Telegram-канал anjoman_elmi_eqtesad - انجمن علمی اقتصادپژوهان: Неотсортированное

انجمن علمی اقتصادپژوهان

18 июля 2025 15:31

⚜️ کتاب خوانی در انجمن علمی اقتصاد

دولت در تاریخ اندیشه غرب

فصل هشتم: اسپینوزا

آزادی فردی، پایان دولت

لیکن سخن خود را دنبال می‌کنم. با اتکا به مبانی دولت دیدیم که فرد بر اساس چه قواعدی می‌تواند، بی‌ آنکه خطری برای حق حاکم به وجود آورد از آزادی داوری خود استفاده کند. تعیین اینکه چه عقایدی برای دولت آشوبگرانه‌اند دشوارتر از آن نیست: عقایدی چنین‌اند که نتوان بدون شکستن پیمانی که فرد به موجب آن از حق هر اقدام عملی بنابر داوری خویش چشم پوشیده است، مطرح کرد. به عنوان مثال این عقیده که حاکم از لحاظ حقوقی مستقل نیست و یا هیچکس نباید به وعده خود وفا کند، و یا هر کس باید بنابر داوری خویش زندگی کند، و نظایر اینها که خلاف آن پیمان‌اند. کسی که این گونه می‌اندیشد آشوبگر است نه به دلیل داوری‌اش و صرفاً به سبب عقیده‌اش بلکه به دلیل انجام دادن عملی که با آن ملازمه دارد: در واقع تنها به دلیل اینکه چنین می‌اندیشیم نیز ضمناً يا صریحاً ایمان لازم به حاکم را از دست می‌دهیم. پس عقاید دیگری که با انجام دادن عملی چون پیمان شکنی، انتقامجویی، خشمگینی و غیره همراه نباشند آشوبگرانه نخواهند بود، مگر در دولتی که خود آلوده به فساد باشد یعنی در جایی که متعصبان و جاه طلبانی که تحمل انسانهای مستقل را ندارند موفق شده باشند شهرتی آنگونه به دست آورند که اقتدارشان در میان مردم بر اقتدار حاکم غلبه یافته باشد.

لیکن انکار نمی‌کنیم که افزون بر این، عقایدی وجود دارند که طرح و رواج آنها شرافتمندانه نیست و حال آنکه تنها عقایدی به ظاهر درست یا نادرست می نمایند. و سرانجام اینکه به نظر ما وفاداری به دولت همچون به خدا، تنها به اعمال یعنی به نوعدوستی است، و ما بدون تردید می‌پذیریم که بهترین دولت همان آزادی را برای افراد قائل می‌شود که نشان دادیم ایمان به افراد می‌دهد. می پذیرم که این آزادی ممکن است عیبهایی داشته باشد، اما آیا هرگز نهادی چنان خردمندانه وجود داشته است که خالی از هر عیبی باشد؟ اینکه بخواهیم همه کارها را با قانون نظم و نسق دهیم بیشتر محرک عیوب می‌شود تا انگیزه اصلاح عیوب. آنچه را که نمی‌توان ممنوع کرد به رغم زیانی که ممکن است از آن ناشی شود ناچار باید مجاز دانست. چه بدیها که ریشه در تجمل، حسادت، زیاده‌خواهی، میگساری و هوا و هوسهای دیگری از این قبیل دارند، لیکن آنها را تحمل می‌کنیم زیرا حتی اگر به واقع عیوبی باشند، نمی‌توان به زور قانون ممنوعشان کرد؛ و آزادی داوری نیز که در واقع فضیلتی است باید پذیرفته شود، و آن را نمی توان کاهش داد. این را هم بیفزاییم که آزادی داوری [...] تنها عیبهایی ایجاد خواهد کرد که اقتدار بلند پایگان، توانایی ممانعت از آنها را نداشته باشد. از ضرورت اولای این آزادی برای پیشرفت علوم و هنرها در اینجا سخن نمی گوییم، زیرا علوم و هنرها جز به وسیله کسانی که داوری آزاد و کاملا بی‌قید و بندی داشته باشند نمی‌توانند پیشرفتی قرین موفقیتهای شایان داشته باشند.

#جمعه‌ها_با_کتاب‌خوانی
#انجمن_علمی_اقتصاد

🆔 Telegram
🆔 Instagram