور کار برنامه ریزی فرهنگی قرار گیرد.
https://b2n.ir/829657
@shahinsepanta
🔥 جشنی به نام نوسره نداریم. نوسده همان سده است.
✍ شاهین سپنتا
چندسال است که در نخستین روزهای بهمن‌ماه در برخی تارنگارها و پیام‌رسان‌ها از جشنی به نام «نوسره» نام برده می‌شود و گفته می‌شود که همزمان با پنجم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است.
در چنین هنگامه، برخی نیز درباره آن گمانه می‌زنند، و دوستداران جشن‌های ایرانی درباره چیستی و چگونگی آن جشن می‌پرسند.
بررسی‌های این نگارنده نشان می‌دهد که نام درست جشنی که درباره آن گفتگو می‌شود «نوسده» است که منظور از آن نیز همان «جشن سده» است که در دوره‌ای به دلیل جابجایی اندرگاه در تقویم، به جای دهم بهمن‌ماه، در پنجم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است و پس از بازنگری در تقویم این اشکال نیز برطرف شده است.
گفتنی است که واژه «نوسره» در هیچ کدام از منابع اصلی درباره جشن‌های ایرانی نیامده است و گویا تنها در یکی از ترجمه‌های معاصر از کتاب آثارالباقیه (از عربی به پارسی)، به این صورت ثبت شده و از آنجا به نوشتارها و جستارها راه یافته است. در ادامه به برخی از منابع، نگاهی خواهیم داشت:
۱- در متن اصلی (عربی) کتاب «زیج سنجری» نوشته عبدالرحمن خازنی (قرن ۵و۶ هجری، دوره سلجوقی) از این روز به نام «نوسده» نام برده شده است.
۲- بیرونی در متن عربی و فارسی کتاب «التفهیم» از این روز به نام «برسده» و «نوسده» یاد می‌کند و می‌نویسد: «پیش از سده روزی است، او را برسده گویند و نیز نوسده، و به حقیقت ندانستم از وی چیزی.»
۴- در متن اصلی (عربی) آثارالباقیه، بیرونی این واژه را «نوسده» به معنی «السدق‌جدید» و «برسده» به معنی «فوق‌السدق» نوشته است: «والیوم خامس منه و هو "روز اسفندارمز" یسمی "نوسده" ای "السدق‌جدید" و یقال "برسده" ای " فوق‌السدق" لانّه قبله بخمسه الایام و هو من ماثر بیوراسف...»
چنان‌که پیداست، بیرونی در «التفهیم» بنیان سده را به داستان شکست بیوراسب (ضحاک) از فریدون و حقانیت ارمائیل (مَس‌مغان/مَه‌مُغان) نسبت می‌دهد و از بنیان نوسده ابراز ناآگاهی می‌کند، اما در آثارالباقیه بنیان نوسده را نیز به همان داستان بیوراسب می‌رساند و تلویحا به یکی‌بودن این دو جشن اشاره می‌کند.
۴- همچنین، نام این روز در کتاب «منتهی‌الإدراک فی تقسیم‌الاٴفلاک» نوشته «بهاءالدین مروزی» به صورت «نوسدق»، در کتاب «عجائب‌المخلوقات» نوشته «زکریای قزوینی» به صورت «نوسده»، و در «زین‌الاخبار» نوشته «گردیزی» به صورت «برسده» آمده است.
۵- جشن سده پیش از اسلام، صد روز پس از آغاز آبان ماه (آغاز زمستانِ پنج‌ماهه) و برابر با دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شده است ولی از هنگامی که در پایان ساسانیان (دوره فیروز ساسانی) پنج روز پایان سال یا «پنجه» یا «اندرگاه» به آخر آبان‌ماه افتاد، صدمین روز پس از آغاز زمستانِ بزرگ پنج‌ماهه یا یکم آبان‌ماه، همزمان با پنجم بهمن‌ماه شد، پس نام آن را «نوسده» نهادند.(جشن سده، نشریه شماره۲ انجمن ایران‌شناسی، ص۱۳/ گاهشماری در ایران قدیم، حسن تقی‌زاده، ص۲۱و۲۴)
۶- سده، (اسم مرکب از: سد= صد +ه، پسوند نسبت) به معنی منسوب به شماره سد (صد) است.
