ایران‌دل | IranDel

25 December 2025 23:16

🎥 پیشبازِ پرشورِ شهروندان تبریزی از کریم باقری در آذر ۱۳۷۶ خورشیدی و پس از بازگشت از ملبورن استرالیا و صعود تیم ملی فوتبال ایران به جام‌جهانی ۱۹۹۸ فرانسه


محلّهٔ عباسی تبریز



(ویدئو از ناصر رضایی)


#مستند

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

24 December 2025 23:02

‌🎥 آیا ایرانی‌ها کم مطالعه می‌کنند؟‌ شرایط در کشورهای دیگر چگونه است؟

در گزارش تازه پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، با عنوان «فرهنگ کتابخوانی در ایران» تصویری دقیق‌تر از رفتار مطالعه در ایران ترسیم شده است؛ تصویری که با تصور رایج «مطالعهٔ کم» بین ایرانی‌ها فاصله دارد.

بر اساس این پژوهش بیش از ۴۱ درصد افرادی که در این نظرسنجی شرکت کردند اهل مطالعه هستند.

خبرنگار: زهرا اکرمی - ایسنا

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

24 December 2025 13:10

🎥 گزارش تصویری از نشستِ شب چلّه در دفتر نمایندگی انجمن فرهنگی افراز در استان آذربایجان شرقی

نشستی به بهانهٔ فرارسیدنِ شب چلّه در روز پنج‌شنبه ۲۷ آذر ماه ۱۴۰۴ خورشیدی به همت کارگروه جشن‌های ایرانی در محلِّ دفتر نمایندگی انجمن فرهنگی افراز در شهر تبریز با حضور پرشورِ علاقمندان برگزار شد.

سخنرانی دربارهٔ جشن‌های ایرانی بویژه شب چلّه و نقشِ جشن‌های ایرانی در افزایش همبستگی ملّی، شاهنامه‌خوانی و حافظ‌خوانی از بخش‌های مختلف این نشست بود.


🔴 بُن‌مایه:
درگاه تلگرامی «انجمن فرهنگی افراز»

#اطلاع_رسانی


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

22 December 2025 20:31

🔴 برآمدنِ خورشید اورمزد روز از ماهِ دی

برآمدن خورشید اول دی‌ماه (اورمزد روز از ماه دی) دز میل رادکان، نشانِ پایانِ شب چله و آغاز انقلاب زمستانی در ایران‌زمین است.

درگاه‌های برج رادکان بر اساس تغییر محل طلوع و غروب خورشید ساخته شده است. درهای برج یکی به سمت جنوب شرقی و دیگر به سمت شمال غربی است و خورشید دقیقاً در روز ابتدای زمستان از گوشهٔ در طلوع می‌کند و اگر شما در سمت دیگر برج ایستاده باشید دقیقاً محل طلوع خورشید را می‌توانید مشاهده کنید. برج رادکان در ۷۴ کیلومتری شمال مشهد و ۲۶ کیلومتری شمال غرب چناران، در جادهٔ مشهد - چناران واقع شده است.


(عکس از مهدیه رضایی)


