82615
Кузатувлар, фикрлар. ИМҲО — шахсий фикри ожизимча, дегани. Админга ёзиш учун махсус бот: @davletovuz_bot Тижорий ҳамкорлик учун: @davletovuz_reklama_bot
2025 йил бюджет параметрларида АҚШ доллари учун курс ўртача йиллик 13 минг 250 сўмдан ҳисобланган.
Читать полностью…
Андижон вилояти ҳокими собиқ ўринбосари — вилоят инвестициялар, саноат ва савдо бошқармаси бошлиғи Ботиржон Ҳамроевга нисбатан қамоққа олиш эҳтиёт чораси қўлланган.
Унинг хонадонида ўтказилган текширувлар давомида бюджет маблағлари талон-торож қилиниши, мансаб ваколатини суиистеъмол қилиш ва бошқа ҳолатлар бўйича терговга чақиртирилган ва процессуал тартибда ушланган.
Манбанинг қайд этишича, уйдаги тинтув вақтида уч миллион доллар миқдоридаги маблағ топилган.
Айни вақтда Ботиржон Ҳамроевга нисбатан тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.
Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси раиси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимлари ҳам ҳудудий вакиллик органларига депутатликка сайланди.
Читать полностью…
Бир мандатли округлар бўйича сайланган депутатлар рўйхати
Читать полностью…
Yandex Uzbekistan хайрия ташкилотларини қўллаб-қувватлаш мақсадида “Саховатли ноябр” акциясини бошлайди
Yandex Uzbekistan компанияси ноябр ойи давомида “Саховатли ноябр” хайрия акциясини ўтказади. Ҳар бир фойдаланувчи жума кунлари Yandex Go хизматлари орқали буюртмалар бериб, ушбу ташаббуснинг бир қисмига айланиши мумкин бўлади.
Компания барча такси ва етказиб бериш тарифларида ҳар 10 км учун хайрия ташкилотларига 50 сўм ўтказади. Шунингдек, Yandex Go “Емак” хизматида жума куни 60 000 сўмдан ошиқ буюртмалар учун фондларга 500 сўмдан ажратилади.
Йиғилган маблағлар “Она Уйи”, “Teach for Uzbekistan”, “ONA”, “ШАРОИТ ПЛЮС”каби хайрия ташкилотларига тенг миқдорда тақсимланади.
Yandex Uzbekistan томонидан ташкил этилган “Саховатли ноябр” акцияси мамлакатда учинчи марта ўтказилмоқда. Бу компаниянинг нодавлат ташкилотларни қўллаб-қувватлаш лойиҳаларидан биридир.
Манба
Марказий банк асосий ставкани йиллик 13,5 фоиз даражасида қолдирди.
Читать полностью…
Бугун Шавкат Мирзиёев Навоий вилоятига ташриф буюради.
Читать полностью…
Шерзод Каримов мактабгача ва мактаб таълими вазирининг биринчи ўринбосари лавозимига тайинланди.
Бугунгача у Вазирлар Маҳкамаси “Маҳалла еттилиги”, ёшлар сиёсати ва маънавият масалалари департаменти Ёшлар сиёсати, мактабгача ва мактаб таълими, соғлиқни сақлаш ва маънавият масалалари бўлими бошлиғи лавозимида ишлаётган эди.
“ASIA ALLIANCE BANK” АТБ биринчилардан бўлиб тадбиркорлик субъектлари учун Онлайн- факторинг хизматини таклиф этди.
Ушбу маҳсулот онлайн тарзда етказиб берувчиларни ва харидорларларни молиялаштиришга имконият беради. Ушбу жараёнда ҳужжатлар реал вақт режимида платформага юкланади ва имзоланади.
Платформа сизга лимитлар мавжудлиги ва молиялаштириш ҳажмини кузатиш имконини беради.
Онлайн-факторинг хизматлари банкда ҳисоб рақамига эга бўлган етказиб берувчи ҳамда харидорларга кўрсатилади.
Реклама
Click Marafon бошланди!
✅ Click 5 та КIA K5 автомобиллари ва кўплаб қимматли совринлар ўйнамоқда!