جشن سده یک دوره صد روزه است که درست پس از دوره چهل روزه (چله) آغاز می‌شود و تا نیمه اردیبهشت که جشن بهاربد یا جشن برداشت غله یا گاهنبار میانه‌سبز ادامه دارد.
در متون عربی و فارسی قدیم، سده را به صورت معرب سدق یا صدق نوشته‌اند. (سده: دهخدا، نقل از آنندراج و غیاث) اما شکل دیگر آن «سده» نیز تا امروز همچنان متداول بوده است
براین پایه، صورت نخست این واژه «سدک» بوده است که به «سده» تغییر یافته است. پس‌آوای «ک» در اینجا نشانه نسبی است و منسوب بودن به صفت قبل از خود را بیان می‌کند و صفت را تبدیل به اسم می‌کند. مانند: زردک، سفیدک، سیاهک، سرخک.(کاف‌نامه کسروی)
مهرداد بهار نیز سده یا سدک را واژه‌ای اوستایی به معنای پیدایی می‌داند که خود می‌تواند اشاره به پیدایش آتش باشد.
بر همین بنیان، چنان‌که در منابع بالا اشاره شده، «نوسده» نیز به «نوسدق» معرب شده است. چنان که هفتق نیز معرب هفته است.(منتهی الارب)
۷- در هیچ‌کدام از متون قدیم، جدید و فرهنگ واژگان، واژه «نوسره» به کار نرفته است و به نظر می‌رسد که این اشتباه از ترجمه آثارالباقیه -اکبر داناسرشت- آغاز شده باشد که واژه نوسده را نوسره نوشته است و دیگر پژوهشگران نیز بدون مراجعه به متن اصلی کتاب یا سایر متون، همان اشتباه را تکرار کرده‌اند.
۸- پس، جشنی به نام نوسره نداشته‌ایم و تنها در مقطعی در پایان دوران ساسانی و پس از اسلام، جشن سده در دو زمان پنجم بهمن‌ماه (نوسده) و دهم بهمن‌ماه (سده) برگزار شده و سپس در خاطره جمعی ثبت شده است، و سده و نوسده دو نام برای یک جشن است.
امروزه، شاید بتوان در نوسده به پیشواز سده رفت ولی شایسته است جشن سده با ه‍مازوری به گونه همزمان در دهم بهمن‌ماه در ایران و دیگر کشورها برگزار شود.
@shahinsepanta
@jashnha2
🔥 سخنان موبد بهزاد نیکدین در درگاه‌مهر گوهر و مهربان، اصفهان، جشن سده ۱۳۹۹.
@jashnha2
🔥 نان سیروگ (سیرو) از خوردنی‌های جشن سده.
@jashnha2
🔥 دهم بهمن‌ماه، جشن ملی سده، فروزان باد.
@jashnha2
🐓 کودکان امروز، پرچم‌داران جشن‌های ایرانی در آینده، خوان بهمنگان۹۹. عباس رسول‌زاده بیدگلی از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 شیر و شیرینی بر خوان بهمنگان۹۹. عباس رسول‌زاده بیدگلی از آران و بیدگل.
@jashnha2
🐓 خوان بهمنگان۹۹. عباس رسول‌زاده بیدگلی. از آران و بیدگل.
@jashnha2
✅ خروس پارسی در موزه واتیکان مربوط به 600 سال پیش از میلاد. جشن #بهمنگان دوم بهمن ماه گرامی باد.
@JASHNHA2
✅ جشن بهمن گان روز ملی حمایت از حیوانات گرامی باد.
@jashnha2