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

22 December 2025 13:02

‌
🔴 به بهانهٔ لغوشدن شب دکتر جواد طباطبایی در دانشگاه تهران

✍️ احسان هوشمند

در حالی ۹ دهه از تأسیس دانشگاه به سبک نوین در ایران می‌گذرد که دانشگاه و آموزش عالی در ایران با وجود خدمات فراوانی که به کشور کرده، دست‌کم علوم انسانی در دانشگاه در ایران به نظریه‌پردازی و البته نظریه‌پردازی دربارهٔ ایران نرسیده است. غیبت ایران در نظریه‌پردازی آکادمیک می‌تواند به این نتیجه برسد که دانشگاهی که باید برای ایران کار می‌کرد، در غیاب نظریه برای ایران لزوماً در خدمت ایران قرار نداشت. این نکته به ویژه در علوم انسانی حائز اهمیت اساسی و بنیادین است. به قول جواد طباطبایی موضوع دانشگاه و به ویژه علوم انسانی، ایران و ملت ایران نیست. دانشگاه در ایران برای گذر از گسست میان نظام سنتی دانش با تحولات تاریخی و واقعیت جامعهٔ ایران شکل نگرفته بود. گسستی که به دلیل تصلب بخش‌های سنتی در ایران ایجاد شده بود، با تأسیس دانشگاه ترمیم نشد و دانشگاه در ایران به واسطه ضرورت‌های فکری و اجتماعی شکل نگرفت و در نتیجه موضوع دانشگاه ایران از ابتدای تأسیس، ایران نبود.
جواد طباطبایی یکی از معدود اندیشمندان ایرانی است که به تأمل دربارهٔ ایران و نیز دربارهٔ دانشگاه در ایران پرداخت. طباطبایی دورهٔ کوتاهی در دانشگاه در ایران تحمل شد و خیلی زود از تدریس و پژوهش در دانشگاه کنار گذاشته شد. اما اخراج طباطبایی از دانشگاه موجب نشد که تأملات اندیشگی طباطبایی متوقف شود و طباطبایی خارج از دانشگاه توانست به تأملات فکری خود بپردازد. شاید اگر طباطبایی در دانشگاه می‌ماند، زیر بار بوروکراسی معیوب نظام دانش رسمی در ایران گرفتار روزمرگی می‌شد و راه بر اندیشیدن مستمر او دربارهٔ دغدغه‌هایش مسدود می‌شد. یکی از مهم‌ترین اجزای نظام فکری جواد طباطبایی به ویژه در دهه‌های اخیر تأمل دربارهٔ ایران بود. طباطبایی به عنوان یک آکادمیسین خارج از دانشگاه و به تنهایی بیش از هر دپارتمانی در علوم اجتماعی و علوم سیاسی ایرانی دربارهٔ ایران اندیشید و ضرورت‌های تأمل دربارهٔ ایران را تشریح کرد.
در روزهای گذشته کانون ایران‌شناسی دانشجویان دانشگاه تهران با همکاری مجلهٔ بخارا برنامه‌ای تحت عنوان «شب هشتادسالگی سیدجواد طباطبایی» تدارک دید و قرار بود در این برنامه شماری از استادان و همکاران سابق استاد و گروهی از پژوهشگران به مناسبت هشتادسالگی جواد طباطبایی در سالن فردوسی دانشگاه تهران و همراه علاقه‌مندان به جواد طباطبایی گرد هم آیند و ساعاتی به بزرگداشت و بررسی و ارزیابی آثار سیدجواد طباطبایی پرداخته شود. گویا تمام مجوزهای لازم هم گرفته شده بود و دانشگاه با اجرای برنامه موافقت کرده بود اما یک روز مانده به برگزاری برنامه اعلام شد که نهادهای غیردانشگاهی دولتی با اجرای برنامه مخالفت کرده و برنامهٔ «شب جواد طباطبایی» لغو شد.
در اینکه در سال‌های اخیر فعالیت‌های فرهنگی و علمی و دانشجویی در دانشگاه‌های کشور با موانعی دست به گریبان است، سخنی نیست اما مخالفت با برنامه‌ای فرهنگی که تنها برای قدرشناسی از زحمات یک عمر تلاش‌های بی‌وقفه و مؤثر یک استاد و محقق و نویسنده صاحب‌نام و صاحب‌سبک در کشور قرار بود موجب گردهمایی گروهی از علاقه‌مندان شود، با هیچ معیاری قابل درک نیست.
در شرایطی که به علل و دلایل مختلف، امروز بیش از هر دورهٔ دیگری در چند دههٔ گذشته تأمل و تفکر دربارهٔ ایران به ضرورتی جدی و انکارناپذیر تبدیل شده است، مشخص نیست مخالفت با برگزاری مراسمی نه چندان بزرگ و پرخرج و پرزرق‌وبرق - مانند اغلب مراسم‌های مشابه اما پرخرج دولتی - چه ضرورتی داشت؟ چرا نهادهای دولتی غیردانشگاهی با این مراسم مخالفت کردند؟
البته همین‌جا باید از دولت و دولتمردان پرسید که چرا بخشی از نهاد دولت و قوه مجریه با برگزاری مراسم تجلیل از یک متفکر وطن‌دوست و نظریه‌پرداز در دانشگاه تهران مخالفت کرده است؟ آیا چنین مخالفتی همسو با سیاست‌های اعلامی دولت است؟ اعمال محدودیت برای برگزاری مراسم هشتادسالگی سیدجواد طباطبایی چه معنایی پیدا می‌کند؟
تردیدی نیست که در شرایط حساس امروزی از درون و بیرون کشور اقدامات و فعالیت‌های ضدایرانی سمت و سویی علنی‌تر به خود گرفته است. برای مصاف با چنین اقدامات مذبوحانه‌ای، ایران ما بیش از هر زمان دیگری به اندیشه متفکرانی چون سیدجواد طباطبایی برای گذر از ناملایمات و دشواری‌های پیش‌رو نیاز دارد. هر نوع محدودیت و ایجاد مانع برای اندیشیدن دربارهٔ ایران بر شاخ نشستن و از بُن بریدن است. جواد طباطبایی و آثار به‌یادگار‌مانده از او یکی از منابع فکری برای پاسخ به دشواری‌های پیش‌روی ایران به‌ویژه در شرایط کنونی کشور است. ایجاد موانع و محدودیت برای چنین مجالسی آن هم در فضای دانشگاهی هرچه باشد، خدمت به فرهنگ و علم نیست.


🔴 بُن‌مایه:
رسانهٔ شرق


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

21 December 2025 23:45

🎥 غزلی از حافظ شیرازی با صدای بهروز رضوی در شب چلّه


عشقبازیّ و جوانیّ و شرابِ لَعلْ‌فام
مجلسِ اُنس و حریفِ همدم و شُربِ مدام

ساقیِ شِکَّردهان و مُطربِ شیرین‌سخن
همنشینی نیک‌کردار و ندیمی نیک‌نام

شاهدی از لطف و پاکی، رَشکِ آبِ زندگی
دلبری در حُسن و خوبی غیرتِ ماهِ تمام

بَزم‌گاهی دل‌نِشان، چون قصرِ فردوسِ بَرین
گلشنی پیرامُنَش چون روضهٔ دارُالسَّلام

صف‌نشینان نیک‌خواه و پیشکاران باادب
دوست‌داران صاحب‌اسرار و حریفان دوست‌کام

بادهٔ گلرنگِ تلخِ تیزِ خوش‌خوارِ سَبُک
نُقلَش از لَعلِ نگار و نَقلَش از یاقوتِ خام

غمزهٔ ساقی به یَغمایِ خِرَد آهِخته تیغ
زلفِ جانان از برایِ صیدِ دل گسترده‌دام

نکته‌دانی بَذله‌گو چون حافظِ شیرین‌‌سخن
بخشش‌آموزی جهان‌افروز چون حاجی قوام

هر که این عِشرت نخواهد خوش‌دلی بر وی تباه
وان که این مجلس نجوید زندگی بر وی حرام



@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

21 December 2025 15:18

🎥 ژاله آموزگار، استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی از شب چلّه می‌گوید