👉Акцияда иштирок этиш👈
❗️Акция шартлари
Реклама
Ўзбекистонда интернет журналистикаси энди ривожланишни бошлаган пайтда uz24.uz сайти биринчилардан бўлиб саҳнага чиққан эди. Орада фаолияти бироз тўхтаб қолиб, ҳозир яна ишини давом эттираётган экан.
Читать полностью…
2025 йил учун солиқ сиёсати:
➖асосий солиқ ставкалари ўзгаришсиз қолади;
➖2025 йилнинг 1 апрелидан таркибида шакар бўлган нафақат газли ичимликлар, балки чой, сок ва бошқа газланмаган шакарли ичимликларнинг 1 литри учун 500 сўм миқдорида акциз жорий этилади;
➖таркибида ширинлантирувчи ёки хўшбўйлантирувчи моддалар бўлган газланган ичимликлар 1 литри учун амалдаги 500 сўмлик солиқ 300 сўмга туширилади;
➖барча тадбиркорлик субъектлари учун сув солиғи саноат корхоналари билан бирхиллаштирилади (760 сўм);
➖”автомойка”лар учун сув солиғи 1 метр куби учун 15 минг сўм қилиб белгиланмоқда. Амалда бу 2700 сўм;
➖мол-мулк ва ер солиғи 10%га оширилади;
➖мобиль алоқа хизматлари учун акциз солиғи бекор қилинади;
➖импорт қилинган табиий газ учун ҳам ички қазиб олинган табиий газни реализация қилишдаги каби акциз солиғи тартиби жорий этилади. Акциз ставкаси 20%дан 12%га туширилади;
➖ЯТТлар учун қатъий белгиланган солиқ ставкаси 10%га оширилади. Фаолият тури, жойлашган ҳудудига қараб энг кам ва энг юқори солиқ ставкалари диапазони белгиланмоқда.
Президент фармони билан ижро ҳокимияти органлари (вазирлик, қўмита, агентлик ва бошқа органлар) бошқарув ходимларининг чекланган сони 53 минг 560 та қилиб белгиланмоқда. Нисбатан қисқарган.
Шундай қилиб, Ўзбекистонда айни пайтда 21 та вазирлик, 14 та қўмита, 26 та агентлик ҳамда 9 та инспекция - жами 70 та республика ижро ҳокимияти органи мавжуд.
Мактаблар ёнидаги йўлларда пиёдалар ўтиш йўлига сунъий дўнгликлар ўрнатиш бошланибди.
Ёзишларича, ўтган ҳафта 25 та шундай дўнгликлар ўрнатилган, йил давомида уларнинг сони мингга яқинлашиши керак.
«Yandex Eats» «Express 24» активларининг бир қисмини сотиб олгач, бозорнинг 87,5 фоизини назорат қилади
25 октябр куни «Яндекс» «Express24» етказиб бериш хизмати активларининг бир қисмини сотиб олаётгани маълум бўлди. Шундан сўнг Рақобат қўмитаси мазкур рақамли платформа операторларини бозорда устун (монопол) мавқеига эга деб топди.
Қўмитанинг маълум қилишича, «Yandex Eats» томонидан «Express 24» хизмати активларининг бир қисмини сотиб олиш бўйича битим юридик шахснинг акцияларини (улушларини) сотиб олиш эмас, балки активларни сотиб олишдан иборат.
Битим доирасида «Express 24» хизматига тегишли қуйидаги номоддий активларни сотиб олиш режалаштирилган:
компьютер дастурлари — жумладан, iOS ва Андроид учун мослаштирилган мобил иловалар, курьерлар учун иловалар ва бошқалар, операцион жараёнларни қўллаб-қувватлаш дастури; маълумотлар базалари, жумладан, фойдаланувчи маълумотлари, Express 24 веб-сайти; eхpress24.uz, eхp24.uz, eksprеss24.uz, eхp.uz домен номлари; Express 24: етказиб бериш хизмати, Express 24: етказиб бериш монстрлари, Express dookon савдо белгилари.