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

20 December 2025 22:01

‍ ‌
🔴 یلدا و نشانه‌شناسی

✍️ مقصود فراستخواه، استاد دانشگاه

ما نیز مردمی هستیم. وقتی از تاریخ‌مان کم می‌آوردیم به اسطوره‌ها پناه می‌بردیم. تاریخ، اگر بسامان نیز بود باز اساطیرِ کهن در ژرف‌ترین اعماقِ ذهنِ اجتماعی ما نفَس می‌کشیدند، می‌زیستند و بالا و پایین می‌شدند. این ماییم؛ ملّتی با خاطراتِ ازلی و دیرین. رؤیاهای‌مان را در داستان‌های‌مان پناه می‌دادیم و نسل به نسل، با قصه‌ها منتقل می‌کردیم. از سینه‌ها تا سینه‌ها؛ بار نارضایتی‌های تاریخی خود را در شعر و استعاره برمی‌کشیدیم؛ در سیمرغ و زال، در کمان آرش و در خونِ سیاوش و در دیر مغان. آرزوها و آمال فروخوردۀ خویش در روشنی مهر و ماه و میترا باز می‌جستیم و در گرمای نفَس‌های‌مان مراقبت می‌کردیم. زندگی اینجا جاری بود؛ همیشه همی همچنان.

ما یلدا داشتیم تا در دراز‌ترین شبِ یک فصلِ سرد، باز به یاد نفَسی متنفّس در سحرگاهان دورهم بنشینیم، نیمه‌های گمشدۀ خویش در یکدیگر بجوییم و با داستان‌های بلندمان، از آیندۀ فرزندان خود محافظت کنیم. بزم‌های شبانۀ یلدایی تا شور پایکوبی در جشنِ سده؛ به شمار چهل می‌شود و ما در ناخودآگاه جمعی خویش چلّه داشتیم؛ چلّۀ کوچک و چلّۀ بزرگ! و این یعنی خندیدن به مشکلات، زیستن با دشواری‌ها و صبور بودن و مقاومت کردن، و افتادن، و باز برخاستن و رفتن و برشمردن ایام؛ شمارشی در کامل‌ترین شمار که چهل بود. این یعنی تصمیم به امیدواری در مواجهه با اسبابِ نومیدی بسیار، یعنی دوست داشتن زندگی با همه دشواری‌ها و نشیب و فراز‌ها، یعنی شجاعت بودن در این سرزمین، یعنی رقص در میانۀ میدان. و چنین بود یلدا و چنین بود سده. یلدا هر سال یک بار و برای همیشه در گوش‌های‌مان نجوا می‌کند که پشت هر وضعِ سترونی، امکان باروری و نوزایی هست و در نومیدی بسی امید است، و پایان شب سیه، سپید است.

چرا یک جامعه با همه صعوبتِ ایام خویش، اصرار به ماندن دارد؛ برای اینکه در سطح هستی‌شناختی و انسان‌شناختی این فرهنگ، چیزی هست که تا حدِّ زیاد در برابر تغییرات در طول زمان بزرگ، طی دوران‌های مختلف مقاومت می‌کند. از عهد قدیم تا دوران جدید این لایه‌های عمیق معنایی با ما ایرانیان هستند در "رنگین‌کمانِ خوش‌نقش تنوعاتِ قومی و زبانی و آیینی‌مان". در عمیق‌ترین ساختارهای معرفتی ما، نشانه‌شناسی هست. سنت‌های دیرینِ ایرانی حاوی نوعی پدیدارشناسی کائنات بود. تجربۀ زیست در این سرزمین، به تفسیر و تأویل طبیعت و تاریخ خود چنگ می‌زد: از خورشید و ماه، معنای نور و روشنی می‌گرفت. از شب، تاریکی گذران می‌فهمید. از دشت و دمن، رویش و زندگی می‌آموخت و ایهام غزلی را به فال نیک می‌گرفت! ما از باغ و راغ و مرغزار، داد و دهش و بخشایش و ثمربخشی می‌فهمیدیم، آن سوی شب تار، به صبحدمی باور داشتیم، از نظمِ کائنات با همه بی‌نظمی‌هایش، به اصالتِ درستی و نیکی و به ترازو و به عدل و داد ایمان می‌آوردیم، نوروز، یادوارۀ مکرر رویش‌های نابهنگام در این سرزمین بود و تبسم‌های ملیح‌مان به فصل سرد را با خود حمل می‌کرد و حاوی روحِ جمعی بود، و صلای آشنایی داشت و یادوارۀ «مبادلۀ لطف» بود برای محافظت از سرمایۀ اجتماعی پیوند و همدلی خویش در برابر گزند روزگار.

ما به اهتزازِ خاکِ سرد باور داشتیم و شکوفایی نابهنگام را می‌فهمیدیم. اهریمن، معنایی بود که ما از شرارت نهفته در عالم گرفته بودیم تا همواره نگران تاراج فضیلت‌های‌مان باشیم. چنین بود سنت‌های ایرانی ما از حُکمای خسروانی تا اشراق و عرفان؛ که مثنوی‌اش با وجود مرور ایام دراز، هنوز همنشین حلقه‌های جوانان ماست و حافظش از آن سوی سده‌های دور با عمیق‌ترین نیات و احساسات‌مان آشناست.


🔴 بُن‌مایه:
روزنامۀ ایران، شمارۀ ۲۹ آذر ماه ۱۴۰۳ خورشیدی

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

20 December 2025 13:17

🎥 ردپای شبِ یلدا در شاهنامه

شبِ اورمزد آمد از ماهِ دَی
ز گفتن بیاسای و بردار مَی


گوینده: مهربانو موسویان


🔴 بُن‌مایه:
بنیاد فردوسی توس

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

19 December 2025 20:44

🎥 مستان سلامَت می‌کُنند...


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

19 December 2025 08:00

🎥 خطابۀ چنگیز مولایی، عضو جدید پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و استاد گروه زبان‌های باستانی دانشگاه تبریز

عنوان خطابه:
بررسی مجدد اسناد و گواهی­‌های تاریخی و زبان‌شناختی مربوط به شکل­‌گیری زبان فارسی به مثابه زبانِ مشترکِ ایرانیان


در چهارصد و هشتاد و نهمین نشست شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی که در تاریخ دوشنبه بیست و چهارم آذرماه ۱۴۰۴ خورشیدی برگزار شد، دکتر چنگیز مولایی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و استاد گروه زبان‌های باستانی دانشگاه تبریز خطابۀ ورودی خود را ایراد کرد.


🔴 این خطابه را می‌توان از طریق «یوتیوب» هم تماشا کرد.


🔴 متن نوشتاری خطابه را از «اینجا» بخوانید.


🔴 بُن‌مایه:
درگاه «فرهنگستان زبان و ادب فارسی»


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

18 December 2025 06:34

‌
🎙 «ایران اینجاست که ایستاده‌ایم»

سخنرانی دکتر جواد طباطبایی، فیلسوف سیاسی ایران، در سالنِ فردوسی خانۀ اندیشمندان علوم انسانی در ۱۵ دی ماه ۱۳۹۵ خورشیدی


چرا دانشگاه تهران تأسیس شد؟
چگونه ایدئولوژی، نظامِ علمی ایران را نابود کرد؟
چرا جواد طباطبایی از دانشگاه تهران اخراج شد؟
موضوع «دانشگاه ایران» چیست؟
رنسانس دوم ایران
مشروطیت و حقوق


🔴 برای دسترسی به بستۀ صوتی درس‌گفتارها و سخنرانی‌های دکتر جواد طباطبایی، به اینجا مراجعه کنید.


کانال پیوست:
@IranDel_Plus


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

17 December 2025 08:03

🔴 انجمن علمی مطالعات صلح ایران برگزار می‌کند:
«صلح و شب چلّه»

با شرکتِ
صاحب نظر مرادی
مهتاب حاجی‌محمدی
فاطمه تمجیدی
سیروس اژدهاکش

مدیر نشست: آزاده پیک


تاریخچهٔ یلدا - آیین‌های یلدا - حافظ‌خوانی - سعدی‌خوانی - شاهنامه‌خوانی

پنج شنبه ٢٧ آذر ۱۴۰۴ خورشیدی ساعت ۱۹ به وقتِ ایران

نشست بصورت مجازی و برخط در بسترِ «گوگل‌میت» برگزار خواهد شد.

ساعت ۱۹ پنج‌شنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۴ خورشیدی، از «اینجا» وارد نشست مجازی و برخط «صلح و چلّه» شوید.


شرکت در این نشست برای همگان، آزاد و رایگان است.


(انجمن علمی مطالعات صلح ایران)


#اطلاع_رسانی

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

16 December 2025 12:44

🎥 گزارشی کوتاه از نشست جمعی از کنشگران فرهنگی در شهر ارومیه به مناسبت ۲۱ آذر، روز ملّی نجات آذربایجان و خروج اشغالگران و فرقۀ دست‌نشانده از کشور.

#اطلاع_رسانی

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

14 December 2025 21:33

‌
🔴 با یاد مرثیه‌خوان دلِ خویش

به‌مناسبت ۸۰ سالگی شادروان دکتر جواد طباطبایی.

✍️ مصطفی نصیری

اگر دکتر طباطبایی زنده مانده بود، در ۲۳ آذر امسال، جشن هشتاد سالگی او را می‌گرفتیم. البته که مردان اندیشه را مرگی نیست، پس این مطلب را به‌مناسبت شادباش ۸۰ سالگی سرو ایرانشهر می‌نویسم.
باید اعتراف کنم که با ذهن خودم کلنجار می‌رفتم تا موضوع بدیعی برای جشن ۸۰ سالگی استاد پیدا کنم، تا این‌که گزارشِ شبکه یک سیمای تابان جمهوری اسلامی، به دادم رسید.
مقارن با ۸۰ سالگی استاد، گزارشی از شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی با عنوان "از عبدالکریم سروش تا سید جواد طباطبایی" پخش شده که دقت در آن نشان می‌دهد؛ گزارش‌نویس، کلمه‌ای از استاد طباطبایی، و حتی دکتر سروش نمی‌داند. اگر همین گزارش را مبنا قرار دهیم، توانیم گفت که رسانهٔ رسمی جمهوری اسلامی، نه شناختی از ایران دارد و نه شناختی از جهان، و به همین دلیل است که برنامه‌هایش، مابازایی در عالم عین ندارد. بنابراین بی‌دلیل نیست که چرا رسانهٔ رسمی باطول و عرض جمهوری اسلامی، مرجعیت خود را از دست داده و چرا آن‌چه از قاب آن پخش می‌شود، نسبتی با واقعیت‌های ایران امروز و تاریخ آن ندارد.
از نظر نویسندهٔ گزارش؛

«روشنفکری در فضای پس از انقلاب اسلامی هم همان مسیر پیش از انقلاب را پیمود و پروژهٔ تغییر هویت دینی و ملی از مشروطه تا دوران پهلوی، ترکیبی از دو گفتار اصلی دین‌ستیزی و ناسیونالیزم را در بر می‌گرفت.»

تا این‌جا می‌بینیم که گزارش‌نویس، از یکسو فرق دو مفهوم "دوره" و "دوران" را نمی‌داند، و از سوی دیگر به ذهن او خطور نمی‌کند که اگر جریان روشنفکری در کلیت خود در فاصلهٔ مشروطه تا پهلوی در موضع ستیز با هویت دینی و ملی بود، پس انقلاب اسلامی را کدام نیروها و از چه عزیمت‌گاهی به پیروزی رساندند؟!
باری، گزارش شبکه یک سیما، با سخنانی دربارهٔ دکتر سروش به‌عنوان چهرهٔ شاخص روشنفکری دینی ادامه پیدا می‌کند، تا در نهایت با این ادعا که؛

«روشنفکری دینی پس از شکست جنبش سبز در خیابان در ۹ دی ۱۳۸۸، و پس از فروپاشی اتاق فکر آن، به تجدید نظر در گفتار خود پرداخت.»