Қўмитанинг қайд этишича, битим монополияга қарши орган билан олдиндан келишиш талабига тушмайди, чунки компанияларнинг акциялари (улушлари) сотиб олинмаяпти ва қўшиб юбориш ёки қўшиб олиш содир бўлмаяпти.
Келишувдан сўнг «Yandex Eats» томонидан Express 24 сервисининг фаолиятига ҳал қилувчи таъсир кўрсатади ва умумий ҳисобда тайёр овқатларни етказиб бериш агрегатори хизматлари бозорининг 87,5%ини назорат қилади, дейилади қўмита хабарида.
InfinBANK Бухорода янги филлиалини очди
Мижозлар учун энг қулай шароитлар, тезкор хизматлар, индивидуал ёндашув асосида ёрдам кўрсатиш ҳамда кўплаб турдаги молиявий маҳсулотлар тақдим этилиши белгиланган янги филлиалнинг очилиш маросими 1 ноябрь куни бўлиб ўтди.
Шаҳар марказидаги ушбу филиал офиси 4 қаватдан иборат бўлиб, унда узоқ навбатларнинг олдини олишга қаратилган замонавий технологиялар жорий қилинган.
16 йил давомида ўз мижозларининг ишончини қозониб келаётган InfinBANK ҳозирда 12 дан ортиқ филлиал ва 18 та банк хизматлари марказларига эга. Янги филиал эса Бухоро шаҳри, Ҳофиз Таниш Бухорий кўчаси, 119-уйда жойлашган.
Банк хизматлари ҳақида тўлиқ маълумотни эса 1214 қисқа рақамларидан олишингиз мумкин.
Реклама
2 ноябрь куни “Golden House” компанияси “Ассалом Дўстлик” турар жой мажмуасининг янги сотув офиси эшикларини очади
Барча хоҳловчиларни тадбирга таклиф қиламиз. Тадбирда сизни хонадонлар сотиб олиш учун эксклюзив шартлар ва очилиш маросими меҳмонлари учун махсус тайёрланган қимматбаҳо совғалар кутади.
Фақат бир кун – махсус таклифлардан фойдаланишга улгуринг. Тадбирнинг барча меҳмонлари учун махсус нарх амал қилади – 1 м² учун 12,8 миллион сўмдан*.
🕐 Бошланиш вақти 12:00.
📍 Офис манзили: Яшнобод тумани, Қорасув кўчаси, 35-уй. Мўлжал аввалги Лисунов кинотеатри.
Манзил
❕ *Махсус нарх 100% олдиндан тўлов учун
📞 +99878 113 04 82 | 🌐 gh.uz
Реклама
Демак, партиялар рўйхатидаги вазирлар ва бошқа раҳбарлар мандатидан ихтиёрий воз кечишган.
Сайлов натижаларига кўра, парламент қуйи палатаси таркиби қарийб 60 фоизга янгиланган.
Спикер, партиялар лидерлари сайланган. Сенаторликдан депутатликка ўтганлар бор, президент администрацияси ходимлари орасидан ҳам халқ вакили бўлганлар бор.
Сиёсий партиялар рўйхати бўйича сайланган депутатлар рўйхати
Читать полностью…
UzAuto Motors янги Cobalt Midnight модели 7,3 млн сўм қимматроққа сотувга чиқaрилишини маълум қилди.
Фаралари, орқани кўрсатувчи ойналари ва дискалари қорайтирилган Cobalt’нинг нархи 155,2 млн сўмдан сотувга чиқарилади.
Ҳукумат 2025 йилда ҳам бюджет ташкилотлари ходимлари иш ҳақи, пенсия, стипендия ва нафақалар миқдорларини йиллик инфляция даражасидан кам бўлмаган миқдорларда ошириб боришни режалаштирмоқда.
Хусусан, ушбу тўловлар ҳамда айрим хизмат турлари бўйича тарифларни ошириш билан боғлиқ харажатлар учун 6 трлн 634 млрд сўм ажратиш кўзда тутилмоқда.
Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг маълум қилишича, иш ҳақи миқдорининг бюджет параметрларида кўзда тутилган миқдорлардан қўшимча равишда 1 фоиз бандга оширилиши йилига 1,5 трлн сўм атрофида, пенсия миқдорининг 1 фоиз бандга оширилиши эса 730 млрд сўм, нафақа олувчилар сонининг 10 фоизга оширилиши эса 740 млрд сўм миқдорида қўшимча харажатлар талаб этади
Солиқ қўмитаси маълум қилишича, катта ҳажмдаги маълумотлар янги серверларга миграция қилинмоқда.
Шу муносабат билан жорий йилнинг 30 октябрь соат 18:30дан 5 ноябрь соат 23:59 га қадар онлайн NKT чекларини таҳрирлаш имконияти вақтинчалик чекланади.
Шунингдек, жорий йилнинг 31 октябрь соат 23:00дан 5 ноябрь соат 23:59га қадар жисмоний шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан солиқларни тўлаш, солиқ ҳисоботи ва декларацияларни тақдим этиш, солиқ қарздорлиги ҳақида маълумотларни электрон тарзда олиш ҳамда бошқа электрон хизматлардан фойдаланиш вақтинча тўхтатилади.
Ўзбекистонда 2025 йилда қайси давлат идораси бюджетдан қанча маблағ олади? (Жорий харажатлар, объектларни лойиҳалаштириш, қуриш (реконструкция қилиш) ва жиҳозлаш учун қўйилмалар)
1. Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги — 59,5 трлн сўм (46 трлн 647 млрд 414,5 млн*);
2. Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги — 6,6 трлн сўм (6 трлн 130 млрд 330 млн сўм);
3. Соғлиқни сақлаш вазирлиги — 5,1 трлн сўм (4 трлн 587 млрд 244,7 млн сўм);
4. Маданият вазирлиги — 1 трлн 172 млрд сўм (1 трлн 100 млрд 445,3 млн сўм);
5. Спорт вазирлиги — 1 трлн 135 млрд сўм (1 трлн 768 млрд 859,2 млн сўм);
6. Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлиги — 1 трлн 992 млрд (1 трлн 795 млрд 563,6 млн сўм);
7. Қишлоқ хўжалиги вазирлиги — 1 трлн 794 млрд сўм (1 трлн 711 млрд 199,8 млн сўм);
8. Сув хўжалиги вазирлиги — 10,4 трлн сўм (10 трлн 440 млрд 149 млн сўм);
9. Энергетика вазирлиги — 123 млрд сўм (242,6 млрд сўм);
10. Транспорт вазирлиги — 6,7 трлн сўм (6 трлн 185 млрд 909,4 млн сўм);
11. Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги — 927 млрд сўм (816 млрд 763 млн сўм);
12. Тоғ-кон саноати ва геология вазирлиги — 1 трлн сўм (939 млрд 085,7 млн сўм);
13. Рақобат қўмитаси — 12,6 млрд (11 млрд 552,3 млн сўм);
14. Давактив — 12,1 млрд сўм (11 млрд 360,3 млн сўм);
15. Бандлик вазирлиги — 733,2 млрд сўм(1 трлн 121 млрд 965,5 млн сўм);
16. Статистика агентлиги — 238,8 млрд сўм (257 млрд 170,6 млн сўм);
17. Ташқи ишлар вазирлиги — 1 трлн сўм (874 млрд 564,9 млн сўм);
18. Инвестициялар, саноат ва савдо вазирлиги — 1 трлн 116 млрд сўм (1 трлн 068 млрд 205,5 млн);
19. Рақамли технологиялар вазирлиги — 532,4 млрд сўм (313 млрд 926,7 млн);
20. Адлия вазирлиги — 322,5 млрд сўм (239 млрд 289,8 млн