به دکتر طباطبایی رسیده و تلاش می‌کند نشان دهد که جریان روشنفکری در هر دو صورت دینی و ناسیونالیستی آن، مخالف هویت دینی و ملی است. برمبنای این گزارش، جریان روشنفکری پس از شکست در ۹ دی ۱۳۸۸:

«این‌بار با گفتار ناسیونالیسم به محوریتِ چهرهٔ دیگر خود، یعنی سیدجواد طباطبایی که سال‌ها زیر سایهٔ سلطهٔ فکری عبدالکریم سروش بود، اقدام به بازسازی و بازیابی خود کرد.»

در این فراز هم می‌بینیم که چیزی از مجادلات فکری دکتر طباطبایی با جریان روشنفکری دینی، که در موارد متعددی به مشاجره کشیده شده، به گوش گزارش‌نویس نخورده، و بویژه دربارهٔ نقدهای ویرانگر استاد طباطبایی به رونوشت‌برداری روشنفکری دینی از پروتستانتیسم و سکولاریسم غربی، در جهل مطلق است. بنابراین خیلی راحت تمام آثار قلمی و شفوی استاد تا اواخر سال ۸۸ را کنار گذاشته و او را زیر سایهٔ دکتر سروش هل می‌دهد!!
اما ادامهٔ گزارش دربارهٔ استاد:

«طباطبایی به سرعت به چهرهٔ اصلی جریان روشنفکری تبدیل شد و گفتار اقتصادی طرفداران اقتصاد بازار آزاد به محوریت موسی غنی‌نژاد هم به آن ضمیمه شد.»

گزارش از این‌جا به بعد، با کنار هم چیدن دکتر سروش، دکتر طباطبایی و دکتر غنی‌نژاد، این‌گونه پیش می‌رود؛

«ترکیبی از ناسیونالیسم و اقتصاد بازار آزاد، معجونی بود که تصور می‌شد این‌بار، کار را تمام خواهد کرد. اما با بی‌وفایی آمریکا به پروژهٔ برجام و شکست این طرح سیاسی، فاتحهٔ رؤیای بازار آزاد هم در آبان ۹۸ خوانده شد.»

بالاخره گزارش‌ با خواندن فاتحهٔ دو جریانِ روشنفکری - به‌زعم خود دینی و ناسیونالیستی - در دو مقطعِ دی ۸۸ و آبان ۹۸، در گام سوم، "سلطنت‌طلبی افراطی" را وارد کرده و فاتحهٔ آن را نیز در پاییز ۱۴۰۱ می‌خوانده است.


🔴 دنبالهٔ یادداشت را در بخشِ «مشاهدهٔ فوری» بخوانید:
👇👇


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

25 December 2025 07:09

🎥 «بوی جوی مولیان آید همی...»

چامه‌سرا: رودکی سمرقندی
آهنگساز: روح‌الله خالقی
تک‌خوان‌ها: مهدیه محمدخانی، مهرنگار رستم و سینا سرلک
تنظیم آهنگ و رهبر: آرش فولادوند
با همکاری گروه کُر بهار و ارکستر فلارمونیک پاریس شرقی


چهارم دی ماه، روز بزرگداشت رودکی سمرقندی


#مناسبتها

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

24 December 2025 21:08

‌
🔴 «وطن درون ماست»

✍️ مهدی تدینی

مسئله اصلاً شور میهن‌دوستی نیست ــ که البته میهن‌دوستی، به معنای پاسداشت خانه و ایستادن پای بهروزی هموطنان، فضیلتی ستودنیه. اما وقتی می‌گیم «وطن درون ماست» واقعاً مسئله حرف‌های میهن‌پرستانه نیست. وضع وطن مستقیماً بر وضع سرنوشت و زندگی تک‌تک شهروندان اثر می‌گذاره ــ از گهواره تا گور. مسئله شعار و حرف‌های رمانتیک هم نیست؛ بلکه همه‌چیز کاملاً واقعیه؛ به سختی سنگ و صخره.

وطن عارضی نیست؛ بیرونی نیست؛ حاشیه‌ای بر متن زندگی نیست؛ لباس نیست؛ موقت نیست؛ بلکه جزء جدایی‌ناپذیر سرنوشت ماست. همان جبر جغرافیایی ــ که البته زیادی تداعیات منفی داره. همون اندازه که خانواده‌ای که ناخواسته درونش به دنیا می‌آییم، همون اندازه که استعدادها و توانایی‌هایی که طبیعت پَرِ قنداقمون می‌گذاره، همون اندازه که زمانه‌ای که درونش پا به دنیا می‌گذاریم جزئی گریزناپذیر از زندگی ماست، وطن هم جزء سازندۀ زندگی ماست. ایده‌های جهان‌میهنانه به لحاظ انسانی زیباست، اما با واقعیت همخوانی نداره.

فقط کافی بود صد سال پیش به دنیا بیاییم، ممکن بود به خاطر یک ویروسی که امروزه به سادگی درمان می‌شه، در کودکی بمیریم. زمان همین‌قدر بر سرنوشت ما اثر می‌گذاره. وطن هم همین‌طوره. این دنیا مرزبندی شده. سنت لیبرال کوشید به انسان‌ها یاد بده دائم مرزهای بینشون رو کمرنگ‌تر کنند؛ دیوارهای مرزی رو کوتاه‌تر کنند؛ درها رو بازتر کنند تا زندگی بهتری داشته باشند. نتیجه درخشان بود: ما امروز از پیشرفت‌های تمام دنیا بهره‌مندیم. از خوش‌اقبالی ما این بوده که تسمه‌هایی نامرئی دستاوردهای کل جهان رو به اتاق خواب ما منتقل می‌کنه.

اما واقعیت اینه که مرز ماند و خواهد ماند. جهانی‌شدن فقط تأثیر وطن بر زندگی رو تقلیل داد، اما از بین نبرد (و نخواهد برد؛ مگر در یوتوپیاهای جهان‌میهنانه‌ای که مثل همۀ یوتوپیاها هیچ‌گاه روی زمین ساخته نخواهد شد). نتیجه اینکه حال وطن هر چه باشه، روی حال ما اثر می‌گذاره، حتی اگر مهاجرت کنیم. ایرانیان مهاجر بهتر از هر کسی می‌فهمند این تعبیر که «وطن درون ماست» یعنی چه. وقتی چمدون رو می‌بندیم و از وطن می‌ریم، وطن درون چمدون با ما میاد و هر جا چمدون رو باز کنیم گربۀ نقشۀ جغرافیا می‌آد بیرون، دست‌وپاش رو می‌کشه، خمیازه‌ای می‌کنه و جزئی از زندگی ما می‌مونه؛ یعنی تأثیر سرنوشت‌سازش رو در زندگی‌مون می‌گذاره. حتی کسانی که به مهاجرانی موفق بدل می‌شن، در نهایت دائم با این پرسش دست‌به‌گریبانند که چرا همۀ این داشته‌ها رو در وطن خودشون نتونستند به دست بیارن. آنها که زندگی معمولی دارند هم همیشه واقفند برای این صفتِ پیش‌پاافتادۀ «معمولی» چه چیزهای ارزشمندی رو قربانی کردند.

امروز دیگه می‌دونیم کیفیت زندگی‌مون تماماً متأثر از وطنه؛ متأثر از مرزها. کیفیت ماشینی که سوار می‌‌شیم، کیفیت کالباس سر سفره، کیفیت دانشگاهی که می‌‌ریم، کیفیت هواپیمایی که سوار می‌شیم (و اصلاً اینکه آیا می‌تونیم سوار هواپیما شیم)، سطح امنیتی که داریم، میزان سایۀ جنگ در زندگی‌مون، سطح بازدارندگی‌مون در برابر مصائب بشری و طبیعی؛ و همین‌طور کمیت بهره‌مندی‌مون از دنیا ــ همه و همه کاملاً متأثر از سرنوشتیه که برای وطنمون رقم می‌خوره.

به همین دلیل، نگرانی بابت وطن یکی از واقع‌بینانه‌ترین نگرانی‌هاست. اینجاست که می‌فهمیم از مشکلات وطن گریزی نداریم و همیشه به موازات زندگی شخصی باید تلاش کرد وضع وطن رو بهبود بخشید. حتی اگر بدسرپرست باشیم، شاید زندگی خوبی پیدا کنیم، اما اگر وطنِ آشفته و بدسرپرستی داشته باشیم، همیشه در معرض ترکش‌های نابسامانی وطنیم. اینه که دوست داشتن وطن، به معنای دغدغه‌مندی برای بهبود وطن، تبدیل می‌شه به ضرورت؛ تبدیل می‌شه به نگرانی فرزند برای پدر و مادرش، نگرانی مادر برای فرزندش.

ما فکر می‌کردیم رابطه‌مون با ایران مثل رابطۀ فرزند و والدینه؛ اما همیشه جوری غصۀ وطن رو خوردیم که انگار ایران فرزند ماست. هر چه هست، این دلشوره حتی اگر در ظاهر بیان احساسی داشته باشه، ماهیتی کاملاً عقلانی داره. به همین دلیل هر کس هر جا هست، به خاطر خودش هم که شده، باید برای درست شدن این وطن دستی بجنبونه. و دست جنبوندن یعنی یافتن بهترین ــ یعنی عقلانی‌ترین ــ راه‌ها و روش‌ها برای ارتقای بهروزی مادی مردم. دست جنبوندن یعنی بلد بودن راه بهروزی مادی‌. یعنی آگاهی از راه رسیدن به زندگی بهتر؛ وگرنه هر تروریست و ایدئولوگ وطن‌سوزی هم می‌تونه مدعی وطن‌دوستی بشه و همزمان بساط ویرانی وطن رو بچینه. و در نهایت، به همین دلیل مبدأ اندیشۀ سیاسی ما باید ایران باشه، نه یک تفکر سیاسی خاص؛ بلکه هر تفکری باید توضیح بده چطوری می‌خواد در خدمت ایران قرار بگیره.

و در نهایت، به همین دلیله که شک ندارم، قوی‌ترین و تأثیرگذارترین و پرتوان‌ترین واژۀ فارسی بی‌شک‌وشبهه کلمۀ «ایران»ـه؛ ایران.



@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

23 December 2025 16:19

🎥 پلنگ ایرانی بزرگترین زیر‌گونهٔ پلنگ در جهان / ارتفاعات مازندران

(حامد تیزرویان)



@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

22 December 2025 17:22

‌
🔴 یلدا

✍️ پدرام جم، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

يلدا نام ديگری است كه ايرانيان برای شب چلّه به كار می‌برنـد. معنـای ايـن واژه، يعنـی ميلاد، دو نظر متفاوت را دربارهٔ منشأ اين مراسم پديـد آورده اسـت. گروهـی آن را نـامی به‌جامانده از رسمِ بزرگداشتِ ميلاد مسيح توسط ايرانيان دانسته‌اند، و عده‌ای آن را يادمانی كهن از رسم بزرگداشت ميلاد خورشيد يا ايزد مهر در دينی به نام مهرپرستی كه بـه‌زعـم طرفدارانش درگذشتهٔ باستانی ايران رايج بوده است، تصور كرده‌اند. اين مقاله با ملاحظـهٔ متون تاريخی و ادبی، اعتبار اين دو نظر را بررسی می‌كند و نشان می‌دهد كـه بـر خـلاف تصور عمومی، معنای لغوی يلدا (ميلاد) ارتباطی با منشأ اين مراسم كهن ندارد و اين نام از متون ادبی به زبان روزمرهٔ مردم عادی راه يافته است و در دورهٔ اسلامی به مراسمی كـه از دوران كهن در موعد انقلاب زمستانی برگزار می‌شد و به نام‌هـايی هم‌چـون آذرجشـن و شبِ چلّه معروف بود، اطلاق شده است.