21. Иқтисодиёт ва молия вазирлиги — 95,9 трлн сўм (91 трлн 928 млрд 187 млн);
22. Солиқ қўмитаси — 169,4 млрд сўм (158 млрд 416,7 млн сўм);
23. Вазирлар Маҳкамаси — 2 трлн 184 млрд (2 трлн 27 млрд 346,8 млн сўм);
24. Президент Админстрацияси — 1 трлн 673 млрд (1 трлн 599 млрд 699,2 млн сўм);
25. Сенат — 127,3 млрд сўм (108 млрд 465,2 млн);
26. Қонунчилик палатаси — 178,9 млрд сўм (1 трлн 958 млрд 940,2 млн (фонд алоҳида);
27. Омбудсман — 18,6 млрд сўм (17 млрд 938,3 млн);
28. Бош прокуратура — 2 трлн 732 млрд сўм (2 трлн 112 млрд 243,3 млн сўм);
29. Олий суд — 1 трлн 804 млрд сўм (1 трлн 703 млрд 218,8 млн);
30. Конституциявий суд — 12,9 млрд сўм (10 млрд 683,4 млн);
31. Судялар Олий кенгаши — 53,7 млрд сўм (46 млрд 768 млн);
32. Марказий сайлов комиссияси— 29,4 млрд сўм (18 млрд 298,9 млн);
33. МТРК — 881,4 млрд сўм (559 млрд 913,6 млн);
34. ЎзА — 40,7 млрд сўм (36 млрд 721,3 млн);
35. Маънавият ва маърифат маркази — 75,4 млрд сўм (67 млрд 762 млн сўм);
36. Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ — 16,1 млрд сўм (14 млрд 726 млн сўм);
37. Касаба уюшмалари Федерацияси Кенгаши — 350 млрд сўм (150 млрд);
38. Фанлар академияси — 446,8 млрд сўм (429 млрд 943,7 млн);
39. Бадиий академия — 160,4 млрд сўм (140 млрд 325,3 млн);
40. Коррупцияга қарши курашиш агентлиги — 33,2 млрд сўм (30 млрд 720,9 млн);
41. Ҳисоб палатаси — 116 млрд сўм (106 млрд);
42. Давлат хизматини ривожлантириш агентлиги — 685,5 млрд сўм (635 млрд 623,9 млн);
43. Стратегик ислоҳотлар
агентлиги — 20,3 млрд сўм (38 млрд 757,3 млн);
44. Дин ишлари бўйича қўмита — 163,7 млрд сўм (42 млрд 163,1 млн);
45. Маданий мерос агентлиги — 177,3 млрд сўм (213 млрд 588,3 млн);
46. Ижтимоий ҳимоя
миллий агентлиги — 21 трлн 139 млрд сўм (20 трлн 274 млрд 660,8 млн сўм);
47. Олий Мажлис ҳузуридаги фонд — 1 трлн 277 млрд сўм;
48. Ёшлар ишлари агентлиги — 456 млрд сўм;
49. Техник жиҳатдан тартибга солиш агентлиги — 105,7 млрд сўм;
50. Оила ва хотин-қизлар қўмитаси — 95,7 млрд сўм;
51. Саноат, радиация ва ядро хавфсизлиги қўмитаси — 28,5 млрд сўм;
52. Атом энергетикаси агентлиги — 43,6 млрд сўм;
53. Энергорегулятор — 3,1 млрд сўм;
54. Энергоинспекция —28,1 млрд сўм;
55. Агроинспекция — 9,3 млрд сўм;
56. Бошқа ташкилотлар — 49 трлн 989 млрд сўм (44 трлн 574 млрд 256,5 млн сўм).
*ўтган йилги харажатлар
Бюджет тақчиллиги
2025 йилда консолидациялашган бюджет даромади 431,1 трлн сўмни, харажати эса 480,3 трлн сўмни ташкил этиши прогноз қилинмоқда. Бюджет тақчиллиги - 49,2 трлн сўм.
Ташқи қарз
Бюджет лойиҳасига кўра, 2025 йилда Ўзбекистон номидан ва кафолати остида жалб қилинадиган ташқи қарзнинг чекланган миқдори 5,5 млрд доллар этиб белгиланмоқда. Бунда 3 млрд доллар бюджетни қўллаб-қувватлаш учун жалб қилинади.