🔴 این مقاله را در PDF پیوست مطالعه کنید.


🔴 بُن‌مایه:
جستارهای تاريخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
دوفصلنامهٔ علمی (مقاله علمی پژوهشی)، سال دهم، شمارهٔ اول، بهار و تابستان ۱۳۹۸، ۵۹ - ۷۶.



@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

22 December 2025 07:29

🎥 اجرای دو غزلی از حافظ شیرازی:
یاری اندر کس نمی‌بینم یاران را چه شد؟
و
یوسف گم گشته بازآید به کنعان، غم‌مخور


🔴 کنسرت عارفانه‌ها
در بزرگداشتِ هفتصد سالگی حافظ شیرازی

اجرای گروه کُر بهار و ارکستر فلارمونیکِ پاریس شرقی به رهبری آرش فولادوند

با تک‌خوانی مهدیه محمدخانی، مهرنگار رستم (خوانندهٔ تاجیکستانی) و سینا سرلک




🔴 دیگر اجراهای «کنسرت عارفانه‌ها» را در «یوتیوب» تماشا کنید.


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

21 December 2025 17:17

🔴 شب چلّه؛ شبِ ایران و ایرانی

‌به کام تو گردد سپهر بلند
دلت شاد بادا تنت بی‌گُزند

(شاهنامه فردوسی)


شب چلّه به فرخندگی و شادی و گره‌خورده به خرّم‌روز باد.


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

21 December 2025 13:34

🎥 چرا در دورهمی‌های ویژهٔ «شب چلّه» شایسته‌ست که شاهنامه خوانده شود؟


ویدئو از ارژنگ پناهپوری


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

20 December 2025 18:10

‌‌
🔴 سیاست و رسانه‌های جدید، دموکراسی و ناهنجاری در فوتبال ایران

✍️ نیما عظیمی

حاشیه در فوتبالِ ایران به جایی رسیده که هر توپی که از خط دوازه‌ای عبور می‌کند، گویا گلوله‌ای است که بر قلبِ فرهنگِ این سرزمین فرو می‌رود! اما این‌که فرهنگِ ایران‌زمین پس از اصابت گلوله‌های پیاپی به قلبش هنوز نمرده است، یک دلیل بیشتر ندارد و آن «بنیهٔ استوارِ این فرهنگ و تمدّن» می‌باشد که ریشه‌های فرهنگی آن در خاک است و نه در آب. بنابر فلسفهٔ سیاسی و تاریخیِ ایران، چه در گذشته و چه امروز نمی‌توان مرز پررنگ و مشخصی بین فرهنگ و سیاست یافت. بنابراین به ویژه در ایرانِ امروز، چنین مرزی را با هیچ ذرّه‌بینی نمی‌توان یافت. بنابراین مرزی بین کنش یا واکنشِ فرهنگی و سیاسی در ایران وجود نداشته و امروز نیز_به طور ویژه_وجود ندارد!

اما رسانه‌های جدید از نظر کمّی و کیفی از انواع قدیمی خود متفاوت هستند. رسانه‌های دیجیتالی رسانه‌هایی سریع هستند و مفاهیمِ «دموکراسی الکترونیک» یا «دولت آنلاین»، حاکی از ارتباط مستقیم افراد جامعه و تبادل اطلاعات گسترده‌ای بین افرادِ ملت می‌باشد.

امتیاز بزرگِ کاربران رسانه‌های دیجیتال را باید، بدونِ واسطه بودنِ آن در تعاملات و دریافتِ پاسخ‌ها عنوان نماییم. به بیانی دیگر، شاید سیستم‌های بسته‌ در همین دو دههٔ گذشته می‌توانستند از خلاء دموکراسیِ الکترونیک یا دولت آنلاین بهره‌وری کرده و از بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی که خود عاملش بودند، تا حدودی «قِسِر در بروند»! اما امروز ارتباطِ رسانه‌های جدید و سیاست با هم، زمینه و زمینی هموار و مناسب برای نمایش واکنش‌های سیاسی و انتقادی مردم را گسترانیده است. می‌توان بساط گسترده‌ای در تحسین یا تقبیح ارتباط رسانه‌های جدید و سیاست گشود، اما آنچه در این جستار محوریت دارد، گریزی بسیار کوتاه به برخی از ریشه‌های ناهنجاری‌های سیاسی-اجتماعی در روزگار کنونی ایران است. این ناهنجاری‌ها اوضاعِ فوتبال و حتی ورزش را به جایی رسانده که شهروندِ ایرانی خشم و هیجانات درونیِ خود را بر دوش می‌کشد تا در سکوهای مستطیل سبز تخلیه کند. از دیدگاه نگارنده این سطور، این پدیدهٔ زشتِ اجتماعی را باید در دو بخش جداگانه بررسی نمود: ...


🔴 دنبالهٔ یادداشت را در بخشِ «مشاهدهٔ فوری» بخوانید:
👇👇


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

20 December 2025 05:55

🎥 دست‌بندی با سه‌رنگ پرچم ایران که کریم باقری ۱۵ سال است، آن را به مچ دستش انداخته است

‌
@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

19 December 2025 16:47

🎥 بیچاره تبریزم، بیچاره آذربایجانم که در پروژه‌ای ضدِّ ملّی، کلوخ دست فحاشان و لمپنان داده‌اند تا کلوخ بزنند بر چهره‌های ملی در تمام عرصه‌ها و کلوخ بزنند بر ایران و ایرانیت تا ایران را از آذربایجان - خاستگاه ایرانپرستان - ضربه فنی کنند

تبریزم بایست، ِآذربایجانم بایست تا ایرانم بایستد...


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

19 December 2025 07:13

‍ ‌
🎙 سخنرانی ژاله آموزگار، استاد زبان‌های باستانی، دربارۀ شبِ چله (شب یلدا) در یکی از نشست‌های شب‌های بخارا


@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

17 December 2025 21:38

🎥 زنده و جاوید باد ایران و ایرانی



@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

16 December 2025 20:32

‍ ‌
🔴 بنیانِ اساطیری حماسهٔ ملّی ایران

✍️ بهمن سرکاراتی؛ استاد فقید زبان‌های باستانیِ ایران در دانشگاه تبریز و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی

حماسهٔ ملّی ایران آمیزه‌ای است از اسطوره و تاریخ. انبوهی از داستان‌های پهلوانی ایرانِ باستان که بیشترشان سرشت و پیشینۀ اساطیری دارند و گونه‌های جدید و نو پرداختۀ افسانه‌های کهن‌اند و مبالغی اخبار پراکندۀ تاریخی که آنها نیز اغلب با افسانه آمیخته و به شیوۀ حماسی بازگو شده‌اند. تلفیق سامان پذیرفته و تا حدی همنواخت شدۀ این دو گونه روایات سنتی تار و پود حماسۀ ایران را تشکیل می دهد. اسطوره‌های کهن که از دیرباز آرایش حماسی به خود گرفته و به صورت افسانه‌های پیشینیان و سرودهای پهلوانی کیان و یلان در میان مردم، بویژه در ایالت‌های شرقی ایران، بر سر زبان‌ها بودند در جریان تکوینی چند هزار سالۀ خود که همواره توسط گوسانان و رامشگران زمانه به نوعی سروده و بازگو می‌شدند، تغییر بسیار پذیرفته و دگرگون و نوآیین شده‌اند. به سخن دیگر، در تبدیل تدریجی اسطوره به حماسه، اندک اندک از جلوه‌های شگفت و وهمناک و بغانۀ رویدادها کاسته شده و در پرداخت نوین حماسی که در مقام مقایسه با برداشت اساطیری تا اندازۀ زیادی بر مبنای موازین عقلانی و تجربی استوار است، چیزها و کسان جنبۀ منطقی  و مردمانه و این جهانی به خود گرفته‌اند...

🔴 این مقاله را در PDf پیوست، مطالعه کنید.


🔴 بُن‌مایه:
دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ۱۳۵۷، شمارهٔ ۱۲۵.



@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

15 December 2025 14:35

🔴 بنیاد پژوهشی شهریار برگزار می‌کند:
«درس‌گفتارهای شاهنامه»


آموزگار:
چنگیز مولایی، استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تبریز و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی


زمان:
سه‌شنبه پایانی هر ماه از ساعت ۱۷ تا ۱۹

(نشست سوم: سه‌شنبه ۲۵ آذر ۱۴۰۴ خورشیدی)


جایگاه:
تبریز، خیابان ارتش جنوبی، چهارراه باغ‌شمال، بنیاد پژوهشی شهریار



#اطلاع_رسانی

@IranDel_Channel

💢

ایران‌دل | IranDel

14 December 2025 08:01

‌
⚫️ استاد کامران فانی
(۲۵ فروردین ۱۳۲۳ – ۲۲ آذر ۱۴۰۴)؛
نویسنده، مترجم، کتابدار و نسخه‌پژوه ایرانی و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی

✍️ جواد رنجبر درخشی‌لر

مرگ مردی در ۸۰ سالگی یا بیشتر طبیعی است و اصلاً مرگ حق است و مهم‌ترین و شاید تنها عدالت در هستی باشد. درگذشتِ استاد کامران فانی، در ۸۱ سالگی، بعد از عمری کوشش در راه فرهنگ، بعد از سال‌ها بُردن لذت معاشقه با کلمات، چنین است و شاید این روزها مرگ خود چاره‌ای باشد بر این بیچارگی‌های تمام نشدنی، اما نمی‌توان نشست و دید مرگ را که به نوبت ریشه‌های ما را می‌زند. امروز فانی، دیروز تقوایی، در این سال‌ها شجریان، مشایخی، انتظامی، پزشکزاد و مرحوم استاد طباطبایی رفتند و خیلی‌های دیگر، استادان، بنیانگذاران و اول‌ها رفتند و تنها تَن خود را از زمین و روح خود را از جهانِ معنوی ما نبردند. آنها سبک زندگی، روش علمی، بینش ژرف، دقت نظری، زبان پارسی درست، پشتکار و ممارست خود را با خود بردند.

وقتی ساختمانی فرو می‌ریزد هنر معماری آن، طرح و نقشهٔ استادانه‌اش و زندگی‌ها که در آن خانه کرده شده، لذت‌ها و دردها، با هم فرو می‌ریزد.

مرگ استادان و بزرگان چون گسستن تار و پودی از دانش و عشق و تجربه‌های گرانبهاست. ریختن نوعی از ایرانی بودن است که امروز نه‌تنها دریافته نمی‌شود، بلکه تحقیر هم می‌شود.
روح استاد کامران فانی شاد!


#یادها

@IranDel_Channel

💢