Бюджет тақчиллиги, ташқи қарзга хизмат кўрсатиш ҳамда давлат ипотека дастурини молиялаштириш манбалари (Тахминан 102,2 трлн сўм)
➖39,8 трлн сўм ташқи қарз олинади;
➖25,2 трлн сўм ички бозордан қарз кўтарилади;
➖24,1 трлн сўм давлат қарзини қайта молиялаштириш ҳисобидан маблағ жалб қилинади;
➖10 трлн сўм давлат активларини сотишдан кутилмоқда;
➖3 трлн сўм эса бюджет ссудаларининг қайтиши ҳамда йил бошидаги қолдиқ маблағ ҳисобидан қопланади.
Субсидиялар
Давлат бюджети лойиҳасига кўра, 2025 йилда жами 28,3 трлн сўм субсидия ажратилиши режалаштирилмоқда. Жумладан:
➖Нодавлат боғчаларга 3,8 трлн сўм;
➖Аҳоли уй-жой сотиб олиши учун 2,5 трлн сўм;
➖Жамоат транспорти зарарларини қоплаш учун 2,7 трлн;
➖Тадбиркорлик ва аҳоли бандлигини таъминлаш учун 2,7 трлн;
➖Энергетика соҳаси учун 12,3 трлн сўм, жумладан:
газ сотиб олиш ва сотишдаги тафовутни қоплаш учун 7 трлн сўм;
➖қишлоқ ва сув хўжалиги учун 2,5 трлн сўм;
➖геология-қидирув ишлари учун 0,9 трлн сўм.
Кўриб турганимиздек, Ўзбекистонга ҳам совуқ кунлар кириб келди. Бундай кунлар билан эса юртдошларимиз олдида уйда иссиқликни сақлаш ва энергияни тежаш масаласи кўтарилади. Engelberg Termo Perfect ромлари бундай масалалар учун энг яхши ечим.
Engelberg премиум даражадаги ромлар максимал иссиқлик изоляцияси ва энергия самарадорлиги кўрсаткичларига эга бўлиб, энг илғор техник хусусиятлар ва бетакрор дизайнни ўзида мужассам этади.
Engelberg ромлари — бу:
• Максимал даражадаги энергия самарадорлиги
• Энг юқори иссиқлик изоляцияси кўрсаткичлари
• Юқори сифатли премиум аксессуарлар
• Ламинация ва рангларнинг кенг танлови
Engelberg — йиллар давомида синалган сифат.
Батафсил маълумот:
+998 71 203 00 00
Сайт | Facebook | Instagram
Реклама
❗️Иқтисодиёт ва молия вазирлиги 2025 йил учун давлат бюджети ҳамда солиқ сиёсати лойиҳасини эълон қилди.
Читать полностью…
Бизнесингизни тарғиб этиш учун SMS-тарқатма хизмати
90% кишилар SMSни олинганидан кейинги беш дақиқа ичида ўқишади. «Promo» тижорий тарқатмалар хизмати билан сизда қуйидаги имкониятлар пайдо бўлади:
• Ucell абонентлари орасидан янги мижозлар орттириш;
• Фақат мўлжалдаги аудиторияни жалб этиш;
• Мавжуд мижозларнинг содиқлигини ошириш;
• Компаниянинг ижобий имижини шакллантириш.
Ўз товар ва хизматларингизни тарғиб этиш учун тезкор ва ишончли усулдан фойдаланинг.
✉️ smsb2bservice@ucell.uz
Батафсил: www.ucell.uz/3fkk
Реклама
Халқаро онлайн сервислар тўлаётган солиқ миқдори жадал ошиб бормоқда.
Масалан, 2024 йилнинг 9 ойида салкам 850 млрд сўмлик хизмат кўрсатилиб, 102 млрд сўмлик солиқ тўланган.
Ўтган йилга нисбатан 2 баравардан кўп ўсган. Асосий солиқ тушумлари Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp), Google ва Apple ҳисобига тўғри келган.
Иқтисодчи Миркомил Холбоев Ўзбекистондаги туғилиш кўрсаткичларининг пасайиши бўйича ўз фикрларини билдириб ўтибди:
Йил бошидан буён қарийб 694 минг туғилиш қайд этилган бўлиб, ўтган йилнинг мос даврига нистан 3,2 фоизга пасайган (биринчи уч ойда бу фарқ 4,3 фоиз эди).
Яқин тарихимизда 2016 ҳамда 2017 йилларда ҳам туғилиш мос равишда 1,3 фоизга ва 1,4 фоизга пасайган эди. Бундан ташқари, 2011 (-1 фоиз), 2010 (-3,3 фоиз), 2005 (-1,3 фоиз) ҳамда 2003 (-4,6 фоиз) йилларда ҳам туғилишнинг пасайиши қайд этилган.
Мустақилликдан янги асргача бўлган иқтисодий қийинчилик ва тикланиш даврида эса туғилишнинг пасайиши одатий ҳолга айланиб қолганди. 1992-2000 йилларда фақатгина 1995 йилда туғилиш 3,2 % ўсган бўлса қолган барча йилларда туғилишнинг чуқур пасайиши кузатилган.
Хўш, жорий йилда кузатилаётган пасайиш яқин тарихимиздаги кузатилгани каби бир йиллик пасайишми ёки узоқ давом этувчи демографик муаммоларнинг бошланишими?
Бу саволга аниқ жавоб топиш қийин, лекин менимча ҳозирги пасайиш чуқур муаммоларни ифода этмайди. Ҳозирги пасайишни асосий сабаби эса 1992-2001 йиллардаги туғилишнинг пасайиши ҳисобланади. Ўша йилларда туғилишлар сони қарийб 30 фоизга пасайган. Масалан, мустақилликнинг илк йилларида 700 мингдан кўпроқ бола туғилган бўлса, янги асрга келиб бу кўрсаткич 500 мингача пасайган.
Ҳозирга келиб мустақилликнинг илк даврида туғилган инсонлар фарзанд кўриш давридан ўтмоқда ва айни чуқур пасайиш даврида туғилганлар мамлакатдаги туғилишлар сонида асосий рол ўйнай бошлаган. Бу эса табиий равишда туғилишнинг камайишига олиб келаётган бўлиши мумкин.
Масалан, ҳозирги туғилиш даражаси ва 27 йил олдинги (эркаклар учун ўртача турмуш кўриш ёши) туғилиш даражаси ўртасидаги боғлиқлик (корреляция) 0,46 фоиз атрофида. Бу ҳозирги туғилишлар сони 27 йил олдинги туғилишлар сонига сезиларли даражада боғлиқлигини кўрсатади.
Бу тенденцияни сўнги йилларда никоҳлар сонининг пасайиш тенденсияцидан ҳам кўриш мумкин. Хусусан, никоҳлар сони 2024 йил 9 ойда 2,8 фоизга, 2023 йилда 4,3 фоизга ҳамда 2022 йилда 2,8 фоизга пасайган. Бу ҳолат биринчидан никоҳ ёшининг бироз кўтарилаётганлиги билан изоҳланса, иккинчидан, мустақилликдан янги асргача бўлган даврда туғилишлар сонининг доимий пасайиш тенденцияси таъсири кўрина бошлаганлиги билан изоҳланиши мумкин.
Шунингдек, аҳоли орасида нисбатан камроқ фарзанд кўриш ҳақидаги қарорлари ҳам ҳозирги пасайишга таъсир қилаётган бўлиши мумкин. Лекин ҳар бир онага туғиш даражаси (fertility rate) сўнгги йилларда ўсиш тенденциясини намоён қилмоқда. Хусусан, бу кўрсаткич 2017 йилда 2,4 ни ташкил этган бўлса, 2022 йилга келиб 3,3 га етган. Яъни одамлар кўпроқ фарзанд кўришга қарор қилишмоқда.
Умуман олганда, жорий йилда туғилиш билан кузатилаётган тенденция кўпроқ туғиш ёшидаги инсонлар сонининг олдинги авлодга нисбатан камлиги билан изоҳланса керак. Бошқача айтганда, жорий йилдаги пасайиш чуқур демографик муаммолар юзага келаётганлигини кўрсатмайди, балки «мавсумийликка» хос хусусиятга эга, холос.